Geneza i pojęcie stosunków miedzynarodowych wg Józefa Kukułki

Według Józefa Kukułki w procesie rozwoju ekonomiczno - społecznym stosunki między ludzkie w obrębie rodów, plemion, narodów czy też państw przestały być wystarczające. Nie mogły one się dalej rozwijać. To właśnie dało początek stosunkom międzynarodowym. Na początku Ci „Inni” czyli reprezentatorzy innych grup byli „obcymi”, jednak z biegiem czasu i coraz większym rozwojem społeczeństw, różnice między rodami , plemionami , narodami i państwami zaczęły się zacierać. Kontakty między nimi rodziły procesy internacjonalizacji , które stały się siłą napędową stosunków międzynarodowych. Początkowo w prehistorii kontakty między rodami , plemionami , narodami i państwami opierały się właśnie na styku „obcych” oraz „nieznanych”. Nie byli oni ani przyjaciółmi ani wrogami . Byli po prostu „inni” przez różnice ich dzielące.
Z czasem dochodziło do zderzeń ich zainteresowań i dążeń. Czego rezultatem było wzajemne poznanie i z „obcych” awansowanie na „znanych”. Czasami jednak zdarzał się konfrontacje tych zainteresowań i wtedy wyolbrzymiano różnice co doprowadziło do wzajemnych pretensji, uprzedzeń i fobii, a „obcy” stawał się „wrogiem”. Sprzyjało to rodzeniu się konfliktów. Na tej zasadzie wiele pierwotnych plemion zostało wymordowanych lub ich stan posiadania mocno uszczuplany. Nierównomierności rozwojowo– cywilizacyjnej sprzyjało również nazewnictwo „obcych” przez poszczególne narodowości np.: Eskimosi nazywali siebie „innui” tzn. ludzie, czyli wszystkich pozostałych nie uznawali za ludzi.
Pan Kukulski wyróżnia również podział na „obcych znanych” i „obcych nieznanych”. „Obcy nieznani” znajdowali się na kręgu sąsiedzkim. Ich zachowanie i nazwy są porównywalne, a stosunki między nimi rzeczowe, równoprawne i przyjazne lub wręcz przeciwnie skomplikowane, nierównoprawne i wrogie. „Obcy nieznani” znajdowali się poza okręgiem sąsiedzkim na dużych odległościach. Krążyły o nich różnego rodzaju wyolbrzymione mity prowadzące do krzywdzącego spojrzenia na nich. Prowadziło to do uprzedzeń, a co za tym idzie rasizmu czego dowodem jest rasizm europejskich kolonizatorów na innych na innych częściach świata. Średniowiecze przyniosło coraz mniejszą liczbę „obcych znanych”. Stosunki imperiów wielonarodowych stawały się coraz bardziej skomplikowane, naznaczone konfliktami i wojnami oraz powszechnym niewolnictwem. Z czasem pod wpływem przemian w stosunkach międzynarodowych liczba „obcych nieznanych” stosunkowo wzrastała. Pierwszym ku temu krokiem było podpisanie traktatu Wersalskiego w 1648 roku. Dzięki niemu rozpoczął się proces rozwoju i stabilizowania się systemu państw narodowych. Data paktu jest również uważana za datę początkową tworzenia się rozwiniętego systemu stosunków międzynarodowych. Drugim krokiem był proces rozpadu imperiów wielonarodowych. Owe procesy złagodziły konflikty i przekształciły stosunki między „obcymi znanymi” sobie państwami w bardziej rzeczowe i równoprawne.
W XX wieku ilość samodzielnych państw bardzo się zwiększyła. Wszystkie należą do ONZ i uznają identyczne normy współżycia międzynarodowego. Tak utworzył się światowy system „obcych znanych”, jednak poniżej szczebla państwowego wśród grup mniejszości etnicznych, językowych, religijnych i narodowych zaznaczała się aktywna obecność „obcych”, które jednak uczestniczą w stosunkach międzynarodowych za pośrednictwem różnych organizacji.
Jeremy Bentham prawnik i filozof angielski uważał, że interesy między monarchami i obywatelami różnych państw są „międzynarodowymi” co bardzo upowszechniało to pojęcie. Później do owego upowszechnienia przyczynili się monarchowie chętnie zaciągający nad Benthamem w trakcie Wielkiej Rewolucji Francuskiej, wojen Napoleońskich oraz Kongresu Wiedeńskiego.
