Przedsiębiorstwo państwowe

Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się podmiotem gospodarczym posiadającym osobowość prawną. Jako samodzielna jednostka przedsiebiorstwo państwowe jest wyodrębnione zarówno organizacyjnym, ekonomicznym, jak i prawnym. Osobowość prawna zapewnia przedsiębiorstwu możnośc samodzielnego działania. jako osoba prwna przedsiębiorstwo państwowe może dokonywać czynnosci w zakresie prawa cywilnego, a więc samodzielnie nabywac prawa i zaciągać zobowiązania, kiedując sie własnym interesem i podejmując własne decyzje. jednocześnie przedsiębiorstwo samo ponosi odpowiedzialnośc za swoje zobowiązania.
Zasadniczym aktem prawnym regulującym tryb tworzenia, likwidacji oraz organizaję i działalność przedsiebiorstw państwowwych jest ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 r. (wielokrotnie nowelizowana). Związana z tą ustawą jest, uchwalona jednocześnie, ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.
Przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzpne przez naczelne, centralne lub terenowe organy administracji państwowej oraz przez NBP i banki państwowe. Organy, które tworzą przedsiębiorstwo, nazywane są ogranami załozycielskimi.
Utworzenie przedsiębiorstwa państwowego następuje w wyniku wydania aktu administracyjnego, jaki jest akt o utworzeniu przedsiębiorstwa. Wydanie tkiego aktu poprzedzone jest postępowaniem przygotowawczym, które ma na celu zbadanie i oceną potrzeby oraz warunków utworzenia przedsiębiorstwa.
Mimo, że przedsiębiorstwa państwowe tworzone są w drodze aktu administracyjnego, swój byt prawny rozpoczynają dopiero z chwilą zarejestrowania, z tą bowiem chwilą stają sie dopiero osobą prawną. Organiami rejestrującymi są sądy.
Organami przedsiębiorstwa państwowego są:
- ogólne zebranie pracowników (delegatów)
- rada pracownicza
- dyrektor przedsiębiorstwa
Ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa jest formą bezpośredniego uczestnictwa załogi w zarządzaniu przedsiebiorstwem. W przedsiębiorstwach większych funkcje ogólnego zebrania pełni zebranie wybranych delegatów.
Odólne zebranie ma prawo wyrazania opinii we wszystkich sprawach dostyczących pzredsiębiorstwa. Ma ono rownież wiele kompetencji stanowiących o istotnych sprawach przedsiębiorstwa. Do takich kompetencji nalezy uchwalanie na wniosek dyrektora statutu przedsiębiorstwa, podejmowanie uchwał w sprawie podziału zysku przeznaczonego dla załogi, dokonywanie rocznej oceny działalności rady pracowniczej i dyrektora.
Rada pracownicza wybierana jest przez ogól pracowników na 2 lata. Kompetencje rady są szerokie i mają charakter trojaki: stanowiacy, opiniodawczy i kontrolny. Do kompetencji stanowiących nalezy m.in. uprawnienie do podejmowania uchwał co do łączenia, podziału i kilwidacji przedsiębiorstwa, powoływania i odwoływania dyrektora. Opinie moze rada pracownicza wydawac we wszystkich sprawach dotyczących przedsiebiorstwa. W licznych wypadkach ustawa nakłada na właściwe organy obowiązek zasięgania opini rady. Szerokie są wreszcie uprawnienia kontrolne. Obejmują one analizę sprawozdania rocznego i bilansu, analizę wykonania umów, analiże sprawozdań dyrektora itd. W posiedzeniach rady pracowniczej uczestniczy dyrektor przedsiębiorstwa.
Organem zarządzającym przedsiebiorstwem i reprezentujacym je na zewnątrz jest dyrektor. Dyrektor, działając zgodnie z przepisami, podejmuje samodzielne decyzje i ponosi za nie odpowiedzialnośc.
Uprawnienia dyrektora nie anruszają uprawnień samorządu załogi. Organi samorządu mają określony ustawą zakres uprawnień podejmują w tym zakresie uchwały, których wykonanie jest obowiazkiem dyrektora.
Przepisy nie zakreślają szczegółowo zakresu uprawnień dyrektora. Oznacza to, ze prowadząc działalność operatywną podejmować on może decyzje we wszystkich sprawach nie zastżerzonych dla inych dyrektorów.
Dyrektora powołuje rada pracowncza spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Tylko w pzredsiębiorstwach nowo tworzonym i w przedsiebiorstwach uzyteczności publicznej (np. komunikaji miejskiej) dyrektorów powołuje organ załozycielski