Polecenie i zapis w prawie spadkowym

Prawo spadkowe to zespół czynników regulujących losy majątku pozostawionego przez zmarłą osobę fizyczną. W szczególności prawo spadkowe reguluje przejście tego majątku, a więc praw i obowiązków majątkowych zmarłego, na inne osoby fizyczne i prawne. Prawo spadkowe odgrywa w stosunkach międzyludzkich bardzo istotną rolę. Wiąże ono majątkowo członków rodziny i osoby bliskie, powoduje wzrost zamożności kolejnych pokoleń, stwarza majątkowe podstawy podejmowania działalności gospodarczej lub innej przez ludzi młodych, którzy odziedziczyli majątek. Ma także istotne znaczenie dla niektórych innych osób fizycznych i prawnych, w tym przede wszystkim dla wierzycieli zmarłego.
W przepisach prawa spadkowego występuje szereg pojęć, charakterystycznych dla tego działu prawa cywilnego.
Spadkodawca to zmarły, którego śmierć zapoczątkowuje proces dziedziczenia. Spadkodawcą może być tylko osoba fizyczna. Spadkodawcą jest również człowiek, który został uznany za zmarłego orzeczeniem sądu.
Spadkobierca to osoba, która dziedziczy lub mogłaby dziedziczyć po zmarłym. Spadkobiercą może być zarówno osoba fizyczna i prawna Aby dana osoba fizyczna lub prawna mogła być spadkobiercą muszą być spełnione określone przesłanki:
1. osoba prawna musi istnieć a osoba fizyczna musi żyć w chwili śmierci spadkodawcy. Wśród osób fizycznych spadkobiercą może być dziecko już poczęte, al. Jeszcze nie urodzone, jeżeli urodzi się żywe.
2. spadkobierca musi być godny dziedziczenia. Niegodnym dziedziczenia jest ten, kto np. dopuścił się ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy:
np. umyślnie podrobił lub zniszczył testament.
Niegodność dziedziczenia stwierdza sąd na żądanie osoby mającej w tym interes prawny. Spadkobierca przestaje być niegodnym jeżeli spadkodawca mu przebaczył
3. spadkobierca nie zrzekł się dziedziczenia
Otwarcie spadku jest określeniem oznaczającym oznaczającym chwilę śmierci spadkodawcy (art.924 k.c.). Z tą chwilą następują skutki dziedziczenia, bez względu na konieczną procedurę ustalania praw do dpadku.
Spadek, ogół praw i obowiązków zmarłej osoby fizycznej (spadkodawcy), które z chwilą jej śmierci przechodzą w wyniku dziedziczenia na jedną lub kilka osób. Do spadku nie należą prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, które z chwilą jego śmierci gasną:
np. prawo do dożywotniej renty, zobowiązanie rzemieślnika do naprawy auta ,
a także prawa i obowiązki przechodzące na oznaczone osoby, niezależnie czy są one spadkobiercami
np. korzystanie z mieszkania przechodzi na małżonka i inne bliskie osoby spadkodawcy.
Wyłączenie ze spadkiem określonych praw i obowiązków może nastąpić na podstawie woli spadkodawcy
np. wkład oszczędnościowy przechodzi na osobę wskazaną w pisemnym oświadczeniu złożonym w banku.
Prawo spadkowe jest działem prawa cywilnego, reguluje ono przejście praw majątkowych osoby zmarłej na oznaczone osoby.
Dziedziczenie, przejście majątku zmarłej osoby fizycznej (spadkodawcy) na jedną lub kilka osób fizycznych lub prawnych (spadkobierców, dawniej dziedziców). Przez dziedziczenie spadkobierca nabywa wszystkie prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku, stając się tym samym ogólnym następcą prawnym spadkodawcy. Podstawą dziedziczenia może być wola spadkodawcy, wyrażona w testamencie, albo przepisy prawne. W związku z tym odróżnia się dziedziczenie testamentowe i dziedziczenie ustawowe. Dziedziczenie ustawowe zachodzi wówczas, gdy osoba zmarła nie sporządziła testamentu albo też żadna z osób powołanych w testamencie nie może lub nie chce dziedziczyć. Przepisy prawne (kodeks cywilny) precyzyjnie
określają kolejność i proporcje dziedziczenia ustawowego.
