Rewolucja w Anglii, Absolutyzm we Francji, Wojna trzydziestoletnia, Wojny Polski w XVII w.

Rewolucja w Anglii

Przyczyny rewolucji:
- konflikt między dynastią Stuartów(Jakub I, Karol I) i parlamentem. Władcy dążyli do zachowania rządów absolutycznych, rozwiązywali i nie powoływali par-lamentu, nakładali podatki bez zgody parlamentu.
Parlamentarną opozycją byli purytanie, natomiast królowie mieli poparcie u majątkowej arystokracji, kościoła anglikańskiego.(Pełne podporządkowanie kościoła anglikańskiego królowi za sprawą arcybiskupa Canterbury)
- brak akceptacji społeczeństwie dla Stuartów
- wzrost znaczenia nowej szlachty, gentry, która przeszła w kapitalistyczną produkcję w rolnictwie, handlu, praca najemna
- kryzys szlachty rodowej, funkcjonowanie oparte było na zasadach feudalnych
Nowa szlachta wraz z średnią burżuazją stanowiła grupę otwartą i ekspansywną, grupę konserwatywną, feudalnego typu stanowiła szlachta rodowa, arystokracja, wielka burżuazja(związana z dworem)
- konflikty między starą i nową burżuazją na tle braku swobód ekonomicznych, oraz konflikty chłopów z stara i nową szlachtą
Wojna domowa w Anglii (1640-1649)
- bunty w Szkocji przeciw tyranii królewskiej, w 1640 Cantenbury próbuje narzucić purytanom anglikanizm.
- król odwołuje się do parlamentu, w nadzieji na uzyskanie pomocy w walce ze Szkotami. Powołano Krótki Parlament(trwał kilka dni, ze względu na wystąpienie opozycji).Król zmuszony został do zwołania Długiego Parlamentu, na którym podjęto kontrole nad finansami podatkami, ograniczył uprawnienia biskupów, powołano nowych ministrów cieszących się uznaniem ogółu
- 1642 król Karol I rozpoczął działania wojenne przeciwko stronnikom parlamentu. Króla poparła stara szlachta i kościół anglikański. Przeciwko królowi stanęły „okrągłe głowy” -purytanie z parlamentu, nowa szlachta, yeomeni. Na czele opozycji wysunął się Oliver Cromwell.
- Armia królewska przegrywała m.in. Naseby, król w 1649 skazany na śmierć
Anglia republiką
- w 1649 proklamowano republikę, zniesiono Izbę Lordów
Władza ustawodawcza- Izba Gmin
Władza wykonawcza-rada państwa( członkowie parlamentu kadłubowego)
- następuje aktywizacja uboższych warstw, radykalizacja armii
Rządy dyktatora republik (1653-1658)
1653 Cromwell przyjmuje tytuł Lorda Protektora(rządy samodzielne):
- rozwiązuje parlament kadłubowy
- administracje lokalna przekazuje wojsku
- podbój Irlandii, połączenie ścisłą unią Irlandii, Szkocji z Anglią
- wydanie aktów nawigacyjnych(1650-1651)- ustawa ta zakazywała wy-wozu towarów kolonialnych do Anglii na obcych statki(podwaliny przyszłego imperium handlowo-kolonialnego
Restauracja Stuartów
- po śmierci Cromwella, parlament przywrócił na tron monarchie stuartowską i Izbę Lordów, królem zostaje Karol II-1660
- monarcha utrzymał większość zdobyczy, ugruntował uprawnienia parlamentu, liczył się z interesami getry i burżuazji, prowadził politykę merkantylistyczną
- w okresie restauracji wytworzyły się dwie grupy torysi i Wigowie
- po śmierci Karola, na tron zasiada Jakub, który dąży do przywrócenia silnej po-zycji i ograniczenia roli parlamentu, Jakub ucieka-bezkrwawa rewolucja(sławetna rewolucja)
- 1689 parlament uchwala ustawę o prawach-Anglia monarchią konstytucyjna

