Projekt Ochrony Powietrza dla Wytwórni Mas Bitumicznych AMMANN przy produkcji Mieszanek Mineralno Bitumicznych.

Spis treści str.
1. Wstęp 3
2. Cel i zakres projektu 4
3. Część teoretyczna 5
3.1. Planowanie produkcji 5
3.2. Zdolność produkcyjna 6
3.3. Technologia wytwarzania 9
4. Część praktyczna 15
4.1. Omówienie przepisów prawnych w zakresie
ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem 15
4.2. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza 20
4.3. Analiza i określenie warunków meteorologicznych
przyjętych do obliczeń 23
5. Charakterystyka wytwórni mas bitumicznych 26
5.1. Eksploatacyjne parametry techniczne wytwórni AMMANN GLOBAL Q200 27
5.2. Potrzeby grzewcze i ciepła woda użytkowa 32
6. Wielkości emisji zanieczyszczeń z poszczególnych źródeł emisji 33
6.1. Przygotowanie danych o emisji substancji zanieczyszczających 33
6.2. Emisja i warunki wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza 34
6.3. Lokalizacja oraz charakterystyka emitorów zakładowych 38
6.4. Urządzenia oczyszczania powietrza 39
6.5. Usytuowanie stanowisk do pomiaru stężeń substancji
zanieczyszczających w gazach odlotowych 41
7. Obliczenia stanu zanieczyszczenia powietrza 42
7.1. Metodyka obliczeń stanu zanieczyszczenia powietrza 42
7.2. Wyniki obliczeń stanu zanieczyszczenia powietrza 47
8. Wnioski 50
8.1. Zagadnienia dodatkowe 50
8.2. Proponowane rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających
dopuszczonych do wprowadzania do powietrza 51
8.3. Wniosek końcowy 53
9. Literatura 54
10. Załączniki 55

1. Wstęp
Przedmiotem niniejszego projektu jest określenie wpływu emisji substancji zanieczyszczających z instalacji wytwórni mas bitumicznych GLOBAL200 Q produkcji AMMANN zlokalizowanej a Katowicach Dąbrówce Małej przy ul. Siemianowickiej 52 d, na stan zanieczyszczenia powietrza w otoczeniu.
Projekt posłuży do uregulowania stanu formalno- prawnego tej instalacji w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem. Przedstawione w opracowaniu wielkości emisji będą stanowić podstawę do wydania przez Prezydenta miasta Katowice decyzji ustalającej rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzenia do powietrza.
Zakres opracowania wynika bezpośrednio z brzmienia 4 rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 18 września 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania dopuszczalnych do wprowadzeni do powietrza rodzajów i ilości substancji zanieczyszczających oraz wymagań, jakim powinna odpowiadać dokumentacja niezbędna do wydania decyzji ustalającej rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzenia do powietrza (Dz. U. Nr 124, poz. 819) i obejmuje m.in.:
— Charakterystykę obiektu, tj.: źródeł emisji, emitorów i ich parametrów,
— Określenie rodzajów i ilości zanieczyszczeń gazowych i pyłowych wprowadzonych do powietrza przez emitor kotłowni,
— Obliczenie stężeń zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, emitowanych z zakładu, w powietrzu atmosferycznym, oraz odległości ich występowania,
— Określenie warunków wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego,
— Analizę wyników i sformułowanie wniosków,
— Propozycję emisji dopuszczalnej.

2. Cel i zakres projektu
Celem projektu jest analiza poszczególnych etapów związanych z przygotowaniem procesów poprzedzających produkcję mieszanek mineralno - bitumicznych i jej oddziaływaniem na środowisko naturalne, a konkretnie na jedną z jego składowych- powietrze.
W projekcie pragniemy poruszyć najistotniejsze zagadnienia związane z działalnością przedprodukcyjną, i produkcją mieszanek mineralno-bitumicznych. W części teoretycznej przedstawimy:
— Planowanie produkcji
— Zdolność produkcyjna
— Technologia wytwarzania
— Organizacja zakupów w przedsiębiorstwie-dostawy surowców
W części praktycznej przedstawimy wpływ procesu wytwarzania mieszanek mineralno-bitumicznych na zanieczyszczenia, które zostają wyemitowane podczas produkcji do powietrza oraz możliwość ograniczenia tego problemu.



3. Część teoretyczna
3.1 Planowanie produkcji
Planowanie produkcji jest podstawą operatywnego rozdziału zadań wytwórczych i gospodarki zapasami. Rozdział zadań produkcyjnych sprowadza się do wyznaczenia konkretnych operacji, terminów ich realizacji oraz wykonawców – maszyn, urządzeń i ludzi. Ma on zapewnić sprawność procesu produkcyjnego – uzyskanie odpowiednich wyrobów, o odpowiedniej jakości, w odpowiednim czasie, przy najlepszym z możliwych wykorzystaniu potencjału rzeczowego i ludzkiego. Szczególnie ważna, ale i trudna, staje się optymalizacja rozdziału obciążeń produkcyjnych. Najprostszy jest rozdział obciążeń jednej maszyny, będącej do ciągłej dyspozycji i realizującej obróbkę partii wyrobów według tego samego programu. Przy założeniu, że czasy przygotowania (przezbrojenia) maszyny do wykonania pożądanych operacji są niezależne od ich kolejności, że są wliczane do czasów realizacji operacji oraz że nie jest dopuszczalne przerywanie operacji jednostkowych, można względnie łatwo określić optymalna kolejność wykonania poszczególnych zadań.
Funkcje planowania operatywnego lub harmonogramowania stanowią sedno funkcji sterowania produkcja. W istocie one właśnie ustalają priorytety względem pewnych kryteriów pomiaru wydajności. Priorytety przyporządkowuje się zadaniom lub czynnościom w celu określenia ich pierwszeństwa w wykorzystaniu ograniczonych zasobów (maszyn bądź ludzi) w ciągu najbliższej przyszłości (od tygodnia do miesiąca).Jest to obowiązek niezwykle trudny do wypełnienia. W końcowym rezultacie działanie każdego systemu harmonogramowania zależy od umiejętności zrozumienia jego istoty przez robotników, mistrzów i kierowników niższego szczebla. Zrozumiałość planu musi zatem być sprawą pierwszorzędną, czasami rzeczywiście lepiej jest poświęcić „wydajność” dla sporządzenia zrozumiałego planu działań. Nie da się uniknąć zmian priorytetów, zatem metoda sporządzania harmonogramu musi być w stanie wyjątkowo szybko przystosować się do tych zmian.

3.2 Zdolność produkcyjna
Zdolność produkcyjna obiektu jest jego zdolnością do wytworzenia lub czynienia tego, czego wymaga klient. Oczywiście musi być jakiś poziom zgodności pomiędzy tym, co jest potrzebne, a produkcyjnych rozumiemy tę ilość wyrobów o określonej strukturze asortymentowej i jakości, jaką może on wytworzyć w okresie roku kalendarzowego, przy stosowaniu optymalnie dobranych czynników produkcji i przy pełnym ich wykorzystaniu.

Warto rozróżnić 3 poziomy zdolności produkcyjnych:
1. Potencjalna zdolność produkcyjna jest tym, co może udostępnić w ramach swych kompetencji najwyższe kierownictwo przedsiębiorstwa.
2. Aktualna zdolność produkcyjna jest tym, co można udostępnić w ramach budżetu bieżącego okresu planistycznego.
3. Efektywna zdolność produkcyjna jest tym, co jest faktycznie wykorzystywane w bieżącym okresie planistycznym.
Należy również zauważyć, że jednym z celów działu marketingu jest zapewnienie zgodności aktualnych i efektywnych zdolności produkcyjnych. Im bardziej prawie efektywna zdolność zbliża się do aktualnej, tym organizacja staje się bardziej sztywna: elastyczność można osiągnąć jedynie wtedy, gdy nie są w pełni wykorzystane aktualne zdolności produkcyjne.

Zdolność produkcyjną należy rozpatrywać w dwóch fazach:
— planowania
— realizacji

Jeśli fazę realizacji odniesiemy do czasu przeszłego, to mówimy wówczas o osiągniętej zdolności produkcyjnej, która wynika z trwale osiągniętego już w okresie ubiegłym stanu czynników produkcji, a więc stopnia opanowania techniki, wykorzystania urządzeń, materiałów, osiągniętego poziomu wydajności i innych wskaźników techniczno-ekonomicznych. Natomiast zdolność produkcyjna planowania określona jest rozmiarem planowanych zmian we wzajemnych proporcjach ilościowych i jakościowych czynników produkcji.