Ważny testament sporządzony przez osobę zmarłą upoważnia do dziedziczenia testamentowego. Spadkobiercą testamentowym może być osoba fizyczna lub prawna spoza kręgów spadkobierców ustawowych. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy (tzw. otwarcie spadku), który może przyjąć lub odrzucić, składając w tej kwestii odpowiednie oświadczenie do sądu. Zgodnie z Konstytucją, prawo dziedziczenia podlega w Polsce ochronie.
Spadkobierca, osoba powołana do spadku z ustawy lub z testamentu. Spadkobiercą nie może być osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje. Dziecko poczęte w chwili otwarcia spadku może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe. Spadkobiercą może być również fundacja ustanowiona przez spadkodawcę, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.
Spadkodawcą jest osoba fizyczna, której majątek przechodzi na inne podmioty
np. spadkobierców. Spadkodawcą może być wyłącznie człowiek lub osoba fizyczna.
Zapis: jest to rozwiązanie testamentowe, nazywane w kodeksie zapisem, polega na zobowiązaniu spadkobiercy do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Celem zapisu jest, zatem przeznaczenie wskazanej osobie korzyści majątkowej na wypadek śmierci spadkobiercy, w czym leży podobieństwo do powołania spadkobiercy. Mimo tego podobieństwa zachodzi jednak zasadnicza różnica miedzy tymi rozrządzeniami testamentowymi.
Osoba na rzecz, której ustalono zapis, zwana zapisobiercą nie nabywa spadku (ogółu praw i obowiązków majątkowych zmarłego) ani w całości, w jego ułamkowej części nie jest ogólnym następcą spadkodawcy i tym samym nie odpowiada za długi spadkowe (po za dalszym zapisem, którym ta osoba została obciążona). Nawet, gdy przedmiotem zapisu jest rzecz należąca do spadku i oznacza, co do tożsamości, zapisobierca z mocy samego zapisu nie staje się właścicielem tej rzeczy, nie jest zatem bezpośrednim, następca spadkodawcy pod tytułem szczególnym. Własność takiej zapisanej rzeczy nabywa spadkobierca, ale obowiązany jest do przeniesienia własności na zapisobiercę.
Na mocy przepisu powstaje tylko zobowiązanie miedzy spadkobiercą (jako dłużnikiem) a zapisobiercą (jako wierzycielem), który może żądać spełnienia świadczenia objętego zapisem.
Pojęcie zapisu łączy się bezpośrednio z istnieniem spadkobiercy. Osobą obciążoną zapisem może być także zapisobierca. Jest to wówczas tak zwany zapis dalszy. W odróżnieniu od powołania spadkobiercy zapis może być uczyniony pod warunkiem lub zastrzeżeniem terminu.
Zgodnie z art.986 x 1 KC, zapis charakteryzuje się następującymi cechami:
a) może zostać ustanowiony jedynie w testamencie, jego źródłem nie może być inna czynność prawna;
b) musi zostać dokonany na rzecz oznaczonej osoby, nie jest dopuszczalne przeznaczenie pewnej korzyści majątkowej na rzecz osoby nie oznaczonej;
c) istota zapisu wyraża się w nałożeniu na podmiot obciążony (spadkobiercę, zapisobiercę) obowiązku spełnienia określonego świadczenia majątkowego;
Do zapisu mają odpowiednie zastosowanie przepisy o powołaniu spadkobiercy w kwestii oceny zdolności dziedziczenia i niegodności (art.972). Oznacza to, że zapisobiercą może być zarówno osoba fizyczna jak i prawna, ważne jednak jest, aby ona żyła lub istniała w chwili otwarcia spadku (art.927 x 1). Zapisobiercą może być także dziecko nienarodzone, pod warunkiem, że urodzi się żywe
(art.927 x 2). Osoba określona w testamencie jako zapisobierca nie uzyska wierzytelności z tytułu zapisu, jeżeli zostanie uznana za niegodną (art.928). Możliwe jest także odrzucenie zapisu (art.1012). W razie ustanowienia zapisu, dla kilku osób bez określenia wielkości ich udziałów, zapis przypadnie im w częściach równych (art.960). Zapisobiercą może być także spadkobierca, który uzyska wówczas ze spadku pewną korzyść ponad swój udział spadkowy.
