Układ hormonalny i krwionośny

UKŁAD HORMONALNY
1.Hormony przysadki mozgowej:
-hormon adrenokortykotropowy-stymuluje aktywnosc kory nadnerczy
-h.tyreotropowy-pobudzający wydzielanie hormonow przez tarczycę:gonadotropiny-kontrolujące funkcjonowanie jąder u mezczyzn i jajnikow u kobiet,prolaktynę-reguluje wytwarzanie mleka przez gruczoły piersiowe i hormon wzrostu
2.Hormony tarczycy:tyroksyna-powstaje z jednego aminokwasu oraz jodu;działa pobudzająco na poziom metabolizmu prawie wszystkich komorek organizmu;sprawuje kontrole nad nasza aktywnoscią,wspomaga wzrost kości i jest odpowiedzialna za prawidłowy rozwój mózgu.
3.Hormon grasicy:tymozyna-pobudza produkcję limfocytów,dlatego jest tez wazną cześcią układu odpornościowego organizmu.
4.Hormony madnerczy:w rdzeniu jest produkowana adrenalina.W korze-kortykosterydy-kontrolują metabolizm węglowodanów,białek,tłuszczów,soli oraz wody
5 Hormony trzustki:glukagon-(gdy poziom cukru spada)oddzialuje on na komórki wątroby,pobudzając je do przekształcenia części nagromadzonego tam glikogenu w glukozę.insulina-(gdy poziom cukru wzrasta)pobudza ona komorki wątrobowe do wychwytywania z krwi glukozy i gromadzenia jej w postaci glikogenu
6.Hormony narządów rozrodczych:w jajnikach-estrogen i progesteron-sprawiają,ze macica w pewnych okresach cyklu miesiączkowego przygotowuje się do przyjęcia embrionu.;u mężczyzn-testosteron-jest odpowiedzialny za powstawanie i rozwoj plemnikow7-Neoadrenalina-substancja wydzielana przez nerwy współczulne,zaliczana do neuroprzekażnikow-dzieki niej układ współczulny dziala stymulująco na organizm
8.cukrzyca-przewlekła choroba przemiany maretii,dotycząca metabolizmu węglowodanów.=>stezenie glukozy nie powinno przekraczac 3,5do 5,0 mmol/l,u chorego dochodzi do 15 mmol/l<=


