Rezonans magnetyczny
REZONANS MAGNETYCZNY
( Badanie nazywane jest również: MRI, MR, TOMOGRAFIA REZONANSU MAGNETYCZNEGO )
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Badanie to polega na umieszczeniu pacjenta w komorze aparatu, w stałym polu magnetycznym o wysokiej energii. Powoduje to, że linie pola magnetycznego jąder atomów - w organizmie człowieka - ustawiają się równolegle do kierunku wytworzonego pola magnetycznego. Dodatkowo sam aparat emituje fale radiowe, które docierając do pacjenta i jego poszczególnych tkanek wzbudzają w nich powstanie podobnych fal radiowych (to zjawisko nazywa się rezonansem), które z kolei zwrotnie są odbierane przez aparat. W praktyce jako "rezonator" wykorzystuje się jądro atomu wodoru. Liczba jąder wodoru w poszczególnych tkankach jest różna, co między innymi umożliwia powstawanie obrazu. Komputer dokonując skomplikowanych obliczeń, na ekranie przedstawia uzyskane dane w formie obrazów struktur anatomicznych. Komputer na żądanie operatora może dokonać też obliczeń w taki sposób, aby przedstawić obraz anatomiczny w dowolnie wybranej płaszczyźnie. Obrazy badanych struktur u poszczególnych pacjentów zapamiętywane są w pamięci stałej komputera, tj. na dyskach optycznych. Obrazy te są także przez specjalną kamerę naświetlane na zwykłej folii rentgenowskiej.
Jest to badanie całkowicie nieinwazyjne, gdyż w przeciwieństwie do innych badań radiologicznych nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego, lecz nieszkodliwe dla organizmu pole magnetyczne i fale radiowe. Obecnie badanie za pomocą rezonansu magnetycznego należy do najdroższych badań w radiologii.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie to umożliwia w sposób całkowicie nieinwazyjny ocenę struktur anatomicznych całego człowieka w dowolnej płaszczyźnie i także trójwymiarowo, a szczególnie dobrze ocenę ośrodkowego układu nerwowego (mózg i kanał kręgowy) i tkanek miękkich kończyn (tkanki podskórne, mięśnie i stawy). Obecnie jest to metoda pozwalająca w najlepszy sposób ocenić struktury anatomiczne oraz ewentualną patologię z dokładnością do kilku milimetrów. Badanie służy także nieinwazyjnej ocenie naczyń całego organizmu (tzw. angiografia rezonansu magnetycznego). W angiografii rezonansu magnetycznego przy pomocy aparatu do rezonansu magnetycznego i bez użycia środka kontrastowego (w sposób nieinwazyjny) można otrzymać obraz naczyń krwionośnych i ocenić ewentualne patologie (np. tętniaki, naczynia patologiczne, itp.). Uruchamiając odpowiedni program w komputerze można uzyskać obraz układu tętnic lub żył organizmu.
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
Ze strony ośrodkowego układu nerwowego
Choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane).
Choroby otępienne (np. choroba Alzheimera).
Nowotwory mózgu trudne do oceny w innych badaniach.
Ocena struktur okolicy przysadki mózgowej, oczodołu, tylnego dołu mózgu.
Guzy kanału kręgowego.
Ocena anatomiczna struktur kanału kręgowego.
Zmiany popromienne w ośrodkowym układzie nerwowym.
Zaburzenia neurologiczne o niewyjaśnionej etiologii.
Inne.
Ze strony tkanek miękkich
Guzy tkanek miękkich.
Urazy tkanek miękkich (stawów, mięśni, więzadeł).
Inne.
Ze strony klatki piersiowej, śródpiersia i miednicy
Guzy serca.
Choroby dużych naczyń.
Guzy płuc naciekające ścianę klatki piersiowej.
Nowotwory narządów rodnych u kobiet i gruczołu krokowego (prostaty) u mężczyzn.
Inne.
