Współczesne kierunki pedagogiczne

1. Subdyscyp. Wspól. .kier. ped. Pod koniec lat 80 tych po transformacji ustrojowej zrodził się ten kierunek stwierdzono że możliwe jest analizowanie różnych wariantów opisu i badanie wychowania szeroko rozumianego inaczej zwanego edukacją. Hasłem przewodnim stal się pluralizm – jest tutaj kulturowa i polityczną wizją złożonych społeczności zróżnicowanych ideologicznie, kulturowo, etycznie i rasowo grupach ludzi. Jest ciągłym wyborem między alternatywnymi możliwościami, jest to społ. Rekonstrukcja i ciągła zmiana. Dopuszcza ona eksperymentowanie różnymi środkami i metodami. Możemy interpretować i wybierać rzeczywistość. Kryter. Aby dokonać analizy współ. Kier. Ped. Pierwszym sposobem ustawienia formalnego statutu było pojęcie metateorii. Już latach 80 tych xx w. Metateoria – to teoria teorii myśli ped. Przedmiotem badań jest jakaś inna teoria. Jest to teoria wyższego stopnia w stosunku do teorii opisywanej. Metateoria szeroka – jest to teoria nauki w ogóle. Metateoria wąska – nazywana jest metateorią szczegółową dotyczy poszczególnych subdyscyplin.. Współ. Kier. Ped. To metateorie szczegółowe. Jest to subdyscyplina ped która jest teoria każdego systemu twierdzeń o wychowaniu. Przyjmuje się że każdy kierunek ped. Powinien być analizowany zawsze w jakimś kontekście. Analizując należy odwołać się do paradygmatu. Paradygmat - to zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnieniu jakiegoś obszaru rzeczywistości przyjętych w społeczności uczonych-przedstawicieli danej dyscypliny naukowej a następnie upowszechnione wśród użytkowników nauki.
Badając teorie ped. Należy odwołać się do systemu społeczno – kulturowego miejsca w którym teoria powstała. Tak analizowana teoria jest uogólnieniem i zbiorem faktów które są ułożone logicznie i usystematyzowane. Stanowią one jedna całość o charakterze naukowym.
2. Założenia i zadania.
- orientacja we współczesnym stanie teorii i koncepcji pedag. Od xx w. do dnia dzisiejszego,
- ukazanie genealogii i poszczególnych kierunków,
- prognozowanie dalszego rozwoju,
- orientacja metodologiczna w pedagogice,
- świadomość istnienia różnorodnych antynomii w ped. Xx w.,
- znajomość współczesnych nurtów
5.Główne założenia ped. Humanis. – personalizm- personalizm jest kategorią podkreślającą osobowe istnienie jako wyłącznie ludzki sposób egzystencji. W charakterystyce tego prądu główną rolę odgrywa myślenie egzystencjalne i antropologiczne. W tej perspektywie osoba to wartość duchowa, podmiot istniejący w osobie, wolny, niepowtarzalny byt jednostkowy. Charakteryzuje go umiar ilościowy. Jest to byt istniejący egzystencjalnie zdolny przekraczać siebie – transcendencja. Jest to byt racjonalny tzn, że jesteśmy w religii, w stosunku do siebie i do innych bytów. Jest to byt zaangażowany, byt tożsamy z samym sobą, żyje dla drugiego. Optymalnym sposobem porządkowania życia, zbiorowości ludzkich jest życie we wspólnocie. Wspólnota to szczególny sposób realizowania religii interpersonalnych. Osoby pozostające we wspólnocie łączy dobro wspólne. Czł. Jako istota realizuje się na dwóch poziomach bytowych: - życie biologiczno – wegetatywne –jest to wymiar materialny jednostkowości czł. I na tym poziomie jesteśmy jako organizm, częścią przyrody:
- poziom życia psychiczno – duchowego-jest to nasza niematerialna osobowość na tym poziomie realizujemy życie duchowo – umysłowe, realizowana jest tutaj transcendencja przyrody, czyli przekraczanie.
6.Konserwatywna ideologia wychow.-to ideologia zachowcza Bazująca na trwałości, ciągłości niezmienności stosunków społ. Opiera się ona na tzw. sceptyxmie politycznym. Życie społ. Budowane jest tutaj w oparciu o poszanowanie wartości historycznie ustanowionych, narodowych i religijnych. Jednostka jest tutaj określona jako element wielkiego organizmu państwowego jest to tzw, organicyzm. Zastany porządek społ. służy zasadzie elitaryzmu. Edukacja w perspektywie konserw. Służyć ma podtrzymaniu stosunków społ. szkoła tak jak rodzina i kościół jest podstawową instytucją społ. ma ona za zadanie utrwalać i podtrzymywać dorobek poprzednich pokoleń. Jej zadaniem jest tzw. Transmisja kulturowa. N-el ma w tej perspektywie strzec tego porządku jest on osobą która jest obdarzona szczególnymi walorami jako wzór osobowy szanuje on dziedzictwo kulturowe i posiada szczególną postawę moralną. Relacje między uczestnikami procesów edukacyjnych są zachowawcze.