UKŁAD KRWIONOŚNY
1.Krew i limfa-krążą one w naczyniach oplatających gęstą siecią komórki organizmu i dostarczają do nich tlen,substancje odżywcze,a także odbierają przeznaczone do wydalania gazy oraz inne produkty przemiany materii.,regulują temperaturę,obrona przed drobnoustrojami i innymi groźnymi antygenami=>makrofagi-„pożęrają intruzów”;granulocyty-uczestniczące w wytwarzaniu przeciwciał i limfocyty produkujące przeciwciała
2.Układ krązenia:serce,naczynia krwionosne-tętnice,żyły naczynia włosowate,naczynia limfatyczne,narządy wspomagające-grasica,śledziona,węzły chłonne
3.Serce-
W układzie krążenia centralną rolę pełni serce . Jest mięśniem tworzącym dwie pompy . Każda z nich dzieli się na dwa segmenty połączone zastawkami . Głównymi elementami owych pomp są komory : prawa i lewa . Krew niosąca składniki odżywcze i tlen do wszystkich części
ciała , a zabierająca stamtąd niepotrzebne produkty przemiany materii , przetaczana jest przez ciało za sprawą serca . Najpierw przez płuca , gzie pobierany jest tlen , a usuwany jest dwutlenek węgla . Stamtąd krew ponownie wraca do serca , przechodzi przez lewy przedsionek i lewą komorą do aorty i dalej do mózgu oraz wszystkich pozostałych narządów . Od serca krew przepływa tętnicami , natomiast wraca do niego żyłami . Powracająca do serca krew przechodzi najpierw przez prawy przedsionek , mija zastawkę trójdzielną i wpływa do prawej komory , skąd tłoczona jest do płuc , po świeży tlen .
Serce u dorosłych jest również pompą mięśniową złożoną z czterech części podłączonych do głównych naczyń krwionośnych , transportując krew od i do pozostałych narządów ciała . Rytmiczne skurcze i rozkurcze wymuszają ruch krwi we właściwych kierunkach . Krew transportuje tlen i wszystkie składniki odżywcze do wszystkich okolic ciała , zabierając stamtąd zbędne produkty przemiany materii . Przepływ utlenionej krwi odbywa się za pośrednictwem tętnic , w żyłach natomiast płynie ku sercu krew ‘zużyta’ , to znaczy pozbawiona tlenu .
Zdrowie każdego narządu wewnętrznego uwarunkowane jest prawidłowym krążeniem , a więc zależy zarówno od skuteczności funkcjonowania mięśnia sercowego , jak i łatwości przepływu krwi przez tętnice . Kondycja układu krążenia zależy od tego , na ile naczynia Krwionośne są wolne od rozmaitych przeszkód , np.: złogów tłuszczu lub skrzepów krwi . ważne też , aby ciśnienie krążącej krwi nie przekraczało pewnych wartości . Wysokie ciśnienie krwi – nadciśnienie może uszkodzić naczynia krwionośne lub zwiększyć ryzyko ich zablokowania . objawy niewydolności krążenia zależą od dotkniętego nią narządu lub obszaru . Choroba serca może pociągać za sobą ból w klatce piersiowej , palpitacje lub duszności ; niedostateczne krążenie mózgowe może powodować omdlenia , zawroty głowy roztargnienie (zaburzenia orientacji) , niewłaściwe krążenie w kończynach powoduje obrzęki i bóle .
3.W czasie jednego cyklu pracy serca tłoczy 75 ml krwi.
4.Osierdzie-dwuwarstwowy worek zbudowany z błony surowiczej który otacza serce .Jego wewn.ściana przylega do serca, tworząc nasierdzie.
5. Duży obieg krwi
Rozpoczyna się w lewej komorze serca, sąd krew z tlenem wypływa aortą. Następnie aorta rozgałęzia się na coraz mniejsze tętnice, a później w naczynia włosowate, które oplatają wszystkie narządy ciała. Po przejściu przez narządy ciała naczynia włosowate zamieniają się na większe - żyły. Do prawego przedsionka wchodzi żyła główna górna i dolna.

Mały obieg krwi
Rozpoczyna się w prawej komorze serca, następnie przepompowywana jest do pnia płucnego, który rozgałęzia się na prawą i lewą tętnice. Jest to krew pozbawiona tlenu. Później rozgałęziają się na mniejsze tętniczki, które oplatają pęcherzyki płucne. W pęcherzykach następuje wymiana gazowa. Następnie 4 żyłami płucnymi krew wpływa do prawego przedsionka.
Przyczyny chorób krążenia
• nadmierne spożywanie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego,
• nadmierne spożywanie cholesterolu,
• otyłość,
• siedzący tryb życia,
• palenie tytoniu,
• picie alkoholu,
• cukrzyca,
• nadciśnienie tętnicze,
• stresy,
• uwarunkowania dziedziczne.
6. Praca serca..aca serca stanowi cykl następujących po sobie skurczów i rozkurczów przedsionków i komór. W czasie skurczu przedsionków krew z nich przechodzi przez zastawki przedsionkowo-komorowe do pozostających w tym czasie w rozkurczu komór, wypełniając je. Po napełnieniu się komór następuje rozkurcz przedsionków i skurcz komór, na początku którego zostają zamknięte zastawki przedsionkowo-komorowe. W czasie tego zamknięcia powstaje ton skurczowy.
W skurczu komór wyróżnia się dwie fazy: skurcz izometryczny, podczas którego wszystkie zastawki są zamknięte, a dochodzi jedynie do zwiększenia ciśnienia krwi w komorach, oraz skurcz izotoniczny, w czasie którego ciśnienie krwi w komorach zwiększone ponad wartość ciśnienia w tętnicach powoduje otwarcie zastawek półksiężycowatych aorty i tętnicy płucnej. Krew zostaje wtedy wyrzucona do głównych pni tętniczych.
Po wyrzuceniu krwi z komór na obwód, następuje rozkurcz komór - zamykają się zastawki półksiężycowate tętnic i powstaje ton rozkurczowy. Przedsionki i komory są w rozkurczu, a mięsień serca jest niepobudliwy (to okres refrakcji mięśnia sercowego). Po przejściu tego okresu cykl powtarza się od początku. Cykl serca trwa ok. 0,8 s.
Rytm serca
Rytm serca to kolejne, następujące po sobie w równych odstępach czasu, skurcze serca, w liczbie ok. 72 na min, objawiające się kolejnymi falami tętna. Rytm i pracę serca reguluje autonomiczny układ nerwowy, ale wpływ mają także ośrodki korowe i podkorowe mózgu.