Obowiązek spełnienia określonego świadczenia może zostać przez spadkobiercę wyłożony na spadkobiercę lub zapisobiercę. Jeżeli osoba powołana jako spadkobierca testamentowy nie chce lub nie może być spadkobiercą, spadkobierca ustawowy, któremu przypadł przeznaczony dla tej osoby udział spadkowy, obowiązany jest, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wykonać obciążające tę osobę zapisy. Obowiązek taki ciąży również na spadkobiercy podstawionym oraz na spadkobiercy, któremu przypada udział spadkodawcy z tytułu przyrostu (art.967). Jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców i ustanowił zapis nie określający, w jakim zakresie obciąża on pozostałych spadkobierców, zapis obciąża poszczególnych spadkobierców w stosunku od wielkości ich udziałów.
Np.
Do dziedziczenia została powołana osoba A w ¼ i osoba B w ¼. Jednocześnie testator ustanowił zapis sformułowany następująco ”Na rzecz osoby Z zapisuję kwotę 1000”. Wobec nieokreślenia, którego ze spadkobierców obciąża zapis i w jakiej części obaj ponoszą odpowiedzialność za spełnienie świadczenia. Spadkobierca ma obowiązek wypłacić zapisobiercy 750 ( ¼ z 1000), a osoba B ( ¼ z 1000).
Jeżeli osoba, na rzecz, której został uczyniony zapis, nie chce lub nie może być zapisobiercą, obciążony zapisem zostaje zwolniony z obowiązku jego wykonania, W braku odmiennej woli spadkodawcy ma jednak obowiązek wykonania dalszych zapisów (art.973). Zapisobierca obciążony dalszym zapisem może zwolnić się od tego obowiązku także w ten sposób, że dokona na rzecz dalszego zapisobiercy bezpłatnego przeniesienia praw otrzymanych z tytułu zapisu albo przelewu roszczenia o jego wykonanie (art.974). Ustawa przyznaje zatem obciążonemu zapisobiercy tzw. upoważnienie przemienne. Nie możliwe jest jednak skorzystanie z takiego upoważnienia, jeśli przedmiotem zapisu są prawa niezbywalne
(np. służebność mieszkania).
Zapis, odmiennie niż powołanie spadkobiercy, może zostać ustanowiony pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu. Treść zapisu może być bardzo zróżnicowana. Może obejmować zobowiązanie do przeniesienia własności i wydania rzeczy. Nawet, jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz ostateczna, co do tożsamości, po stronie zapisobiercy powstaje jedynie roszczenie o przeniesienie własności tej rzeczy. Prawo polskie nie ma zapisu, którego skutkiem byłoby automatyczne przejście na zapisobiercę własności przedmiotu zapisu w chwili śmierci spadkodawcy. Spadkodawca może nałożyć na obciążonego zapisem obowiązek ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na korzyść zapisobiercy.
Np.
Służebności osobistej mieszkania lub prawa użytkowania.
Przedmiotem zapisu może być także świadczenie polegające na wypłaceniu zapisobiercy pewnej sumy pieniędzy. Wysokość sumy pieniędzy może zostać określona jako równowartość:
Np.
części nieruchomości, lub przybrać postać renty miesięcznej w wysokości określonej w testamencie.
Spadkodawca może uczynić przedmiotem zapisu przelew wierzytelności lub umorzenie długu, a także wykonanie pewnych usług na rzecz zapisobiercy. Przedmiotem zapisu może być własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu lub inne prawa spółdzielcze mające charakter ograniczonych praw rzeczowych. Nabycie takiego prawa przez zapisobiercę uzależnione jest jednak od przyjęcia go w poczet członków spółdzielni.
Roszczenie o wykonanie zapisu staje się wymagalne, w braku odmiennej woli spadkodawcy, niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Jeżeli obowiązanym jest zapisobierca, może on wstrzymać się z wykonaniem dalszego zapisu aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę. Pojęcie „niezwłocznie” rozumiane jest jako równoznaczne ze sformułowaniem „bez uzasadnionej zwłoki”. Chwilę wymagalności zapisu należy zatem ustalić z uwzględnieniem konkretnych okoliczności. Odmienna wola spadkodawcy może wyrazić się w uczynieniu zapisu pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.