3.2.1. Czynniki kształtujące zdolność produkcyjną
1) Materialne czynniki produkcji, obejmujące:
a) Maszyny i urządzenia, ich ilość i jakość oraz poziom techniczny.
b) Budynki, budowle, obiekty tworzące powierzchnię produkcyjną i warunki niezbędne dla realizacji procesów produkcyjnych.
c) Surowce, materiały i paliwo. Ważne jest tu nie tylko łatwe ich uzyskanie, ale także właściwa jakość. Oto przykłady wpływu jakości na wydajność procesów:
— Zbyt wysoka zawartość szkodliwych składników (siarki w rudzie, popiołu w węglu).
— Niska kaloryczność paliwa, zasiarczenie.
— Zakłócenia w dostawach energii.
— Dostawy wyrobów hutniczych z dodatnimi odchyłkami wymiarowymi, itp.
d) Dostępność i jakość narzędzi.

2) Czynnik ludzki – liczba zatrudnionych i jej kwalifikacje, stosunki międzyludzkie, system motywacyjny, organizacja.
3) Wyrób:
a) Struktura asortymentowa.
b) Skala produkcji.
c) Złożoność wyrobów.
d) Jakość i nowoczesność.
e) Stopień monopolizacji rynku, konkurencyjność wyrobu.

Niewątpliwie nie są to wszystkie czynniki, bezpośrednio lub pośrednio wpływające na rozmiary zdolności produkcyjnej. Jednakże istotną cechą wymienionych jest ich znaczna zmienność powodująca, że pojęcie zdolności produkcyjnej należy traktować dynamicznie. Dlatego przy jej ustalaniu należy w miarę możliwości sprecyzować założenia, zakres przedmiotowy i czasowy, a także układ, do którego się odnosi.

3.2.2. Ograniczenia aktualnych zdolności produkcyjnych:
Aktualne zdolności produkcyjne ograniczone są przez:
a) Wielkość instalacji i urządzeń,
b) Dostępność wyposażenia produkcyjnego,
c) Dostępność siły roboczej,
d) Dostępność gotówki,
e) Politykę finansowania,
f) Politykę zaopatrzenia,
g) Politykę podzlecania prac,
h) Wymagania techniczne związane z zadaniami,
i) Podjęta liczbę różnych zadań.

3.2.3. Czynniki wpływu na efektywne zdolności produkcyjne
Na efektywne zdolności produkcyjne mają wpływ:
a) Umiejętności techniczne działów przygotowania produkcji,
b) Zdolności organizacyjne w fazie planowania,
c) Fachowość zaopatrzenia,
d) Umiejętności podzlecania prac,
e) Umiejętności i polityka obsługi eksploatacyjnej,
f) Wszechstronność siły roboczej,
g) Wydajność pracy.

3.3. Technologia wytwarzania
3.3.1. Opis przebiegu procesu technologicznego – proces produkcji Głównym produktem wytwarzanym w WMB jest mieszanka mineralno-bitumiczna. Zanim jednak przystąpimy do jej produkcji musi ona wcześniej zostać zaprojektowana w Laboratorium Drogowym tak, aby spełniała wszystkie wymogi związane z zamówieniem klienta w oparciu o szereg norm.
Projektowanie mieszanek mineralno-bitumicznych stosowanych do budowania poszczególnych warstw konstrukcji nawierzchni jest zagadnieniem niebanalnym, ciekawym, lecz zazwyczaj przysparzającym dużo kłopotów. Naszym celem jest uzyskanie materiału budowlanego, z którego będziemy potrafili formować poszczególne elementy (warstwy) konstrukcji nawierzchni. Mieszanka mineralno-bitumiczna jest zbiorem dobranych w odpowiednich proporcjach: grysów- kruszyw, wypełniacza-mączki wapiennej, pyłu kamiennego oraz asfaltu.
Mieszanki mineralno-bitumiczne można podzielić głównie ze względu na:
a) rodzaj

Mieszanki Mineralno-Bitumiczne


Zagęszczane Nie zagęszczane

Betony asfaltowe Mastyks

Mastyks grysowy SMA Asfalt lany

b) konstrukcję nawierzchni bitumicznej:
— warstwa ścieralna – ma za zadanie nadanie nawierzchni drogowej cech powierzchniowych ( szorstkość, komfort jazdy),
— warstwa wiążąca – jej zadaniem jest przeniesienie naprężeń indukowanych w trakcie obciążenia nawierzchni do warstw położonych niżej,
— warstwa podbudowy – stanowi fundament całej jej konstrukcji,
Jeżeli zaprojektowaliśmy już mieszankę mineralno-bitumiczną znamy jej skład materiałów kamiennych, zawartości wypełniacza i asfaltu,etc., wiemy ile i gdzie mamy wyprodukować mieszanki to trafia ona w postaci recepty roboczej na WMB.
Skrót WMB oznacza Wytwórnię Mieszanek Bitumicznych. Zrozumienie zasad produkcji oraz właściwa obsługa tego urządzenia jest gwarancją prawidłowego wykonania mieszanek.
Proces produkcji dzieli się na następujące etapy:
— składowanie i dozowanie wstępne kruszywa
— suszenie i podgrzewanie kruszywa
— sortowanie i dozowanie gorącego kruszywa i dodatków
— składowanie i dozowanie asfaltu
— mieszanie i składowanie gotowej masy
Kruszywo stanowią: piasek, grys, żwir (materiał łamany lub okrągłe ziarna). Kruszywa składowane oddzielnie w dozatorach są dozowane zgodnie z receptą roboczą za pomocą przenośników dozujących i doprowadzane przenośnikami podającymi do bębna suszarki. Proces suszenia jest regulowany automatycznie. Pyły odsysane ze spalinami przechodzą przez odpylacz ( wraz z nim do powietrza emitowany jest szereg zanieczyszczeń wynikłych ze spalania oleju opałowego w palnikach). Pył gruby odseparowany w komorze wstępnej odpylacza jest podawany przenośnikiem ślimakowym do elewatora gorącego, a pył drobny odseparowany na filtrze tkaninowym odprowadzany jest do zbiornika pyłów, a stamtąd podawany na wagę jako wypełniacz. Wysuszone gorące kruszywo i gruby pył trafiają do sortownika i są sortowane na 4-6 frakcji, następnie składowane w odpowiednich komorach gorącego kruszywa. Nadziarno doprowadzane jest do oddzielnego zbiornika. Zgodnie z ustawioną receptą roboczą poszczególne rodzaje kruszywa odważane są na wadze kruszywa. Według tej samej recepty naważa się na wadze wypełniacza – wypełniacz (mączkę wapienną) i pyły kamienne. Po odważeniu kruszywo i wypełniacz podawane są do mieszalnika. Równocześnie do mieszalnika jest podawana odpowiednia ilość asfaltu. Po wymieszaniu masa przekazywana jest do izolowanych komór zbiornika gotowej masy (w przypadku wysokich otaczarek istnieje możliwość ładowania samochodów bezpośrednio z mieszalnika). Asfalt potrzebny do produkcji mieszanki składowany jest w podgrzewanych zbiornikach i doprowadzany zgodnie z receptą za pomocą pompy asfaltu i urządzeń dozujących (waga lub licznik) do mieszalnika. Niezbędne dla procesu technologicznego paliwo: olej opałowy lekki lub ciężki, gaz ziemny, gaz płynny lub pył węglowy jest składowane w odpowiednich zbiornikach i instalacją palnikową doprowadzane do palników.
Cały proces technologiczny najłatwiej można przedstawić w sposób obrazowy za pomocą schematu:

