Wykaż podobieństwa i różnice w unormowaniach prawnych cześci ogólnej kodeksu karnego i wykroczeń

Wykaż podobieństwa i różnice w unormowaniach prawnych cześci ogólnej kodeksu karnego i wykroczeń
1 zasada odpowiedzialnosci
2 formy popełnione
3 okolicznosci wywolujace odpowiedzialnosc karna
4 system kar

1 ZASADY ODPOWIEDZIANOSCI

ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA WYKROCZENIE W KODEKSIE WYKROCZEŃ

Odpowiedzialności za wykroczenie podlega ten tylko, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 złotych lub nagany.

wykroczenie - czyn człowieka zabroniony w ustawie pod groźbą kary za wykroczenie, zawiniony i szkodliwy społecznie (nawet w stopniu znikomym).

ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ W KODEKSIE KARNYM


Wspolczesne prawo karne kieruje sie zasada ze odpowiedzialnosc karna jest konsekwencja popelnienia przez czlowieka czynu zabronionego. Podstawa odpowiedzialnosci nie moga byc - mysli , poglady czlowieka, jego wlasciwosci fizyczne i psychiczne oraz stan niebezpieczenstwa. Karannie za mysli lub poglady oznaczalo by nadmierna ingerencje w sfere wew. czlowieka i bylo by sprzeczne z jednym z podstawowych praw- prawem do posiadania wlasnych pogladow. Odpowiedzialnosc moze nastapic gdy poglad uzewnętrzni sie w czynie lub zamiar przestępsta jest realizowany. Odpowiedzialnosc karna moze nastapic tylko wtedy gdy sprawca dopusci sie czynu zabronionego , a wiec czyn jest niezbedną przesłanką odpowiedzialnosci karnej.

przestępstwo - na gruncie polskiego prawa karnego jest to czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomym.

Powyższa definicja przestępstwa jest definicją formalno-materialną. Definicja formalna przestępstwa, istniejąca na gruncie prawa karnego znakomitej większości państw, odwołuje się jedynie do wyczerpania zachowaniem sprawcy ustawowych znamion czynu zabronionego, ignorując kwestię negatywnego wpływu tego czynu na funkcjonowanie społeczeństwa. Koncepcja materialnej istoty przestępstwa, zwanej też społeczną, zwraca uwagę, że przestępstwo jest faktem społecznym, w związku z czym postuluje się, aby prawodawca zakazywał pod groźbą kary jedynie czynów szkodliwych społecznie. Postulat, aby zaistnienie społecznej szkodliwości czynu było warunkiem koniecznym do uznania go za przestępstwo kierowany jest również do stosujących prawo karne, przede wszystkim sądów. Uwzględnia to polskie prawo karne, które stanowi, że chociaż zachowanie sprawcy wypełnia znamiona czynu zabronionego, to przestępstwem nie jest, jeżeli jest szkodliwe społecznie w stopniu znikomym albo w ogóle nie cechuje się społeczną szkodliwością (art. 1 ust. 2 Kodeksu karnego).

Należy dodać, że możliwa jest także ściśle materialna definicja przestępstwa - przestępstwo jest czynem społecznie szkodliwym (względnie społecznie niebezpiecznym). Definicja taka nie jest mozliwa do zaakceptowania na gruncie nowoczesnego prawa karnego, całkowicie ignoruje bowiem konieczność opisania czynu w ustawie, co narusza gwarancyjną funkcję prawa karnego.

W polskim prawie karnym nie ma wprost wyrażonej definicji przestępstwa. Można ją skonstruować na podstawie przepisów części ogólnej Kodeksu karnego, który jest najważniejszym, po konstytucji, źródłem prawa karnego: art. 1 i 7.

2 FORMY POPEŁNIONE

wykroczenia- Formami popełnienia wykroczenia są: sprawstwo, usiłowanie, podżeganie oraz pomocnictwo.
sprawstwo -

usiłowanie - Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje

podżeganie - polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego. Podżeganie może być popełnione umyślnie i tylko w zamiarze bezpośrednim.

pomocnictwo - Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.

przestępstwa- przygotowanie -> usiłowanie -> dokonanie

przygotowanie - Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania, w szczególności w tymże celu:

* wchodzi w porozumienie z inną osobą
* uzyskuje lub przysposabia środki
* zbiera informacje (wywiad przestępczy)
* sporządza plan działania

Przez tak ustawowo określone przygotowanie należy rozumieć tylko określone działania celowe. Niemożliwe jest więc przygotowywanie przez zaniechanie, a wina zachodzi w formie umyślnej w zamiarze bezpośrednim kierunkowym.

