System Partyjny

System partyjny to układ wzajemnych powiązań między partiami politycznymi oraz zachodzące między nimi relacje, zasady i normy regulujące stosunki międzypartyjne oparte na mechanizmie współdziałania bądź rywalizacji w walce o władzę w państwie. Pojawienie się systemu partyjnego związane jest z rozwojem systemu parlamentarnego i wprowadzeniem powszechności prawa wyborczego.

Wielka Brytania jak wiele innych państw posiada system partyjny. Parlament angielski powstał w XIII w. z przekształcenia Rady Królewskiej.
W XIV w. dzielił się już na dwie izby: Izbę Lordów i Izbę Gmin. Tworzenie się parlamentu oznaczało ograniczenie absolutnej władzy monarszej. Przez szereg wieków trwała rywalizacja pomiędzy władcami i parlamentami poszczególnych państw o zakres sprawowanej władzy. Walka ta przybrała na szczególnej ostrości w Anglii za panowania Henryka VII, kiedy król odmówił parlamentowi prawa do ustalenia podatków. Do otwartej wojny doszło w czasie rządów Karola I. Król trzykrotnie rozwiązywał nie akceptujący jego polityki parlament, co stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu rewolucji i stracenia Karola I. Po rewolucji w Anglii ukształtowała się parlamentarno-gabinetowa forma rządów. W miarę rozwoju społecznego parlamenty reprezentowały interesy coraz szerszych warstw ludności.
Brytyjski system partyjny wykazuje wszystkie cechy dwupartyjności, choćby ze względu na fakt, iż tylko dwie partie: Partia Pracy lub Partia Konserwatywna mają szansę sprawowania rządów i zmieniają się sprawując rządy lub tworząc opozycję rządową. Rozwinął się na podstawie i w konsekwencji tradycji historycznych, zwyczajów życia politycznego a także obowiązujących przepisów prawa wyborczego.
Gabinety są monopartyjne, zaznacza się stabilność rządów. Ta stabilizacja trwa od 1922 r.
O brytyjskiej dwupartyjności decydują: specyficzny charakter konfliktów społecznych i zasady systemu wyborczego.
Wielka Brytania, występując w przeszłości w roli światowego mocarstwa, przedstawiała sobą kraj z jednolitym (homogenicznym) systemem społecznym. Historycznie reprezentacja klasy robotniczej wyodrębniła się dopiero wtedy, gdy arystokracja i burżuazja tak się zbliżyły do siebie, że mogły być skupione w jednym obozie politycznym. Znalazło to odzwierciedlenie w tradycyjnie spolaryzowanym na dwóch biegunach systemie partyjnym. Rozpad brytyjskiego imperium kolonialnego dał początek ostrym konfliktom społecznym.
Szczególną rolę w kształtowaniu sceny politycznej odgrywa przyjęty w wyborach do Izby Gmin większościowy system wyborczy. Jest to system większości względnej w okręgach jednomandatowych, co oznacza, że wybrany jest ten kandydat, który otrzymał relatywnie więcej głosów niż każdy z pozostałych w danym okręgu wyborczym. Preferuje to obie partie dominujące i stwarza małe szanse zgromadzenia większej liczby głosów przez partie pozostałe.
Partie brytyjskie należą do najstarszych na świecie, których początkiem stały się luźne ugrupowania w parlamencie, z czego już w XVII w. wyodrębniły się dwa większe: Whigs (grupa szkockich presbiterianów) i Tories (tak najpierw określano katolicko-irlandzkich partyzantów). Pierwsi byli protoplastami późniejszych liberałów, to ugrupowanie skupiające przeciwników katolickiego księcia Yorku (późniejszy Jakub II), domagające się pozbawienia go prawa do sukcesji tronu angielskiego. Dążyli do uzyskania gwarancji swobód obywatelskich i tolerancji wobec protestanckich dysydentów oraz supremacji parlamentu nad władzą królewską. Popierani przez część arystokracji, burżuazję miejską i dysydentów przez długi czas pozostawali decydującą siłą polityczną (m.in. R. Sir Walpole). Dzięki rewolucji angielskiej 1688-1689 wprowadzili w Anglii monarchię konstytucyjną ograniczoną kompetencjami parlamentu. 1714 r. przyczynili się do wprowadzenia na tron angielski dynastii hanowerskiej. 1762 r. odsunięci od władzy przez Jerzego III, odzyskali ją w 1830 (lord Ch. Grey). 1832 przeprowadzili parlamentarną reformę wyborczą. Rządzili z niewielkimi przerwami aż do 1866 (gabinety lordów: W. Melbourne?a, J. Russella, G. Aberdeena i H.J. Palmerstona), mając poparcie części polityków liberalnych i radykalnych. W latach 60. XIX w. weszli w skład Partii Liberalnej.
Drudzy byli poprzednikami dzisiejszej Partii Konserwatywnej - Tory Party - angielskie stronnictwo polityczne założone w 2. połowie XVII w., grupujące zwolenników nienaruszalności praw dziedziczenia tronu (popierających sukcesję Jakuba II), wywodzących się z arystokracji, zbliżonych do kół dworskich i Kościoła anglikańskiego. Opozycyjne wobec partii wigów. W czasie rewolucji angielskiej (1688-1689) torysi wystąpili wspólnie z wigami przeciw Jakubowi II. W nowo powstałym systemie politycznym utworzyli partię opartą głównie na ziemiaństwie, reprezentującą konserwatywne poglądy religijne i społeczne. Po objęciu tronu przez dynastię hanowerską (1714r.) w opozycji, wielu przywódców emigrowało. Po 1760 r. stronnictwo zbliżyło się do dworu Jerzego III. W 1783 r. zreorganizowane przez W. Pitta młodszego, objęło władzę i sprawowało ją do 1830 r. Od 1834 r. zreorganizowana przez R. Peela, Partia Konserwatywna, nazywana nadal potocznie Tories.
Z punktu widzenia organizacyjnego oba ugrupowania były luźnymi zrzeszeniami, które swoje wpływy rozszerzały poprzez urzędników, ale także w drodze bezpośredniego kupowania głosów i korupcji. Skupiały swoją działalność wokół dwóch klubów: torysi ? Carlton Club, liberałowie: Reform Club.
Najpierw było to połączenie istniejących kolektywnych zrzeszeń, jak np. związki zawodowe, spółdzielcze, organizacje konsumentów, Fabian Society (Towarzystwo Fabiańskie) i działające od 1894r. Independent Labour Party. Członkostwo indywidualne stało się możliwe dopiero po 1918r. Członkostwo indywidualne posiada ok. 300 000 osób, a na zasadzie członkostwa zbiorowego do partii należy ok. 5,3 mln osób. Do Partii Pracy należy większość ze związków zawodowych zrzeszonych w Kongresie Związków Zawodowych (TUC), a także wiele innych stowarzyszeń i ugrupowań.