Wyprawy krzyżowe - krucjaty.

,,Wyprawy krzyżowe.”

Papież Urban II przybył do Francji latem 1095 roku. W sierpniu tego roku z miejscowości Le Puy wysłał list do biskupów Francji i państw z nią sąsiadujących, w którym wzywał ich do Clermont. Biskupi i papież zjechali się do tej miejscowości w listopadzie. W synodzie, który odbył się w dniach 18-28 listopada 1095 roku, wzięło udział około 300 duchownych. Wśród wielu decyzji tam podjętych były m.in. utrzymanie dekretów przeciwko świeckiej inwenturze i świętokupstwu, potępienie małżeństw księży oraz poparcie idei rozejmu Bożego.
We wtorek 27 listopada 1095 roku Urban II miał odczytać zebranym wielkiej wagi odezwę. Tłum, który zebrał się, aby wysłuchać papieża, nie mógł pomieścić się w katedrze, dlatego też tron papieski ustawiono pod gołym niebem za wschodnią bramą Clermont. Urban II mówił m.in. o wielkich cierpieniach chrześcijan na wschodzie, o wyjątkowej świętości Jerozolimy, która znalazła się w rękach niewiernych, oraz o prześladowaniach pielgrzymów udających się do miejsc świętych w Palestynie. Wzywając do wyprawy zbrojnej obiecywał, iż kto weźmie w niej udział, otrzyma całkowite rozgrzeszenie. Przemówienie papieskie przerywały okrzyki tłumu: Bóg tak chce! Tuż po zakończeniu mowy przed Urbanem II ukląkł biskup Le Puy i jako pierwszy z wielkich feudałów poprosił papieża o pozwolenie na wzięcie udziału w wyprawie.
Synod w Clermont podjął szereg ważnych decyzji związanych z I krucjatą. Duchowni zebrani na tym synodzie uchwalili m.in. dekret, iż wszyscy, którzy wezmą udział w krucjacie, zadośćuczynią pokucie za grzechy doczesne. Na uczestników wyprawy nałożono obowiązek noszenia na ramieniu opończy krzyża z czerwonego materiału jako symbolu oddania się pod opiekę Boga. Na punkt zbrojny I krucjaty wyznaczono Konstantynopol, zaś głównodowodzącym mianowano biskupa Le Puy – Ademara de Monteil.
I krucjata 1096-1099 była największym zwycięstwem krzyżowców w dziejach krucjat. Poszczególne odziały rycerzy z różnych krajów stopniowo docierały do Konstantynopola. Rycerstwo z Prowansji dotarło do stolicy Bizancjum poprzez Dalmację. Krzyżowcy z francuskich krajów cesarstwa wybrali drogę poprzez Węgry i Serbię, zaś Normanowie Normanowie Flandryjczycy – drogę morską. Cała armia liczyła ok. 300 tys. Osób.
Bizantyjczycy po skomplikowanych pertraktacjach, chcąc pozbyć się krzyżowców spod murów swej stolicy, przewieźli oddziały krucjaty do Azji Mniejszej. Pierwszą ich zdobyczą była Nicea, której obrońcy poddali się jednak wojskom bizantyjskim. W kolejnych krwawych bitwach (Doryleum, Heraklea) krzyżowcy pomimo wielkich strat rozbijali oddziały tureckie. Szeregi krzyżowców przerzedzały się także na skutek wycofywania się kolejnych wielkich feudałów z wyprawy krzyżowej i zakładania przez nich samodzielnych państw na Bliskim Wschodzie (hrabstwo Odessy – 1098, księstwo Antiochi – 1098).
Z 300 tysięcy uczestników I krucjaty pod mury Jerozolimy dotarło 20 tysięcy. W straszliwych warunkach, bez zaopatrzenia oraz w morderczym upale oblegali oni Święte Miasto. Całe przedsięwzięcie uratowała flota genueńska, która w ostatniej chwili dostarczyła krzyżowcom żywność oraz materiał do budowy machin oblężniczych. W dniu 15 lipca 1099 roku Jerozolima padła. W roku następnym utworzono Królestwo Jerozolimskie, nominalnie podporządkowane papieżowi.
