Sztuka starożytnej Grecji.

Naturalnie dzieje sztuki greckiej, podobnie jak dzieje każdej wielkiej kultury, nie rozpoczęły się nagle. Już w III i II tysiącleciu p.n.e., kwitły na późniejszych ziemiach Grecji i Krecie wielkie kultury - mykeńska i kreteńska - znane z cmentarzysk, pałaców oraz ceramiki. Rdzenną kulturę grecką tworzyły plemiona napływające na Peloponez już w II tysiącleciu p.n.e. - m.in Jonowie i Dorowie. Lud grecki, żyjąc przez długie stulecia pod rządami tyranów, dopiero w C w.p.n.e. pod przywództwem wielkiego męża stanu, Peryklesa, sam zaczął sprawować władzę. Takie były narodziny greckiej (i europejskiej) demokracji. Ateny, miasto w południowej Grecji, stały się ośrodkiem państwa i jego kultury. Rozwijała się muzyka, sztuka teatru, literatura. architektura i sztuki plastyczne. Religia starożytnych Greków opierała się na wierze w wielu bogów, o których życiu i czynach snuto przeróżne opowieści, zwane mitami. Tworzą one starogrecką mitologię. Bogów się bano i szanowano ich, składano im ofiary, budowano świątynie i wznoszono posągi. Greckie świątynie były dla Greków budowlami najważniejszymi, najstaranniej zbudowanymi. Typów takich świątyń było kilka, lecz podstawowy kształt pozostawał ten sam, oparty o plan tzw. megaronu. Świątynię wznoszono na prostokątnym podmurowaniu oraz otaczano rzędem kolumn biegnących dookoła jednym lub dwoma szeregami, czyli kolumnadą, przy czym wzdłuż krótszych boków budowli rzędów kolumn było więcej niż wzdłuż dłuższych. Prostokątne pomieszczenie w centrum świątyni nazwano naosem; zazwyczaj mieścił się w nim posąg bóstwa, któremu poświęcono świątynię. Kolumny dźwigały belkowanie, złożone z architrawu, fryzu i gzymsu, maskowało ono płaskie przykrycie budowli. Spadzisty dach łagodnie opadał ku bokom budynku. Z przodu oraz z tyłu świątyni, pomiędzy gzymsem wieńczącym belkowanie a gzynsami na krawędziach połaci dachu, tworzył się trójkąt o podstawie biegnącej przez całą szerokość budowli. To fronton. Wewnętrzne pole frontonu nosi nazwę tympanonu - najczęściej umieszczono na nim kompozycje rzeźbiarskie. Kolumny przede wszystkim decydują o pięknie, harmonii, optycznej lekkości tych ciężkich przecież budowli, to one, wespół z belkowaniem, pozwalają nam odróżniać style greckich świątyń, to one wreszcie przetrwały dłużej niż ich epoka, przejęły je późniejsze stulecia w architekturze Europy, również Polski. Najsłynniejsze greckie świątynie wzniesiono w Atenach za czasów Peryklesa. Są one widoczne z daleka na wzgórzu zwanym Akropolem. Najbardziej znaną jest Parteon - świątynia bogini Ateny Partenos, czyli Dziewicy. Drugą świątynię, Erechtejon, dzieliła Atena z bogiem morza, Posejdonem. Na Akropolu stał także wielki posąg Ateny ze złoconą włócznią w ręce. Blask tej włóczni w promieniach słońca był, jak mówiono, drogowskazem dla żeglarzy i płynących z Morza Egejskiego do ateńskiego portu Pireus. Oprócz świątyń starożytni Grecy budowali także domy, teatry oraz stadiony. W Atenach, na stoku znanego nam już Akropolu urządzono teatr dla kilkunastu tysięcy widzów. Równie słynny był teatr w Epidaurze, na wybrzeżu Peloponezu, dokąd można było się dostać drogą wodną. Budowano też wiele stadionów przeznaczonych do zawodów sportowych, którym towarzyszyły często inne budowle, np. gimnazjony - przeznaczone do ćwiczeń gimnastycznych lub hippodromy - tory wyścigowe dla koni i rydwanów. Upodobanie do ćwiczeń sportowych wynikało z przekonania, że piękne, wysportowane ciało jest odbiciem cnót cenionych najwyżej: dzielności i skromności.Najsłynniejszym stadionem był zachowany w ruinach i częściowo zrekonstruowany stadion w mieście Elida na Peloponezie, który mógł pomieścić około 40 tysięcy widzów.