Obraz męczeństwa narodu polskiego w III części Dziadów Adama Mickiewicza.

Akcia przytoczonego fragmentu III części "dziadów" Adama Mickiewicza toczy się w celi więziennej w Wilnie. jest to dzień wigilii Bożego Narodzenia 1823r. W tym czasie Polska znajdowała się pod zaborami rosyjskimi. Bohaterami tej sceny są: Żegota - Ignacy Domeyko, Tomasz Zan, Frejend Antoni, Adolf Anuszkiewicz, Jan Sobolewski oraz Józef Kowalewski. Należeli oni do związków studenckich: Filomatów, Filaretów i Promienistych.
Podany fragment przedstawia rozmowę więźniów na temat rządów rosyjskich oraz nieszczęsnego losu młodych Polaków.
Zgromadzeni w celi Konrada młodzi chłopcy zastanawiają się o co zostali oskarżeni. Sa oni przekonani o swej niewinnoścci, jednak mimo tego nie wierzą w swoje szybkie uwolnienie, są też pewni, że nie unikną kary. Śledztwo które toczy się przeciwko nim jest utajnione, oskarżeni nie mogą się takżę w żaden sposób bronić. Tylko Żegota, który właśnie trafił do więzienia jest przekonany, że wkrótce zostana uniewinnieni. Więźniowie są traktowani w sposób okrótny, nie wolno im pisać listów, co wiecej, nie wiedzą jak długo są więzieni i ile to jeszcze potrwa. Z opowieści Jana Sobolewskiego możemy dowiedziec się jak podle traktowani byli młodzi chłopcy. Podczas pobytu w miescie Jan widział jadące na Sybir kibitki. jednej znajdował sie dziesięcioletni chłopiec, który nie mógł udźwignąć łańcucha. Miał on zakrwawioną nogę. Ludzie, których pojmano byli w coraz gorszym stanie fizycznym, ale mimo tego byli oni dumni, coraz bardziej wierzyli w swój kraj i w to, że Polska kiedys wyzwoli się spod władzy rosyjskiej. Wskazuje na to postawa Janczewskiego, który jadąc w kibitce zaczął krzyczec "Jeszcze Polska nie zginęła". Innym spotkanym przez Sobolewskiego znajomym był wyprowadzany z więzienia wasilewski. jego ciało było tak osłabione, że nie mógł juz nawet iść. W pewnym momencie z wyczerpania padł na ziemię. Mickiewicz porównuje go do Chrystusa zdjetego z krzyża. wasilewski jest przykładem Polaków, którym zabrakło siły fizycznej, gdyż byli oni katowani i głodzeni, ale nadal bardzo kochali swoją ojczyznę. Przez brame kościoła, w którym akurat odprawiana była msza swięta, Sobolewski widzi moment podniesienia. mickiewicz porównuje tutaj ofiarę polaków z ofiarą Chrystusa. zegota opowiada baję o tym jak Bóg wygnał Adama z raju i rozkazał aniołom rozsypac ziarna na jego drodze, aby ten nie umarł z głodu. adam jednak nie wiedział co z nimi zrobić. W nocy przyszedł diabeł i zakopał ziarna w ziemi, żeby człowiek nie mógł odkryc ich mocy. Wiosna ku zdziwieniu szatana, ziarna wydaja plony. w bajce tej ziarnem jest młodzież polska, a szatanem - car. im bardziej car gnebi Polaków, oni staja się coraz bardziej przywiązani do swojej ojczyzny. na końcu bajki umieszczony jest morał "O wy! co tylko na świat idziecie północą, chytrość rozumem, a złość nazywacie mocą; kto z was wiarę i wolność znajdzie i zagrzebie, Mysli Boga oszukać - oszuka sam siebie". Oznacza to, że jesli ktoś nie bedzie postępował zgodnie z prawem Bożym to, kiedys obróci się to przeciwko niemu. Mimo, że czasem zło przeważa nad dobrem, w koncu i tak zwycięży dobro. Zdaniem autora bajki, przez gnębienie Polaków przez cara, oni jeszcze bardziej się zjednoczą.
Adam Mickiewicz przedstawia Polaków jako silny i dumny naród. Pomimo ogromnych cierpień i niesprawiedliwości jakich doświadczyli, nie przestali wierzyć, że zdołają przeciwstawić sie wrogowi i dzięki wzajemnemu wsparciu i wspólnemu działaniu moga z tym wrogiem wygrac. Moim zdaniem Adam Mickiewicz napisał tę część "dziadów", aby dać Polakom nadzieję na wyzwolenie kraju.