Pedagogika w pigułce

Przedstaw antropologiczne źródła pedagogiki
Antropologia- nauka zajmująca się poszukiwaniem tych cech człowieka, które różnią go od innych istot żywych. Za takie cechy uważa się :
- społeczny charakter rozwoju jednostki, czego wynikiem jest kultura, komunikacja językowa;
- wychowanie jednostki jako wynik bezradności, bezcenności, bezbronności każdej ludzkiej istoty;
Z tych cech człowieka wyprowadza się pytanie, na czym polega uczłowieczenie jako jedno z najważniejszych pytań antropologicznych, co umożliwia wiązanie antropologii z pedagogiką.

Przedstaw filozoficzne źródła pedagogiki
Filozofia – gr. filo= umiłowanie, zofia = mądrość
Trzy filozoficzne pytania zadawane od wieków:
1.Na czym polega byt człowieka ?(kim jest człowiek?) - ontologia;
2. Jaki jest świat? (co to jest prawda?) – epistemologia;
3. Co jest ważne dla człowieka? (jakie wartości kierują naszym życiem?) – aksjologia; Od odpowiedzi na te pytania zależy nasza wiedza i praktyka pedagogiczna

Podaj społeczne źródła pedagogiki
Socjologia – nauka badająca funkcjonowanie grup społecznych.
Pytanie – na czym polega rozwój społeczny?
Ponieważ wychowanie jest aktem społecznym, każda zmiana społeczna zmienia też strategie wychowawcze

Podaj źródłosłów i znaczenie pierwsze wyrazów pedagog, pedagogia, pedagogika
PEDAGOG- PAIDAGOGOS- niewolnik mający opiekować się chłopcem, prowadzący chłopca, pais=chłopiec dziecko, agogos = prowadzący
PEDAGOGIA- PAIDAGOGIJA- sztuka praktycznego wychowania
PEDAGOGIKA- PAIDAGOGIKE TECHNE- wiedza o wychowaniu chłopca. Paidagogia- wszystko to, czego uczył Paidagogos.
Przedstaw krótko rys historyczny rozwoju pedagogiki
Prehistoria – wychowanie naturalne;
Starożytność – paidagogos = prowadzący chłopca, pais=chłopiec dziecko, agogos = prowadzący - era wiedzy mitycznej.
Średniowiecze-to okres wiedzy teologicznej i filozoficznej stanowi Ewangelia i Stary testament
Nowożytność- w modernizmie – od Oświecenia – era wiedzy naukowej; Powstanie pedagogiki jako samodzielnej dyscypliny naukowej. J.F.Herbart – ojciec naukowej pedagogiki, twórca pierwszej teorii pedagogicznej nazywanej teorią nauczania wychowującego. Pedagogika w XIXwieku była jednolitą naukowa jej przedmiotem badań było wychowanie dzieci młodzieży
Postmodernizm – epoka współczesna – era globalnej informacji.

Przedstaw w punktach zmiany, jakie zaszły w pedagogice w XX w.
Źródła zmian w pedagogice w XX wieku:
-rozwój nauk przyrodniczych,
-rozwój przemysłu i technologii,
-zmiany społeczne,
-zmiany polityczne,
-zmiany kulturowe.
--- Rozszerzenie się obszaru oddziaływań pedagogicznych w dół i w górę życia ludzkiego –okres prenatalny, niemowlęcy, kształcenie dorosłych, uniwersytety trzeciego wieku.
---Rozszerzenie oddziaływań pedagogicznych na grupy, zespoły, masy społeczne ( robotnicy, żołnierze), narody i całą ludzkość (globalizacja).
---Powstanie nowych instytucji opiekuńczych i wychowawczych – żłobek, przedszkole, dom dziecka, rodzinny dom dziecka, izba dziecka, dom poprawczy, pałac młodzieży, dom kultury, ognisko, komitet rodzicielski, rada rodziców, itp. Objęcie oddziaływaniami pedagogicznymi nowych środowisk, jak wojsko, sądownictwo (dla nieletnich, resocjalizacja dorosłych), prasa, media, praca, związki zawodowe, handel, reklama, marketing).
---Wdrażanie do badań i praktyki nowych teorii pedagogicznych.
---Pedagogizacja duszpasterstwa w Kościele katolickim jako wynik nowych interpretacji dogmatów religijnych w wyniku II Soboru Watykańskiego.
--- Powstanie nowych technologii, głównie informatycznych, zmieniających kulturę słowa pisanego w kulturę obrazkową, kulturę wysoką (elitarną) w kulturę masową.


