Czy starożytne ideały mogą być cenne dla człowieka współczesnego?
Czas przemija, człowiek rodzi się, żyje, mijają mu minuty, godziny, ubywają lata. W rezultacie strudzony swym życiem, w którym nieodzownie do „czegoś” dążył. Chciał osiągnąć swój cel – umiera. Czy może być zadowolony, gdy wie, że coś po sobie zostawił, coś, dzięki czemu inni będą mogli czerpać korzyści, wspominać go? Każdy z nas otrzymuje taką szanse w chwili narodzin. Przez całą egzystencje na ziemi ma do przebycia drogę, którą sam sobie wyznacza. Zadając sobie pytanie: czy starożytne ideały mogą być cenne dla człowieka współczesnego? Odpowiem, że tak ponieważ to właśnie filozofia i etyka, które mają swój początek w starożytności, dały podwaliny naszej obecnej europejskiej kulteurze
Człowiek współczesny atakowany jest ze wszystkich stron najróżniejszymi teoriami , wydarzeniami, racjami innych ludzi i żeby w całym tym informacyjnym gąszczu nie zatracił się, powinien mieć zaszczepione w sobie pewne wzorce postępowania, określające jego stosunek do rzeczywistości , ustalające relacje miedzy ludzkie, powinności wobec państwa rodziny i społeczeństwa. Myślę, że w tym momencie bardzo ważne jest przytoczenie znaczenia nauk głoszonych przez Sokratesa. Był on niewątpliwie jedną z najwybitniejszych postaci ateńskiej filozofii. Oczywiście nie był pierwszy, ponieważ poprzedzało go kilka pokoleń znakomitych i wybitnych myślicieli działających w Grecji.
Był to jednak człowiek który w nierozerwalny sposób łączył myśl z działaniem.
Jeśli zachodziła taka potrzeba, był żołnierzem odznaczającym się męstwem i odwagą, a jeśli był urzędnikiem, cechowała go rozwaga i odwaga cywilna.
Potrafił powiedzieć tłumowi co myśli, zgodnie ze swoją zasadą, że jednostka w społeczeństwie to wartość najwyższa. W swojej działalności kierował się przede wszystkim cnotami takimi jak : sprawiedliwość , odwaga , panowanie nad sobą, szacunek dla drugiego człowieka, rzetelne wykonywanie powierzonych obowiązków, przedkładanie dobra ogółu nad własne. Według Sokratesa człowiek powinien dbać o rozwój wewnętrzny, a nie o pieniądze czy zaszczyty. Był przekonany, że tylko to co dobre jest pożyteczne, a wszelkie zło pochodzi z nieświadomości dlatego tak ważne dla niego było kształtowanie własnego charakteru poprzez wiedzę i kształcenie. Swoich nauk nigdy nie spisał , ale zostały one utrwalone przez jego uczniów jak np. Platon, który je spisał i w ten sposób powstały jakby wzory etyczno- moralne aktualne po dzień dzisiejszy.
Oczywiście było jeszcze wielu innych myślicieli oprócz Sokratesa i Platona, a wszyscy oni podkreślali swój stosunek do nauki, do rozwoju własnego wnętrza, koncentrowali swoją uwagę na człowieku, jego czynnościach, na przyrodzie i kosmosie. Pozostawiona po nich spuścizna, to zbiór ideałów ku którym powinniśmy dążyć, żeby się rozwijać, mieć własne zdanie, być kimś. Starożytność dała początek rozwojowi wielu współczesnych nauk jak: polityka, poezja, matematyka, astronomia, sztuka, pedagogika, chronologia, retoryka czy etyka. To właśnie dzięki tym starożytnym myślicielom i badaczom tak doskonale rozwinęły się te dziedziny do naszych czasów.
Od zarania dziejów naszej cywilizacji, człowiek dążył do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb takich jak byt, bezpieczeństwo czy pożywienie. Potrzebował wskazówek moralnych jak żyć i postępować. Tu można zadać sobie pytanie:, do czego zmierza dzisiejszy szary, skromny i niejednokrotnie biedny czy mające większe dochody człowiek? Co prowadzi go przez całe życie, czy on na nie sam ma wpływ, czy kieruje się innymi osobami, które są dla niego wzorem?
Dzisiaj coraz częściej wgłębiamy się w epokę antyku, jako podstaw światopoglądowych wciąż aktualnych. Podstawowym czynnikiem kształtującym nowe cywilizacje jest mit, którego tematyką przewodnią byli bogowie tacy jak Zeus władający światem czy Afrodyta- bogini piękności. Dlaczego było ich tak wielu, gdy teraz religię chrześcijańską cechuje głównie monoteizm? Ja mam tylko jedną odpowiedź, człowiek nie mógł stać się doskonały, nie mógł być nieomylny, równocześnie piękny i mądry. Jednocześnie zdawał sobie sprawę, że bez celu, jakim były te wzorce, świat a wraz z nim on pogrążony w chaosie nie miałby podstawy istnienia. Stworzono, więc wielu boków by móc osiągnąć, choć jedną z tych zalet. W mitologii człowiek jest postacią bez znaczenia. Decydującą rolę spełniają wyidealizowani bogowie, jak i tytani, będący utopią, do której dąży bezwonna istota ludzka.
