Brucelloza owiec i kóz brucellosis ovis et caparae

Brucelloza owiec i kóz brucellosis ovis et caparae
Choroba wywołana przez pałeczki Brucella melitensis jest przewlekłą chorobą zakaźną i zaraźliwą która powoduje poronienia, zatrzymanie łożyska oraz zapalenie gruczołów mlekowych. należy wspomnieć że choroba jest niebezpieczną zoonozą, a jej czynnik patogenny jest uważany za najbardziej niebezpieczny dla ludzi spośród wszystkich gatunków bruceli. Bruceloza owiec i kóz jest dobrze znana i rozpowszechniona w świecie gdzie powoduje znaczne straty ekonomiczne w krajach z rozwiniętą hodowlą owiec, co ciekawe za kraje wolne od tej choroby uważa się jeszcze Amerykę północną, Australię i północno-wschodnia Azję. W Polsce choroba ta u owiec i kóz występuje bardzo rzadko.
Pałeczki Brucella melitensis są bardzo wrażliwe na światło słoneczne, natomiast mogą przeżyć w tkankach płodu lub łożyska do 6 miesięcy, miesięcy w glebie do 3 miesięcy. Zarazek w mleku niszczy pasteryzacja. Brucella melitensis powoduje głównie ronienia i zapalenia wymienia u kóz i owiec, natomiast bardzo rzadko wywołuje zapalenie jąder u kozłów.
Źródłem zakażenia są owce i kozy chore oraz nosiciele, z którymi zarazek wnika do stad. Stwierdzono znaczne zróżnicowanie rasowe we wrażliwości na zakażenie u owiec, a znacznie mniejsze u kóz. Utrzymywanie i szerzenie zakażeń w stadach następuje za pośrednictwem roniących samic, wydalających brucele z poronionymi płodami, błonami płodowymi i wodami płodowymi, u których utrzymują się one w wycieku z pochwy do 2 miesięcy po poronieniu, a także samic zakażonych bezobjawowo – trwałych siewców bruceli z mlekiem przez wiele lat. Duża rolę odgrywa zanieczyszczona woda, ściółka i pasza gdyż zarazek wykazuje znaczną odporność na czynniki środowiskowe.
Zakażenie następuje droga doustną i przez jamy nosowe, rzadziej uszkodzoną skórę. Po wniknięciu do organizmu brucele dostają się do węzłów chłonnych, a następnie do krwi, z którą są przenoszone do narządów wewnętrznych. U ciężarnej samicy zarazki umiejscawiają się w łożysku, powodując stan zapalny prowadzący do upośledzenia odżywienia płodu i w konsekwencji do poronienia bądź urodzenia mało żywotnego potomstwa. Po poronieniu brucele usadawiają się głównie w węzłach chłonnych wymienia lub w samym wymieniu, gdzie mogą się utrzymywać przez wiele miesięcy a nawet lat. Głównymi objawami choroby są poronienia
stwierdzane u 5-10% ciężarnych samic oraz stany zapalne wymion. U owiec odsetek poronień jest niższy niż u kóz. Szczyt poronień ma miejsce w pierwszym roku po wybuchu choroby, w następnych latach mają już one charakter sporadyczny, występując u samic nowo wprowadzanych do stad. Niekiedy stwierdza się jedynie wycieki z dróg rodnych jako kliniczny objaw zakażenia. Często obserwuje się łagodne zapalenie wymienia oraz utratę kondycji, natomiast sporadycznie zapalenie rogówki, stawów i oskrzeli, a u samców zapalenie jąder.
Rozpoznanie obejmuje badania kliniczne zwierząt, sekcyjne płodów oraz bakteriologiczne i serologiczne. Klinicznie na brucelozę na tle Brucella melitensis wskazują poronienia (poronione płody mogą nie wykazywać zmian lub stwierdza się obrzęk tkanki podskórnej i wzrost ilości płynu w jamie otrzewnej: liścienie łożyska przybierają barwę szarą), występowanie stanów zapalnych wymion oraz zachorowania ludzi. Do badań bakteriologicznych pobiera się tkanki poronionego płodu. Do diagnostyki brucelozy przydatny jest test alergiczny wykonywany na szyi lub fałdzie ogonowym u kóz i dolnej powiece u owiec. Podanie bruceliny śródskórnie wywołuje pojawienie się zaczerwienia i bolesnego obrzęku u zwierząt zakażonych.
Leczenia się nie prowadzi. Bruceloza owiec i kóz podlega obowiązkowi zgłaszania i zwalczania. W profilaktyce najważniejsze jest niedopuszczenie do zawleczenia zarazka do stada wraz z nowowprowadzanymi zwierzętami. Przed ich wprowadzeniem należy poddać je kwarantannie.