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Do badania należy zgłosić się na czczo (co najmniej 6 godzin wcześniej nie należy przyjmować pokarmów stałych). W przypadku badania jamy brzusznej wskazane jest wcześniejsze zastosowanie środków hamujących ruchy (perystaltykę) jelit (np. Buscopan). Małym dzieciom przed badaniem podaje się środki uspokajające. Wykonanie badania w znieczuleniu ogólnym jest możliwe jedynie wtedy gdy, gabinet wyposażony jest w specjalną aparaturę przystosowaną do pracy w polu magnetycznym.
Do pomieszczenia w którym znajduje się aparat, nie wolno wchodzić z żadnymi metalowymi przedmiotami (np. klucze, breloczki itp.), gdyż te mogą zostać przyciągnięte przez magnes i mogą spowodować uszkodzenie aparatu lub uraz pacjenta. Nie wolno także wchodzić do pomieszczenie z magnesem,, zegarkiem oraz z kartami magnetycznymi (karty bankomatowe, kredytowe itp.) gdyż te mogą ulec rozmagnesowaniu.
Wszelkie metalowe przedmioty znajdujące się w pobliżu badanej okolicy powodują powstanie dużych zaburzeń obrazu (np. w przypadku badania oczodołów należy zmyć makijaż, w którym znajdują się drobiny metali kolorowych).
Unika się wykonywania badania u osób z klaustrofobią, a także u osób z metalowymi zastawkami serca, wszczepionymi płytkami ortopedycznymi lub innymi metalowymi przedmiotami umieszczonymi wewnątrz ciała. Badania nie wykonuje się u osób mających wszczepiony rozrusznik serca oraz pooperacyjne metalowe klipsy na tętniakach w mózgowiu.
Wskazane jest podanie środka uspokajającego
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
W niektórych przypadkach pacjent powinien być poddany wstępnej ocenie w innych prostszych i tańszych badaniach radiologicznych (np. tomografii komputerowej). Wyniki wszystkich poprzedzających badań dodatkowych powinny być dostarczone przed wykonaniem badania rezonansu magnetycznego.
OPIS BADANIA
Pacjent nie musi się rozbierać do badania i układany jest na ruchomym stole, na którym przesuwany jest do środka aparatu - tzw. gantry (ryc. 17-2). Podczas trwania całego badania (średnio około 40 minut) pacjent nie może się ruszać, gdyż jakiekolwiek ruchy powodują niemożność prawidłowego odczytania obrazu. Trudność sprawiają badania małych dzieci, którym trudno jest leżeć nieruchomo przez cały czas badania. W niektórych sytuacjach do pełniejszej oceny wymagane jest podanie dożylnego środka cieniującego.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi zdjęciami rentgenowskimi.
Ryc.17-2 Badanie przy użyciu rezonansu magnetycznego
CZAS
Badanie trwa zwykle około godziny, choć może się przedłużyć nawet do 3 godzin
INFORMACJE KTÓRE TRZEBA ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
PRZED BADANIEM
· Posiadanie rozrusznika serca, metalowych klipsów na tętniaku w mózgu, lub innych metalowych części w organizmie.
· Rozpoznanie wcześniej alergii lub wystąpienie w przeszłości jakichkolwiek reakcji uczuleniowych na leki lub środki kontrastowe.
· Wyniki wszystkich poprzedzających badań.
· Klaustrofobia.
· Skłonność do krwawień (skaza krwiotoczna)
· w przypadku stosowania dożylnych środków kontrastowych.
W CZASIE BADANIA
Podczas badania pacjent, pomimo zamknięcia w hermetycznym pomieszczeniu, ma ciągłą możliwość kontaktu z badającymi. W czasie badania pacjent powinien natychmiast zgłaszać
· Wszelkie nagłe dolegliwości (np. uczucie klaustrofobii).
· Jakiekolwiek objawy po podaniu dożylnego środka cieniującego (duszność, zawroty głowy, nudności).
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Brak powikłań. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u chorych w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.