3.3.2. Organizacja zakupów w przedsiębiorstwie produkcyjnym
Podstawowe problemy organizacyjne związane organizowaniem zakupów w przedsiębiorstwie, czyli formułowaniem i realizowaniem określonej polityki i strategii zakupów połączonej ze strategią gospodarowania zapasami i uwzględniającą potrzeby logistyki procesu zaopatrzenia, produkcji i zbytu, mieszczą się w następujących płaszczyznach:
— Organizacji wewnętrznej służby zakupów (zaopatrzenia) i jej umiejscowienia w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa
— Relacji i zasad współpracy tej służby z innymi ogniwami organizacyjnymi przedsiębiorstwa oraz ich udziału i wpływu na działania i decyzje podejmowane w ramach organizacji (marketingu) zakupów
— Organizacji kontroli procesu zakupów i gospodarowania zapasami oraz systemu reakcji na występujące zakłócenia, zmierzające do minimalizacji ich następstw;
— Organizacji współpracy zewnętrznej z przedsiębiorstwami – potencjalnymi nabywcami surowców, zmierzającej do wspólnych działań na rynku mających na celu ograniczenie tworzenia monopoli dostawców lub ograniczenie możliwości stosowania przez nich praktyk monopolistycznych
Od momentu stopniowego przechodzenia do gospodarki rynkowej, następowały istotne zmiany w zadaniach i organizacji komórek zakupów materiałowych przedsiębiorstw, spowodowane głównie zewnętrznymi warunkami ich funkcjonowania. Zmienione warunki zewnętrzne spowodowały, więc wzrost zadań służb zakupów związanych z analizą rynku, minimalizacją zapasów w warunkach względnego bezpieczeństwa rytmiki dostaw jako istotnego czynnika zmniejszenia kosztów materiałowych, prowadzeniem samodzielnego procesu poszukiwania i wyboru dostawców, negocjacji cenowych oraz działań korelujących proces zasilania z procesem produkcji i zbytu w ramach logistycznego systemu przepływu rzeczowych środków produkcji, a wiec m. in. tych działań, które mieszczą się w organizacji zakupów.
Pożądany i stopniowo kształtujący się w Polsce model organizacyjny służby zaopatrzenia przedsiębiorstwa produkcyjnego w tej nowej sytuacji obejmuje wiec następujące stanowiska lub komórki:
— planowania zakupów surowców i materiałów, której zadaniem jest – wspólnie ze służbami technicznymi przedsiębiorstwa – określenie ilości niezbędnych zakupów każdego asortymentu i terminu jego dostawy; komórka ta współpracuje jednocześnie ze służbą logistyki przedsiębiorstwa, umiejscowioną najczęściej w pionie koordynującym produkcję lub w pionie dyrektora jednostki (prezesa),
— analizy rynku materiałowego w tych jego segmentach, które są dla danej jednostki interesujące, wyniki analiz są jedną z podstaw działań operacyjnych związanych z dokonywaniem zakupu,
— działań operacyjnych związanych z zakupem obejmującym bezpośrednie kontakty z dostawcami, ustalenie przesłanek ich wyboru, negocjacje, przedstawienie kierownictwu propozycji wyboru dostawców, opracowywanie i lokowanie zamówień oraz przygotowywanie umów,
— specjalisty ds. prawnych związanych z precyzowaniem i zawieraniem umów, współdziałającego z komórką organizacyjną; w małych jednostkach funkcję tę pełni radca prawny przedsiębiorstwa,
— gospodarki magazynowej oraz ilościowej i jakościowej otrzymywanych dostaw i reklamacji.
Wzajemne relacje organizacji sprzedaży i organizacji zakupów przedsiębiorstwa wymagają jednak stałej obserwacji, gdyż we współczesnej firmie mają one zasadnicze znaczenie i nader często powodują konieczność korekt rozwiązań organizacyjnych.
Dążenie do minimalizacji zapasów powoduje, że w ocenie istniejącego i potencjalnego dostawcy ważne jest kryterium jego zdolności do zapewnienia terminowości dostaw, najczęściej rozumianej jako precyzyjna realizacja harmonogramu sukcesywnych dostaw dokładnie na czas (just in time).
„Metoda planowania JIT jest metodą planowania i kontroli produkcji opartej na określonej filozofii działania, której celem jest wyeliminowanie z procesu produkcyjnego wszelkich strat przez produkowanie właściwych wyrobów w żądanej ilości i terminie i dostarczenie ich do miejsc, gdzie są potrzebne, dokładnie wtedy, kiedy są potrzebne.”
W odniesieniu do zakupów materiałowych i realizowanych w ich ramach dostaw powyższa definicja JIT wymaga przynajmniej dwóch uzupełnień.
Po pierwsze:
Zorganizowanie sprawnego systemu dostaw surowców dokładnie na czas wymaga podobnej sprawności zarówno po stronie dostawcy, jak i odbiorcy. Muszą być uzgodnione i przestrzegane nie tylko terminy wysyłki i odbioru poszczególnych dostaw, ale także techniczne warunki załadunku, wyładunku i ewentualnie przechowywania (palety, opakowania, temperatura).
Po drugie:
„Produkcja bez zapasów” półfabrykatów w ramach przedsiębiorstwa jest możliwa, ale organizacja dostaw materiałowych między przedsiębiorstwem zawsze wymaga pewnych (minimalnych) zapasów gromadzonych u odbiorcy lub u dostawcy albo w uzgodnionych ilościach u obu partnerów. Praktyka nie potwierdza możliwości działania nawet krótkiego i prostego łańcucha logistycznego na zasadzie „zero zapasów”.
Definicja JIT w odniesieniu do zakupów (dostaw) materiałowych:
Jest to metoda zapewniająca dostawy materiałowe dokładnie na czas i możliwie bezpośrednio od dostawcy na stanowiska pracy u odbiorcy, zmierzająca do uzyskania wysokiej rytmiki zaopatrzenia i minimalizacji zapasów oraz zapewnienia wysokiej jakości produktów; jest zarówno rozwiązaniem organizacyjnym, jak i filozofią działania, wymagającą ścisłej współpracy odbiorcy i dostawcy, obejmującej m. in. ujednolicenie zasad ewidencji i kontroli dostaw, przepływu informacji oraz techniki logistycznej.