9.Totalitaryzm a edukacja-to całkowicie podporządkowana systemowi państwowemu, na grunt szkolnictwa przeniesiona zostanie teoria i praktyka polit. Bazą edukacji jest światopogląd. Dotyczy on swoistego poczucia tożsamości: mentalności i samoświadomości rasy aryjskiej. Światopogląd w tej perspektywie opierał się także na kulcie krwi i ziemi. Edukacja miała prowadzić do utworzenia jednolitej rasowo wspólnoty zrzeszającej członków o podobnych rysach fiz. i psych. Wychow. ma dyscyplinować wolę i kształtować właściwe postawy. N- el to żołnierz i działacz partyjny narzucający dyscyplinę. Dzięki tym działaniom szkoła ma selekcjonować i szukać przyszłe elity rządzące. Instytucje informacji nieformalnej również podlegały kontroli i współpracowały z organizacjami młodzieżowymi. Działania propagandy opierają się na cenzurze i propagowaniu argumentów potwierdzających słuszności wyboru danej drogi.
krytyki szkoły ,
- znajomość wybranych ideologii wychowania,
- znajomość współczesnych nurtów przemian oświatowych.
3.Charakterystyka źródeł i fundamentów wspól. Teorii ped.
- filozofia –refleksyjne i systematyczne dociekanie na temat wszechświata i miejsca jakie zajmuje w nim człowiek. Filozofia dąży do objaśnienia świata posługując się daleko posuniętymi uogólnieniami, kontekst założen teoretycznych.
- ideologia –narzędzie kształtowania i prognoz uwolnienia idei społecznych, Politycznych i edukacyjnych i gospodarczych. Ideologia to charakterystyczny dla jakiejś grupy oparty zazwyczaj na interpretacji i jej przyszłości system przekonań, który dostarcza wytycznych do podejmowania przez te grupę działań. Ideologia ma charakter normatywny. Zawiera dyrektywy dotyczące politycznego, społecznego, gospodarczego i edukacyjnego działania. Nie ogranicza się jedynie do formułowania teorii ona mobilizuje do działania. Jest ona teoretycznym uzasadnieniem poglądów, dążeń, programów i działań doczesnej zbiorowości. Interpretuje przyszłość i teraźniejszość, kształtuje zasady polityki edukacyjnej, wyznacza standardy osiągnięć i cele kształcenia, odwołuje się do wybranej filozofii e celu uzasadnienia określonych poglądów.
- teoria- jest otwarta, dopuszcza wielość rozwiązań, objaśnia wychowanie. To grupa lub zespół ogólnych koncepcji bądź założeń które objaśniają funkcjonowanie instytucji lub przebieg procesu. Teoria to koncepcje i założenia tak abstrakcyjne aby można było przenieść zastosować do sytuacji innych niż te które posłużyły do ich sformułowania. To pojęcie może być wprowadzone z innych systemów poznawczych lub myślowych, to sądy które w określony sposób odnoszą się do wielu faktów szczegółowych jak i ich uzasadnień lub wyjaśnień
4.analiza antropologicznych postaw wiedzy w wychow.
Naturalizm –człow. Jest tu bytem organicznym, biologicznym, tworem przyrody, elementem biosfery, jednym z bytów tworzących świat istot żywych. Przyroda jest dla człow. Ostateczną racją istnienia i działania. Naturalizm odrzuca istnienie bytów nadprzyrodzonych. Funkcje i struktury poznawcze charakterystyczne dla czl. Powstały w toku ewolucji i służą coraz
7.Liberalna ideologia wych.-to ideologia opierająca się na filozofii wolności jednostki i demokracji życia społ. wolność rozumiana jest tutaj jako indywidualna możliwość działania według własnych decyzji i planów. Każda jednostka jest wolna i ma prawo do samorealizacji w obszarze własnej wolności. Życie społ. przedstawione jest tutaj jako zbiór jednostek które nie są formalnie w relacjach społ. ich proces samorealizacji uwarunkowany jest głównie osobistymi właściwościami i aktywnością. Zadaniem państwa jest utrzymanie porządku społ. za pomocą odpowiednio zorganizowanego ładu prawnego. Taki porządek ma służyć równowadze między rozwojem osobowości i interesem jednostki a takim modelem koegzystencji, który utrzymywałby porządek społ. procesy edukacyjne mają za zad. przygotować jednostkę do korzystania z wolności, edukacji. Życie społ. organizowane w zgodzie z zadaniami demokracji, ma ona szanować i gwarantować poszanowanie praw wszystkich jedn. Procesy edukacyjne mają być emancypacyjne, elastyczne otwarte. Proces kształcenia opiera się na twórczości, aktywności osobistym doświadczeniu jedn. Stosunki między uczestnikami procesów eduka. Mają charakter partnerski. Zarządzanie systemem edukacyjnym opiera się na decentracji aktywności wszystkich partnerów eduk.
