Pedagogika resocjalizacyjna jako subdyscyplina pedagogiki specjalnej

3. PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA JAKO SUBDYSCYPLINA PEDAGOGIKI SPECJALNEJ.

1. Pedagogika specjalna:
Pedagogika specjalna jest nauką szczegółową pedagogiki, a jej przedmiotem jest opieka, terapia, kształcenie i wychowanie osób niedostosowanych społecznie, z odchyleniami od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych, bez względu na ro¬dzaj, stopień i złożoność objawów oraz przyczyn zaistniałych ano¬malii, zaburzeń, trudności lub ograniczeń.
2. W skład pedagogiki specjalnej wchodzą następujące subdyscypliny:
 Logopedia — obejmująca teorię i praktykę rehabilitacji mowy;
 Oligofrenopedagogika — traktująca o teoretycznych i metodycznych aspek¬tach kształcenia osób upośledzonych umysłowo;
 Pedagogika korekcyjna — zajmująca się badaniami i terapią dzieci z mikrozaburzeniami rozwojowymi;
 Pedagogika resocjalizacyjna — obejmująca teoretyczne i metodyczne za¬gadnienia postępowania resocjalizacyjnego
 Pedagogika terapeutyczna — traktująca o teoretycznych i metodycznych problemach pracy z osobami chorymi;
 Praca socjalna — ukierunkowana na instytucjonalną i środowiskową reha¬bilitację osób niepełnosprawnych;
 Surdopedagogika — zajmująca się teoretycznymi i metodycznymi zagad¬nieniami rehabilitacji osób niesłyszących i słabosłyszących;
 Tyflopedagogika — obejmująca teoretyczne i praktyczne problemy rehabili¬tacji osób niewidzących i słabowidzących.
3. Cel pedagogiki specjalnej:
Pedagogikę specjalną charakteryzuje specjalny cel - rewalidacja społe¬czna dzieci upośledzonych, chorych, niedostosowanych społecznie lub w in¬ny sposób odchylonych od normy.
4. Przedmiot pedagogiki specjalnej ująć można za pomo¬cą następującego schematu:

5. Dziedziny pedagogiki specjalnej ze względu na rodzaj odchyleń od normy

Pedagogika zdolnych i uzdolnionych
Pedagogika rewalidacyjna, rehabilitacja
Pedagogika lecznicza, terapeutyczna
Pedagogika resocjalizacyjna
Pedagogika korekcyjna

1. wybitne zdol¬ności ogólne
2. uzdolnienia kierunkowe
1. upośledzenie umysłowe
2. wady wzroku
3. wady słuchu
4. sprzężone upośledzenia
1. choroby przewle¬kłe
2. niesprawność ru¬chowa
3. odmienność somatyczna
4. autyzm, zespoły psychozopodobne
5. starość
1. niedostosowa¬nie społeczne
a) aspołeczność
b) antyspołeczność
2. demoralizacja
3. przestępczość
1. trudności w uczeniu
2. parcjalne zaburzenia rozwoju
3. zaburzenia mowy
4. zaburzenia emocjonalne


6. Pedagogika resocjalizacyjna:
Pedagogika resocjalizacyjna jest działem pedagogiki specjalnej, zajmującym się teorią i praktyką wychowania jednostek niedostosowanych społecznie.
7. Resocjalizacja.
Resocjalizacja niedostosowanych społecznie zajmuje się przezwyciężaniem trudności wychowawczych wynikających ze stanu osobowości albo z zaniedbań wychowawczych i warunków środowiskowych wychowanka, który w sposób antagonistyczno-destrukcyjny ustosunkowuje się do norm społecznych, obyczajowych i moralnych. Niedostosowanie społeczne wyraża się najczęściej nieprzystosowaniem szkolnym, sprawianiem trudności wychowawczych. Resocjalizacja nieletnich niedostosowanych społecznie polega na zastosowaniu środków wychowawczo – poprawczych, które orzeka sąd rodzinny.
Mogą one być następujące:
 oddanie pod odpowiedzialny dozór rodziców,
 oddanie pod nadzór kuratora sądowego bądź społecznego,
 umieszczenie w zakładzie wychowawczym bądź poprawczym.
W zakładach stosuje się metody wychowania resocjalizującego, obejmujące psychotechnikę, socjotechnikę, kulturotechnikę, nauczanie szkolne oraz pracę. Resocjalizacja niedostosowanych społecznie może, więc przebiegać w warunkach zamkniętych (zakłady) lub w środowisku otwartym, gdzie kuratela jest analizowana w systemie półwolnościowym bądź wolnościowym. Istnieją różne systemy resocjalizacji, która jest problemem na całym świecie. Zakłady poprawcze w Polsce podlegają resortowi sprawiedliwości, a zakłady wychowawcze resortowi oświaty. Wobec dorosłych, powyżej siedemnastego roku życia, stosuje się sankcje karne, a nie wychowawczo-poprawcze.
8. Spojrzenie prakseologiczne (działalność pedagogiki specjalnej):
Z prakseologicznego punktu widzenia pedagogika specjalna zajmuje się usuwaniem tkwiącym w osobie wychowanka względnie trwałych prze¬szkód, utrudniających prawidłowy (na gruncie reprezentowanych przez pedagoga interesów i oczekiwań społecznych) przebieg socjalizacji, a więc procesu przysposobienia do życia w określonym społeczeństwie.
Traktując te oddziaływania jako celowościowe postępowanie kompensacyjne można wyróżnić:
 celowościowe postępowanie paliatywne tj. podtrzymujące i lecznicze (dotyczy osób przewlekle chore)
 celowościowe postępowanie reformujące tj. korygujące dotychczasowe efekty socjalizujących oddziaływań i doświadczeń społecznych (dotyczy osób społecznie niedostosowanych, moralnie zaniedbanych, moralnie upośle¬dzonych, moralnie zagrożonych, społecznie nieprzystosowanych, przestęp¬czych)
9. Wychowanie specjalne jako wspólny proces dla pedagogiki specjalnej i pedagogiki resocjalizacyjnej:
W centrum zainteresowań pedagogiki specjalnej jest wychowanie specjalne a wraz z nim procesy, które ujmowane są jako procesy uczenia się (na zasadzie uczenia się instrumentalnego i na zasadzie klasycznego warunkowania) czyli proces rewalidacji i proces reedukacji.
Rewalidacja to proces uczenia się, którego podmiotem są osoby upośledzone lub przewlekle chore, natomiast resocjalizująca reedukacja to proces uczenia się, w toku którego osoby uczące się podlegają zmianom w tym sensie, że eliminowane zostają nawyki niepożądane, będące źródłem ustosunkowań antagonistycznych i destruktywnie sprzecznych z określonymi oczekiwaniami społecznymi. W obu jednak przypadkach jest to wychowanie osób nieprzystosowanych. Możemy zatem od¬różnić:
 pedagogikę leczniczą (rewalidacja)
 pedagogikę resocjalizacyjną (resocjalizująca reedukacja) przedmiotem pedagogiki leczniczej jest rewalidujące wychowanie specjalne, przedmiotem pedagogiki resocjalizacyj¬nej — resocjalizujące wychowanie specjalne.