Czym jest resocjalizacja penitencjarna ?

Resocjalizacja jest procesem zmian w obszarze osobowości człowieka. Jej celem jest zlikwidowanie lub znaczne zmniejszenie nieprzystosowania społecznego u osób, do których jest adresowana. Resocjalizację jako proces korekcyjny ,korygujący nieprawidłowo przebiegającą socjalizację, nazywamy także psychokorekcją. Ze względu na jej korekcyjny charakter jest ona uważana za najtrudniejszy proces wychowawczy. Resocjalizacja może dotyczyć dzieci do lat 13 , nieletnich (14-17 lat), młodocianych (18-24 lata) i dorosłych. Może obejmować zarówno przestępców jak i osoby uzależnione od narkotyków i od alkoholu, a także co stanowi nowy problem ,od sekt. Resocjalizacja młodzieży jest korekturą osobowości w okresie rozwoju. Resocjalizacja człowieka dorosłego polega na korekcie struktury osobowościowej już względnie gotowej i względnie trwałej. Stąd, teoretycznie rzecz rozważając ,resocjalizacja młodzieży jest łatwiejsza i szybsza niż resocjalizacja dorosłych. Młodzież reaguje bardziej żywiołowo i mniej kontroluje intelektualnie swoje zachowania. Sprawia więc mniej kłopotów resocjalizatorom. Osoby dorosłe są zwykle bardziej racjonalne i charakteryzują się większą niż młodzież kontrolą intelektualną swoich zachowań. Stąd łatwiej przystosowują się do wymagań, np. więziennych "zimno" kalkulując opłacalność poszczególnych zachowań. Konsekwencją tego zachowania są zdecydowanie bardziej naturalne u młodzieży i bardziej wyselekcjonowane u dorosłych. Dorośli zatem o wiele łatwiej i częściej mogą demonstrować pozorne symptomy poprawy niż młodzież. Te pozorne symptomy poprawy są w istocie rzeczy symptomami przystosowania się do więzienia.

Resocjalizacja w więzieniu nazywa się resocjalizacją penitencjarną.
Chodzi w niej nie tylko o przekazanie pewnej wiedzy i zalecanie nowych stylów zachowaną, ale o zmianę nawyków charakterologicznych ,a zwłaszcza wyeliminowanie niekorzystnych , aspołecznych i antyspołecznych postaw warunkujących aspołeczne i antyspołeczne zachowania człowieka.
Resocjalizacja penitencjarna jest procesem niezwykle trudnym. Po pierwsze dlatego ,że dotyczy przestępców ,a zatem osób zwykle bardzo zdemoralizowanych i najczęściej wykolejonych przestępczo , a więc zorientowanych na świat społeczny antagonistycznie. Po drugie dlatego że odbywa się w więzieniu ,a więc w warunkach izolacji społecznej, które z natury rzeczy nie sprzyjają temu procesowi.

Działalność resocjalizacyjna to zespół czynności zmierzających do takiej zmiany cech osobowości jednostki, aby była ona zdolna do funkcjonowania w społeczeństwie . Definicja ta wskazuje na istotę procesu resocjalizacyjnego przez cel, jaki zamierza się przy jego pomocy osiągnąć. Nie wskazuję jednak ani charakteryzuje jego psychologicznego mechanizmu.
W ogólnie określonym celu resocjalizacji można wyodrębnić dwa cele różniące się stopnie efektywności. Stawią się je zwykle przed resocjalizacją penitencjarną. Są to:
1) cel minimum - który można określić jako taki stan osobowości więźnia, który umożliwi jemu funkcjonowanie w społeczeństwie (po zwolnieniu z więzienia) w sposób nie naruszający norm prawnych. Osiągnięcie celu minimum zabezpiecza byłego przestępce przed recydywą.
2) Cel maksimum - można określić jako taki stan osobowości więźnia , który umożliwi mu funkcjonowanie w społeczeństwie nie tylko w sposób nie naruszający norm prawnych, ale także w sposób respektujący wiele istotnych i ważnych dla życia społecznego norm moralnych.
Osiągnięcie drugiego celu chroni byłego przestępce po opuszczenia więzienia zarówno przed konfliktem z prawem (a więc przed recydywą), jak i przed konfliktem z ogólnie obowiązującymi, czy też ogólnie uznanymi normami moralnymi. Osiągnięcie celu maksimum pozwala człowiekowi który odbył ( w części lub całości) karę pozbawienia wolności ,na ułożenie sobie życia w zgodzie z podstawowymi standardami społecznymi. Ułożenie to jako proces osobisty wzmacnia postawy prospołeczne i utrwala je . Powoduje wobec tego wzrost dystansu między minionym doświadczeniem przestępczym i penitencjarnym a przyjętym i realizowanym kierunkiem postępowania ,które ma właściwości prospołeczne. Osiągnięcie celu minimum pozwala na wydostanie się z obszaru stygmatyzacji, odpowiedzialnego często za powrót do przestępstwa. Cel minimum oznacza uzyskanie oczekiwania społecznego jedynie w zakresie umiejętności powstrzymywania się od naruszenia norm prawnych.