Roszczenie o wykonanie zapisu przedawnia się z upływem lat pięciu od dnia wymagalności zapisu.
Przedmiotem zapisu może być gospodarstwo rolne albo jego część, albo wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Obciążyć takim zapisem można spadkobiercę dziedziczącego gospodarstwo rolne. Spadkobiercę dziedziczącego gospodarstwo rolne można także obciążyć zapisem, którego przedmiotem są świadczenie pieniężne.
Polecenie jest to rozrządzenie testamentowe, które nakłada na spadkobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania bez czynienia kogokolwiek wierzycielem (art.982). Polecenia charakteryzują się cechami:
1. jest rozrządzeniem dokonanym przez spadkodawcę w testamencie
2. obciążonym może być spadkobierca lub zapisobierca, który zostaje zobowiązany do pewnego działania lub zaniechania
3. brak jest wierzyciela w rozumieniu prawa zobowiązań
4. uprawnienia i obowiązki wynikające z polecenia nie są miedzy sobą korelatywne. W chwili otwarcia spadku powstaje stosunek prawny, w którym istnieje obowiązek określonego zachowania się, ale z zachowania tego nie musi wynikać korzyść dla innego podmiotu. Nawet, jeśli polecenie ma na celu uzyskanie korzyści przez jakąś osobę, to jest ona destynatariuszem a nie wierzycielem.
5. tylko określony krąg podmiotów może żądać wypełniania polecenia
6. celem polecenia jest dokonanie przez spadkobiercę lub zapisobiercę określonej czynności. Ewentualnie przysporzenie na rzecz innej osoby pozostaje bez znaczenia prawnego
7. nie wykonanie polecenia nie pociąga za sobą żadnych sankcji w stosunku do obciążonego
8. polecenie może mieć zarówno charakter majątkowy, jak i nie majątkowy.
Polecenie może być nałożone tylko na spadkobiercę lub zapisobiercę. Nie skuteczne jest zatem obciążenie poleceniem osoby nie zdolnej do dziedziczenia, a także niegodnego. Osoby takie nie mogą być spadkobiercami ani zapisobiercami. Ustawa nie precyzuje, co dzieje się w sytuacji, gdy polecenie nałożone zostało na więcej niż jedną osobę. Jeżeli poleceniem został obciążony zapisobierca, może on wstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę. Identycznie się postępuje, gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiercę (art.983).
Jeżeli osoba na rzecz, której został uczyniony zapis z obowiązkiem wykonania polecenia, nie chce lub nie może być zapisobiercą spadkobierca zostaje zwolniony z obowiązku wykonania zapisu, ale powinien, w braku odmiennej woli spadkodawcy wykonać polecenie. Podobnie, gdy polecenie zostało nałożone na dalszego zapisobiercę (art.984).
Szczególna konstrukcja umożliwia spadkobiercy osiąganie celów, dla osiągnięcia których konstrukcja węzła obligacyjnego jest mało przydatna. Polecenie umożliwia np. nałożenie obowiązku nałożenia świadczenia na rzecz bliżej nie sprecyzowanego podmiotu (instytucja dobroczynna), a także nałożenie obowiązku nie możliwego do wyegzekwowania w drodze zastosowania przymusu państwowego np. obowiązek zachowania pamiątek rodzinnych. Moralny obowiązek wypełnienia woli zmarłego może stanowić gwarancję wypełnienia polecenia.
Treść polecenia może być bardzo różna. Często treścią polecenia może być nałożenie na obciążonego obowiązku użycia w określony sposób uzyskanej wartości majątkowej. Celem polecenia może być zapewnienie korzyści określonej osobie, grupie osób lub zbiorowości. Obowiązek może zostać nałożony w interesie samego spadkodawcy np. ufundowanie tablicy pamiątkowej na domu w którym spadkobierca mieszkał. Zachowanie się obciążonego może polegać na działaniu lub zaniechaniu.
Treść obowiązku musi zostać określona osobiście przez spadkobiercę. Nie jest dopuszczalne upoważnienie osoby trzeciej do określenia treści polecenia. Natomiast ze względu na istotę polecenia nie jest konieczne wyraźne określenie osoby beneficjariusza. Dopuszczalne jest nałożenie obowiązku spełnienia świadczenia na określony cel, bez wskazywania jakiegokolwiek podmiotu np. obowiązek przeznaczenia określonej kwoty na rozwój kultury.