8.Lewicowa ideologia wychow.-podstawowe wartości dla tej ideologii są wolności sprawiedliwość społ. jedn. Jest tutaj elementem wielkiej struktury państwowej. O życiu i sposobie funkcjonowania każdej jedn. decyduje państwo jest to tzw. interwencjonalizm państwowy. Państwo gwarantuje wolność obywateli ale określa także zakres realizowania tej wolności. Państwo ma rozbudowany sektor publiczny za pomocą którego odbywa się masowa dystrybucja dóbr. Podstawowym hasłem tu jest egalitaryzm. Szkoła i systemem eduk. Reprodukuje układ stosunków społ. i są czynnikiem zmian społ. Cele wychow. zorientowane są na budowanie określonej świadomości. Wychow. gwarantować ma także stan reprodukcji społ.

10. Nazizm a edukacja- jest to totalitarne interpretowanie rzeczywistości. W tej interpretacji wychow. ma charakter służebny ma zespalać jednostkę z narodową wspólnotą państwową. W perspektywie interpretacji tej ideologii wychow. szeroko rozumiana nauka (edukacja) ma być : masowa, narodowa i polityczna. Najwyższym dobrem wspólnym jest państwo. Państwo to jest zbudowane według modelu totalitarnego. Totalitaryzm jest takim systemem organizacji państwa, który obejmuje sferę społ., polityczną, ekonom., edukacyjną. Totalitaryzm zaistniał: - jako faszyzm we Włoszech
- jako nazizm w Niemczech,
- jako stalinizm w Związku Radzieckim.
Obecnie przyjmuje się że państwo totalit. Jest to w którym absolutną władze ma osoba. Lepszemu przystosowaniu się do życia. W perspektywie naturalistycznej poznanie służy potrzebą życiowym. Dominującym poglądem jest tu natywizm, inaczej racjonalizm genetyczny. Zakładał, że czł. Rodzi się z pewną wiedzą zawartą w jego umyśle. Wiedza ta jest niezależna od czynników zew. Procedury poznawcze wykorzystanie do poznania rzeczywistości ograniczają się w tej interpretacji do procedur przyrodoznawczych inaczej scjentystycznych.
Kulturalizm - antynaturalizm. Zakłada on że czł. jest istotą nadnaturalną a najważniejszy jest kulturalny wymiar bytu ludzkiego. Czł. Jest twórcą, nosicielem i tworem kultury. Egzystencja czł. Polega w większym stopniu regulacji doświadczenia nabytego niż dziedzictwa biologicznego. Czl. Ma za zad. Modelować rzeczywistość. Za proces modelowania ponosi on odpowiedzialność. Rzeczywistość w perspektywie kulturalistycznej ma charakter antropocentryczny. Rzeczywistości życia czł. Nie można regulować tylko do świata przyrody zawiera ona także elementy nadnaturalne. Ta interpretacja to bezpośrednie odwołanie się do filozofii kultury, duchowości ludzkiej kultury. Kulturalizm dopuszcza taki rodzaj poznania który właściwy jest naukowcom humanistycznym. Jest to taki sposób analizy rzeczywistości, który dopuszcza indywidualny i rozumiejący wgląd w rzeczywistość. Kultura jest wytworem czł. Podkreślającym jego różnice w stosunku do innych gatunków żyjących na ziemi. Kultura czł. Dzieli się na:
- k. społeczną- jest to porządek życia społecznego, struktura społeczna, instytucje społeczne, moralność, prawo.
- k. duchowa- religia, nauka, sztuka. Czł. Jest istotą współmiernie różniącą się od innych, jest bytem naturalnie słabym a nadnaturalnie najsilniejszym. Na drodze swojego rozwoju dążył do wyzwolenia się od ograniczeń biologicznych i coraz lepszego funkcjonowania w sferze nadkulturalnej czyli czł. Jest silny kulturowo.
Personalizm- nie odrzuca on kulturalistycznej wizji czł. Wzbogaca ją o podmiotowy wymiar bytu ludzkiego. Czł. Jest tutaj indywiduum, osobą, podmiotem świadomym samego siebie, jest jedyną osobą na ziemi. Jedynie czł. Buduje swoją samoświadomość . jako osoba czł. Jest istotą wolną, samookreślającą się wewnątrzsterowną tworzącą samą siebie. Czł. Jest bytem nadnaturalnym nie nadkulturowym. Uczłowieczenie to personalizacja. Czł. W sposób intencjonalny ma za zadanie realizować swój byt, nadać sens swojemu życiu byt jednostkowy musi być autonomiczny wobec stosunków społecznych. Sens buty ludzkiego jest urzeczywistnienie duchowego dorobku ludzkiego. Personalizacja to rozwój podmiotowego wymiaru osobowości i kształtowanie siebie.