4. Część praktyczna
4.1. Omówienie przepisów prawnych w zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem
4.1.1. Zapisy ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska
Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska stwierdza ona między innymi:
Art. 25. Ochrona powietrza polega na zapobieganiu powstawaniu, na ograniczaniu lub na eliminowaniu wprowadzanych do powietrza substancji zanieczyszczających w celu zmniejszenia stężeń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymania ich na poziomie nie przekraczającym obowiązujących wielkości dopuszczalnych stężeń substancji.
Art. 27, Jednostki organizacyjne są obowiązane stosować metody, technologie i środki techniczne chroniące powietrze przed zanieczyszczeniem.
Art. 30.1. Jednostka organizacyjna wprowadzająca do powietrza substancje zanieczyszczające jest obowiązana (..) posiadać decyzję ustalającą rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza.
Art. 30.3. Wojewoda może (..) nałożyć na jednostkę organizacyjną obowiązki wynikające z potrzeb ochrony powietrza w drodze odrębnej decyzji.
4.1.2. Wymagania dla dokumentacji niezbędnej do wydania decyzji o dopuszczalnej emisji
Wymagania, jakie powinna spełniać dokumentacja niezbędna do wydania decyzji ustalającej rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza określone zostały w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 18 września 1998 r. W rozporządzeniu stwierdza się, że dokumentacja powinna zawierać:
a) charakterystykę obszaru, na którym znajduje się i oddziałuje zakład, na którą składać się powinny:
— wypis i wyrys z obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania terenu,
— opis terenu w zasięgu 50-krotnej wysokości najwyższego emitora, z uwzględnieniem obszarów parków narodowych, leśnych kompleksów promocyjnych, ochrony uzdrowiskowej oraz obszarów, na których znajdują się obiekty wpisane na „Listę dziedzictwa światowego",
— analizę i określenie aerodynamicznej szorstkości terenu, aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza oraz warunków meteorologicznych przyjętych do obliczeń,
b) opis procesu technologicznego i operacji technicznych prowadzonych w zakładzie, w tym w szczególności:
— schemat technologiczny z bilansem masowym stosowanych paliw i surowców,
— charakterystykę techniczną źródeł emisji zanieczyszczeń, emitorów, urządzeń ochronnych, wraz z oceną ich stanu technicznego,
— analizę czasu pracy źródeł substancji zanieczyszczających i emitorów w ciągu roku,
— wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń w gazach odlotowych,
— określenie natężenia przepływu objętości gazów odlotowych oraz rodzajów i ilości substancji zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza,
— analizę zmian rodzajów i ilości zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, jakie nastąpiły po wydaniu ostatniej decyzji o dopuszczalnej emisji,
— plany dotyczące działań zmierzających do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza powodowanego działalnością zakładu,
— w przypadku przekraczania wartości dopuszczalnych określonych rozporządzeniami, analizę możliwości ograniczenia wielkości emisji wraz z przedstawieniem terminu i sposobu dokonania ograniczeń oraz obliczenie wielkości emisji substancji zanieczyszczających zapewniającej dotrzymywanie wartości dopuszczalnych,
— analizę pracy źródeł substancji zanieczyszczających i urządzeń ochronnych w warunkach eksploatacyjnych inne niż zwyczajne,
— opis usytuowania stanowisk do pomiaru stężeń substancji zanieczyszczających w gazach odlotowych oraz proponowany zakres, metodykę i sposób wykonywania tych pomiarów,
— określenie ilości substancji zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza, przypadających na jednostkę surowca,
c) analizę wpływu źródeł emisji na stan zanieczyszczenia powietrza, obejmującą obliczenia stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego zgodnie z metodami określonymi w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 3 września 1998 r. oraz graficzne przedstawienie wyników tych obliczeń,
d) proponowane rodzaje i ilości substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzania do powietrza.
4.1.3. Decyzje o dopuszczalnej emisji
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 18 września 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania dopuszczalnych do wprowadzania do powietrza rodzajów i ilości substancji zanieczyszczających:
1) dopuszczalne do wprowadzania do powietrza rodzaje i ilości substancji zanieczyszczają¬cych ustala się w przypadku wprowadzania tych substancji do powietrza przez urządze¬nia techniczne (emitory) na okres nie dłuższy niż 10 lat,
2) dopuszczalną emisję ustala się dla każdego urządzenia, w którym zachodzą procesy technologiczne lub są prowadzone operacje techniczne powodujące powstawanie substancji zanieczyszczających (źródła substancji zanieczyszczających), emitora oraz jednostki organizacyjnej i wyraża się jako:
— natężenie przepływu masy substancji zanieczyszczających w kg/h (g/h) lub stężenie substancji zanieczyszczających w gazach odlotowych w mg/m3 w stanie suchym w warunkach normalnych - w temperaturze 273 K i ciśnieniu 101,3 kPa,
— roczną ilość substancji zanieczyszczających w Mg/rok dla jednostki organizacyjnej,
3) ustalając dopuszczalną emisję, uwzględnia się w szczególności:
— rodzaj i parametry procesu technologicznego i operacji technicznej,
— rodzaje i parametry surowców stosowanych w procesie technologicznym i operacji technicznej,
— warunki wprowadzania substancji zanieczyszczających do powietrza, w tym charakterystykę emitorów,
— urządzenia ochronne ograniczające wprowadzanie substancji zanieczy-szczających do powietrza,
— usytuowanie stanowisk do pomiaru ilości substancji zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza,
— pracę źródeł substancji zanieczyszczających i urządzeń ochronnych w innych niż zwyczajne warunkach eksploatacji
4) dla substancji zanieczyszczających oraz procesów technologicznych i operacji technicznych, dla których w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 8 września 1998 r. w sprawie wprowadzania do powietrza substancji zanieczyszczających z procesów technologicznych i operacji technicznych nie zostały określone dopuszczalne do wprowadzania do powietrza ilości substancji zanieczyszczających, dopuszczalną emisję ustala się na poziomie nie powodującym przekraczania dopuszczalnych war¬tości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu, określonych w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 kwietnia 1998 r. w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu,
5) dopuszczalną emisję dla jednostek organizacyjnych znajdujących się na obszarze, na którym pomiary wykazują przekroczenia dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu w odniesieniu do roku, ustala się na poziomie niższym niż przewidziany w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 8 września 1998 r. w sprawie wprowadzania do powietrza substancji za¬nieczyszczających z procesów technologicznych i operacji technicznych, jednak nie niższym niż określony w tym rozporządzeniu dla źródeł nowych.
4.1.4. Dopuszczalne wielkości emisji i stężeń substancji zanieczysz-czających
Wielkość emisji substancji zanieczyszczających wprowadzana do powietrza ze źródeł podległych jednostce organizacyjnej nie może powodować ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym (przy uwzględnieniu tzw. „tła") poza terenem należącym do jednostki organizacyjnej.
Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 kwietnia 1998 r. w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu ustala dopuszczalne stężenia substancji, jakie mogą występować w otoczeniu poza terenem należącym do jednostki organizacyjnej.
Zgodnie z rozporządzeniem dopuszczalne stężenie substancji zanieczyszczających uważa się za dotrzymane, jeżeli równocześnie spełnione są następujące warunki:
— wartość stężenia substancji zanieczyszczającej odniesiona do 30 minut nie jest przekraczana przez 99,8 percentyl obliczony ze stężeń tych substancji odniesionych do 30 minut, występujących w roku kalendarzowym,
— wartość stężenia substancji zanieczyszczającej odniesiona do 24 godzin nie jest przekraczana przez 98 percentyl obliczony ze stężeń tych substancji odniesionych do 24 godzin, występujących w roku kalendarzowym.
W Polsce normuje się wartości stężeń dopuszczalnych w zależności od charakteru obszaru:
— dla obszarów parków narodowych, leśnych kompleksów promocyjnych, ochrony uzdrowiskowej oraz obszarach, na których znajdują się pomniki historii wpisane na „Listę dziedzictwa światowego",
— dla obszarów, które obejmują pozostałe tereny kraju z wyjątkiem terenów zajętych przez jednostki organizacyjne, prowadzące działalność gospodarczą, powodujące zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego.
Dopuszczalne wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu w środowisku pracy regulują odrębne przepisy szczególne.
Tab. 1. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza w rejonie lokalizacji zakładu
Substancja zanieczyszczająca Wielkość dopuszczalnego stężenia odniesionego do okresu
30 minut D30 24 godzin D24 Roku Da
1. pył ogółem 350 150 75
2. pył zawieszony 280 125 50
3. dwutlenek azotu 500 150 40
4. dwutlenek siarki 500 150 40
5. tlenek węgla 20 000 5 000 2 000
6. aldehyd octowy 20 10 2,5
7. fenol 20 10 2,5
8. naftalen 60 20 3,2
9. benzo(a)piren 0,012 0,005 0,001
10. substancje smołowe 100 50 10
11. węglowodory aromatyczne 1 000 300 43
12. węglowodory alifatyczne 3 000 2 000 1 000

4.2. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza
Listy substancji zanieczyszczających, dopuszczalne wartości stężeń tych substancji w powietrzu, obszary, na których obowiązują dopuszczalne wartości stężeń oraz czas obowiązywania dopuszczalnych wartości stężeń określa rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
z dnia 28 kwietnia 1998 roku w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu wraz z załącznikami 15 (Dz. U. Nr 55, poz. 355).
Zgodnie z paragrafem 4 pkt. 1 ww. rozporządzenia, jeżeli dopuszczalna wartość stężenia substancji zanieczyszczającej odniesiona do 30 minut nie jest przekraczana przez 99,8 percentyl obliczony ze stężeń tych substancji odniesionych do 30 minut, występujących w roku kalendarzowym, uznaje się, że nie nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej wartości.
Dopuszczalne wartości stężeń substancji zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza z przedmiotowego zakładu określone zostały według załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 kwietnia 1998 r. w tabeli: „Lista substancji zanieczyszczających, dopuszczalne wartości stężeń tych substancji w powietrzu oraz czas ich obowiązywania".
Dla zanieczyszczeń nie wymienionych w rozporządzeniu za podstawę porównawczą do określenia stopnia uciążliwości dla środowiska przyjęto wykaz zalecanych dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym dla obszarów chronionych Departamentu Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, pismo nr EN-4433-9/80 z dnia 6 lutego 1980 roku.
W niniejszej dokumentacji uwzględniono wartości stężeń dopuszczalnych określonych do obszaru kraju, w myśl zapisu 2 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie określania dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu (Dz. U. Nr 55, poz. 355). W promieniu R = 50 x 16 = 800 m brak jest obszarów parków narodowych, leśnych kompleksów promocyjnych, obszarów ochrony uzdrowiskowej oraz obszarów, na których znajdują się pomniki historii wpisane na „Listę dziedzictwa światowego".

