Wyprawy krzyżowe
Wyprawy krzyżowe (krucjaty) – są to wojny z muzułmanami i poganami prowadzone w średniowieczu w imię obrony wiary katolickiej lub jej świętych miejsc. W 1095 roku na synodzie w Clermot papież Urban II wezwał katolików do zoorganizowania krucjaty na Bliski Wschód w celu wyzwolenia Ziemi Świętej, znajdującej się wówczas pod panowaniem Turków seldżuckich. Hasło krucjaty znalazło żywy odzew wśród różnych warstw społecznych, zwłaszcza wśród rycerstwa. Młodsi synowie rycerzy, pozbawieni możliwości dziedziczenia lenn, dążyli do zdobycia nowych ziem. Chłopi, coraz bardziej uzależnieni systemem służebności, poszukiwali korzystniejszych warunków pracy. Potrzebą gospodarczą miast było uzyskanie dostępu do bogatych krajów muzułmańskich. Krucjacie sprzyjał również znaczny przyrost liczby ludności Europy. Ponadto ekspansja muzułmanów zagrażała pogranicznym państwom świata chrześcijańskiego. Uczestnikom krucjaty popierało papiestwo i różni władcy europejscy. Korzystali oni też ze specjalnych przywilejów religijnych i gospodarczych. Najbardziej międzynarodowy charakter miały krucjaty zmierzające do oswobodzenia Grobu Świętego w Jerozolimie.
Po ogłoszeniu apelu papieża Urbana II wyruszyła pierwsza wyprawa krzyżowa (1096-99), w której wzięło udział nie tylko rycerstwo, ale i chłopi z północno-wschodnich kresów Francji, dotkniętych klęską nieurodzaju. Podzieleni na parę oddziałów pod wodzą Piotra z Amiens, źle wyekwipowani, ze względu na uprawiane przez nich łupiestwo zostali rozproszeni już na terenach europejskich przez tamtejszych feudałów; tych, którzy dotarli do Azji, zniszczyli Turcy. Rycerstwo zaś przedostało się różnymi drogami do Konstantynopola. Po przejściu Anatolii krzyżowcy zajęli królestwo Armenii, Edessę, opanowali Syrię wraz z Antiochią, oraz zdobyli szeroki pas ziemi między rzeką Jordan a Morzem Śródziemnym. Na tych terenach utworzyli w 1099 roku królestwo jerozolimskie, którego pierwszym władcą został Gotfryd z Bouillon.
Po zdobyciu przez Turków w 1444 roku hrabstwa Eddesy wyruszyła druga krucjata
(1147-1149), której organizatorem był cysters Bernard z Clairvaux. Przywódcami wyprawy byli król niemiecki Konrad III i król Francji Ludwik VII. Właśnie między nimi doprowadziły do klęski krucjaty. W 1187 sułtan turecki Saladyn pokonał wojska królestwa jerozolimskiego pod Hattin, zdobył Jerozolimę i podbił niemal całe królestwo. Wstrząs wywołany stratami poniesionymi przez krzyżaków doprowadził do zorganizowania trzeciej krucjaty (1189-1192) pod wodzą cesarza Fryderyka I Rudobrodego, króla Francji Filipa II Augusta i króla angielskiego Ryszarda I Lwie Serce. Śmierć Fryderyka I Rudobrodego i właśnie między krzyżowcami uniemożliwiły odzyskanie Jerozolimy, ale wyprawa uratowała resztki królestwa i krzyżowcy zdobyli Cypr.
W 1202-1204 papiestwo podjęło czwartą wyprawę krzyżową, ulegając namową Wenecji, która zorganizowała przeprawę przez morze. Krzyżowcy wmieszali się w walki wewnętrzne w cesarstwie bizantyjskim, zdobyli Konstantynopol i utworzyli cesarstwo łacińskie. Agitacja prowadzona przez duchowieństwo spowodowała życiową krucjatę dziecięcą w 1212, w czasie której większość uczestników zginęła, a reszta została zaprzedana w niewolę. Następną, piątą krucjatą (1217-1221) podjęli król węgierski Andrzej II i książę austriacki Leopold VI. Główna armia krzyżowców uderzyła na Egipt. Po krótkotrwałych zwycięstwach wyprawa zakończyła się klęską i odwrotem. Szóstą krucjatą (1228-1229) była bezkrwawa wyprawa cesarza Fryderyka II, który odzyskał część dawnego terytorium królestwa jerozolimskiego z Jerozolimą, Betlejem i Nazaretem dzięki układom z sułtanem Egiptu. W 1244 jednak Jerozolima znowu została zagarnięta przez muzułmanów.
