Bezpieczeństwo, wojna i pokój w filozofii nowożytnej (renesans)

Koncepcje bezpieczeństwa okresu Renesansu były z jednej strony przedłużeniem poglądów starożytnych i średniowiecznej z drugiej jednak wnosiły wiele nowych wartości związanych z przemianami dokonującymi się w życiu Europy i świata.

W drugiej połowie wieku XV, w XVI i XVII w Europie dokonywały się wielkie przemiany w życiu gospodarczym, społecznym i politycznym, a także umysłowym, artystycznym, kulturalnym, a nawet religijnym. Przemiany te wywarły istotny wpływ na kształt i charakter filozofii oraz formułowanych w jej obrębie koncepcje bezpieczeństwa, wojny i pokoju. Filozofia renesansowa chciała ułatwić człowiekowi racjonalną ocenę świata i siebie samego poprzez odkrywanie zasad rozwoju rzeczywistości przyrodniczej i społecznej. Chciała przekonać człowieka do możliwości zmiany, wyeliminowania zjawisk negatywnych zagrażających jego poczuciu bezpieczeństwa, utrudniających jego rozwój.
W momencie odrzucania wcześniejszych feudalnych form ustrojowych rodziły się zjawiska pozytywne, jak również negatywne takie jak: poczucie braku stabilizacji, słabość więzi międzyludzkich, zmienne uznawane systemy wartości itp.

Wielu znakomitych przedstawicieli epoki renesansu, zwłaszcza nurtu humanistycznego, poszukiwało teoretycznych podstaw dla zbudowania ,, nowego społeczeństwa” . Idee te znalazły swój wyraz w poglądach takich myślicieli, jak: Mikołaj Machiavelli (1469-1527), Tomasz Morus (1478-1535), Jan Bodin (1530-1596), Jan Althaus (1557-1638), Franciszek Bacon (1561-1626), Tomasz Campanella (1568-1639), Hugo Grocjusz (1583-1645), Stanisław Orzechowski (1513-1566), Łukasz Górnicki (1527-1603), Andrzej Frycz Modrzewski (1503-1572) i wielu innych.
Wszyscy oni usiłowali stworzyć nie tylko teoretyczne podstawy dla nowych stosunków społecznych, państwowych i międzynarodowych, ale aktywnie uczestniczyli w ich realizacji.
Wśród renesansowych koncepcji państw i społeczeństw, a w ich obrębie koncepcji wojen i pokojów wyróżnić można określane mianem utopijnych.

Humaniści Renesansu na nowo podjęli próbę udoskonalenia (zmiany) istniejących stosunków społecznych i politycznych, wysuwając na pierwszy plan żądanie szczęśliwości doczesnej człowieka. Idee te znalazły swój wyraz m.in. w ,,Utopii” Tomasza Morusa (1516), która przyczyniła się do upowszechnienia samej nazwy tej twórczości filozoficznej i literackiej.
W dziele Tomasza Morusa znajdujemy ostrą krytykę:
 stosunków panujących w Anglii,
 skupienia własności i władzy w rękach możnych,
 całej organizacji społeczeństwa opartej na prywatnym charakterze własności.
To w konsekwencji prowadzi do niesprawiedliwości społecznej, walki i waśni wewnętrznych, ale także i wojen między narodami.

Proponowane reformy systemu społecznego przez Tomasza Morusa to
 zniesienie własności prywatnej
 zaprowadzenie równości w stanie posiadania
 wspólna własność mienia
Sytuacja taka usuwa podstawy niesprawiedliwości społecznej, atym samym przekreśla główne źródło wojen, a co za tym idzie stwarza warunki dla trwałego pokoju. Jednak obok państwa ,,Utopian” istnieją społeczeństwa zorganizowane na zasadzie własności prywatnej, które dążą do pomnożenia tej własności w drodze wojen. Dlatego też ,,Utopianie”:
 zmuszeni są do przygotowań obronnych
 do odparcia ataków wroga
 do posiadania sił zbrojnych
Sami jednak dopuszczają wojnę tylko w dwóch przypadkach:
 w przypadku napadu nieprzyjaciela
 w przypadku zaatakowania przyjaciół, którym zobowiązani są przyjść z pomocą
Nawet w takiej sytuacji obchodzą się z nieprzyjacielem po rycersku, w zgodzie z uznanymi regułami etyki walki zbrojnej.
Tomasz Morus koncentrował się na organizacji społeczno- ekonomicznej, dążąc do gruntownej przebudowy systemu gospodarczego rodzącego nędzę, przestępczość i wojny. Podstawą harmonijnego systemu społecznego byłyby :
 brak własności prywatnej
 istnienie powszechnej zgody, co do naczelnych wartości życia
 najlepsze rozwiązania instytucjonalne.

Dziś nie wszystkie idee doby Renesansu posiadają walor aktualności, jednak zapoznanie się z nimi pogłębia naszą więdzę o ważnych zjawiskach społeczno-historycznych, w tym o zjawiskach wojny i pokoju, podnosi również poziom kultury filozoficznej i politycznej. Pozwala to nam lepiej orientować się w złożonej rzeczywistości przełomu XX i Xxi wieku., ułatwiając rozwiązywanie skomplikowanych zadań związanych z przysposobieniem obronnym całego społeczeństwa, a zwłaszcza młodego pokolenia.