Tony serca
Tony serca to zjawiska akustyczne powstające w sercu w związku z jego skurczami. Ton I, skurczowy, powodowany jest głównie przez gwałtowne napinanie zamykających się w czasie skurczu komór zastawek dwudzielnej i trójdzielnej oraz włókien kurczącego się mięśnia sercowego. Ton II, rozkurczowy, powodowany jest drganiami napinających się w czasie rozkurczu komór zastawek półksiężycowatych tętnicy płucnej i tętnicy głównej.
7. Tętnice, arterie, naczynia krwionośne prowadzące krew(zarówno utlenioną jak i zużytą) od serca do narządów.
Mają różne średnice, a ich ściany zbudowane są zazwyczaj z trzech warstw: zewnętrznej - łącznotkankowej (tkanka łączna), środkowej - zbudowanej z mięśni gładkich (tkanka mięśniowa) oraz wewnętrznej - zbudowanej z tkanki łącznej i śródbłonka. Warstwa zewnętrzna zbudowana jest z tkanki włóknistej, dzięki której tętnice są mocne i odporne na ciśnienie, jakie w nich powstaje.
Ściany tętnic unerwiane są przez dwie grupy nerwów: jedne powodują skurcz mięśni gładkich, drugie natomiast ich rozkurcz. Przez skurcze i rozkurcze mięśnie gładkie warstwy środkowej regulują ilość krwi przechodzącej do danego narządu.
Aorta, tętnica główna, największa tętnica organizmu, wychodząca z lewej komory serca (u człowieka, ptaków i ssaków). Aorta człowieka ma średnicę ok. 28 mm, składa się ze skierowanej ku górze aorty wstępującej, łuku aorty, zagiętego w tył i w lewo, oraz aorty zstępującej.
Od aorty wstępującej tuż ponad zastawką odchodzą dwie tętnice wieńcowe: prawa i lewa, unaczyniające mięsień sercowy. Łuk aorty przebiega w śródpiersiu górnym i po przejściu poza lewym oskrzelem przechodzi w aortę zstępującą. Od łuku aorty odchodzą: pień ramienno-głowowy, tętnica szyjna wspólna lewa i tętnica podobojczykowa lewa.
Od aorty zstępującej (piersiowej), przebiegającej w śródpiersiu tylnym, odchodzą tętnice międzyżebrowe do międzyżebrzy i mniejsze tętnice przełykowe. Następnie po przejściu przez przeponę aorta dostaje się do jamy brzusznej (aorta brzuszna).
Przebiega tam aż do wysokości IV kręgu lędźwiowego, gdzie dzieli się na dwie tętnice biodrowe wspólne oraz jedną tętnicę o małym przekroju - tętnicę krzyżową środkową. Z aorty brzusznej odchodzą tętnice: ścienne lędźwiowe, trzewne parzyste (przeponowe dolne, tętnice nadnerczowe środkowe, jajnikowe lub jądrowe), trzewne nieparzyste (pień trzewny oraz tętnice krezkowe górna i dolna).
Nadciśnienie z reguły rozwija się bardzo powoli i przez długi czas nie wywołuje żadnych dolegliwości. Pomimo to stopniowo uszkadza serce, mózg, naczynia krwionośne, nerki i inne narządy wewnętrzne.
Dlatego tak ważne jest, by każdy z nas okresowo mierzył wysokość swojego ciśnienia, a osoby z nadciśnieniem pamiętały o stałej współpracy ze swoim lekarzem.

Żyły, naczynia krwionośne prowadzące krew z obwodu w kierunku serca. Wyróżnia się żyły głębokie, przebiegające często razem z tętnicami, i żyły powierzchowne, nie mające odpowiedników tętniczych.
Żyły kończyn, prowadzące krew w kierunku przeciwnym do działania siły ciężkości, są zaopatrzone w zastawki.
Do najczęstszych schorzeń żył zalicza się: żylaki, zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepicę oraz ostre lub przewlekłe zapalenie ściany żyły, wywołane sąsiedztwem ogniska zapalnego.
8. MIAŻDŻYCA TĘTNICGłównie tętnic wieńcowych i mózgowych, choroba cywilizacyjna. Polega na zwężeniu naczyń i zmniejszeniu ich elastyczności na skutek odkładania się w ścianach tętnic substancji tłuszcz (gł cholesterolu).Powoduje to przenoszenie przez usztywnione ściany tętnic wysokich ciśnień wytworzonych w KL serca w głąb całego układu krążenia, a więc nadciśnienie tętnicze, grożące uszkodzeniami drobnych naczyń i lokalnymi wylewami krwi–w sercu (ew zawał) i w mózgu. Znaczne zwężenie naczyń powoduje słabe ukrwienie narządu => jego niedożywienie i niedotlenienie. Na tle zmian miażdżycowych rozwija się choroba wieńcowa mogąca wywołać zawał. Ryzyko tej choroby zwiększają stresy.
9. NADCIŚNIENIE TĘTNICZE
Nadciśnienie tętnicze inaczej hipertensja to wzrost ciśnienia tętniczego krwi ponad wartości uznane za graniczne (wg WHO 150/90 mm Hg). Stały lub napadowy objaw chorobowy w pierwotnych schorzeniach nerek, tętnic, nadnerczy, przysadki i in. narządów lub schorzenie samoistne, tzw. choroba nadciśnieniowa, stanowiąca ponad 90% przypadków nadciśnienia tętniczego. W jej rozwoju duże znaczenie mają bodźce psychiczne, związane zwłaszcza z nerwowym, konfliktowym życiem we współczesnym świecie, powodujące wyzwalanie przez ośrodkowy i autonomiczny układ nerwowy substancji podwyższających ciśnienie krwi (gł. adrenalina i noradrenalina). Choroba nasila się stopniowo. Bóle i zawroty głowy, zaburzenia widzenia, szum w uszach. Napadowe nadciśnienie tętnicze jest wywoływane przez chromochłonny gruczolak nadnercza, wyzwalający falowo duże ilości noradrenaliny. Nadciśnienie tętnicze utrwalone (niezależnie od przyczyn) wywołuje zmiany miażdżycowe w tętnicach, prowadzi do przerostu serca i do niewydolności mięśnia sercowego. Groźnym powikłaniem jest udar mózgowy i zawał serca. Leczenie przyczynowe lub objawowe.
10.ZAWAŁ
Przyczyny:powikłanie choroby niedokrwiennej serca.Gdy chora tętnica wieńcowa się zamknie, dochodzi do zawału,bo krew nie dociera do części mięśnia sercowego. Zamknięcie naczynia wieńcowego może być związane z krzepnięciem krwi na nierównych ściankach tętnicy lub z oderwaniem się blaszki miażdżycowej, zatykającej naczynie wieńcowe. Czasem spowodowany długotrwałym skurczem tętnicy wieńcowej.
Objawy: -ból w klatce piersiowej,- duszność,- zwolnienie lub przyspieszenie akcji serca,- niepokój,- zimne poty,- ochłodzenie skóry,- niewydolność krążenia,- obrzęk płuc. Bywa bezbolesny. Może być pomylony z bólem brzucha. Powikłania: -migotanie komór,-niewydolność serca,-obrzęk płuc,-wstrząs,-pęknięcie ściany komory serca lub przegrody międzykomorowej,- uszkodzenie zastawek serca,-tętniak serca,-zakrzepy. Rozpoznanie: objawy; wynik EKG, oznaczenie poziomu enzymów uwalnianych do krwi z serca. Środki przeciwbólowe, uspokajające,terapia tromboliczna, rehabilitacja.
11.Dusznicę bolesną-wywołuje zwężenie się tętnic wiencowych
12.Krew-Krew w organizmie ludzkim spełnia dwie zasadnicze funkcje:
-Transportową: czerwone ciałka krwi przenoszą tlen do komórek i odprowadzają dwutlenek węgla do płuc. Krew transportuje wchłonięte w układzie pokarmowym składniki odżywcze, oraz substancje takie jak enzymy, hormony, substancje odpornościowe (itp.), następnie dostarcza je do odpowiednich miejsc w naszym ciele.
-Krzepnięcie krwi: kiedy się skaleczymy krew ma za zadanie uszczelnić uszkodzoną część ciała. Tak więc krew krzepnie by zasklepiać rany. Ten proces jest wykonywany przez szereg zawartych we krwi substancji, których uczynnianie zachodzi przez skomplikowany wielostopniowy mechanizm.

W ciele dorosłego człowieka krąży około pięć litrów krwi. Krew złożona jest z tych elementów:
• Czerwone ciałka krwi (erytrocyty)
• Białe ciałka krwi (leukocyty)
• Płytki krwi (trombocyty)
• Osocze
---------KREW

OSOCZE [55% zawartości krwi] - płyn o żółtawym zabarwieniu.
Skład:
- woda (90-92%)
- białka (7% np. fibrynogen, albuminy, globuliny)
- inne związki chemiczne (jony sodu, magnezu, wapnia, żelaza, chloru, glukoza, mocznik, hormony, witaminy).
Funkcje: Przenosi CO2.

SKŁADNIKI MORFOTYCZNE [45%zwartości krwi]:
- erytrocyty (krwinki czerwone)
- leukocyty (krwinki białe)
- trombocyty (płytki krwi)
---------------------------------------------------
LEUKOCYTY (6-9 tys/mm3)
Mają organelle komórkowe. Występują w krwi i limfie. Kształt owalny, kulisty. Powstają w szpiku kostnym i układzie limfatycznym.
- GRANULOCYTY
Zawierają ziarnistości w cytoplazmie, posiadają płatowate jądro.
NEUTROFILE (obojętnochłonne) 60%
FUNKCJE: obrona przed infekcją.
BAZOFILE (zasadochłonne) 3%
FUNKCJE: wydzielają do krwi heparynę (wł. przeciwkrzepliwe)
EOZYNOFILE (kwasochłonne) 0,5 – 1% FUNKCJE: niszczenie obcych białek
- AGRANULOCYTY
Brak ziarnistości w cytoplazmie, kuliste lub nerkowate jądro.
LIMFOCYTY 25-35%
- LIMFOCYTY T (grasiczozależne)
Nabywają właściwości immunologicznych w grasicy, pobudzają limfocyty B do produkcji przeciwciał. (nawet kilka lat)
- LIMFOCYTY B (szpikozależne)
Nie dojrzewają w grasicy, produkcja przeciwciał. 4-10 dni
MONOCYTY 5-8%
Komórki żerne – MAKROFAGI, żyją od 3 do 5 dni
FUNKCJE: „strażnicy czystości biochemicznej”. Pożerają ogromne ilości bakterii i skrawków obumarłych tkanek.

ERYTROCYTY (5,4 mln/mm3 / 4,5) .
Liczba erytrocytów jest cechą gatunkową, podlega jednak dość dużym wahaniom.
Erytrocyty są okrągłe i dwuwklęsłe. Nie mają możliwości wykonywania aktywnego ruchu – przenoszone z prądem krwi.
Są bezjądrowe, poza cytoplazmą nie mają żadnych organelli. Mogą wydajnie transportować tlen i CO2. Żyją krótko od 100 do 200 dni. Powstają wyłącznie w czerwonym szpiku kostnym i zawierają hemoglobinę. Wyłapywane w śledzionie i wątrobie.
Funkcje: „pożerają” stare krwini i rozkładają zawartą w nich hemoglobinę.

