Tadż mahal
Tadż Mahal, Tadź Mahal, Taj Mahal, mauzoleum w Agrze, w Indiach, w stanie Uttar Pradeś, nad rzeką Jamuną. Poświęcone Mumtaz Mahal, właściwie Arjmand Banu, wnuczce możnowładcy indyjskiego pochodzenia perskiego Mirzy Ghiasa Bega, teścia i pierwszego ministra cesarza Dżahangira. 1612 Arjmand Banu poślubiła syna cesarza, księcia Churrama, który po śmierci ojca (1627) objął tron i przyjął tytuł Szahdżahan (Król Świata), ona sama zaś otrzymała tytuł Mumtaz Mahal (Wybranka Haremu).
Przez 19 lat Mumtaz Mahal była jedyną żoną cesarza. 1631 zmarła przy porodzie 14. dziecka. Szahdżahan postanowił unieśmiertelnić pamięć o ukochanej żonie i kazał wybudować dla niej mauzoleum. Prace rozpoczęto 1632, ukończono 1648, przy udziale ok. 20 tys. robotników, artystów perskich, a także europejskich, m.in. Francuza Austina z Bordeau i Włocha Geronima Veronea z Wenecji. Mauzoleum wykonane jest z białego marmuru, położone w parku nad rzeką Jamuną, otoczone z 3 stron murem.
Prowadzi doń 30-metrowa brama wejściowa z czerwonego piaskowca. Centralną budowlę, o ponad 30-metrowej fasadzie, stojącą na podwójnej platformie - niższej z czerwonego piaskowca, wyższej z białego marmuru - wieńczy 26-metrowa kopuła. W 4 rogach platformy wznoszą się 41-metrowe minarety, odchylone lekko na zewnątrz, by podczas trzęsienia ziemi nie uszkodziły mauzoleum. Fasady inkrustowane są agatami, kwiatami z marmuru i wersetami z Koranu, wyrzeźbionymi przez artystę perskiego Amanta Khana Shiraziego.
Wnętrze Tadż Mahal ozdobione było szmaragdami, zrabowanymi przez Anglików. W niszy grobowej, pod kopułą, znajduje się sarkofag Mumtaz Mahal, a obok niego większy Szahdżahana, umieszczony w mauzoleum przez jego syna Aurangzeba. Sarkofagi oddzielone są balustradą, pierwotnie wykonaną ze złota, inkrustowaną szafirami i diamentami, zastąpioną przez Aurangzeba (który potrzebował pieniędzy na tłumienie rebelii w imperium Mogołów) marmurową, bogato zdobioną ażurem.
Wg przekazów głównym budowniczym Tadż Mahal był Pers Ustad Isa, który po ukończeniu dzieła został na rozkaz Szahdżahana oślepiony, by nigdy nie mógł stworzyć budowli równie pięknej. Tadż Mahal jest najwspanialszą budowlą muzułmańską w Indiach, umieszczoną na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO.