System polityczny Szwajcarii

Nowa konstytucja weszła w życie 01.01.2000 ale to nowa – stara konstytucja. Wzorowana na konstytucji z 1874 (a ta na tej z 1848).
CECHY SZWAJCARSKIEGO SYSTEMU TO:
• Zasada federacji – przejawia się tym że jest nienaruszalność części składowych federacji. Zasada domniemania kompetencji działa na rzecz kantonów. Najbardziej istotne kwestie należą do federacji, a reszta do kantonów. Kantony mają wpływ na funkcjonowanie federacji czyli mają udział w funkcji ustawodawczej poprzez Radę Kantonów, która jest ich przedstawicielem. Kantony mają prawo inicjatywy ustawodawczej. Szwajcaria jest szeroko zakrojony lobbing zapoznanie się z opinią kantonów. Kantony muszą wyrazić zgodę na zmianę konstytucji. Administracja jest głównie administracją kantonalną – do nich należy wykonywanie ustaw.
• Obowiązuje system parlamentarno – komitetowy, ale nie jest on wersją czystą, połączenie systemu zgromadzenia z systemem rządów dyrektorialnych. System zgromadzenia czyli nadrzędności parlamentu. W konstytucji Szwajcarii można znaleźć argumenty przemawiające na rzecz podziału władzy oraz nadrzędności parlamentu. Kompetencje rządu i parlamentu pokrywają się. Parlament sprawuje nadzór i kierownictwo, a rząd je wykonuje – można to domniemywać. Parlament wykonuje te funkcje które są wykonywane przez inne organy. Nie ma środków ograniczających władzy parlamentu (skrócenie kadencji, veta egzekutywy). Parlament ma też funkcje zarządzające – organ prowadzący politykę, to jest wskazanie na niego. Ale są też elementy podziału władzy – nazwy organów, zasada niepołączalności. Interpretacja konstytucji Szwajcarii jest taka, że wyraźnie zaznaczone jest podział władzy. System dyrektorialny – to specyficzna konstrukcja władzy wykonawczej, władza wykonawcza jest odizolowana od władzy ustawodawczej. Członkowie są sobie równi (zasada kolegialności), wspólnie podejmują decyzje w każdej sprawie, nie ma resortów. Zasada niepołączalności członkostwa w rządzie z członkostwem w parlamencie. Członek rządu nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem. Większość z tych zasad w Szwajcarii obowiązuje. Jest jednolitość egzekutywy – jedynym organem władzy wykonawczej jest rząd.
• INSTYTUCJE DEMOKRACJI BEZPOŚREDNIEJ:
1. REFERENDUM – w ramach federacji może być: 1. w sprawie zmiany konstytucji – obligatoryjne, za tą zmianą musi opowiedzieć się większość kantonów (kantonów jest 20 i 6 półkantonów) i większość obywateli, 2. obligatoryjne referendum w sprawie przystąpienia do organizacji typu UE (gdy organy państwowe przekazują część swych praw), 3. fakultatywne referendum ustawodawcze – jest przeprowadzone gdy w ciągu 3 miesięcy z inicjatywą wystąpi 50 tysięcy obywateli lub 8 rządów kantonalnych, 4. fakultatywne referendum w sprawie umowy międzynarodowej, 5. referenda w sprawach uchwał parlamentarnych (pilnych zwykłych itd.),
2. LUDOWA INICJATYWA KONSTYTUCYJNA – zgłosić musi go 100 tysięcy obywateli może wystąpić z projektem częściowej lub całkowitej zmiany konstytucji.

PARLAMENT

Nazywa się Zgromadzeniem Federalnym, są dwie izby:
• Rada Narodowa – jest przedstawicielstwem narodu, kadencja 4 lata, wybory powszechne i bezpośrednie, w skład wchodzi 200 deputowanych,
• Rada Kantonów – przedstawicielstwo kantonów, 46 członków, każdy kanton ma po 2 przedstawicieli, półkanton po 1. nie ma kadencji bo to zależy od poszczególnych kantonów (zwykle wybierani w wyborach powszechnych, system większości bezwzględnej).