TROMBOCYTY (200-400 tys/mm3)
Są oderwanymi, bezbarwnymi różnokształtnymi fragmentami cytoplazmy dużych komórek szpikowych. Żyje krótko od 8 do 10 dni po czym niszczone są przez śledzionę.
Funkcje: pełnią rolę „wyzwalaczy”, zapoczątkowujących złożony proces krzepnięcia krwi – udział w homeostazie (zachowanie ciągłości naczyń krwionośnych).

LIMFA (chłonka) – pośredniczy w dwustronnej wymianie substancji pomiędzy krwią i innymi tkankami. W skład wchodzi osocze (tylko więcej tłuszczu). Zdecydowaną większość stanowią limfocyty. Rola odpornościowa.

SUROWICA – osocze krwi pozbawione białka fibrynogenu oraz innych składników biorących udział w krzepnięciu krwi.

ODCZYN OB (Biernackiego) – pomiar szybkości opadania czerwonych krwinek w jednostce czasu. Wolne u człowieka zdrowego, szybkie w przypadku niektórych chorób.

.KARBOKSYHEMOGLOBINA (HbCO)- połączenie hemoglobiny z tlenkiem węgla (CO), niezdolna do przyłączenia tlenu i nie biorąca udziału w transporcie tlenu z płuc do tkanek.
HEMOGLOBINA – substancja białkowa połączona z atomem żelaza.

KRZEPNIĘCIE KRWI – zespół bardzo złożonych reakcji enzymatycznych. Bierze w nim udział ponad 30 różnych substancji. Do procesu tego niezbędne są jony wapnia i witamina K. Jego istota polega na przemianie rozpuszczonego w osoczu białka, fibrynogenu, w postać nierozpuszczalną – fibrynę (włóknik). Włóknik wytrąca się w postaci cienkich, splątanych ze sobą nici, które wyłapują krwinki w swoje „oczka”. W ten sposób tworzy się skrzep.

Grupy krwi
Zależnie od występowania bądź braku określonych substancji chemicznych na powierzchni czerwonych krwinek oraz w osoczu krwi wyróżniono 4 grupy krwi: A, B, AB i 0. Przynależność do danej jest dziedziczna. Wykazano jeszcze występowanie czynnika Rh. U 85% ludzi krew czynnik ten występuje (Rh+), u około 15% brak (Rh-).
---------------------------------------------------
Funkcje krwi:
- dostarczanie wszystkim komórkom tlen (rola oddechowa)
- zaopatruje wszystkie komórki w materiały budulcowe i energetyczne (rola odżywcza)
- odprowadza do narządów wydalniczych dwutlenek węgla oraz szkodliwe produkty przemiany materii (rola wydalnicza)
- udział w procesach odpornościowych (rola immunologiczna)
- utrzymuje stałą temperaturę ciała (rola termoregulacyjna)
- zdolność krzepnięcia – zapobiega utracie krwi
- rozprowadza substancje wytworzone w organiźmie.

11. Prawidłowy poziom cholesterolu u dorosłego człowieka powinien wynosić około 5,2 mmol/l (200 mg%). Gdy spadnie poniżej 3,8 mmol/l (150 mg%) możemy pozwolić sobie na większą tolerancję, gdy wzrośnie powyżej 6,9 mmol/l (250 mg%) musimy ostrzej zabrać się za swoją dietę



GRUPA KRWI BŁONA KOM.ERYTROCYTÓW OSOCZE(AGLUTYNINA
A antygen A anty-B(β)
B antygen B anty-A(α)
AB antygen A i B -----------
O ---------- anty-A anty-B


Wartość parametru
Nazwa parametru u kobiet u mężczyzn
Erytrocyty 4,5-5,0 mln/mm3 5,5 mln/mm3
leukocyty 4,4-11,3 tys./ mm3
Trombocyty 140-440 tys./ mm3
Stężenie glukozy 3,9-6,4 mmol/l(70-115 mg/dl)
Sężenie triglicerydów 0,55-2,0 mmol/l(50-180 mg/dl)