1
Dwie ostatnie krucjaty (1248-1254 i 1270), zorganizowane przez króla Francji Ludwika IX Świętego, na Egipt i Tunis zakończyły się niepowodzeniem. Rychły upadek królestwa jerozolimskiego (1291) zamknął okres krucjaty. Dłużej, bo do końca XV w., trwały krucjaty przeciw Maurom w Hiszpanii, zakończone zdobyciem Grenady.
W XII w. były zorganizowane krucjaty książąt niemieckim przeciw Słowianom połabskim, zakończone podbojem i zgermanizowaniem obszarów nad Łabą i Odrą. W XIII wieku podejmowane były krucjaty przeciw ludom bałtyckim i ugrofińskim nad Bałtykiem, głównie z udziałem Niemców skupionych w zakonach rycerskich Krzyżaków i kawalerów mieczowych. Do schyłku XIII w. doprowadziły one do podboju obszarów między Wisłom i Niemenem oraz między Dźwiną i Zatoką Fińską i utworzenia państwa zakonnego w Prusach i Inflantach. Krócej trwały inne akcje zbrojne uznane przez kościół za krucjaty. Wyprawy na pd. Francji przeciw seksie albigensów (1209-1229), przeciw Aragonii (1285), która wbrew woli papieża zagarnęła po 1282 Sycylię (1285), w 1322 przeciw Litwie czy w XIV i XV w. przeciw Turkom (1397 i 1444).
Nie ulega wątpliwości, że dzięki krucjatom nastąpił wzrost znaczenia gospodarczego, pogłębiła się znajomość ustrojów i kultur krajów Wschodu oraz wzbogaciły doświadczenia militarne, a zorganizowane do walki z muzułmanami zakony rycerskie odegrały następnie ważną rolę polityczną i gospodarczą w Europie.
.................................................
podpis
2
Wyprawy krzyżowe
Wyprawy krzyżowe (krucjaty) – są to wojny z muzułmanami i poganami prowadzone w średniowieczu w imię obrony wiary katolickiej lub jej świętych miejsc. W 1095 roku na synodzie w Clermot papież Urban II wezwał katolików do zoorganizowania krucjaty na Bliski Wschód w celu wyzwolenia Ziemi Świętej, znajdującej się wówczas pod panowaniem Turków seldżuckich. Hasło krucjaty znalazło żywy odzew wśród różnych warstw społecznych, zwłaszcza wśród rycerstwa. Młodsi synowie rycerzy, pozbawieni możliwości dziedziczenia lenn, dążyli do zdobycia nowych ziem. Chłopi, coraz bardziej uzależnieni systemem służebności, poszukiwali korzystniejszych warunków pracy. Potrzebą gospodarczą miast było uzyskanie dostępu do bogatych krajów muzułmańskich. Krucjacie sprzyjał również znaczny przyrost liczby ludności Europy. Ponadto ekspansja muzułmanów zagrażała pogranicznym państwom świata chrześcijańskiego. Uczestnikom krucjaty popierało papiestwo i różni władcy europejscy. Korzystali oni też ze specjalnych przywilejów religijnych i gospodarczych. Najbardziej międzynarodowy charakter miały krucjaty zmierzające do oswobodzenia Grobu Świętego w Jerozolimie.
Po ogłoszeniu apelu papieża Urbana II wyruszyła pierwsza wyprawa krzyżowa (1096-99), w której wzięło udział nie tylko rycerstwo, ale i chłopi z północno-wschodnich kresów Francji, dotkniętych klęską nieurodzaju. Podzieleni na parę oddziałów pod wodzą Piotra z Amiens, źle wyekwipowani, ze względu na uprawiane przez nich łupiestwo zostali rozproszeni już na terenach europejskich przez tamtejszych feudałów; tych, którzy dotarli do Azji, zniszczyli Turcy. Rycerstwo zaś przedostało się różnymi drogami do Konstantynopola. Po przejściu Anatolii krzyżowcy zajęli królestwo Armenii, Edessę, opanowali Syrię wraz z Antiochią, oraz zdobyli szeroki pas ziemi między rzeką Jordan a Morzem Śródziemnym. Na tych terenach utworzyli w 1099 roku królestwo jerozolimskie, którego pierwszym władcą został Gotfryd z Bouillon.
