Postawy wobec śmierci

SOCJOLOGIA ZDROWIA I CHOROBY

POSTAWY WOBEC ŚMIERCI
• Stara definicja śmierci – ustanie krążenia krwi
• Nowa definicja – śmierć mózgu, lub pnia mózgowego jest czynnikiem decydującym na stwierdzenie zgonu
• Śmierć przestałą być traktowana w sposób naturalny, jako kres życia, który musi kiedyś nastąpić, a zaczeła być postrzegana z perspektywy medycyny, która walczac o przedłużenie życia, próbuje oddalić ten moment
• Ok. 70% wszystkich zzgonów następuje w szpitalach; szpitale nastawione są na przywracanie zdorwia, więc chory terminalny im przeszkadza
• Większość osób chce umierać w domu
• Najczęściej chorzy umierają na ogólnych salach albo na korytarzach, pozbawieni odpowiedniej opieki
• W chwili postawienia diagnozy: nieuleczalnie chory, lekarze często tracą zainteresowanie dla pacjenta
• Większosć lekarzy i pielegniarek nie potrafi z chorym rozmawiać ani skutecznie walczyć z bólem
• Wpływ na zmianę naszych postaw wobec śmierci wywiera tendencja do tworzenia rodzin małych, urbanizacja, powodująca oddalenie się od natury i obserwowania naturalnych procesów
• Ta ograniczona możliwośc traktwania smierci jako naturalnego cyklu i oddalenie od członków rodziny obowiązku pomocy to jedna z przyczyn osłabienia więzi rodzinnych, wyrażajacych się negatywną postawą wobec umierającego członka rodziny
• Stare obrzedy:
- Pojednanie rodziny i wybaczanie sobie wzajemnych urazów
- Otwieranie okna, by dusza mogła swobodniej opuścic ciało
- W ręce zmarłego wkładano zapaloną świecę
- Zwłoki wyprowadzano w pozycji stopami w kierunku wyjścia
- Ciało układano na stole w pokoju goscinnym
• Schulz wymienia 7 grup problemów stanowiących potencjalne źródła niepokoju wobec śmierci:
1. lęk przed cierpieniem fizycznym
2. lęk przed poniżeniem
3. lęk przed obserwowaniem zmian zachodzących we własnym ciele
4. lęk przed konsekwencjami śmierci dla innych
5. lęk przed przerwaniem realizacji ważnych zadań życiowych
6. lęk przed nieistnieniem
7. lęk przed karą
• EUTANAZJA
- en thanatos (dobra, spokojna śmierć)
- oznacza skrócenie życia i cierpień przez zadanie bezbolesnej smierci osobie nieuleczalnie chorej czy cierpiacej na nieodwracalną chorobę psychiczną (eutanazja bezpośrenia) lub usmiercanie w sposób pośredni przez odłączenie od chorego aparatury niezbędnej do zachowania jego życia w celu wyeliminowania wszelkich cierpień
- wyklucza możliwość tradycyjnego umierania chorego w dou, przeprowadzić ją można w określonej instytucji medycznej
- zarówno eutanazja jak i abaorcja mają na celu uchronienie człowieka przed cierpieniem, co związane jest z rezygnacją z życia, które w odczuciu osób akceptujacych wymienione zabiegi nie ejst już „zyciem pełnowartościowym”, a w przypadku aborcji wymienia się dodatkowo argumenty zezwalające na jej wykonanie
• Na postawy wobec śmierci ma wpływ zlaicyzowana koncepcja człowieka, związana z preferencją wartości utylitarnych, a tym samym z przyjmowaniem w ocenie życia kategorii użytecznosci społecznej, zdrowia i dobrej kondycji fizycznej
• KARA ŚMIERCI
- Forma kontrolowania norm moralnych, prawnych , religijnych, obyczajowych
- Śmierć w formie kary jest traktowana jako środek, który ma zadośćuczynić zbrodni, a także odstraszyć potencjalnych przestępców

RELACJE MIĘDZY UMIERAJĄCYM A RODZINĄ
• Śmierć w rodzinie stanowi jedno z najtrudniejszych wyzwań i jeden z trudniejszych problemów, z jakimi rodzina musi sobie poradzić
• W radzeniu sobie z tymi problemami rodzina uruchamia różne wewnetrzne mechanizmy, specyficzne dla danej sytuacji wzory zachowań, reguły postępowania(izolowanie osoby chorej, ucieczka w uzależnienie, wycofanie się z kontaktów społecznych), lecz nie zawsze sa to mechanizmy właściwe moralnie, a także nie zawsze są to mechanizmy skuteczne dla zachowania spójności rodziny, utrzymania pozytywnych relacji, właściwej komunikacji między członkami rodziny
• W rozwiązywaniu przez rodzinę szeregu problemów niezbędna staje się pomoc z zewnątrz(instytucje opieki społecznej, medycznej, hospicja, grupy nieformalne, przyjaciele)
• ZACHOWANIA RODZINY
- Wszyscy związani z człowiekiem umierajacym powinni mieć czas i możliwość wspólnej rozmowy, dyskusji
- Powinni mieć możliwość bycia razem z umierajacym
• „Bycie razem”:
1. obecnosć fizyczna
2. obecność psychiczna
• 4 FORMY ŚWIADOMOSCI ZWIĄZANE Z WIEDZĄ O NADCHODZĄCEJ ŚMIERCI
1. świadomosć śmierci związana z przekazana przez lekarza niepomyślną diagnozą lub nieświadomość związana z nadchodzącą śmiercią
2. „zmowa milczenia”
3. „wzajemne udawanie”
4. świadomosć otwarta
• Argumenty przeciwne informowaniu chorego o jego stanie:
- Zawsze trzeba brać pod uwagę ludzki wymiar korzyści wynikających ze wspólnej drogi ku śmierci
• Większość pacjentów w stanie terminalnym nie spodziewa się cudu w sensie odwrócenia czy podtrzymania procesów biologicznych; ich podstawową potrzebą jest doznanie troski i opieki oraz dającej poczucie bezpieczeństwa życzliwej obecnosci do końca
• Osoba towarzysząca umierajacemu zwiększa swoją empatię i może po takim wydarzeiu uznać niektóre wartości za priorytetowe w swoim życiu
• Umieranie ma stać się wzajemnym obdarowywaniem, ostatnim darem odchodzących i tych, którzy istnieją