Wykonania polecenia mogą żądać: każdy ze spadkobierców, a także wykonawca testamentu, chyba, że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem np. przeznaczenia regularnej sumy na regularne wizyty u dentysty.
Jeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny wykonania polecenia może żądać także wykonania właściwy organ państwowy ( art.985). Mimo braku wyraźnego przepisu należy przyjąć, że z żądaniem wykonania polecenia osoba do tego upoważniona może wystąpić bezwłocznnie po ogłoszeniu testamentu, chyba, że spadkodawca wyraził odmienną wolę. Uprawniona jest tutaj analogia do zapisu (por.art.970)
Możliwość ustanowienia wykonawcy testamentu jest przewidziana w wielu systemach prawnych. W polskim prawie możliwość taka wynika z wyraźnego brzemienia (art.986). Do pełnienia funkcji wykonawcy testamentu można powołać każdą osobę, która ma pełną zdolność do czynności prawnych
(art. 986 x 2). W odniesieniu do ustanowienia wykonawcy testamentu także obowiązuje zasada, zgodnie, z którą spadkodawca musi wyraźnie wskazać, komu powierza pełnienie takiej funkcji. Nie jest możliwe wskazanie wykonawcy przez inną osobę. Nie ma natomiast przeszkód, aby wykonawcą był jeden ze spadkobierców albo zapisobierca. Powołanie wykonawcy testamentu stwarza większy stopień prawdopodobieństwa, że wola spadkodawcy zostanie w należyty sposób wypełniona. Osobie powołanej do wypełnienia obowiązków wykonawcy testamentu sąd wydaje odpowiednie zaświadczenie (art.665 KPC).
Osoba powołana do pełnienia obowiązków wykonawcy testamentu może tego obowiązku nie przyjąć. Musi jednak złożyć stosowne oświadczenie przed sądem (art..987). Nie jest konieczne podawanie przyczyn nie przyjęcia nałożonych obowiązków. Ustawa nie określa terminu, w jakim osoba powołana do pełnienia obowiązków wykonawcy testamentu powinna złożyć oświadczenie. Należy jednak przyjąć, że powinno ono zostać złożone przed podjęciem obowiązków przez wykonawcę. Wskazuje na to art.990 KC, pozwalający sądowi zwolnić wykonawcę z ważnych powodów.
Ustawa nie wskazuje, nawet przykładowo, co należy rozumieć przez „ważne powody:” Odmienne uregulowanie zawarte było w art. 144 x 2 pr.sp., który przewidywał obowiązek zwolnienia wykonawcy testamentu, jeżeli nie dopuszcza się czynów lub zaniedbań naruszających spadek. Ponadto sąd mógł zwolnić wykonawcę na jego żądanie z ważnych powodów. Obecnie w każdym przypadku, niezależnie od przyczyny uzasadniającej zwolnienie wykonawcy, sąd ma możliwość zwolnienia go na wniosek osoby zainteresowanej (spadkobierca, zapisobierca, sam wykonawca).
Zakres obowiązków wykonawcy określa przede wszystkim sam spadkobierca. Jeżeli spadkobierca inaczej nie postanowił, wykonawca testamentu powinien zarządzać majątkiem spadkowym, spłacić długi spadkowe, w szczególności wykonać zapisy i plecenia, a następnie wydać spadkobiercą majątek spadkowy zgodnie z wolą spadkodawcy i ustawą (art.988 x 1).wykonawca testamentu może pozywać i być pozywanym w sprawach wynikających z zarządu spadkiem. Może także pozywać w sprawach o prawa należące do spadku i być pozywanym w sprawach o długi spadkowe (art. 988 x 2 ).
Wobec takiego uregulowania praw i obowiązków wykonawcy wysoce kontrowersyjna jest kwestia charakteru prawnego, stanowiska wykonawcy testamentu. Problem ten jest zresztą sporny w literaturze światowej (por. opracowania B. Walaszka i L. Belzy). Podejmowane są próby określenia jego sytuacji przy odwołaniu się m.in. do sytuacji pełnomocnictwa. Na ogół jednak przyjmuje się, że chodzi o swoistą dla prawa spadkowego instytucję prawną, mającą cechy szczególne.