Po zdobyciu przez Turków w 1444 roku hrabstwa Eddesy wyruszyła druga krucjata
(1147-1149), której organizatorem był cysters Bernard z Clairvaux. Przywódcami wyprawy byli król niemiecki Konrad III i król Francji Ludwik VII. Właśnie między nimi doprowadziły do klęski krucjaty. W 1187 sułtan turecki Saladyn pokonał wojska królestwa jerozolimskiego pod Hattin, zdobył Jerozolimę i podbił niemal całe królestwo. Wstrząs wywołany stratami poniesionymi przez krzyżaków doprowadził do zorganizowania trzeciej krucjaty (1189-1192) pod wodzą cesarza Fryderyka I Rudobrodego, króla Francji Filipa II Augusta i króla angielskiego Ryszarda I Lwie Serce. Śmierć Fryderyka I Rudobrodego i właśnie między krzyżowcami uniemożliwiły odzyskanie Jerozolimy, ale wyprawa uratowała resztki królestwa i krzyżowcy zdobyli Cypr.
W 1202-1204 papiestwo podjęło czwartą wyprawę krzyżową, ulegając namową Wenecji, która zorganizowała przeprawę przez morze. Krzyżowcy wmieszali się w walki wewnętrzne w cesarstwie bizantyjskim, zdobyli Konstantynopol i utworzyli cesarstwo łacińskie. Agitacja prowadzona przez duchowieństwo spowodowała życiową krucjatę dziecięcą w 1212, w czasie której większość uczestników zginęła, a reszta została zaprzedana w niewolę. Następną, piątą krucjatą (1217-1221) podjęli król węgierski Andrzej II i książę austriacki Leopold VI. Główna armia krzyżowców uderzyła na Egipt. Po krótkotrwałych zwycięstwach wyprawa zakończyła się klęską i odwrotem. Szóstą krucjatą (1228-1229) była bezkrwawa wyprawa cesarza Fryderyka II, który odzyskał część dawnego terytorium królestwa jerozolimskiego z Jerozolimą, Betlejem i Nazaretem dzięki układom z sułtanem Egiptu. W 1244 jednak Jerozolima znowu została zagarnięta przez muzułmanów.
1
Dwie ostatnie krucjaty (1248-1254 i 1270), zorganizowane przez króla Francji Ludwika IX Świętego, na Egipt i Tunis zakończyły się niepowodzeniem. Rychły upadek królestwa jerozolimskiego (1291) zamknął okres krucjaty. Dłużej, bo do końca XV w., trwały krucjaty przeciw Maurom w Hiszpanii, zakończone zdobyciem Grenady.
W XII w. były zorganizowane krucjaty książąt niemieckim przeciw Słowianom połabskim, zakończone podbojem i zgermanizowaniem obszarów nad Łabą i Odrą. W XIII wieku podejmowane były krucjaty przeciw ludom bałtyckim i ugrofińskim nad Bałtykiem, głównie z udziałem Niemców skupionych w zakonach rycerskich Krzyżaków i kawalerów mieczowych. Do schyłku XIII w. doprowadziły one do podboju obszarów między Wisłom i Niemenem oraz między Dźwiną i Zatoką Fińską i utworzenia państwa zakonnego w Prusach i Inflantach. Krócej trwały inne akcje zbrojne uznane przez kościół za krucjaty. Wyprawy na pd. Francji przeciw seksie albigensów (1209-1229), przeciw Aragonii (1285), która wbrew woli papieża zagarnęła po 1282 Sycylię (1285), w 1322 przeciw Litwie czy w XIV i XV w. przeciw Turkom (1397 i 1444).
Nie ulega wątpliwości, że dzięki krucjatom nastąpił wzrost znaczenia gospodarczego, pogłębiła się znajomość ustrojów i kultur krajów Wschodu oraz wzbogaciły doświadczenia militarne, a zorganizowane do walki z muzułmanami zakony rycerskie odegrały następnie ważną rolę polityczną i gospodarczą w Europie.
2