4.2.1. Substancje z pozycji 125 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie określenia dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.
Zgodnie z pkt. 1.1. załącznika do rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dn. 3 września 1998 r. w sprawie metod obliczania stanu zanie¬czyszczenia powietrza dla źródeł istniejących i projektowanych, w obliczeniach wpływu istniejącej jednostki organizacyjnej na jej otoczenie należy uwzględniać istniejący stan zanieczyszczenia powietrza.
Tło zanieczyszczeń uwzględnia się w przypadku obliczania stanu zanieczyszczenia powietrza substancjami wymienionymi w pozycjach 1*25 załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie określania dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu (Dz. U. Nr 55, póz. 355). Wyjątek stanowią obliczenia stanu zanieczyszczenia powietrza dla źródeł modernizowanych, jeżeli modernizacja powoduje zmniejszenie ilości substancji wprowadza¬nych do powietrza oraz źródeł, z których wymienione wcześniej substancje wprowadzane są do powietrza wyłącznie emitorami o wysokości nie mniejszej niż 100 m.
W przypadku analizowanego obiektu żaden ze wspomnianych przypadków nie występuje.
Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza określono na podstawie pisma Śląskiego Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 22 marca 2000 roku nr M.l.-7612/1102/2000. Pismo stanowi załącznik do niniejszego opracowania i zestawiono w tablicy poniżej:
Tab. 2. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza w rejonie lokalizacji zakładu
Nazwa substancji Wartość stężenia średniorocznego 1999 rok μg/m3 Dopuszczalna wartość stężenia średniorocznego μg/m3 % wartości dopuszczalnej
1. dwutlenek azotu 29 40 72,5
2. dwutlenek siarki 22 40 55,0
3. pył zawieszony ogółem 75 75 100,0
4. pył zawieszony PM10 59 50 118,0
5. tlenek węgla 1050 2000 52,5

Porównując wielkości stężeń średniorocznych z wartościami dopuszczalnych norm rocznych należy stwierdzić, że na obszarze miasta występują przekroczenia dopuszczalnych stężeń odniesionych do okresu roku w zakresie pyłu zawieszonego PM10. W odniesieniu do zanieczyszczeń gazowych nie stwierdza się występowania przekroczeń obowiązujących normatywów. Zgodnie z metodyką stosowaną przez Wojewódzką Stację Sanitarno- Epidemiologiczną przed rokiem 1998, w odniesieniu do zanieczyszczeń, w stosunku do których odnotowywane były przekroczenia stężeń dopuszczalnych w tle, za wielkość obliczeniową tła przyjmowano wartość równą
0,9 Da. Zasadę tę przyjęto na potrzeby niniejszej analizy.
4.2.2. Substancje z pozycji 26172 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie określenia dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu
W myśl pkt. 3.2 rozporządzenia Ministra Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie metod obliczania stanu zanieczyszczenia powietrza dla źródeł istniejących i projektowanych (Dz. U. Nr 122, poz. 805), przy zaistnieniu konieczności dokonania obliczeń rozprzestrzeniania się substancji zanieczyszczających z pozycji 26172 w pełnym zakresie, należy uwzględnić istnienie źródeł innych jednostek organizacyjnych, z których wprowadzane są do powietrza takie same substancje, bez uwzględniania istniejącego tła zanieczyszczeń R, leżących w promieniu równym
10 wysokościom emitora. W promieniu R = 10  16 = 160 m brak jest innych jednostek organizacyjnych wprowadzających te same rodzaje zanieczyszczeń do powietrza.
Stąd do dalszych obliczeń przyjęto wartość stężeń dyspozycyjnych równą stężeniom dopuszczalnym odniesionym do okresu roku.
Wartości obliczeniowe tła zestawiono w tabeli poniżej:




Tab. 3. Tło obliczeniowe
Substancja zanieczyszczająca Tło pomiarowe [µg/m3] Wartość dopuszczalna
[µg/m3] Tło obliczeniowe [µg/m3] Uwagi
1. dwutlenek azotu 29,0 40,0 29,0 —
2, dwutlenek siarki 22,0 40,0 22,0 —
3. pył zawieszony ogółem 75,0 75,0 75,0 —
4. pył zawieszony PM10 59,0 50,0 45,0 0,9 Da
5. tlenek węgla 1050,0 2000,0 1050,0 —
6. benzo(a)piren — 0,001 0,0009 0,9 Da
7. aldehyd octowy — 2,5 nie uwzględnia się poz. > 25
8. fenol — 2,5 jw. poz. > 25
9. naftalen . — 3,2 jw. nie ujęty
10. węglowodory aromatyczne — 43,0 jw. poz. > 25
11.węglowodory alifatyczne — 1000,0 Jw.. poz. > 25
12. substancje smołowe — 10,0 jw. poz. > 25

4.3. Analiza i określenie warunków meteorologicznych przyjętych do obliczeń
Czynnikami wywierającymi decydujący wpływ na rozprzestrzenianie zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym są: temperatura powietrza, kierunek i prędkość wiatru, oraz stany równowagi atmosfery, w jakich wiatry występują,
4.3.1. Temperatura powietrza i opady atmosferyczne
Średnie temperatury powietrza jako średnie dobowe dla poszczególnych okresów
w ciągu roku wynoszą:
— wciągu roku 7,9 C,
— w sezonie letnim 14,1 C,
— w sezonie grzewczym 1,7 C.
Wartości temperatur powietrza przyjęto wg danych stacji meteorologicznej w Katowicach. Stanowi ona integralną część pakietu programu Atmoterm Ek100 Win ver. 3.1, użytą w części obliczeniowej. Wyniki te można uznać za reprezentatywne dla rejonu lokalizacji wytwórni mas bitumicznych w Katowicach Dąbrówce Małej.
4.3.2. Kierunek i prędkość wiatrów
Dla analizowanego zakładu przyjęto jako reprezentatywną różę wiatrów wg obserwacji stacji meteorologicznej w Katowicach. Stanowi ona integralną część pakietu programu Atmoterm Ek100 Win ver. 3.1, użytą w części obliczeniowej. Określa również statystykę występowania poszczególnych stanów równowagi atmosfery w poszczególnych sytuacjach meteorologicznych.
4.3.3. Stany równowagi atmosfery
Stan równowagi atmosfery opisuje pionowe ruchy powietrza. Parametr stanu równowagi jest kombinacją czynników; termicznego i dynamicznego tzn. gradientu temperatury i prędkości wiatru. Wyróżnia się 6 stanów równowagi atmosfery: silnie chwiejna, chwiejna, lekko chwiejna, obojętna, lekko stała, stała. Stan stały równowagi atmosfery charakteryzuje się znaczną ilością cisz (około 50%). Stwarza to niekorzystne warunki rozprzestrzeniania substancji zanieczyszczających, co prowadzi do występowania dużych stężeń zanieczyszczeń. Również niekorzystne warunki rozprzestrzeniania stwierdza się w stanach 1 i 2 (równowaga silnie chwiejna i chwiejna), kiedy występują znaczne nieuporządkowane ruchy pionowe powietrza. Najkorzystniejszy rozkład substancji zanieczyszczających występuje w 4 stanie równowagi atmosfery (równowaga obojętna). Znaczny udział wiatrów o dużych prędkościach i stosunkowo niewielkie ruchy pionowe powietrza powodują rozproszenie substancji zanieczyszczających w dużych odległościach od emitorów, a tym samym zmniejszenie stężeń.
W obserwacjach meteorologicznych wyróżnia się 36 kombinacji stanów równowagi atmosfery i prędkości wiatrów.
Tab. 4 Kombinacje sytuacji meteorologicznych-—stanów równowagi atmosfery i prędkości wiatrów
Nazwa stanu równowagi Numer stanu równowagi Zakres prędkości wiatru „ua" [m/s]
1. silnie chwiejna 1 1—3
2. chwiejna 2 1—5
3. lekko chwiejna 3 1—8
4. obojętna 4 1 — 11
5. lekko stała 5 1—5
6. stała 6 1—4
4.3.4. Inne parametry meteorologiczne
Do innych parametrów meteorologicznych zalicza się częstość i wielkość opadów deszczu i śniegu, częstość występowania mgieł, ciśnienie atmosferyczne. Jako wielkości nie oddziaływujące na wykorzystany do obliczeń model rozprzestrzeniania Pasquille'a nie podlegają one analizie w niniejszym opracowaniu.