Wykonawca testamentu powinien przede wszystkim zarządzać spadkiem. Wydaje się, że jest przy tym uprawniony do podejmowania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Przez okres wykonywania zarządu przez wykonawcę spadkobiercy pozbawieni są tego prawa. Wykonawca ma obowiązek płacić długi spadkowe, realizując także wierzytelności należące do spadku. Wyraźne wskazanie na zapisy i polecenia, które są jednymi z długów spadkowych wynika z tego, że z reguły wykonanie tych obowiązków stanowi przedmiot troski spadkodawcy i często przesądza o ustanowieniu wykonawcy testamentu. Po wypełnieniu swoich obowiązków wykonawca testamentu wydaje majątek spadkowy spadkobiercą, zgodnie z wolą spadkodawcy i przepisami ustawy (art.988 x 1 in. fine).
W czasie sprawowania zarządu majątkiem spadkowym pomiędzy spadkobiercami a wykonawcą mogą powstać określone roszczenia. Wykonawca podejmuje, bowiem pewne działania we własnym imieniu, ale podmiotami praw i obowiązków pozostają spadkobiercy. Pomiędzy wykonawcą testamentu a spadkobiercami powstaje stosunek obligacyjny, do którego należy stosować przepisy o odpłatnym zleceniu (art.989 x 1 KC. Por. też F. Blahuta, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, s. 1906).
Wykonawcy testamentu należy się wynagrodzenie, a także zwrot kosztów zarządu majątkiem spadkowym, jeżeli takie koszty poniósł. Koszty te oraz wynagrodzenie wykonawcy należą do długów spadkowych (art. 989 x 2).
Uprawnienia i obowiązki wykonawcy testamentu wygasają z chwilą wykonania przez niego zadań określonych przez spadkodawcę lub wynikających z art.988 x 1 KC. Gasną także z chwilą śmierci wykonawcy oraz po zwolnieniu go przez sąd z obowiązków. Nie jest w sposób wyraźny rozstrzygnięta kwestia skutków utraty przez wykonawcę pełnej zdolności do czynności prawnych. Należy jednak przyjąć, że utrata przez wykonawcę pełnej zdolności do czynności prawnych stanowi ważny powód w rozumieniu art. 990 KC. Natomiast nie pociąga za sobą automatycznego wygaśnięcia praw i obowiązków wykonawcy.
Inne dyspozycje testamentowe – pod tym względem należy rozumieć pozostałe dyspozycje spadkodawcy, przede wszystkim o charakterze niemajątkowym. Mogą tu wchodzić w grę przede wszystkim życzenia dotyczące pogrzebu. Nie nakładają one na spadkobiercę obowiązku prawnego, chyba, że przybiorą postać polecenia. Spadkodawca może także zawrzeć w testamencie m.in. wskazówki, co do wychowania dzieci, wyboru przez nie kierunku wykształcenia, dalszego postępowania w życiu. Są to dyspozycje nie mające znaczenia prawnego. Jedynie z szacunku dla woli wyrażonej przez zmarłego może płynąć moralny obowiązek ich wypełnienia.
Nieco odmiennie przedstawia się sytuacja, gdy spadkodawca dokona w testamencie działu spadku, tzn. wskaże nie tylko, jakie są udziały poszczególnych spadkobierców, ale określi też, komu mają przypaść określone przedmioty wchodzące w skład spadku.
W obecnym stanie prawnym z takimi dyspozycjami spadkodawcy nie są związane skutki prawne. Odmiennie kwestia ta uregulowana była przed wejściem w życie Kodeksu cywilnego. Przepis art. 152 x 3 dekretu z 8.11 1946r. o postępowaniu spadkowym ( Dz. U. Nr 63, poz.346) stanowił, że przy układaniu sched należy w miarę możliwości dążyć, aby była uszanowana wola spadkodawcy wyrażona w testamencie. De lege farenda należałoby postulować, aby przywrócić odpowiednie uregulowanie nakazujące respektować dyspozycje spadkodawcy dotyczące sposobu dokonania działu spadku.





















Bibliografia:
1. Elżbieta Skowrońska – Bocian „Prawo spadkowe”
2. strony www
3. Kodeks cywilny wraz z komentarzem
4. Wojciech Siuda „ Elementy prawa dla ekonomistów”