Krótko opisz najważniejsze obszary badań dyscyplin podstawowych
Pedagogika ogólna:
Charakterystyka pedagogiki jako nauki;
Usytuowanie jej wśród innych nauk;
Język naukowy pedagogiki;
Rozwój pedagogiki jako nauki;
Analiza teoretycznych stanowisk, paradygmatów, kierunków, nurtów i ich synteza;
Metodologia badań pedagogicznych

Dydaktyka ogólna: Różne systemy kształcenia,
Formułowanie i analizowanie celów kształcenia,
Treści kształcenia, badanie programów nauczania,
Procesy nauczania,
Strategie i metody nauczania,
Zasady nauczania;
Środki dydaktyczne,
Pomiar dydaktyczny,
Funkcjonowanie nauczyciela w klasie.

Historia wychowania:
Opisuje dzieje myśli pedagogicznej;
Opisuje dzieje szkolnictwa w świecie i w Polsce,
Teoria wychowania:
Dokonuje syntezy współczesnej wiedzy o wychowaniu;
Analizuje wartości w wychowaniu,
Formułuje cele wychowania,
Projektuje działalność wychowawczą


Wymień nazwy przynajmniej 5 subdyscyplin stosowanych i krótko scharakteryzuj ich przedmiot badań
Surdopedagogika- (głusi) Zajmuje się nauczaniem i wychowaniem osób z wadami słuchu, a także ich rodzinami i otoczeniem. Tyflopedagogika- (niewidomi) zajmuje się wychowaniem, edukacją, terapią i rehabilitacją osób niewidomych i niedowidzących
Oligofrenopedagogika- (niepełnosprawni intelektualnie) dział pedagogiki zajmujący się problematyką wychowania i kształcenia dzieci o obniżonym stanie sprawności umysłu.
Pedeutologia- (nauczyciele) zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi zawodu nauczyciela.
Andragogika- (dorośli) subdyscyplina pedagogiki zajmująca się kształceniem dorosłych.


Określ miejsce studiowanej przez siebie subdyscypliny pedagogicznej w systemie klasyfikacyjnym pedagogiki i krótko scharakteryzuj przedmiot jej badań
Pedagogika resocjalizacyjna - dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem osób z zaburzonym zachowaniem i niedostosowanych społecznie.

Podaj definicję wiedzy
Wiedza – gr. episteme, łac. scientia oznacza taki układ informacji, który jest spójny, daje się uzasadnić , modyfikuje własne struktury poznawcze tak, aby racjonalnie działać w świecie.
Wymień różne rodzaje wiedzy i jej źródła
Rodzaje wiedzy
Wiedza mityczna – symbol , metafora, emocje, przesłanie, uniwersalność,
Wiedza praktyczna – doświadczenie, działanie, skuteczność, sprawdzalność, osiąganie celów,
Wiedza potoczna – doświadczenie, przypadkowość, niepełność, stereotypy, komunikacja subiektywność,
Wiedza objawiona – wizja, wiara, duchowość, metafizyczność, uniwersalność,
Wiedza naukowa – obiektywna, weryfikowalna, pełna, systematyczna, prawdziwa, nauczona.

Źródła wiedzy
Źródła wiedzy
Doświadczenie,
Kontakty z ludźmi Sztuka, Książki, Nauka w szkole
Massmedia, Praktyka


Przedstaw główne postawy wobec prawdy funkcjonujące w filozofii
Za prawdziwe Arystoteles przyjmował takie sądy o świecie, których treść jest adekwatna, zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, których sąd ten dotyczy. Jest to klasyczna definicja prawdy.
---Taka definicja prawdy leży u podstaw nauki, która powstała w okresie oświecenia
Za naukowe poznanie uważa się od okresu oświecenia celowe działanie poznawcze ukierunkowane na wytworzenie wiedzy pozytywnej, tzn. takiej, której ,
--- zastosowanie prowadzi do projektowania technik i technologii znajdujących zastosowanie w praktycznej działalności ,
--- upowszechnienie przynosi kreowanie sprawiedliwych struktur społecznych , w efekcie tworzy lepszego człowieka i świat bez niepotrzebnych cierpień.