Absolutyzm we Francji

Początki absolutyzmu we Francji sięgają rządów króla Henryka IV Burbona (1598rok - edykt nantejski), także Ludwika XII i pierwszego ministra króla - kardynała Richelieu. Starał się on doprowadzić do opanowania wszelkich sił odśrodkowych państwa, jego decentralizacji. Tym celom służyła reorganizacja aparatu państwowego, umocnienie roli rady królewskiej, przekazanie zarządu prowincjami intendentom, czyli urzędnikom powołanym przez kardynała. Likwidowano przywileje polityczne hugenotów zostawiając im swobody religijne. Richelieu starał się też o rozbudowanie floty i armii francuskiej, popierał rozwój handlu tworząc 10 różnych kompanii handlowych, wprowadzał wysokie podatki, co powodowało ubożenie najniższych klas społecznych. Francja w okresie jego rządów umacniała pozycję mocarstwową, stawała się państwem liczącym na arenie międzynarodowej. Politykę Richelieu będzie kontynuować kardynał Mazorini. Za jego rządów wzrasta niezadowolenie mas, wybucha tzw. fronda, czyli powstanie części możnych i mieszczan. Fronda została opanowana. Rządy absolutystyczne w pełnym kształcie będą rozwijać się za król Ludwika XIV. Szczyt potęgi Francji związany był z ogromnym umocnieniem władzy centralnej, dużym ożywieniem gospodarczym kraju. Taka sytuacja ukształtuje się za króla Ludwika XIV - nazywanego “królem słońce”. (Sam monarcha miał zwyczaj mówić o sobie - “państwo to ja”.)

W tym okresie potęga Francji opierała się głownie na silnej pozycji gospodarczej. Ogromną rolę w polityce gospodarczej odgrywał minister króla Ludwika XIV - Jan Baptysta Colbert. Był on ministrem finansów i marynarki, osobistym doradcą króla. Celem działalności Colberta była dalsza centralizacja państwa oraz powiększenie dochodów państwa na tyle, by król mógł prowadzić politykę ekspansywną. Colbert dążył do ujednolicenia prawodawstwa, przeprowadził kodyfikację prawa pracy, wydawał nowe ustawy był bezwzględnym zwolennikiem absolutyzmu, z całą konsekwencją znosił przywileje prowincji i miast. Colbert realizował plan zwiększania dochodów państwa nie przez zwiększenie podatków, ucisk feudalny ale przez popieranie wszechstronnego rozwoju gospodarczego kraju.

Colbert był zwolennikiem i realizatorem polityki merkantylizm. Merkantylizm, to system ekonomiczno - polityczny obejmujący wszystkie dziedziny życia społeczeństwa. Głównym celem systemu było zbudowanie potęgi państwa w oparciu o potęgę gospodarczą. Merkantylizm był doktryną służącą państwom absolutystycznym. Wprowadzając go Colbert już od 1663 roku rozpoczął badania nad zasobami naturalnymi Francji, nad przydatnością poszczególnych regionów kraju dla różnych gałęzi gospodarczych dla handlu, starał się o przygotowanie dobrych kadr dla przemysłu; wprowadził zakaz emigracji i wywozu zboża , dążył do uzyskania dodatniego bilansu gospodarczego, zwiększając eksport, ograniczając import. W kraju Colbert popierał rozwój manufaktur, wprowadził nową reformę systemu miar i wag, starał się o ujednolicenie go w całym kraju. Dążąc do wytworzenia rynku wewnętrznego zlikwidował cła wewnętrzne, dbał o rozwój rolnictwa, hodowli. W rolnictwie zaczęto uprawiać rośliny przemysłowe. Dla usprawnienia handlu wybudował kanał Langwedocki ( Morze Śródziemne-Ocean Atlantycki). Poza tym Francja w tym okresie czasu zaczynając od Richelieu stworzyła świetną flotę i armię wojenną i handlową. Armia pozwalała prowadzić państwu politykę kolonialną, w następstwie czego Francja wysunęła się na trzecie miejsce w świecie jako potęga kolonialna, po Anglii i Holandii. Dlatego Francuzi pojawiali się w różnych częściach świata (Indie, Ameryka N i Środkowa, Kanada, Louisiana, Afryka Zachodnia). Rozwijając handel oceaniczny tworzyli różne kompanie handlowe, najsilniejsze z nich to: Wschodnioindyjska, Północna, Lewantyńska. Potęga militarna Francji w dużym stopniu była wynikiem ówczesnego ministra wojny Louwois. W organizacji armii przestrzegał wyjątkowego porządku, ścigał wszelkie nadużycia. Ogromny wysiłek skierował na podniesienie stanu liczbowego armii, ulepszenie jej uzbrojenia i na musztrę. W takiej organizacji armii kierował się przede wszystkim wzorem armii szwedzkiej. Doprowadził do tego, że w czasie pokoju armia liczyła 1450 tys., a w czasie wojny 300tys. żołnierzy. Doskonaląc organizację wprowadził jednolite umundurowanie, wiele czasu poświęcał na musztrę , doskonalił technikę walki wprowadzając nowe uzbrojenie (bagnet i broń skałkowa). W sztuce wojennej umocnił rolę piechoty ,sztuki fortyfikacyjnej (przełomem w niej były tzw. twierdze Vaubana). W ten sposób armia stała się wzorem dla prawie całej nowożytnej Europy. Funkcjonowanie państwa oparte było na organizacji nowożytnej administracji, urzędów. Cały ustrój państwowy przejawiał się w formie rządów osobistych króla - ten objął władzę po śmierci kardynała Mazaliego (był on następcą Richelieu), mając 23 lata. Ludwik XIV od początku trzymał się zasady stworzonej przez Jana Bodina, że władza królewska pochodzi od Boga. Monarcha stał ponad prawem, stanami, orientacjami politycznymi.