Rada Narodowa WYBORY – są to wybory proporcjonalne, okręgiem jest kanton, to ile kanton ma deputowanych zależy od liczby mieszkańców. Wyborca ma 4 głosy, głosuje na listę i kandydatów – równocześnie. I swoje głosy wyborca może:
• Skumulować – oddać 4 głosy na tą samą osobę,
• Zestawić – wymieniać kandydatów na liście,
• Stworzyć własną listę.
Parlament nie może być rozwiązany, obie izby mają jednakowa uprawnienia.
FUNKCJE PARLAMENTU:
• Funkcja kreacyjna –parlament wybiera członków rządu (7), wybiera prezydenta i vice prezydenta co roku, wybiera TK, wybiera główno dowodzącego armią,
• Funkcja prawodawcza – może proponować poprawki do konstytucji,
• Funkcja ustawodawcza – prawo inicjatywy mają członkowie parlamentu, rząd, kantony. Projekt musi być przyjęty przez obie Izby. Rząd przeprowadz tzw. postępowanie parlamentarne – konsultuje projekty ustaw z zainteresowanymi grupami społecznymi. Wszystkie zainteresowane grupy są dopuszczane do podejmowania decyzji – demokracja konsensualna i kompromisowa,
• Funkcja uchwałodawcza – wyróżniamy uchwały zwykłe (nie przeprowadza się referendum), wykonawcze, pilne, niezgodne z konstytucją,
• Funkcja kontrolna – najczęściej w stosunku do rządu, sprawowanie nadzoru nad TK. Rząd nie może być odwołany bo nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem. Kontrola przejawia się w (parlamentu nad rządem) dyskutowaniu nad ustawą budżetową, wytycznymi politycznymi rządu, rządowymi projektami ustaw, programami rządu, można krytykować ale nie można odwołać rządu. Jest też kontrola nad komisyjna: nadzoru, dochodzeniowe, finansowe. Trzeci rodzaj kontroli to interpelacje i zapytania – adresatem jest rząd jako całość,
• Funkcja zarządzająca – zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, uchwalanie budżetu, zwierzchni nadzór nad administracją i wymiarem sprawiedliwości, może uchwalać realizacje i postulaty dla rządu – nie są to wytyczne! więc nie są wiążące. Ratyfikacja traktatów i umów międzynarodowych. Uprawnienia w stosunku do wymiaru sprawiedliwości: prawo łaski, rozstrzyga spory kompetencyjne między organami związkowymi.

RZĄD

Jest jedynym organem władzy wykonawczej. Inaczej nazywa się Rada Federalna. 7 członków wybranych przez obie izby parlamentu na 4 lata. Swoje urzędy ministerialne spełniają osoby praktycznie aż do śmierci. Członkowie mają być reprezentatywni: główne partie polityczne, największych kantonów, najważniejszych grup językowych. Rząd nie jest rządem koalicyjnym, ale jest rządem wielpartyjnym. Jest rządem koncyliacyjnym (jednoczącym). Rząd nie jest odpowiedzialny politycznie przed parlamentem, jest organem kolegialnym (wspólnego decydowania).
FUNKCJE RZĄDU:
• Funkcje dotyczące „rządzenia” – czuwanie nad bezpieczeństwem, kierowanie administracją, kierowanie sprawami dotyczącym wojska,
• Funkcja wykonawcza – wykonywanie aktów prawnych
• Funkcje prawodawcze – posiada inicjatywę ustawodawczą, opiniuje projekty ustaw.

PREZYDENT
Jeden z członków rządu wybierany przez parlament na 1 rok, czyli co 7 lat jest się prezydentem. Nie jest szefem rządu ani głową państwa. 2 funkcje prezydenta:
• Reprezentowanie państwa w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych,
• Przewodniczy posiedzeniom rządu.
Jest też wyróżniony kanclerz federalny.

TRYBUNAŁ FEDERALNY

Jedyny organ sądowniczy. Jest wybierany i nadzorowany przez parlament. TF pełni funkcję apelacyjną w spawach cywilnych i karnych. W sprawach rozstrzygania kompetencji między organami federalnymi a kantonalnymi. Rozpatruje też skargi obywateli dotyczące konstytucji ale tylko dotyczy kantonów.

System partyjny:
Jest wielopartyjny, ale jest to system kooperacji parlamentarnej, współpracy. 4 główne partie:
• Partia radykalne,
• Partia chadeckie,
• Partia socjalistyczna,
• Partia ludowa.

Partie kontrolują ze sobą w procesie wyborczym ale w parlamencie współpracują 3 partie otrzymują ok. 20 % a partia ludowa ok. 10% i to się przekłada na miejsca w parlamencie i reprezentacje w rządzie.