System podatkowy

Podatek – jest kategorią ekonomiczną, która wyraża stosunki pomiędzy państwem i obywatelem zobowiązanym do jego uiszczenia. Podatek odzwierciedla pewne ogólne właściwości wspólne określonej grupie ekonomicznych stosunków podziału i ściśle z nimi związanych stosunków prawnych. Jego przedmiotem jest świadczenie pieniężne przymusowe, nieekwiwalentne i bezzwrotne oparte na ogólnych normach prawnych.

Cechy te pozwalają odróżnić podatek od innych świadczeń na rzecz budżetu państwa:
- pieniężny charakter świadczeń podatkowych wiąże się z jego wymiarem i poborem w jednostkach pieniężnych danego kraju
- przymusowy charakter podatku wynika z władczych uprawnień państwa w stosunku do wszystkich obywateli zamieszkałych na terytorium danego kraju lub posiadających na nim źródło podatkowe
- przymus podatkowy jest przymusem prawnym, który opiera się na aktach prawnych pochodzących od władzy państwowej i wynika z panowania ekonomicznego i politycznego państwa. Kwestionowanie władztwa podatkowego jest równoznaczne z negowaniem władzy państwowej. Władztwo to obejmuje prawo do stanowienia podatków oraz prawo do ich poboru łącznie z prawem do egzekucji oraz regresji
- bezzwrotny charakter świadczeń podatkowych polega na definitywnym przekazaniu przez podmiot zobowiązany do uiszczenia podatku, środków pieniężnych na rzecz budżetu państwa
- nieodpłatność – oznacza, że w zamian za wniesione świadczenie na rzecz budżetu państwa, wpłacający nie otrzymuje ze strony państwa żadnego bezpośredniego świadczenia, które ma charakter ekwiwalentny
wymienione powyżej cechy muszą wystąpić w danym świadczeniu łącznie, aby miało ono charakter podatku – są to cechy stałe podatku

FUNKCJE PODATKU:
a) fiskalna – wiąże się z pokryciem zapotrzebowania na dochód publiczny. Z uwagi na to przyjmuje się iż opodatkowanie fiskalne służy skutecznemu finansowaniu wydatków publicznych państwa. Realizacja tego zadania zawsze będzie wymagała wywarzenia przeciwstawnych interesów: publicznego i prywatnego
- źródło podatku – brak właściwych źródeł podatkowych może stanowić zagrożenie dla aktywności ekonomicznej państwa; systemy państw sięgają do dwóch źródeł: podatek od wartości dodanej VAT, akcyzowy; bezpośrednie – dochodowy od osób fizycznych, pośrednie 0 dochodowy od osób prawnych
- elastyczność podatku – oznacza, że jest on zdolny do tego, aby w stosunkowo krótkim czasie reagować na wzrost i spadek zapotrzebowania na dochód publiczny
-taryfa podatkowa progresywna – może wywoływać stały wzrost przeciętnego i granicznego obciążenia podatkami z uwagi na to, że wraz ze wzrastającym dochodem jego obciążenie podatkowe wzrasta więcej niż proporcjonalnie i może prowadzić do naruszenia podstawowych zasad podatkowych
b) regulacyjna, redystrybucyjna – polega na kształtowaniu dochodów i majątku będących w dyspozycji podatników. Z funkcją tą wiąże się przesuwanie środków finansowych w odpowiednich proporcjach pomiędzy podatnikami a budżetem państwa
c) stymulacyjna podatku – oznacza wykorzystywanie instrumentów podatkowych w celu wywarcia wpływu na warunki działania podmiotów gospodarczych jak również na kierunki i tępo ich rozwoju. Urzeczywistnieniem tej funkcji jest zróżnicowanie obciążeń podatkowych, dzięki czemu podatek może wpływać zachęcająco lub zniechęcająco na decyzję w sprawie podejmowania lub likwidowania działalności gospodarczej oraz ustalenia zakresu jej prowadzenia. Przykładem jest stosowanie systemu zezwoleń i ulg podatkowych

SYSTEMY POATKOWE – ogół podatków, które obowiązują w danym kraju i które stanowią jednolitą, wewnętrzną zgodność pod względem ekonomiczno – prawnym. Do prawnych wymogów systemu podatkowego zaliczamy: przejrzystość aktów prawnych, które składają się na dany system podatkowy, natomiast do czynników ekonomicznych warunkujących kształt SP zaliczamy:
- wybór właściwych źródeł podatkowych
- wybór odpowiedniego momentu procesu gospodarczego
- właściwe i precyzyjne określenie podmiotu gospodarczego, który ma być objęty obowiązkiem podatkowym, oraz ustalanie właściwej wysokości nakładanych podatków. Na kształt SP wpływają czynniki zew. i wew.
ZEWNĘTRZNE (globalne)
- występująca koniunktura gospodarcza na świecie
- rola danego państwa w gospodarce światowej
WEWNĘTRZNE:
- warunki społeczno – gospodarcze
- stopień rozwoju gospodarczego
- typ ustroju politycznego
- rola i zakres władzy państwowej
PODATEK RACJONALNY – koncepcja racjonalnego systemy podatkowego jest odmianą wersji systemy podatkowego opartego na podatku jednym, rozumianym jako zastosowanie jednego rodzaju podatków dla jednego rodzaju źródła i dla jednego rodzaju podatników. Jest to równoznaczne z przyjęciem rozwiązania w którym każdy podatek będący częścią systemu podatkowego obciążałby tylko raz źródło opodatkowania. Do chwili obecnej nie udało się zrealizować tej koncepcji.