Przygotowanie jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Dotyczy to kilkunastu najcięższych przestępstw, np. wszczynanie wojny napastniczej, ludobójstwo, zamach terrorystyczny, fałszerstwo pieniędzy i papierów wartościowych. Głównym powodem dla którego ustawodawca penalizuje tą formę stadialną na zasadzie wyjątku jest fakt, że na przygotowanie składają się zazwyczaj czynności wykonywane na co dzień, jak i to, że wiele czynów zabronionych jest dokonywanych przy użyciu przedmiotów codziennego użytku.

Przygotowanie jest objęte klauzulą niekaralności - nie podlega karze, kto dobrowolnie odstąpił od przygotowania, w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich przyszłości; w razie wejścia w porozumienie z inną osobą należy podjąć istotne starania zmierzające do zapobieżenia dokonaniu. Nie podlega karze także osoba, która dobrowolnie odstąpiła od dokonania lub zapobiegła skutkowi stanowiącego znamię czynu zabronionego (czyli na etapie usiłowania).

usiłowanie - Usiłowanie jest zawsze karalne na gruncie kodeksu karnego. Odpowiedzialność karna za usiłowanie wymaga wystąpienia jednego elementu podmiotowego (zamiaru popełnienia przestępstwa) oraz dwóch przedmiotowcyh (zachowania które zmierza bezpośrednio do dokonania; braku dokonania).

Usiłowanie nie występuje m.in. przy przestępstwach jednochwilowych. Kwestią sporną jest to, czy można usiłować przestępstwa narażenia na niebezpieczeństwo. Według Andrzeja Zolla nie można usiłować ani przestępstwa konkretnego narażenia na niebezpieczeństwo, ani przestępstwa abstrakcyjnbego narażenia na niebezpieczeństwo.

W polskim kodeksie karnym wyróżnia się dwie postacie usiłowania: usiłowanie udolne i usiłowanie nieudolne.

Znamiona usiłowania udolnego:

* zamiar popełnienia czynu zabronionego (zamiar bezpośredni lub zamiar ewentualny);
* zachowanie bezpośrednio zmierzające do popełnienia czynu zabronionego[3];
* brak popełnienia czynu zabronionego - brak dokonania ma miejsce, gdy sprawca nie ukończył czynności prowadzącej bezpośrednio do dokonania (usiłowanie nieukończone, niezupełne) albo mimo ukończenia tej czynności nie nastąpił zamierzony skutek (usiłowanie ukończone, zupełne).

Usiłowanie nieudolne nie stanowi obiektywnego zagrożenia dla dobra prawnego. Karalne jest tylko w dwóch wypadkach, gdy ma miejsce:

* użycie środka nienadającego się do popełnienia zamierzonego czynu,
* braku przedmiotu nadającego się do popełnienia nim zamierzonego czynu zabronionego.

Przyjmuje się bezkarność usiłowania bezwzględnie nieuodlnego.

dokonanie - Polega na pełnej realizacji ustawowych znamion czynu zabronionego. Jest to najbardziej zaawansowana forma stadialna. Nie należy mylić dokonania z zakończeniem czynu. Np. nielegalne posiadanie broni jest dokonane w momencie, w którym sprawca objął broń palną w posiadanie, zaś zakończone - dopiero wtedy, kiedy pozbył się jej lub ją utracił.

3 OKOLICZNOŚCI WYWOŁUJĄCE ODPOWIEDZIALNOŚC KARNĄ


według kodeksu karnego przestępstwa dzieli się na zbrodnie i występki. Zbrodnią jest przestępstwo zagrożone pod groźbą kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą. Występkiem jest przestępstwo zagrożone karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Pozostałe czyny zabronione stanowią wykroczenia, które nie są przestępstwami i są uregulowane przede wszystkim w Kodeksie wykroczeń.

4 SYSTEM KAR

KODEKS WYKROCZEŃ

Karami za wykroczenie są:

* kara nagany

Art. 36.

1. Naganę można orzec wtedy, gdy ze względu na charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy należy przypuszczać, że zastosowanie tej kary jest wystarczające do wdrożenia go do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego.