II i III krucjata. To przede wszystkim upadek hrabstwa Edessy (1144) stał się przyczyną zorganizowania II krucjaty (1147-1149), na czele której stanęli, rywalizujący ze sobą (co doprowadziło do klęski), Konrad III niemiecki i Ludwik VII francuski. W następnych latach sułtan Salah ad-Din podbił niemal cały obszar Królestwa Jerozolimskiego (krzyżowcy ponieśli dotkliwą klęskę pod Hattin w 1187), przejmując ponownie kontrolę nad sanktuarium chrześcijaństwa, co stało się bodźcem do zorganizowania III wyprawy krzyżowej (1189-1192), dowodzonej przez cesarza Fryderyka I Barbarossę, króla francuskiego Filipa II Augusta oraz króla angielskiego Ryszarda I Lwie Serce.
Krzyżowcy odzyskali jedynie pas wybrzeża od Tyru do Jaffy, tolerancyjny sułtan zapewnił jednak chrześcijanom swobodny dostęp do miejsc kultu w Jerozolimie i innych miastach. W czasie krucjaty we władanie łacińskie przeszedł także Cypr (do 1571). Osiągnięte rezultaty nie zadowoliły opinii chrześcijańskiej, tym bardziej że po śmierci Salah ad-Dina (1193) stosunki z jego następcami uległy zaostrzeniu.
IV krucjata (1202-1204) za główny cel przyjęła uderzenie na Egipt. Uczestnikom zabrakło już jednak entuzjazmu pierwszych krzyżowców, na wyprawę wyruszyli głównie poszukiwacze łupów i zysków, którzy zrezygnowali z ataku w Egipcie i interweniowali, za namową Wenecji, na wybrzeżu dalmatyńskim, a następnie na prośbę Aleksego III Angelosa - w Bizancjum. Efektem wyprawy było zdobycie Konstantynopola (1204) i utworzenie cesarstwa łacińskiego.
Po niepowodzeniu IV krucjaty w Europie uwierzono, iż tylko niewinne dzieci będą mogły wyzwolić Grób Chrystusa z rąk niewiernych. Osobne krucjaty dziecięce ruszyły z Niemiec i Francji. Obie zakończyły się tragicznie.
W niemieckiej Kolonii na wiosnę 1212 roku chłopiec o imieniu Nicholas zaczął namawiać swych rówieśników do podjęcia wyprawy krzyżowej. Krucjata zorganizowana przez Nicholasa rosła, przechodząc przez kolejne miasta i liczyła ostatecznie 20 tys. Dzieci od 6 do 8 lat. Jej przywódca chciał dotrzeć do Włoch, skąd statki miały zabrać go wraz z krzyżowcami do Ziemi Świętej. Część dzieci zginęła przy przeprawie przez Alpy, zaś reszta rozproszyła się po Italii, po tym jak żaden statek nie chciał ich zabrać do Palestyny.
W tym samym czasie we Francji pastuszek o imieniu Stefan miał wizję Chrystusa, który wręczył mu list dla króla Francji. Do Stefana dołączyło wkrótce ok. 10 tys. dzieci, które postanowiły udać się do Palestyny. Grupa ta udała się do Marsylli, gdzie dwaj kupcy, H. Ferreus i W. Porcus, zobowiązali się przewieź ich do Syrii. Dzieci zaokrętowano na 7 statków. Dwa z nich rozbiły się i zatonęły wraz ze wszystkimi pasażerami. Pozostałe pięć zawinęło do portów Algierii i Egiptu, gdzie sprzedano dzieci jako niewolników.