5. Charakterystyka wytwórni mas bitumicznych
Wytwórnia mas bitumicznych firmy AMMANN typu GLOBAL200 Q przeznaczona jest do produkcji różnego rodzaju mieszanek bitumicznych. Przystosowana jest do szybkiego montażu i demontażu. Ustawienie wytwórni nie wymaga budowy fundamentów, podzespoły wytwórni ustawiane są na utwardzanym podłożu, bezpośrednio na własnych ramach lub płytach betonowych dostarczanych wraz z wytwórnią i wykorzystywanych ponownie w przypadku zmiany miejsca pracy.
W skład wytwórni wchodzą:
— dozatory wstępne kruszywa,
— suszarnia kruszywa-bębnowa T 2280 Q,
— dwustopniowy system odpylania: komora osadcza, filtr tkaninowy MWF 2.5/5.5/2.0,
— otaczarka AMMANN typ GLOBAL 200 Q, w skład której wchodzą:
1) sortownik VA 2050-6,
2) zbiornik gorącego kruszywa,
3) zbiornik nadziarna,
4) wagi: kruszywa, wypełniacza i asfaltu,
5) mieszalnik MA 3,
— podajnik gotowej masy (wózek o pojemności 3 Mg),
— silos gotowej masy dwukomorowy o pojemności 150 Mg,
— instalacja bitumiczna — 3 zbiorniki bitumu ogrzewane elektrycznie,
— instalacja wypełniacza, w skład której wchodzą:
1) zbiornik wypełniacza własnego,
2) zbiornik wypełniacza obcego z filtrem.
Produkcja asfaltobetonu polega na wymieszaniu gorącego kruszywa i bitumu z wypełniaczem i dodatkami. Proces ten odbywa się w mieszalniku.
Wstępna obróbka kruszywa polega na suszeniu go w suszarce obrotowej ogrzewanej olejem opałowym do wilgotności 37%.
Gorące kruszywo o temp. 160170C z suszarni przenośnikiem kubełkowym transportowane jest do przesiewacza znajdującego się nad mieszalnikiem.
W wibracyjnym przesiewaczu następuje rozdzielenie kruszywa na poszczególne frakcje, które gromadzone są w 5 zasobnikach gorącego kruszywa, skąd w odpowiednich proporcjach zsypywane są do mieszalnika.
Gorący asfaltobeton powstający po wymieszaniu kruszywa z bitumem i wypełniaczem może być transportowany wózkiem do ocieplonego zbiornika gotowej masy o pojemności 150 Mg gdzie możliwe jest jego przechowywanie przez kilka godzin lub bezpośrednio z mieszalnika zsypywany jest na samochody wywożące go na budowę drogi. Schemat technologiczny instalacji wytwórni mas bitumicznych przedstawiono na rysunku nr 2.
Opis maszyn i urządzeń przedstawiony został w postaci wyciągu z dokumentacji tech¬niczno- ruchowej otaczarki AMMANN dołączonej do opracowania w załącznikach.
5.1. Eksploatacyjne parametry techniczne wytwórni AMMANN GLOBAL Q200
51.1. Wydajność produkcyjna
Wytwórnia mas bitumicznych GLOBAL200 Q charakteryzuje się następującymi parametrami wydajnościowymi:
— 160 Mg/h z materiałów świeżych,
— 120 - 150 Mg/h z materiałów z recyklingu (wariant pracy nie występuje w przypadku analizowanej inwestycji),
— 200 Mg/h przy produkcji łącznej.
W praktyce wytwórnia pracuje z wydajnością około 160 Mg/h,



5.1.2. Fundusz czasu pracy wytwórni mas bitumicznych
Specyfiką pracy wytwórni mas bitumicznych jest fakt prowadzenia eksploatacji instalacji z zachowaniem konieczności bieżącego odbioru produktu. Ten uzależniony jest od czasu prowadzenia robót drogowych: budowy lub modernizacji istniejących ciągów komunikacyjnych. Prace te zwykle prowadzi się w okresach od kwietnia do października, chociaż w ostatnim czasie obserwuje się proces wydłużania kampanii produkcyjnej do listopada. Czas pracy wytwórni wynosi około 10 h/dobę, Stąd roczny fundusz pracy urządzeń wynosi 6 dni/tydzień x 35 tygodni x 10 h/dobę = 2100 h.
5.1.3. Zużycie oleju opałowego
Tab. 5. Zużycie oleju opałowego w wytwórni mas bitumicznych GLOBAL200 Q
Urządzenie Jednostka Wartość Uwagi
palnik suszarki kruszywa do świeżej masy kg/h 1170 7.3 kg/Mg wyprodukowanej masy

5.1.4. Bilans surowców i paliw
Skład produkowanej masy bitumicznej może wahać się w zależności od stosowanej receptury w szerokich granicach.
Poniżej przedstawiono wykaz stosowanych surowców oraz możliwy ich udział procentowy:
grys bazaltowy 6,3/12,8 20,9-48,3%
5/8 16,9-25,8%
2/5 4,8-12,8%
0/4 6,5-42,5%
grys dolomitowy 16/25 25,5-30,2%
8/16 14,7-32,6%
6,3/12,8 14,9-39,8%
4/10 9,8-30,8%
0/4 16,1 -33,3%
żużel 2/6,3 12,7-14,2%
piasek kopany 0/2 6,4 -19,2%
mączka wapienna 3,5 -11,8%
asfalt 5-6,5%
Do produkcji asfaltobetonu stosowany jest asfalt D-50 lub D-70. Pierwszy stanowi składnik masy do produkcji warstw górnych - ścieralnych, drugi do budowy dolnych warstw - mineralnej i wiążącej.
Paliwem do używanym do produkcji asfaltobetonu (suszenie kruszywa i piasku) jest olej opałowy lekki o parametrach:
wartość opałowa - 42 000 kJ/kg
zawartość siarki - 0,62 % gęstość -0,85g/cm3
Najczęściej produkowaną jest masa przeznaczona na budowę warstwy ścieralnej o przykładowym składzie:
grys 12,8/20 5,4%
6,3/12,8 25,3%
2/6,3 23,8%
piasek 0/2 34,4%
mączka wapienna 4%
pył wytrącony w odpylaczu 1,5%
asfalt D-50 5,6%
Tab. 6. Bilans zużycia surowców i oleju opałowego oraz produkcja asfaltobetonu
Surowce zużycie w Mg
grys 280 000
piasek 30 000
mączka wapienna 16 000
asfalt 15 500
Razem: 341 500
Produkcja w Mg
asfaltobeton 336 000
Zużycie w Mg
olej opałowy 2 500

Różnica w zbilansowanych surowcach i produkcji asfaltobetonu wynika z zawartości wilgoci w grysie i piasku.
5.1.5. Ogólna charakterystyka źródeł emisji w aspekcie oddziaływania na stan zanieczyszczenia powietrza
Wytwórnie mas bitumicznych stanowią źródło emisji:
— zanieczyszczeń pyłowych, w postaci dyspersyjnych ziaren, będących produktem kruszenia i/lub znosu materiałów stosowanych do produkcji masy bitumicznej: grysu, piasku, mączki
wapiennej (wypełniacza); unoś powstaje w procesach transportu, przygotowania, dozowania, suszenia, przesypywania i mieszania poszczególnych nadaw kruszywa i wypełniacza,
— zanieczyszczeń gazowych, głównie pochodzenia węglowodorowego, związanych z magazynowaniem, przepompowywaniem oraz mieszaniem asfaltu (lepiszcza) oraz magazynowaniem oleju opałowego (paliwa),
— zanieczyszczeń pyłowo-gazowych, powstających w procesie spalania oleju opałowego w palnikach suszarek i nagrzewnicy zbiorników bitumu; w przedmiotowej instalacji ogrzewanie zbiorników następuje wyłącznie przy użyciu energii elektrycznej.
Instalacje tego typu są również źródłem emisji niezorganizowanej zanieczyszczeń pyłowych, związanej z magazynowaniem kruszyw. Jest to emisja o znikomym znaczeniu biorąc pod uwagę fakt, iż:
— naturalna wilgotność dostarczanych kruszyw ogranicza proces wywiewania ziaren drobnych,
— kruszywa umieszczane są w boksach ograniczonych z każdej strony ścianami oporowymi o wysokości przekraczającej wysokość składowania.
Dlatego nie analizowano tego rodzaju emisji w dalszej części opracowania.
Analiza poszczególnych węzłów technologicznych pozwala na wydzielenie następujących źródeł emisji zanieczyszczeń do powietrza:
— 1 suszarka bębnowa,
— 3 zbiorniki bitumu,
— zbiornik magazynowy mączki wapiennej,
— mieszalnik,
— zbiornik gotowej masy.

5.2. Potrzeby grzewcze i ciepła woda użytkowa
Potrzeby grzewcze zakładu zaspokajane są przy pomocy instalacji centralnego ogrze¬wania zasilanej zdalaczynnie. Przygotowanie ciepłej wody użytkowej realizowane jest przy pomocy elektrycznych podgrzewaczy wody. Stąd zakład nie jest źródeł emisji zanieczysz¬czeń powstających w procesie energetycznego spalania paliw na potrzeby grzewcze.