2. Nie można orzec nagany za wykroczenie o charakterze chuligańskim.

* kara grzywny - w wysokości od 20 do 5000 zł

Grzywna to kara kryminalna o charakterze majątkowym orzekana za przestępstwa, przestępstwa skarbowe, wykroczenia lub wykroczenia skarbowe.

Za przestępstwa wymierza się grzywnę w stawkach dziennych w wymiarze od 10 do 360 (reguła), przy czym wysokość stawki dziennej wynosi od 10 do 2000 złotych.

Orzeka się ją jako karę samoistną, gdy ustawa przewiduje ją w przepisie bepośrednio (np. Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim podlega grzywnie... - art. 206 K. k.), następuje zamiana kary na łagodniejszą (art. 58 3 K. k.), nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 60 6 pkt 2 i 3 K. k.) albo po wydaniu prawomocnego wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności czyn, za który skazano nie jest już zagrożony tą karą (art. 4 3 K. k.).

Grzywna jest karą niesamoistną, gdy sąd orzekł ją obok kary pozbawienia wolności (ale tylko tzw. terminowej) na podstawie art. 33 2 K. k. (czyli wtedy, gdy sprawca popełnił przestępstwo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, lub gdy ją osiągnął), gdy sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary pozbawienia wolności albo kary ograniczenia wolności (art. 71 1 K. k.), a także gdy na podstawie art. 289 4 wymierzył ją sprawcy przestępstwa zaboru pojazdu w celu krótkotrwałego użycia obok kary pozbawienia wolności.

Za przestępstwa skarbowe wymierza się grzywnę w stawkach dziennych w wymiarze od 10 do 720 (reguła), przy czym stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie orzekania w pierwszej instancji ani też przekraczać jej czterystukrotności. Najniższe miesięczne wynagrodzenie wynosi obecnie 899,10 złotych. Jednak art. 25 ustawy z 10 października 2002 o najniższym minimalnym wynagrodzeniu za pracę tekst jednolity Dz.U. z r. 2002 nr 200 poz. 1679 ze zmianami ) stanowi, że ilekroć w przepisach prawa jest mowa o "najniższym wynagrodzeniu za pracę pracowników" przez odwołanie się do odrębnych przepisów lub do Kodeksu pracy albo przez wskazanie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, Ministra Pracy i Polityki Społecznej lub ministra właściwego do spraw pracy jako zobowiązanego do ustalania takiego wynagrodzenia na podstawie odrębnych przepisów lub Kodeksu pracy, oznacza to kwotę 760 zł. Dlatego dla potrzeb wymiaru grzywny na podstawie k.k.s. należy jako podstawę przyjąć kwotę 760 zł.

Grzywnę za przestępstwo skarbowe wymierza się na podobnych zasadach co grzywnę określoną w Kodeksie karnym, ale z jednym wyjątkiem - można ją obligatoryjnie wymierzyć obok kary pozbawienia wolności (będzie to grzywna niesamoistna). Ma to miejsce przykładowo wtedy, gdy Kodeks karny skarbowy posługuję się zwrotem: podlega karze grzywny (...) albo karze pozbawienia wolności (...), albo obu tym karom łącznie.

Za wykroczenia i wykroczenia skarbowe wymierza się grzywnę kwotowo stosując podobne zasady co do przestępstw i przestępstw skarbowych.

* kara ograniczenia wolności - w wymiarze jednego miesiąca


W odróżnieniu od Kodeksu karnego, Kodeks wykroczeń przewiduje inny wymiar kary ograniczenia wolności.

Kara ograniczenia wolności trwa 1 miesiąc i w czasie odbywania kary ograniczenia wolności ukarany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd oraz ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Kara ograniczenia wolności stanowi polską odmianę znanej porządkom prawnym wielu państw kary pracy na cele społecznie użyteczne. Stanowi nieizolacyjną alternatywę dla krótkoterminiowego pozbawienia wolności. Stosowana jest wyłącznie za stosunkowo drobne występki. Jej zaletą jest to, że sprawca drobnego przestępstwa nie trafia do zakładu karnego, gdzie mógłby ulec dalszej demoralizacji, natomiast wynikający z niej obowiązek pracy, lub potrącanie części wynagrodzenia za pracę stanowi dla niego realną dolegliwość.

