Powstanie Krakowskie
Od 1831 mówiono o wybuchu rewolucji, partie miały różne programy- plany utopijne. W Polsce rozpoczynają się przygotowania do trójzaborowego powstanie (Mierosławski) - była propozycja zaangażowania chłopów którym trzeba było coś dać by chcieli walczyć.
Rewolucyjni demokraci- Krempowiecki, Ściegielny, Dębowski, chcieli walki łącząc kwestie narodowo- wyzwoleńczą z rewolucją społecznął.
Rewolucjoniści szlacheccy – chcięli zaangażować chłopów do powstania tak by nie ograniczyć sobie praw i przywilejów. Granicą było nadanie chłopom ziem na własność – tą którą użytkowali. Przyjęto ten plan wyjściowy. Plany się załamują – Pruska policja w Poznaniu wykrywa spiski.
Upada idea trójzaborowego powstania. Na siedzibę władz powstańczych wybrano Kraków, Termin wybuchu walki: 21/22.02.1846. Spiskowcy planowali opanować kilka miast Galicji i przerzucić oddziały zbrojne. Rosja może przejść do królestwa Polskiego by wskrzesić walki – stało się to nieaktualne gdyż były aresztowania w Poznaniu a Austria wzmocniła posterunki wojskowe w Krakowie. 18.02. Wprowadzają do Krakowa dodatkowe oddziały zbrojne co było niekorzystne.
W Krakowie byli trzej członkowie rządu, który miał się ujawnić po wybuchu powstania. Spiskowcy odwołują powstanie, lecz nie wszyscy są o tym poinformowani i w Chrzanowie, Jaworznie i Krak wybuchają walki. Austria czuje się zagrożona i wycofuje z Krakowa swoje oddziały.
22.07 Rząd się ujawnia (Grzegorzewski, Gorzkowski, Tyskowski) i wdaje „MANIFEST RZĄDU NARODOWEGO”: uwłaszczał chłopów bez odszkodowania, nadał ziemię powstańcom, likwidował przywileje stanowe.
Ludność Krakowa i okolic poparła powstanie, Tysowski odsunął rząd od władzy i mianował się dyktatorem powstania– nie organizował nowych oddziałów zbrojnych. Austria kontroluje prowincje.
Dębowski działał jako emisariusz w Wieliczce, organizował władze rewolucji i gwardie robotniczą – nie brał od razu udziału w powstaniu. Wszedł do Krakowa i został mianowany sekretarzem Tysowskiego – zostaje dyktatorem powstania.
Organizował warsztaty narodowe – miejsce zatrudnienia dla bezrobotnych. Chciał im rozdać ziemie na własność. Austria chce zająć Kraków, rusza na miasto z chłopami – powstańcy utrzymywali powstanie w tajemnicy, wmawiano chłopom, że cesarz chce ich uwłaszczyć, a powstańcy chcą temu przeszkodzić.
Dębowski postanowił odwołać się do chłopów przez religie. Wyszedł naprzeciw nim z procesją religijną, natknął się na żołnierzy. Zginął. kończy się powstanie. Tyskowski zrzeka się stanowiska. Kraków zajmuje Rosja i Austria (zostaje wcielony do Austrii). Początek terroru we Lwowie, Siedlcach – egzekucje powstańców, część zesłana na sybir. 18.02. 1864- powstańcy szykowali się do walki w Tarnowskiem, chłopi rozbili ich oddziały.
Tłum chłopów(czerniawa) chodził „uzbrojony” napadając i mordując. Ruch chłopski - RABACJA występował najsilniej w Tarnowskiem i Sądeckiem, Zniszczono ok. 500 dworów i zamordowano ok. 1000 ludzi. (Jakub Szela- gospodarz ze wsi Smarzowa, pełnomocnik chłopów. Usiłował zaprowadzić porządek podkreślają swą niezależność od Austrii. Wprowadził lokalne władze wiejskie i karał brak dyscypliny) Wzywano do nie odrabiania pańszczyzny, dlatego w marcu prawie całkowicie zniknęła.
Austria nie tolerowała poczynań chłopów, przymuszali ich do pańszczyzny. Latem wystąpienia chłopów przerwano, a Szelę wysłano na Bukowinę- dostał gospodarstwo rolne. Rabacja była nieudaną próbą wyzwolenia chłopów od pańszczyzny i poddaństwa. Dzięki Rabacji szlachta zrozumiała, że utrzymanie porządku na wsi jest niemożliwe.