6. Wielkości emisji zanieczyszczeń z poszczególnych źródeł emisji
6.1. Przygotowanie danych o emisji substancji zanieczyszczających
Zgodnie z pkt 1.4 załącznika do rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 3 września 1998 r. w sprawie metod obliczania stanu zanieczyszczenia powietrza dla źródeł istniejących i projektowanych, emisję substancji zanieczyszczających ze źródeł projektowanych ustala się szacunkowo na podstawie wskaźników emisji substancji zanieczyszczających, charakterystycznych dla procesu technologicznego, lub przez analogię do emisji ze źródła istniejącego. W przypadku źródeł istniejących i źródeł projektowanych o przesądzonej technologii i rozwiązaniach technicznych, emisję substancji zanieczyszczających ustala się na podstawie wyników pomiarów, założeń technologicznych oraz wielkości produkcji. Należy ustalić:
a) maksymalną emisję substancji zanieczyszczających odniesioną do 30 minut — Eg, Ep,
b) średnią emisję substancji zanieczyszczających dla okresu obliczeniowego (sezonu lub roku) — Eśrg, Eśrp, Eśrf.
W przypadku trwania maksymalnej emisji krócej niż 30 minut, należy obliczyć najwyższą średnią emisję odniesioną do 30 minut.
W przypadku źródeł pracujących nierównomiernie, należy dokonać podziału okresu obliczeniowego na podokresy , , ..., w których pracują one w sposób równomierny.
Jeżeli obliczone emisje dla tych podokresów wynoszą odpowiednio E1, E2, E3,... i nie różnią się między sobą o więcej niż 30%, to średnia emisja dla okresu obliczeniowego wyraża się wzorem:

Podział okresu obliczeniowego jest uzależniony także od warunku wyrzutu gazów odlotowych. Parametry emitora dla poszczególnych podokresów , , ... nie mogą różnić się między sobą o więcej niż 30%.


6.2. Emisja i warunki wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza
6.2.1. Bębnowa suszarka kruszywa T 2280 Q
Wielkość emisji określono na podstawie pomiarów, wykonanych w Katowicach w listopadzie 2004 r. Zakres wykonanych pomiarów obejmował określenie stężeń odniesionych do warunków umownych (normalne warunki termodynamiczne, spaliny suche, 3% tlenu O2) oraz strumieni masowych zanieczyszczeń:
— dwutlenku siarki,
— tlenków azotu przeliczonych na dwutlenek,
— tlenku węgla,
— pyłu ogółem,
— benzo(a)pirenu,
— węglowodorów aromatycznych i alifatycznych,
— substancji smołowych,
— fenolu.
Wyniki obliczeń emisji poszczególnych zanieczyszczeń gazowo-pyłowych przedstawiono poniżej w tabeli oraz w formie wydruku wyników obliczeń z pomiarów w załącznikach dołączonych do opracowania.
Tab. 7. Wyniki pomiarów wielkości emisji substancji zanieczyszczających
Substancja zanieczyszczająca Emisja kg/h
1. pył ogółem 0,61
2. pył ogółem PM10 0,61
3. dwutlenek siarki 0,44
4. dwutlenek azotu 0,75
5. tlenek węgla 2,12
6. benzo(a)piren 5,83 E-09
7. substancje smołowe 3,93 E-07
8. węglowodory aromatyczne 9,70 E-06
9. węglowodory alifatyczne 6,88 E-03
10. fenol 1,17 E-03

W trakcie pomiarów źródło eksploatowane było z wydajnością ok. 125 Mg/h. Biorąc pod uwagę, iż maksymalna wydajność instalacji wynosi 160 Mg/h oraz ewentualny błąd metod pomiarowych, wielkość emisji maksymalnej i średniej określono jako 150% emisji rzeczywistej wynikającej z przeprowadzonych pomiarów.
W zakresie emisji aldehydów — wyznaczono na podstawie wskaźników emisji EPA AP-42(3) wynoszącej 0,17 kg/m3 spalonego oleju opałowego. Emisję roczną obliczono biorąc pod uwagę czas pracy suszarki w ciągu roku.
Ponadto do obliczeń emisji przyjęto:
— roczny czas pracy suszarki na poziomie 2 100 h/a,
— godzinowe zużycie oleju opałowego na poziomie 1 170 kg/h,
— parametry fizykochemiczne oleju opałowego jak poniżej:
— wartość opałowa 42 000 k J/kg,
— max zawartość siarki do 0,3%
— gęstość 0,9kg/dm3
Wyznaczoną wielkość emisji przedstawiono w tabeli poniżej:
Tab. 8. Wielkość emisji z emitora suszarki bębnowej T 2280 Q
Substancja zanieczyszczająca Emisja

mg/s kg/h Mg/a
1. pył ogółem 256,06 0,92 1,94
2. pył zawieszony PM10 256,06 0,92 1,94
3. dwutlenek siarki 184,61 0,66 1,40
4. dwutlenek azotu 314,16 1,13 2,38
5. tlenek węgla 884,19 3,18 6,68
6. benzo(a)piren 2,43 E-06 8,75 E-09 1.84E-08
7. substancje smołowe 1.64E-04 5,90 E-07 1,24 E-06
8. węglowodory aromatyczne 4,04 E-03 1.46E-05 3,06 E-05
9. węglowodory alifatyczne 2,87 0,01 0,02
10. fenol 0,49 1,75 E-03 3,67 E-03
11. aldehydy 61,11 0,22 0,46

6.2.2. Zbiorniki z bitumem
Bitum magazynowany jest w trzech pionowych zbiornikach o pojemności 50 m3 każdy. Instalacja jest źródłem emisji zanieczyszczeń węglowodorowych powstających w procesie unosu substancji węglowodorowych znad lustra magazynowanego bitumu.
Wielkości emisji określono na podstawie wskaźników emisji przedstawionych w opracowaniu Instytutu Kształtowania Środowiska pt.: „Wymogi lokalizacyjne wytwórni mas bitu¬micznych oraz wyposażenie ich w urządzeniu ochrony atmosfery", zestawionych w tablicy poniżej:

Tab. 9. Wskaźniki emisji substancji węglowodorowych ze zbiorników magazynowych bitumu
Substancja zanieczyszczająca Jednostka wskaźnika Wskaźnik
1. fenol g/Mg wyprodukowanej masy 0,012
2. naftalen g/Mg wyprodukowanej masy 0,270
Ponadto do obliczeń emisji przyjęto:
— roczny czas pracy instalacji na poziomie 2100 h/a,
— roczną wielkość produkcji masy bitumicznej na poziomie 160•2 100=336 000 Mg.
Wyznaczoną wielkość emisji przedstawiono w tabeli poniżej:
Tab. 10. Wielkość emisji ze zbiorników z bitumem
Substancja zanieczyszczająca Emisja

mg/s kg/h Mg/a
1. fenol 0,53 0.002 0,004
2. naftalen (węglowodory aromatyczne) 12,0 0,043 0,091
6.2.3. Zbiornik magazynowy mączki wapiennej
Mączka wapienna magazynowana jest w zbiorniku o pojemności 80 m3. Instalacja odpowie¬trzająca zbiornika uzbrojona jest w filtr bawełniany o deklarowanej sprawności odpylania nie mniejszej niż 93 %. Załadunek wypełniacza odbywa się transportem pneumatycznym przy pomocy sprężarki o wydajności 1800 dm3/min = 108m3/h. Zbiornik magazynowy stanowi źródło emisji zanieczyszczeń pyłowych.
Przy wyznaczeniu wielkości emisji posłużono się następującymi założeniami:
— wg pomiarów wykonanych na analogicznych obiektach stężenie zapylenia w instalacji odpowietrzającej przed filtrem wynosi do 90 g/m3,
— roczny czas pracy instalacji napełniającej wynosi 100 h/a,
— udział pyłu PM10 w pyle ogółem wynosi 50 %.
Wyznaczoną wielkość emisji przedstawiono w tabeli poniżej:



Tab. 11. Wielkość emisji ze zbiornika magazynowego mączki wapiennej
Substancja zanieczyszczająca Emisja
mg/s kg/h Mg/a
1. pyl ogółem 190,0 0,68 0,068
2. pył zawieszony PM10 95,0 0,34 0,034
6.2.4. Mieszalnik MA 2
W mieszalniku następuje proces mechanicznego wymieszania wszystkich składników masy bitumicznej. Przedmiotowy węzeł instalacji stanowi źródło emisji zanieczyszczeń gazowych.
Wielkości emisji określono na podstawie wskaźników emisji przedstawionych w opracowaniu Instytutu Kształtowania Środowiska pt.: „Wymogi lokalizacyjne wytwórni mas bitumicznych oraz wyposażenie ich w urządzeniu ochrony atmosfery", zestawionych w tablicy poniżej:
Tab. 12. Wskaźniki emisji substancji węglowodorowych ze zbiorników magazynowych bitumu
Substancja zanieczyszczająca Jednostka wskaźnika Wskaźnik
1. fenol g/Mg wyprodukowanej masy 0,04
2. naftalen g/Mg wyprodukowanej masy 0,21
Ponadto do obliczeń emisji przyjęto:
— roczny czas pracy instalacji na poziomie 2 100 h/a,
— roczną wielkość produkcji masy bitumicznej na poziomie 160•2 100=336 000 Mg.
Wyznaczoną wielkość emisji przedstawiono w tabeli poniżej:
Tab. 13. Wielkość emisji z komory mieszalnika
Substancja zanieczyszczająca Emisja