Taki kierunek w filozofii nazywa się realizmem. Według tego kierunku wiedzę naukową cechuje :
Obiektywność – źródłem poznania jest zawsze świat rzeczywisty, a nie umysł czy świadomość, wiedza nie może być wartościowana;
Sprawdzalność – w takich samych warunkach otrzymuje się zawsze taki sam wynik;
Przewidywalność - na podstawie uzyskanej wiedzy można przewidywać skutki działania; Takie podejście do wiedzy naukowej przyniosło istotne rezultaty i rozwój nauk przyrodniczych: fizyka, chemia , medycyna , technologia.
W XIX wieku przeniesiono ten sposób uprawiania nauki do obszarów społecznych, gdzie za kryterium prawdziwości wiedzy przyjęto racjonalność i praktyczność.
Współcześnie prawda definiowana jest w zależności od przyjętych teorii filozoficznych. Prawda nie jest jedynie jakimś prostym logicznym porządkiem pomiędzy pojęciami , ani jakimś jedynie poprawnym użyciem reguł , technik lub narzędzi poznania, bardziej dotyczy ludzkiego przybliżania się do rzeczywistości, ustosunkowywania się wobec niej i rozumienia jej.
Dzisiaj chodzi nie tylko o poznanie poprzez zmysły i rozum , ale także dopuszcza się intuicję, uczuciowość, działanie, siłę woli, dynamikę.
Mówi się o specyficznie ludzkiej zdolności do poszukiwania prawdy, widzianej jako pewna struktura charakteryzująca egzystencjalną sytuację człowieka.
Fakt istnienia dany jest nam bezpośrednio i stanowi punkt wyjścia do każdego poznania i uzasadnia rację poznania w ogóle. Każde nasze akty poznawcze zawsze będą skupione na świecie realnym , a nie idealnym czy intencjonalnym, których istnienia trzeba dowodzić


. Przedstaw warunki unaukowienia jakiejś dyscypliny wiedzy
---Określić precyzyjnie przedmiot
---Wypracować terminologię tzw. język naukowy
---Opracować metodologię własnych badań

Klasyfikacja UNESCO
Kryterium resorty gospodarcze
Nauki przyrodnicze: Matematyka, fizyka, chemia, astronomia, biologia, geologia itp.
Nauki inżynieryjne Hutnictwo, górnictwo, mechanika, budownictwo, lotnictwo itp:
Nauki medyczne :Medycyna, stomatologia, pielęgniarstwo, farmacja itp.:
Nauki rolnicze :Rolnictwo, leśnictwo, mleczarstwo, weterynaria, hodowla itp.
Nauki humanistyczne: Filologie, językoznawstwo, historia, ekonomia, prawo, psychologia itp.

Klasyfikacja Thesaurus- Dla bibliotek i informacji naukowej
Dział ogólny
Przyrodoznawstwo i technologia
Nauki o wychowaniu
Nauki o kulturze
Nauki o komunikacji
Nauki o informacji

Klasyfikacja S. Kamińskiego – 1992 r. - Kryterium epistemologiczno-metodologiczne
Nauki podstawowe- teoretyczne
Dyscypliny formalne: logika, matematyka-Przyrodoznawstwo czyli nauki o strukturze: nauki fizyczno-chemiczne, nauki Kosmologiczne: astronomia, nauki o Ziemi.
---Humanistyka czyli nauka o człowieku i jego wytworach: nauki antropologiczno-psychologiczne, prawno-społeczno-ekonomiczne, nauki o kulturze i jej dziedzinach
. ---Filozofia: teoria bytu – ontologia, teoria poznania- epistemologia, teoria wartości – aksjologia
.
Nauki stosowane- praktyczne
---Technika, czyli nauka o wytwarzaniu rzeczy martwych: inżynieria.

---Rolnictwo i leśnictwo, czyli nauka o uprawie i hodowli: produkcja roślinna i zwierzęca, technologia produktów roślinnych i zwierzęcych, ochrona przyrody i jej zasobów, weterynaria.
---Medycyna, czyli nauki o ochronie i konserwacji zdrowia oraz o wychowaniu człowieka: medycyna niezabiegowa, medycyna zabiegowa, farmacja, higiena i wychowanie fizyczne, psychologia wychowania i pedagogika.

