Nagość jako symbol

Nagość jest odwiecznym symbolem człowieka i wszystkiego, co z nim związane – narodzin, seksualności, intymności, odwagi, wstydu, prawdy, piękna, miłości, dzieciństwa. Towarzyszy nam od początku pojawienia się na świecie. Na przestrzeni wieków bardzo zmieniło się jednak jej znaczenie.
W Biblii, a dokładniej w Księdze Rodzaju możemy przeczytać następujące słowa:, „Chociaż mężczyzna i jego żona byli nadzy, nie odczuwali wobec siebie wstydu.” (Rdz 2,25) Nagość dla Adama i Ewy była czymś naturalnym, symbolizowała uczciwość, szczerość i wzajemną otwartość. Bóg zakazał im jeść owoców z Drzewa Poznania. Jednak wąż umiejętnie pokazał Ewie, że owoce z tego drzewa są dobre i dają rozkosz oczom oraz mogą uczynić ją właścicielką wiedzy, Wbrew bożemu zakazowi wraz z Adamem zjedli owoce z Drzewa Poznania. Lecz nagle „otworzyły się im obojgu oczy i poznali, że są nadzy” (Rdz 3,7). Pojawił się wstyd, skrępowanie, dyskomfort. Na tym przykładzie wyraźnie widzimy jak nagość może zmienić się z pozytywnej w negatywną.
W średniowieczu natomiast nadzy ludzie byli zjawiskiem powszechnym. Ponieważ tamtym okresie ludzie korzystali z łaźni umiejscowionych w określonym miejscu miasta, wszyscy ludzie zamieszkujący dany teren udawali się do łaźni o określonej godzinie. Można było wtedy zaobserwować ciekawe zjawisko – ulicami szli ludzie, wszyscy byli nadzy. Obok siebie szły kobiety i mężczyźni, dziewczynki i chłopcy. Nikt się nie krępował, nie czuł dyskomfortu spowodowanego odarciem z ubrań i przemarszem przez całe miasto w towarzystwie wielu ludzi. Średniowiecznym zwyczajem był sen „w stroju Adama.” Większość ludzi spało nago, natomiast ci, którzy spali w jakiejkolwiek części garderoby uznawani byli za „napiętnowanych”, uważano, że skoro ktoś musi ukrywać swoje ciało, ukrywa jakąś wstydliwą tajemnicę. W średniowieczu, zatem nagość była zjawiskiem powszechnym, normalnym i niekrępującym.
Podobny obraz nagości obserwujemy wśród licznych kultur prymitywnych żyjących z dala od cywilizacji. Wśród tamtych społeczeństw, podobnie jak w średniowieczu nagość jest czymś oczywistym. Ludzie chodzą nago, lub ubrani są w skąpe przepaski znajdujące się na biodrach. Jest to niewątpliwie wynikiem wygody, gdyż w tamtych rejonach panuje klimat tropikalny bądź równikowy, zatem ubieranie się w spodnie, bluzki byłoby całkowicie zbędne. Ponieważ społeczeństwa te żyją z dala od rozwiniętej cywilizacji nie krępują się, gdyż żyją w zamkniętych kręgach, gdzie nikt ich nie podgląda ani nie ocenia. Dlatego też nie mają się, czego wstydzić, skoro wszyscy są nadzy jest to zjawisko powszechne i nie ujmuje nikomu na wartości.
Jednak zupełnie inne oblicze nagości możemy dostrzec w czasach komunizmu, faszyzmu, w obozach koncentracyjnych, np. w Oświęcimiu – Brzezince. Tam nagość również była zjawiskiem powszechnym, jednak miała zdecydowanie negatywne znaczenie. Ludzie przebywający w obozach koncentracyjnych zatracali tam swoją osobowość, gdyż stawali się po prostu „numerami”. Nie mieli własnego zdania ani osobowości. Dla gestapowców, którzy nie mieli ludzkich odruchów każdy pretekst był dobry, by zgnębić tamtych ludzi, wystarczająco przybitych przebywaniem w dramatycznych warunkach i ciągłym strachem przed śmiercią. Niemcy kazali ludziom rozbierać się w barakach, po czym pędzili ich do łaźni, która często okazywała się niczym innym jak komorą gazową. Rozebranych ludzi bili, kopali, szydzili z nich, niejednokrotnie gwałcili kobiety. Nagość w tamtym okresie była odarciem ludzi, szczególnie kobiet, ze wszystkiego, co im pozostało – z człowieczeństwa…
Natomiast nagość w XXI wieku staje się z powrotem zjawiskiem powszechnym, jednak ma inne znaczenie niż nagość średniowieczna lub prymitywna. Staje się towarem, czymś, co można kupić, sprzedać. Nagość jest symbolem seksu, mody, modelek, piosenkarzy, aktorów, całego środowiska show – biznesu. Nagość jest powszechnie widoczna. Nie oznacza to jednak, że stała się czymś normalnym, choć poniekąd na pewno tak jest. Ile razy idąc ulicą widzieliśmy pełne dezaprobaty spojrzenie starszej pani na widok odkrytego brzucha u młodej dziewczyny. Jednak młodzi mężczyźni na taki widok mają zupełnie inne zdanie. Przypuszczalnie wynika to z różnicy pokoleń. Nasze babcie urodzone w I połowie XX wieku pamiętają swoją młodość, która różniła się bardzo od naszej. Wtedy nikt nawet nie pomyślał, żeby wyjść na ulicę z „gołym” brzuchem, lub głębokim dekoltem. Wynikało to ze skromności panującej w tamtych czasach. W XXI wieku młodzież dorasta bardzo szybko, a nagość emanuje zewsząd – plakaty, billboardy, telewizja, Internet.
Nagie ciało w sztuce miało przekazywać pewną treść. Rozróżniano nagość pozytywną i negatywną. Ta pierwsza, oznaczała jedynie niewinność, którą odzwierciedlały jedynie postaci dzieci, świętych, Boga. Negatywna za to, była uosobieniem braku szacunku, grzechu, rozwiązłości i szatana.
Nagość na przestrzeni wieku, kultur i procesów historycznych nieraz zmieniała swoje oblicze. Raz była zjawiskiem powszechnym, pozytywnym, zwyczajnym, natomiast innym razem była symbolem wszystkiego, co najgorsze. Jej symboliczne znaczenie jest bardzo zróżnicowane