"Sonety krymskie' streszczenie
"Sonety krymskie" są literackim efektem podróży Mickiewicza na Krym. Poeta zachwycony niezwykłością i orientalnością krajobrazu stworzył cykl licznych sonetów. Najwybitniejszym twórcą sonetów w średniowieczu był włoski poeta Franciszek Petrarka, autor utworów poświęconych Laurze. W Polsce gatunek ten uprawiali w XVI w. Jan Kochanowski i Mikołaj Sęp-Sarzyński, a w XVII w. Jan Andrzej Morsztyn. Sonet składa się z 4 zwrotek o stałym układzie rymów i zawierają opis przyrody. Dwie ostatnie zwrotki są 3 - wersowe i wyrażają refleksje autora. Rym okalający a b a b.
W cyklu uderza różnorodność postaci podmiotu lirycznego. Jest on bowiem: wygnańcem: tajemniczym, tęskniącym za Litwą, nasłuchującym choćby najcichszego głosu z domu. Ma poczucie osamotnienia i zagubienia w nieskończenie wielkich przestworzach; izolacji od innych ludzi; cierpi z powodu niespełnionej miłości; przepełniony jest goryczą i cierpieniem. Pamięć jest dla niego nośnikiem nieszczęścia, przekleństwa; podróżnikiem: próbuje ból zagłuszyć zbieraniem nowych doświadczeń, stąd intensywność doznań, zachwyt i podziw dla wspaniałości natury (stepu, morza, gór, przepaści). Zajmuje postawę turysty zwiedzającego egzotyczne kraje, ogląda zabytki-ruiny. Postrzega naturę jako żywioł, który pochłania dzieła ludzkie i niszczy ślady obcego sobie porządku-cywilizacji. Pamięć jest jedynie ocaleniem przed śmiercią kultury; pielgrzymem: dla którego cierpienie, przemijanie i śmierć są źródłem pytań o metafizyczny porządek świata; poszukuje odpowiedzi na nie w kontakcie z dziką przyrodą Krymu. Postrzega ją jako znak nieskończoności. Mirza - człowiek Wschodu żyjący w stałym kontakcie z naturą, jest jego przewodnikiem wskazującym drogę ku zrozumieniu istoty natury; natura zaś tłumaczy mowę Boga na język widzialny. Stąd podróż wśród stepów, gór, przepaści jest pielgrzymką do miejsc świętych, w których przez szczeliny świata można ujrzeć jego drugą, niewidzialną zazwyczaj stronę. Eksponowanie ruchu w górę (motyw lotu, wdzierania się na szczyty); radość i groza; niemożność wyrażenia swoich doświadczeń; ? poetą: poszukuje nowych środków wyrazu; poezja staje się dla niego sposobem opanowania chaosu przeżyć emocjonalnych, swoista autoterapia i nośnik indywidualnej pamięci.
"Sonety krymskie" to owoc podróży na Krym w towarzystwie gen. Witta i pięknej Karoliny Sobańskiej. Zbiór ukazał się w Moskwie w roku 1826. "Sonety krymskie" można uważać za symboliczne przedstawienie uczuć poety za pośrednictwem odpowiednich krajobrazów. Posługuje się tu dwoma podstawowymi symbolami: morze - jako obszar życia, podróżą do nieznanego przeznaczenia, burzami namiętności i górą - jako miejscem wznoszącym się ponad codzienną krętaniną śmiertelników, jako wyniesienie i uniesienie. Słusznie nazywano Mickiewicza poetą przeobrażeń - przez nawiązania do poezji islamskiej wprowadza do sonetów lokalny, orientalny koloryt.
"Stepy akermańskie"
Poeta w tym sonecie ukazuje swoje niezwykłe oszołomienie po ujrzeniu stepu nad Dniestrem. Falującą roślinność porównuje poeta do falującego oceanu, na którym rozsiały się kolorowe wyspy kwiatów. Wraz z nadchodzącym zmierzchem nadchodzi cisza, taka, że słychać lecące żurawie i motyla kołyszącego się na trawie. W części refleksyjnej poeta wspomina o Litwie, nasłuchuje, czy nie dobiegnie doń głos z dalekiej ojczyzny.
W utworze uderza bogactwo środków artystycznych, tj. metafory i epitety.
"Burza"
W sonecie tym występują krótkie, urywane zdania pozwalające na ukazanie groźnych zjawisk przyrody, walki załogi ze złowieszczym żywiołem. W części refleksyjnej ukazane zostały odczucia poety. Pielgrzym zrezygnowany i niczego już nie oczekujący od życia, zazdrości tym, którzy mają jeszcze z kim się żegnać lub umieją znaleźć pociesznie w modlitwie.
"Czatyrdak"
Narratorem tu jest Mirza. Czytyrdak, jeden ze szczytów górskich na Krymie, został ukazany w całej swej okazałości i potędze, toteż uzasadnione jest jego porównanie do sułtana tureckiego. Góra przeistacza się w groźnego władcę o nadmiernej potędze, obojętnego na to co się wokół niego dzieje.
"Bakczysaraj"
W sonecie tym poeta nagromadził wiele wyrazów wschodnich, tatarskich, oznaczających przedmioty, pojęcia znane na ziemiach zamieszkałych przez muzułmanów. Bakczysaraj to dawna stolica Girajów, chanów krymskich, panujących na Krymie.
>Sonet ten ukazuje obraz przemijania , tego co ludzie kiedyś uważali za wielkie wartości. Zawarty jest w nim opis opustoszałego miasta oraz świadomość, że nawet piękne pałace niszczeją, a wszystko pod działaniem czasu ulega upadkowi. Autor mówi o tym bez smutku. Odnosi się to do potęgi, jaką reprezentowali władcy Krymu - Giraje.
"Ajudah"
W utworze poeta porusza temat sławy, która zapewnia artyście nieśmiertelność. Poeta wsparty na skałach Ajudahu, patrzy w dół i obserwuje, obserwując spienione fale rozbijające się o brzeg. Także w serce poety uderzają różne uczucia, ale to właśnie te burze życiowe, cierpienia są stałym źródłem poezji, to one dzięki talentowi zapewniają poecie nieśmiertelność.
"Cisza morska"
Analogia między światem natury i światem ludzi (morze jak rozmarzona dziewczyna; spokojna woda - spokojni żeglarze; polip na dnie morza - hydra pamiątek w głębinach ludzkiej świadomości), a jednocześnie na kontraście między światem zewnętrznym a światem ludzkiego wnętrza (właśnie w chwilach spokoju otoczenia odzywa się przynosząca cierpienie pamięć).
"Żegluga"
Płynący pod pełnymi żaglami statek - szybujący po niebie Pegaz. Bohater odczuwa jedność z okrętem - żegluga metaforą natchnienia poetyckiego.
"Widok gór ze stepów Kozłowa"
Jest to dialog między Pielgrzymem i Mirzą (mini-scenka dramatyczna). Wypowiedź Pielgrzyma to szereg kunsztownych (orientalizmy wyrażające zachwyt) pytań o to, co widać Tam! Odpowiedź Mirzy (To Czartyrdah!) zawiera opisu odbytej przez niego wędrówki na szczyt tej