Stosunki międzynarodowe od Pokoju Westfalskiego znane jako stosunki między narodami są to interakcje jednego narodu zachodzące pod wpływem podejmowanych działań innego (dotyczy to również podmiotów pozapaństwowych transnarodowych), czyli innymi słowy relacje między danymi podmiotami. Są one także przejawem współzawodnictwa lub walki społeczności na arenie międzynarodowej. W swej istocie stanowią wtórny wyraz potrzeb i dążeń społeczności wewnątrzpaństwowych. Ich członkowie nawiązują i rozwiązują wzajemne stosunki przez organy państwowe i międzynarodowe. Dokonuje się tego poprzez rządy, ruchy społeczne, kościoły, korporacje itp. Te struktury internacjonalizacji życia społecznego i państwowego kształtują środowisko międzynarodowe w imieniu społeczności przez nie reprezentowane.
Rozwijające się od prehistorii stosunki międzynarodowe w XIX i XX wieku objęły wszelkie realne wzajemne oddziaływania państw i innych uczestników życia narodowego. W dobie przyśpieszenia historii świata wzbogaciły się i skomplikowały mechanizmy interakcji w środowisku międzynarodowym i są motywowane coraz bardziej zróżnicowanymi aspiracjami, dążeniami i celami jednostek społecznych.
Rozszerzanie się stosunków międzynarodowych:
Wraz ze stopniowym rozwijaniem się procesu świadomego nawiązywania kontaktów, między nacjami nad resztą świata otworzyły się również kraje odizolowane od innych instytucji państwowych takich jak Chiny czy Indie. Jednak proces ten był powolny aż do XX wieku. Przestrzenne rozszerzanie się stosunków międzynarodowych miało kilka przyczyn:
Zainteresowanie materialne nowymi obszarami
Chęć władców dodania blasku swej potędze
Dociekliwość poznawcza żeglarzy, badaczy, misjonarzy i
Procesy globalizacyjne
Najważniejszymi jednostkami społecznymi w środowisku międzynarodowym są państwa. Maja one również prawa i obowiązki. Druga grupą jednostek są organizujcie trwale rozwijanie współpracy międzynarodowej oraz zapobiegają konfliktom i kryzysom międzynarodowym. Trzecią ostatnią grupą są siły i instytucje transnarodowe uczestniczące w międzynarodowej promocji określonych idei i interesów.
Rozszerzenia się stosunków międzynarodowych obejmują różne dziedziny nauki. T. j.:
Stosunki handlowe – w rozwoju handlu można dostrzec pewne korzyści dla kraju. Dlatego kraje starają się je wspierać , do XX wieku odkryto cztery zjawiska komplikujące handel międzynarodowy:
Preferencje poszczególnych krajów i ich sił gospodarczych dla polityki protekcyjnej lub dla liberalizacji handlu
Zależności polityk protekcyjnych lub dla liberalizacji
Oddziaływanie czynników międzynarodowych oraz procesów globalizacyjnych
Wpływ handlu międzynarodowego na sytuacje i zachowania państw
Stosunki finansowe- czyli pożyczki zagraniczne lub obce inwestycje przemysłowe i bankowe. Rządy i firmy chciały w ten sposób przyspieszyć modernizację swoich krajów.
Stosunki kulturalne- rozwijały się poprzez styki i współzależności różnych grup uczestników stosunków międzynarodowych. Widzimy je w wymianach studentów, wystawach czy promocjach książek i filmów. Rozwój międzynarodowych związków i współzależności kulturowych jest zależny od:
Stopnia kultury życia, bycia i funkcjonowania w środowisku międzynarodowym
Tradycji związków danej kultury z kulturą innych narodów
Promocji i przenikania się wzajemnego kultur narodowych w procesach pokojowego współżycia
Wsparcia ekonomicznego i politycznego państw dla różnych przejawów kultury
Stosunki polityczno- wojskowe- oscylują między kwestiami bezpieczeństwa i potęgi podmiotów stosunków międzynarodowych.
Zabiegi dyplomatyczne małych państw na rzecz bezpieczeństwa:
Doprowadzenie do sojuszu z mocarstwem
Zachowanie neutralności w sytuacjach konfliktu dwóch większych państw
Gra między wielu mocarstwami w sytuacjach ładu wielobiegunowego
Stowarzyszanie się wzajemne i solidaryzowanie w obliczu wielkich państw
Tworzenie międzynarodowych instytucji
Stosunki międzynarodowe mają przekazać nam wiedzę na temat szczególnych problemów międzynarodowych. Różnią się one od stosunków międzypaństwowych, a dostrzeganiem i uwzględnianiem ich pozwala poznawać rzeczywistość międzynarodową.