RODZINA W OBLICZU ŚMIERCI
• Rodzina musi:
1. przejąć obowiązki, które dotychczas należały do osoby chorej
2. podjać nowe zadania związane z chorobą
• Obciażenie jest zależne od tego, kto z rodziny choruje – inaczej sprawa wygląda w przypadku ojca, inaczej matki, inaczej dziadków, inaczej dziecka
• Najgorsza sytuacja jest, gdy choruje matka
• Normy funkcjonujące w naszym społeczeństwie obligują rodzinę do zapewnienia opieki, niesienia pomocy i wsparcia jednostce niezdolnej do samodzielnego funkcjonowania
• Jeśli chory jest w szpitalu rodzina zobowiązana jest do częstych odwiedzin, ma mieć stały kontakt z personelem medycznym może wykonywać niektóre czynnosci przy chorym (higieniczne)
• Skutki opieki chorym w domu:
1. osłabienie więzi rodzinnych
2. pogorszenie standardu materialnego
3. zaburzenia zdrowotne u innych członków rodziny
4. izolacja od otoczenia
5. brak wolnego czasu i odpoczynku
• Zasoby materialne: warunki mieszkaniowe, dochody, wyposażenie w dobra trwałego użytku(samochód)
• Zasoby niematerialne: więź rodzinna, spójnosć rodziny, wsparcie
• Do zasobów rodziny, które mają wpływ na radzenie sobie w sytuacji nieuleczalnej choroby, możemy zaliczyć: wiek, wykształcenie, więdzę, umiejętnosci, czas
• ŻAŁOBA(wg Ostrwskiej) – to przejście przez 3 etapy:
1. odłaczenie więzi posiadanych ze zmarłym
2. przystosowanie się do środowiska pozbawionego zmarłego
3. tworzenie nowych relacji zarówno z żyjacymi, jak i ze zmarłym

• POGRZEB spełnia funkcje społeczne:
A. JAWNE:
1. funkcja higieniczno-sanitarna
2. ułatwiająca przejście ze świata materialnego w niematerialny
B. UKRYTE:
3. terapeutyczna
4. społeczna, skierowana na całą społęcznosć

ŚMIERĆ JAKO ZJAWISKO SPOŁECZNE
• Śmierć podlega społecznym wzorom obejmującym:
1. zachowania w sytuacji śmierci
2. stosunek do ciała zmarłego
3. akt pozbycia się ciała
4. zachowanie po smierci
• Wzory zachoań w sytuacji śmierci składają się na to, co nazywa się postwaa społęczną wobec śmierci; odnosi się ona do określenia miejsca w życiu danego społęczeństwa i w jego świadomosci
• „Śmierć na opak” lub „śmierć odwrócona” – wyparcie śmierci ze siadomosci społęczeństw wysoko rozwiniętych i nieobecnosć jej w życiu
• Człowiek umiera częściej w szpitalu, śmierć następuje gdzieś daleko, zachowanie wobec osoby umierajacej jest nieadekwatne do jej stanu, dzieci są izolowane od osób umierajacych
• Śmierć ma miejsce w specjalnych do tego celu utworzonych instytucjach
• Do postawy, która neguje istnienie śmierci, doprowadziły przemiany cywilizacyne: rozwój miast, urbanizacjja, inny spoób życia, rozwój medycyny, proces sekularyzacji, przemiany rodziny

PROCES UMIERANIA W SZPITALU
• Coraz częściej ludzie umierają w szpitalu
• Instytucja jaką jest szpital nie jest nastawiona na pomoc ludziom obłożnie chorym
• Celem szpitala jest przywracanie ludziom zdrowia
• Pacjent umierajacy w szpitalu nie ejst głównym przedmiotem podejmowanych działań, pozostaje raczej na marginesie głównego nurtu działalności
• Szpital posiada wiele cech instytucji biurokratycznej:
a. czynnosci podejmowane przez pielęgniarki nie są zindywidualizowane do potrzeb każdego pacjenta z osobna – są one raczej wspólne dla wszystkich
b. działania podejmowane w stosunku do pacjenta umierającego są zgodne ze standardowymi podejmowanymi przy osobie powracającej do zdrowia
• Hospicja, oddziały opieki paliatywnej
- Opieka i pielęgnacja chorych w ostatnim etapie życia
- Nie ma w nich wielu lekarzy
- Pomoc odbywa się głownie na zasadzie rozmowy i wsparciu osoby umierajacej
- Zapeniają wysoką jakość czasu przed śmiercią
- Postępowanie indywidualne
- Wizyty bliskich są możliwe całą dobę
• Interakcje z umierającym (wg Glasera i Straussa): koncepcja kontekstów świadomosci
1. zamknieta świadomosć
2. podejrzewania
3. wzajemne udawanie
4. otwarta świadomosć
• Koncepcja etapów umierania wg Kubler –Ross:
1. etap – zaprzeczenie
2. etap – gniew
3. etap – negocjacje (targuje się o życie, próbuje zawierać kontrakty z Bogiem)
4. etap – depresja
5. etap - akceptacja