Klasyfikacja Stefana Kunowskiego
Kryterium: przedmiot badań
---Nauki nomotetyczne- przyrodnicze
Nauki przyrodnicze dążą do wykrywania przyczynowych praw rządzących przyrodą.
---Nauki idiograficzne- humanistyczne
---Nauki humanistyczne dążą do opisu przeżytych, niepowtarzalnych wartości jednostkowych, które starają się zrozumieć w ich strukturze i ocenić aksjologicznie.
Miejsce pedagogiki
Miejsce pedagogiki wypada w centrum pomiędzy naukami idiograficznymi i humanistycznymi
---Wychowanie nie jest dziełem tylko samej natury, lecz także kultury i społeczeństwa Zagadnienie celu i wartości jest decydujące w wychowaniu, stanowiąc o człowieczeństwie
---Jest nauką przyrodniczą, bo:
Człowiek jest organizmem żywym i podlega takim samym procesom biologicznym, jak każdy inny
Żyje w świecie przyrodniczym, którego prawom podlega


Wykaż związek pedagogiki z tzw. naukami pierwszorzędowymi
Dyscypliny pierwszorzędowe oznaczają szeroki zakres współpracy pedagogiki w aspekcie merytorycznym i metodologicznym. Określone dyscypliny naukowe są dla pedagogiki podstawą do uszczegółowiania własnych badań i specyfikowania wyników z perspektywy potrzeb edukacji i wychowania. Pedagogika głównie w obszarach podstawowych subdyscyplin pedagogicznych, ale tez szeregowych przenosi na własny teren metody badawcze, gotową wiedzą i wzory, także język wypracowany w tych dyscyplinach naukowych to są: historia, socjologia, psychologia, filozofia.


Wykaż związek z naukami drugorzędowymi
Istsieją automatycznie w niektórych obszarach, służą w pedagogice do rozwiązywania określonych problemów praktycznych i odwrotnie, rozwiązania stosowane w pedagogice mogą być stosowane w dziedzinach drugorzędowych. Nauki te to: ekonomia, logika, informatyka, etyka, estetyka.

Wykaż związek z naukami trzeciorzędowymi
Tworzą je wszystkie dziedziny, z którymi pedagogika jest związana poprzez fakt nauczania ich treści w toku kształcenia, na każdym poziomie i we wszystkich jego formach. Zwykle wyraża się to zjawisko w pedagogice poprzez istnienie takiej subdyscypliny pedagogicznej jak metodyka nauczania określonego przedmiotu i czego się uczymy w szkole. Matematyka, muzyka, języki obce.

źródłosłów i znaczenie pierwsze pojęć edukacja, wychowanie
Wychowanie- Świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka.
Edukacja-Ogół oddziaływań służących formowaniu się (zmienianiu, rozwijaniu) zdolności życiowych człowieka.
Ogół oddziaływań – oddziaływania instytucjonalne i indywidualne, świadome i nieświadome, systematyczne, niesystematyczne, zaplanowane, przygodne.
Zdolności życiowe człowieka – dotyczą wielu obszarów jego funkcjonowania: intelektualnego, emocjonalnego, interpersonalnego, motywacyjnego, fizycznego, itp.


Wymień i krótko przedstaw najważniejsze założenia badań empirycznych
---Dotyczy poznania za pomocą zmysłów
---Zakłada racjonalne (logiczne) myślenie
---Zakłada, że świat funkcjonuje według określonych zasad
---Człowiek organizując celowo poznanie może dotrzeć do uniwersalnej, absolutnej i ---obiektywnej wiedzy o świecie
---Ponieważ wszyscy ludzie poznają tak samo, prawda o świecie jest jedna i jest to prawda naukowa

Wymień i krótko przedstaw najważniejsze założenia badań humanistycznych
---Badane są fenomeny – zjawiska niepowtarzalne, jednostkowe, wytwory kultury, wytwory psychofizyczne
---Zjawiska społeczne, związane z człowiekiem są inne niż zjawiska przyrodnicze
---Badacz opiera się na własnej interpretacji Badacz rezygnuje ze ścisłego planu badawczego, formułuje natomiast problemy badawcze w postaci pytań
---Badania przeprowadzane są na próbie dostępnej badaczowi
---Bada się obszary, które dotychczas nie były zbadane
---Badania są interpretacją działań badaczy – charakter jakościowy
---Elementy metodologiczne: rozumienie (sensu, znaczenia), intuicyjne ujęcie całości, ocena wartości.
---Opis – kieruje się ukazywaniem jednostkowego, indywidualnego charakteru badanego wytworu, czy struktury,
---Wyjaśnianie – polega na włączaniu badanych wytworów kultury w całościowy, hierarchiczny charakter struktury świata humanistycznego.