Te właśnie jej zalety przesądziły o tym, że polski ustrawodawca zdecydował się nie tylko na szerokie wprowadzenie jej do kodeksu karnego z 1997 r, lecz także dopuścił orzekanie jej wtedy, kiedy czyn zabroniony zagrożony jest tylko karą pozbawienia wolności (do lat 5 - art. 58 3 k.k.).

W polskim prawie karnym, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy, wymierza się ją w miesiącach. W wypadku nadzwyczajnego obostrzenia kary lub wymierzenia kary łącznej wymiar jej nie może przekroczyć 18 miesięcy. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu. Skazany w tym czasie jest zobowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd. Jest ona nieodpłatna, kontrolowana i wykonywana na cele społeczne. Wykonuje się ją w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, w instytucji lub organizacji charytatywnej lub na rzecz społeczności lokalnej, co ustala sąd po uprzednim wysłuchaniu skazanego. Wymiar tej pracy to 20 do 40 godzin miesięcznie (dokładnie ustala go sąd, po wysłuchaniu skazanego - art. 35 1 i 3 k.k.).


W przypadku skazanego zatrudnionego można w miejsce obowiązku pracy orzec potrącanie od 10 do 25 % wynagrodzenia miesięcznego na rzecz Skarbu Państwa lub na inny wskazany przez sąd cel społeczny. Taki skazany nie może w okresie trwania kary bez zgody sądu rozwiązać stosunku pracy (art. 35 2 k.k.).

Skazany na karę ograniczenia wolności ma obowiazek udzielania sądowi wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary (art.34 kk).

Sąd może wreszcie nałożyć na niego inne obowiązki, w postaci obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, przeproszenia pokrzywdzonego, powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub używania środków odurzających, naprawienia szkody lub uiszczenia świadczenia pieniężnego (art. 36 2 k.k.).

W celu zapewnienia prawidłowego przebiegu wykonywania kary sąd może oddać skazanego na czas jej trwania pod dozór (art. 36 1 k.k.).

Wykonanie kary ograniczenia wolności można warunkowo zawiesić na okres od 1 do 3 lat.

* kara aresztu - w wymiarze od 5 do 30 dni.


Areszt - wspólna nazwa instytucji znanych różnym gałęziom prawa, których cechę wspólną stanowi przymusowe odizolowanie poddanej mu osoby od świata zewnętrznego. Różne natomiast są cele, którym instytucje te służą.

W prawie cywilnym areszt to jeden ze środków stosowanych w toku egzekucji, służący zmuszeniu dłużnika do zachowania zgodnego z nałożonym na niego obowiązkiem. Areszt stosuje wyłącznie sąd. Stosowanie aresztu regulują przepisy art. 1056-1059 Kodeksu postępowania cywilnego.

W prawie wykroczeń areszt to jedna z kar - odpowiednik kary pozbawienia wolności w prawie karnym materialnym. Jego wymierzanie regulują przepisy art. 19, 26, 35, 38 i 42-44 Kodeksu wykroczeń. Wykonywanie kary aresztu reguluje prawo karne wykonawcze, w szczególności Kodeks karny wykonawczy.

KODEKS KARNY


Karami przewidzianymi w kodeksie karnym są:
- grzywna,
- ograniczenie wolności,
- pozbawienie wolności,
- 25 lat pozbawienia wolności,
- dożywotnie pozbawienie wolności.

Kara grzywny jest karą za przestępstwa o mniejszym stopniu szkodliwości społecznej. Często występuje wymiennie z karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat dwóch. Zaletą grzywny jest to, że karząc sprawcę nie zmuszamy go jednocześnie do kontaktów ze środowiskiem przestępczym, a przy wykonaniu tej kary nie jest potrzebny kosztowny aparat więziennictwa. Wadą to, że dotyka także niewinnej przecież rodziny skazanego. Grzywna powinna być jednak głównym środkiem karnym stosowanym wobec tzw. drobnej przestępczości. Grzywna orzekana jest w stawkach dziennych, przy czym najpierw określana jest ilość tych stawek, a następnie ich wysokość. Najniższa możliwa liczba stawek wynosi 10 - najwyższa 360, z tym że w niektórych sytuacjach kodeks pozwala na przekroczenie górnej granicy i wymierzenia nawet 540 stawek grzywny. Wysokość stawki określona jest natomiast w granicach od 10 do 2000 zlotych. Wysokość ta powinna być uzależniona od zamożności i możliwości zarobkowych skazanego. Karę grzywny można orzec obok kary pozbawienia wolności jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść taką osiągnął.
Kodeks karny stanowi że dwie stawki dzienne grzywny są równorzędne jednemu dniowi pozbawienia wolności oraz dwum dniom kary ograniczenia wolności.