Odwaga była niegdyś cechą bohater antyku. W dobie Internetu, skomputeryzowanej technologii spotykamy się z takim typem człowieka, który swoim stylem bycia odróżnia się spośród tłumu. Nie każdy, bowiem potrafi stanąć w obronie słabszego, podać pomocną dłoń, gdy inni się odwracają. Nie umiemy radzić sobie ze wszystkimi problemami problemami życiu. Zamykamy się we własnym świecie, próżniowej puszce trudów i znojów, wówczas odwaga się w nas zatraca. W pewnym momencie dochodzimy do wniosku, że takie postępowanie jest dobre, ale czy do końca słuszne?
Początkowy bohater opisany przez greków był osobą różniącą się w szczególny sposób od szarej masy społeczeństwa. Sam wybiera drogę i za wszelką cenę dąży do wypełnienia swojej misji. Bohatera określano mianem herosa, który dokonywał czynów wykraczający poza możliwości zwykłego śmiertelnika. Kierował się zwykle dobrem ludzkości, niekiedy kosztem samego siebie jak np. uczynił to Prometeusz, który za obdarowanie ludzi ogniem skazany został na cierpienie. Mimo znaczącego wzrostu fantastyki w opowieściach o dzielnych herosach ich zachowania stały się fundamentem modelunkowym bohatera, do którego nawiązywali twórcy każdej epoki, a zwłaszcza współcześni autorzy.
Ale nie tylko w walce uwidaczniają się cechy godne naśladowania, również uczciwość w wykonywaniu obowiązków i zaangażowanie w prace jest bardzo ważne. Przykładem może być dla nas Stasia Bozowska, bohaterka „Siłaczki” , która w trudnych warunkach pracowała za darmo z wiejskimi dziećmi , postępowała zgodnie ze swoimi ideałami. Inna postacią, udawadniająca nam te prawdę jest bohater filmu „Zielona mila”. Strażnik więzienny Paul Edgecombe pracuje wśród więźniów skazanych na śmierć, ale nie pogardza tymi ludźmi, odnosi się do nich z szacunkiem, rzetelnie wypełnia swoje obowiązki. Dzięki temu poznaje nadprzyrodzone zdolność Johna Coffeya, zagadkowego olbrzyma, niesłusznie skazanego za morderstwo na dwóch młodych dziewczynkach.
Ideały wojowników zostały przedstawione także w innym filmie pt. ,,Gwiezdne wojny”. Tutaj rycerze walczą o sprawiedliwość i pokój we wszechświecie oddając życie dla tej honorowej służby.
W dzisiejszych czasach takie cechy jak honor, sprawiedliwość patriotyzm wydają się mniej ważne niż w starożytności. Jednak w przeszłości Polacy potrafili pokazać ze greckie ideały są im nieobce. Dobrym przykładem odrodzenia się ich w naszych sercach była walka w obronie Warszawy w czasie II wojny światowej opisana w „Kamieniach na Szaniec” A. Kamińskiego. Główni bohaterowie tej powieści: Alek, Zośka i Rudy odznaczali się niewiarygodnym patriotyzmem i odwagą. Teraz żyjemy w wolnym kraju i nikt od nas nie wymaga takich ofiar, ale warto pamiętać o tamtych ludziach i czasach.
Obraz Rembrandta ,,Powrót syna marnotrawnego”, namalowany w okresie renesansu, może być dla nas przykładem tych wartości, które należy cenić najwyżej: miłość i przebaczenie. Malarz ukazał scenę, która od wieków powtarza się w rodzinach. Rodzice przyjmują do domu dzieci, które od niego odeszły. Dzieci błądzą, ale rodzice są od tego aby im wybaczyli i pokazali właściwą drogę.
Moralność jest głównym motywem w aktualnej erze. Bardzo często głoszony jest pogląd wedle, którego pytamy:, „co jest słuszne’? Jedna możliwa odpowiedź na gruncie tego stanowiska brzmi: „Żyj zgodnie z zasadami moralnymi i prawami swego państwa, wspólnoty bądź społeczeństwa”. W ten sposób uznaje się, iż we wszystkim decydują konsekwencje społeczne, przekazywane z pokolenia na pokolenie. Wnioski te w rezultacie mają swój zalążek świetle mitologii greckiej.
W świetle przytoczonych przykładów uważam, że starożytne ideały są cenne dla człowieka współczesnego. W codziennym życiu nie mamy czasu ma zastanawianie się nad ich rolą w naszej egzystencji. Być może dlatego ze jesteśmy zbyt zabiegani i zapracowani. Musimy jednak pamiętać ze człowiek został stworzony do określonych prac, ale także ma swój świat marzeń, w którym dawne ideały zajmują ważne miejsce i to one kształtują naszą osobowość.
Jak powiedział Oskar Wilde : „żyjemy w czasach przepracowania i niedokształcenia, w czasach, w których ludzie są tak zajęci, że głupieją zupełnie”, można by dodać, że nie umieją się odnaleźć, zapominają kim są a przecież świat ma swoją określoną ścieżkę, życie cel a epoka idee do których bezustannie powracamy…