V krucjata (1217-1221), zorganizowana przez króla węgierskiego Andrzeja II i księcia austriackiego Leopolda VI, przejęła nie zrealizowany plan uderzenia na w Egipt. Po przejściowym opanowaniu Damietty (1218), zakończyła się ostatecznie klęską. W latach 1228-1229 miała miejsce VI, krucjata - bezkrwawa wyprawa Fryderyka II (niektórzy historycy odmawiają jej miana krucjaty), podczas której na mocy układów odzyskano część Królestwa Jerozolimskiego z Jerozolimą (utracona ponownie w 1244), Betlejem i Nazaretem.
VII i VIII krucjata .Dwie ostatnie wyprawy zorganizował król francuski Ludwik IX Święty - celem VII (1248-1254) było opanowanie Egiptu, podczas VIII (1270) krzyżowcy skierowali się do Tunisu. Obie zakończyły się klęską. Plany nowych krucjat podejmował Karol II Andegaweński, który w 1277 przyjął tytuł króla jerozolimskiego, jednak posiadłości łacińskie na Wschodzie zmniejszyły się - 1289 Mamelucy zdobyli Trypolis, a w 1292 padł ostatni bastion krzyżowców - Akka.
Niedobitki "łacinników" wycofały się na Cypr, który stał się głównym punktem oparcia chrześcijan we wschodniej części Morza Śródziemnego (królowie cypryjscy przyjęli tytuł królów jerozolimskich i wielokrotnie w ciągu XV w. wysuwali projekty krucjat). Wyprawy krzyżowe nie osiągnęły zamierzonego celu, wszystkie zdobycze okazały się efemeryczne, jednocześnie krzyżowcy rozbili cesarstwo bizantyjskie stanowiące główną osłonę Europy przed Turkami. Najwięcej korzyści z ruchu krucjatowego wyniosły miasta włoskie, przejmując od Arabów i Bizancjum handel ze Wschodem
Oprócz krucjat do Ziemi Świętej papiestwo popierało wyprawy przeciwko Maurom w Hiszpanii (rekonkwista), a także przeciwko Słowianom połabskim (m.in. wyprawę 1147 pod wodzą Henryka Lwa i Albrechta Niedźwiedzia) oraz Prusom. Na wezwanie papiestwa podejmowano także w XIII-XV w. krucjaty przeciwko heretykom, m.in. albigensom, katarom, husytom.
Zwycięstwo każdej krucjaty było zwycięstwo wiary. Jednak wiara, której nie wspiera mądrość, jest rzeczą niebezpieczną. Z mocy niezbadanych praw historii cały świat płaci za zbrodnie i głupotę ze swych obywateli. W długim procesie wzajemnych oddziaływań i integracji Wschodu z Zachodem, z którego narodziła się nasza cywilizacja, krucjaty stanowiły epizod tragiczny i destrukcyjny. Historyk, który z perspektywy stuleci spogląda na ich rycerskie dzieje, odczuwa podziw przyćmiony smutkiem, że tak niezbicie dowodzą one ograniczeń ludzkiej natury. Znajdujemy bowiem w ich dziejach jednocześnie tak dużo męstwa i tak mało honoru, tak dużo poświęcenia i tak mało rozumu. Najważniejsze ideały zostały skalane okrucieństwem i chciwością, a energia i wytrwałość zniweczone ślepą, ciasną obłudą. Święta wojna była długim pasmem nietolerancji w imię Boga, co jest grzechem przeciwko Duchowi Świętemu.
Myślę, że krucjaty są tym dziedzictwem całej Europy, którego nie należy się wstydzić, o którym trzeba ciągle przypominać. Przede wszystkim zaś należy uczyć się tej wielkiej wiary, która prowadziła tysiące ludzi wszystkich warstw i ze wszystkich krajów łacińskiej Europy do Ziemi Świętej.




Źródła:
 S. Runciman Dzieje wypraw krzyżowych . T.3: Królestwo Akki i późniejsze krucjaty.
 Tekst źródłowy; Fragment mowy papieża Urbana II na soborze w Clermont w 1095r.
 L. Bielski, M. Trąba Tablice historyczne.
 M. Ciejka Tematy i zagadnienia maturalne z historii.