mg/s kg/h Mg/a
1. fenol 1,8 0,0064 0,014
2. naftalen
(węglowodory aromatyczne) 9,3 0,034 0,071
6.2.5. Zbiornik masy gotowej
Masa gotowa wprowadzana jest do dwukomorowego, izolowanego zbiornika o łącznej objętości roboczej 60 m3. Powietrze nad gotową masą bitumiczną nasycone jest zanieczyszczeniami węglowodorami z grupy fenoli oraz naftalenem i wytłaczane z objętości w sposób niezorganizowany przez wprowadzaną do zbiornika gotową masę bitumiczną.
Wielkości emisji określono na podstawie wskaźników emisji przedstawionych w opracowaniu Instytutu Kształtowania Środowiska pt.: „Wymogi lokalizacyjne wytwórni mas bitumicznych oraz wyposażenie ich w urządzenia ochrony atmosfery", zestawionych w tablicy poniżej:
Tab. 14. Wskaźniki emisji substancji węglowodorowych ze zbiorników magazynowych bitumu
Substancja zanieczyszczająca Jednostka wskaźnika Wskaźnik
1. fenol g/Mg wyprodukowanej masy 0,021
2. naftalen g/Mg wyprodukowanej masy 0,540
Ponadto do obliczeń emisji przyjęto:
— roczny czas pracy instalacji na poziomie 2100 h/a,
— roczną wielkość produkcji masy bitumicznej na poziomie 160 x 2 100 = 336 000 Mg,
Wyznaczoną wielkość emisji przedstawiono w tabeli poniżej:
Tab. 15. Wielkość emisji ze zbiornika masy gotowej
Substancja zanieczyszczająca Emisja

mg/s kg/h Mg/a
1. fenol 0,93 0,0034 0,007
2. naftalen
(węglowodory aromatyczne) 24,0 0,0864 0,181
6.3. Lokalizacja oraz charakterystyka emitorów zakładowych
W modelu obliczeniowym położenie poszczególnych źródeł emisji ustalono w układzie współrzędnych XY, gdzie oś X skierowana jest w kierunku wschodnim, Y w kierunku północnym. Położenie poszczególnych źródeł emisji przedstawiono w tablicy poniżej i w postaci wydruku nr 2.
Do parametrów technicznych źródeł, zgodnie z pkt 1.3 rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w sprawie metod obliczania stanu zanie¬czyszczenia powietrza dla źródeł istniejących i projektowanych (Dz. U. Nr 122, póz. 805) zalicza się:
— geometryczną wysokość emitora, liczoną od poziomu terenu - h,
— średnicę wewnętrzną wylotu emitora - d,
— prędkość gazów odlotowych na wylocie z emitora - w,
— temperatura gazów odlotowych na wylocie z emitora - T.
Wymiary charakterystyczne emitorów przedstawiono w tabeli poniżej. W przypadku źródeł emisji niezorganizowanej parametry geometryczne określono w sposób orientacyjny, pozwalający na ich uwzględnienie w obliczeniach rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń.
Tab. 16. Parametry techniczne poszczególnych źródeł emisji
Lp. Nazwa źródła Współrzędne Parametry emitora Uwagi
X Y h d w T
m m m m m/s K
1. Suszarka bębnowa T 2280 Q 0,0 0,0 14.0 1,05 17,0 363 -
2. Zbiorniki z bitumem — 3 sztuki -5,0 -10,0 8,0 0,2 0,0 275 niezorganizowana
3. Zbiornik magazynowy mączki wapiennej 0,0 15,0 16,0 0,5 0,0 287 zadaszony
4. Mieszalnik MA 2 0,0 10,0 10.0 0,2 0,0 430 niezorganizowana
5. Zbiornik masy gotowej 0,0 30,0 8,0 0,2 0.0 430 niezorganizowana
6.4. Urządzenia oczyszczania powietrza
Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe emitowane do powietrza z emitora nr 1 i 3 są uprzednio oczyszczane na filtrze workowym. Pozostałe źródła zanieczyszczeń gazowych, z uwagi na niezorganizowany charakter emisji, nie są doposażone w urządzenia oczyszczania powietrza.
Na zbiorniku mączki wapiennej zabudowany jest filtr nasadkowy z wypełnieniem w for¬mie włókniny o skuteczności odpylania nie mniejszej niż 93 %.
Przed wprowadzeniem zanieczyszczeń gazowych unoszonych z bębna suszarki oraz poszczególnych przesypów kruszywa i wypełniacza są one odpylane w filtrze tkaninowym systemu AMECO, ze zintegrowaną komorą osadnikową, korytem zbiorczym pyłów, ze wspólnym odprowadzaniem pyłu grubego i drobnego. Charakterystykę odpylacza przedsta¬wiono poniżej:
— nominalny przepływ gazów: 48 000 Nm3/h,
— materiał filtra: akryl-filc igłowy,
— maksymalne stężenie na wylocie z instalacji: 20 mg/m3

6.5. Usytuowanie stanowisk do pomiaru stężeń substancji zanieczysz-czających w gazach odlotowych
Króćce pomiarowe wykonane są zgodnie z pkt. 4.1.1 normy PN-Z-04030-7: „Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości pyłu. Pomiar stężenia i strumienia masy pyłu w gazach odlotowych metodą grawimetryczną", PKN [W-wa, grudzień 1994 r.]. Punkt 4.1.1 wspomnianej normy mówi, zew pomiarach dokładnych lub technicznych, przekrój pomiarowy powinien być usytuowany na prostym, wolnym od zaburzeń przepływu, odcinku kanału o stałej średnicy hydraulicznej i jeżeli jest to możliwe na odcinku pionowym o długości / > 5 DH przed przekrojem pomiarowym i długości / > 2 DH za przekrojem pomiarowym. Jeżeli spełnienie wymagań pkt 4.1.1 jest niemożliwe, należy wybrać przekrój pomiarowy zgodnie z załącznikiem nr 1 ww. normy, który mówi, że dopuszcza się wykonanie króćców pomiarowych za odpylaczem na najdogodniejszym prostym odcinku kanału o długości 0,5-DH za przekrojem pomiarowym i 2-Dn przed przekrojem pomiarowym.
Emitor nr 1 wyposażony jest w króćce pomiarowe zgodnie z ww. normą. Pozostałe emitory, z uwagi na charakter ich budowy lub charakter emisji (wyloty ze zbiorników lub emisja niezorganizowana) nie są doposażone w króćce pomiarowe.
Średnica komina, na którym zamontowane są króćce pomiarowe, wynosi 1050 mm. Wymagana najmniejsza ilość osi pomiarowych w pomiarach technicznych dla takich średnic przekroju wynosi „2", a najmniejsza liczba punktów pomiarowych wynosi „6".
Króćce pomiarowe wykonano zgodnie z pkt. 4.4. normy, z gwintem wewnętrznym M64 x 4. Liczba króćców pomiarowych na ww. przewodzie kominowym wynosi 2. Długość króćców zapewnia swobodne wprowadzanie do wnętrza kanału sondy aspiracyjnej, rurki spiętrzającej, termometru oraz separatora pyłu i anemometru.







7. Obliczenia stanu zanieczyszczenia powietrza
7.1. Metodyka obliczeń stanu zanieczyszczenia powietrza
7.1.1. Zakresy obliczeń stanu zanieczyszczenia powietrza
7.1.1.1. Zakres skrócony
Skrócony zakres obliczeń stanu zanieczyszczenia powietrza stosuje się w przypadku:
— jednego emitora lub zespołu emitorów, z których został utworzony emitor zastępczy, przy zachowaniu warunku:

— zespołu emitorów, dla których spełniony jest warunek:

lub dla których w każdym punkcie terenu spełniony jest warunek:

Jeżeli w odległości od źródła, mniejszej niż 30 xmm, znajdują się obszary parków narodowych, leśnych kompleksów promocyjnych, ochrony uzdrowiskowej lub obszary, na których znajdują się pomniki historii wpisane na „Listę dziedzictwa światowego", oblicza się Sx w punktach na tym obszarze w 36 sytuacjach meteorologicznych i sprawdza czy został spełniony warunek:

Jeżeli w odległości od źródła, mniejszej niż 10rt, istnieją lub są projektowane budynki wysokości Z, wyższe niż parterowe, sprawdza się, czy na wysokości budynku nie są przekroczone dopuszczalne wartości stężeń substancji zanieczyszczaj?