Wymień i objaśnij znaczenie obocznych nazw dla badań empirycznych i humanistycznych
Fenomenologia
Twórcą jest E. Husserl, w Polsce R. Ingarden.
---Nazwa pochodzi od fenomenu, rozumianego jako zjawiska postrzeganego przez człowieka zawsze w sposób niepowtarzalny, a więc za każdym razem subiektywny i dokonywany z określonego punktu widzenia. Wiedzę tworzy suma różnych doświadczeń jednostki rozumianych jako uczestniczenie w czymś, wzięcie udziału, o których można jedynie opowiedzieć , ale nie można ich w całości przekazać innym.
Badania naukowe polegają na:
--- rekonstrukcji codziennych doświadczeń innych osób,
---poszukiwaniu znaczeń wspólnych i różnych, - porównywaniu przyjętych punktów widzenia tego samego zjawiska przez różne osoby.


Hermeneutyka
---Nazwa pochodzi od imienia boga Hermesa – strażnika wiedzy tajemnej; początkowo była nazwą metody interpretacji tekstów, w tym tekstów biblijnych, z czasem stała się teorią filozoficzną.
---Świat należy traktować jak tekst napisany.
---Z tej perspektywy najważniejsze jest odczytanie (rozumienie) znaczeń wpisanych w jednostkowe doświadczenie świata.
---W odczytywaniu znaczeń (sensów) zawsze należy uwzględnić tzw. sygnały wewnątrztekstowe i miejsca niedookreślone;
---Sygnały wewnątrztekstowe – to kontekst historyczny, specyfika przekazu, sytuacja osobista nadawcy. Miejsca niedookreślone zawsze wypełnia własnym znaczeniem interpretator.
---Każdy człowiek doświadczając życia dąży do zrozumienia go tak w jego jednostkowości , jak i w powiązaniu z całością; • Rozumienie ograniczone jest miejscem, czasem, sytuacją indywidualną.
---Rozumienie życia każdej osoby przebiega po kole hermeneutycznym: żyjąc, człowiek rejestruje swoje doświadczenia i je interpretuje, co wpływa na kolejne interpretacje.
---Badanie oznacza zawsze interpretację doświadczeń innych wzbogaconą o osobiste doświadczenie badacza.
---Wiedza jest wynikiem dołączania nowych interpretacji do już istniejących

Wyjaśnij na czym polega triangulacja w badaniach pedagogicznych
Triangulacja badań pedagogicznych umożliwia pełniejsze, wielostronne poznanie obiektu poddanego obserwacji, ponieważ wiąże się z ujmowaniem go z różnych perspektyw , w różnorodny sposób. Triangulacja w badaniach pedagogicznych może przyczyniać się do wzbogacenia wiedzy teoretycznej oraz do wzbogacenia danych użytecznych i działań praktycznych.


Przedstaw krótko najważniejsze cechy postmodernizmu jako nowej epoki kulturowej
Tematem przewodnim w myśli postmodernistów jest przekonanie o płynnej względności i społecznym konstrukcjonizmie wszelkich idei.
Ponowocześni teoretycy piszą o wyczerpaniu się tradycyjnych i nowoczesnych (modernistycznych) koncepcji.
Postmodernizm wiąże się z poczuciem lęku przed modernizmem utożsamianym z systemami totalitarnymi i powojennym schyłkiem wiary w linearny postęp cywilizacyjny. U podstaw postmodernizmu stoi egzystencjalizm, marksizm, psychoanaliza, teoria krytyczna szkoły frankfurckiej, poststrukturalizm, dekonstrukcja oraz feminizm

Określ zadania, jakie stoją przed pedagogiką jako nauką i działalnością praktyczną w czasach współczesnych
---Pedagogika odnosi się głównie do młodego pokolenia, które dzięki oddziaływaniom wychowawczym powinno osiągnąć optymalny rozwój osobowości , ukształtować wiedzę o rzeczywistości, przygotować się do funkcjonowania w życiu społecznym. Do instytucji wychowawczych można zaliczyć rodzinę przedszkole i szkołę .Obecnie zakres pedagogiki jest szerszy i obejmuje samowychowanie , samokształcenie .Oddziaływania wychowawcze instytucji wychowania pozaszkonego głównie: środków masowego przekazu, organizacji młodzieżowych placówek kulturalnych takich jak teatry, muzea itp.

Dyferencjacja w pedagogice oznacza rozpad pod wpływem zmian społecznych jednolitej początkowo dyscypliny na szereg subdyscyplin o własnym przedmiocie badań ,pełniących w teorii i praktyce pedagogicznej ale zachowujących podstawowe jej wyznaczniki jako dycsypliny wiedzy

Pedagogika resocjalizacyjna - dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem osób z zaburzonym zachowaniem i niedostosowanych społecznie
.Osoby takie poddaje się resocjalizacji