Kara ograniczenia wolności polega na zakazie zmiany miejsca stałego pobytu bez zgody sądu, obowiązku wykonywania nieodpłatnej, wskazanej i kontrolowanej przez sąd pracy na cele społeczne, w wymiarze od 20 do 40 godzin miesięcznie i udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu wykonywania kary. W stosunku do osoby już zatrudnionej sąd może orzec potrącanie części jej wynagrodzenia na cel społeczny, a skazanemu nie wolno w czasie trwania kary rozwiązać stosunku pracy. Skazanie na karę ograniczenia wolności może łączyć się z obowiązkiem przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na skazanym obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymania się od nadużywania alkoholu czy też środków odurzających, oraz naprawienia w całości lub w części wyrządzonej szkody, przy czym obowiązek ten może być nałożony tylko wtedy gdy nie został on już nałożony jako środek karny.
Przed nałożeniem wyżej wymienionych obowiązków probacyjnych sąd musi wysłuchać skazanego. Kodeks karny przewiduje warunkowe zawieszenie wykonania kary ograniczenia wolności na okres próby od 1-go roku do 3 lat. Kodeks przewiduje również skrócenie kary ograniczenia wolności po odbyciu przez skazanego połowy kary jeżeli w tym czasie przestrzegał porządku prawnego, sumiennie wykonywał pracę społeczno- użyteczną oraz spełniał inne nałożone na niego obowiązki.

Kara pozbawienia wolności godzi w jedno z najcenniejszych dóbr jednostki, jakim jest wolność osobista i polega na umieszczeniu skazanego w więzieniu. Jeśli popełnione przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nie przekraczającą trzech lat albo alternatywnie grzywną lub ograniczeniem wolności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary pozbawienia wolności, jeśli społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, a wymierzono jednocześnie inny środek karny. Kara pozbawienia wolności trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 15 lat. Wymierzana jest w miesiącach i latach.

Kara 25 lat pozbawienia wolności jest wymierzana w przypadku cięzkich zbrodni, gdzie kara nawet 15 lat pozbawienia wolności byłaby zbyt łagodna. Wymierzenie tej kary izoluje sprawcę ze społeczeństwa na bardzo długi czas.
Skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności może zostać warunkowo zwolniony po odbyciu 15 lat kary. Czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, przy czym nie może on być krótszy niż 2 lata, a dłuższy niż lat 5.

Kara dożywotniego pozbawienia wolności kara polegająca na osadzeniu skazanego w zakładzie karnym do końca jego życia. Jest to najsurowsza kara przewidziana Kodeksem Karnym. Jest ona bezterminowa, skazany na karę dożywocia może ubiegać się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po 25 latach kary (okres próby trwa do końca życia skazanego). Możliwość ubiegania się o przedterminowe zwolnienie nie oznacza, że skazany ma prawo do przedterminowego zwolnienia, sąd bowiem może mu zwolnienia odmówić. Ponadto sąd, który orzekł karę dożywotniego pozbawienia wolności może w swym wyroku ustanowić surowsze ograniczenie do skorzystania z warunkowego przedterminowego zwolnienia, np. 30 lub 40 lat. Nie wolno mu jednak ustanowić takiego ograniczenia, które w praktyce będzie oznaczało niemożliwość warunkowego zwolnienia.
Zgodnie z obowiązującym kodeksem karnym karę dożywocia można orzec za: wszczęcie lub prowadzenie wojny napastniczej, ludobójstwo, stosowanie środka masowej zagłady zakazanego prawem międzynarodowym, zabijanie jeńców wojennych, osób które złożyły broń lub poddały się, rannych, chorych, rozbitków, personelu medycznego, osób duchownych, ludności cywilnej obszaru okupowanego, pozbawienie niepodległości państwa, oderwanie części jego terytorium (secesja), zmiana przemocą konstytucyjnego ustroju RP, dopuszczenie się zamachu na życie Prezydenta Polski, zabójstwo.