Król kierował wszystkimi sprawami państwa, tym bardziej, że ministrowie też byli od niego zależni. Wykonawcami władzy były rady i urzędy centralne. Rady wyodrębniały się z dawnej tzw. Rady Królewskiej, były jak gdyby jej sekcjami. Największą pozycję miała Rada Wysoka (Rada Stanu). Składała się ona z siedmiu osób, przewodniczył jej król. Ważną rolę mieli ministrowie stanu - sekretarze do różnych spraw np. polityki zagranicznej, wojny, pokoju, do spraw wew.

Dużą rolę miała też Rada Finansów, Depesz, Prywatno- Sądownicza. W tej sytuacji zanikały urzędy dawne związane z okresem rozbicia feudalnego lub z monarchią stanową (stany generalne lub zgromadzenia notablów - szlachetnie urodzonych przedstawicieli pierwszego i drugiego stanu, czyli duchowieństwa i szlachty - stanów uprzywilejowanych). W ich miejsce powoływano nowe tj. urząd generalnego kontrolera finansów lub sekretarza stanu, dworu królewskiego , będący ministrami królewskimi. Urzędnicy, ministrowie byli powoływani i odwoływani przez króla. Na usługach Ludwika XIV stał znakomity aparat dyplomatyczny. Podstawą dla francuskiej dyplomacji stworzył Richelieu. Kierowali nią ministrowie spraw zagranicznych. Dyplomacja za Ludwika XIV stała się wzorem dla całej nowożytnej Europy. W 1685 roku Ludwik XIV ostatecznie odwołał edykt nantejski.

Absolutyzm w dobie Ludwika XIV był dyktaturą feudalną. Centralnym ośrodkiem absolutyzmu był dwór królewski - w Wersalu pod Paryżem. Tam koncentrowało się życie arystokracji , szlachty z całego kraju. Ludwik XIV wprowadził specjalny ceremoniał królewski, który też stał się wzorem dla prawie wszystkich władców europejskich. Dwór króla był też ośrodkiem kulturalnym, a król był mecenasem literatury, sztuki, muzyki. Kultura francuska rozwijała się dobrze i wywierała duży wpływ na całą Europę. Wersal jako olbrzymi pałac i przepiękny park został wybudowany pod kierunkiem inż. Mansarda. Dwór królewski żyjący w Wersalu liczył ponad 10 tys. osób, a na utrzymanie dworu przeznaczono 10% wszelkich wydatków państwa. Rządy absolutystyczne we Francji przetrwały jeszcze prawie przez wiek XVIII do wydarzeń związanych z wielką rewolucją burżuazyjną we Francji.

Wojna Trzydziestoletnia (1619-1649) – przyczyny, przebieg i skutki.

1) Przyczyny
W pierwszej połowie XVII wieku w Rzeszy Niemieckiej władzę pełniła dynastia Habsburgów. Byli to katolicy, którym zależało na zjednoczeniu kraju złożonego z 300 niewielkich księstw o różnych wyznaniach i przekształcenie go w jedno silne państwo katolickie. Dążenia Habsburgów wywołały sprzeciw wśród protestanckich książąt, tym bardziej, że Habsburgowie łamali postanowienia pokoju augsburskiego. Zawiązali oni tzw. Unię Ewangelicką (Protestancką) (1608 r.).
W skład jej wchodziły Palatynat, Brandenburgia, Wirtembergia, Badenia oraz Ansbach. Liga szybko zdobyła poparcie w Holandii i we Francji, która za wszelką cenę dążyła do rozerwania okrążającego ją ze wszystkich stron pierścienia państw habsburskich. Podważenie władzy cesarskiej było Francuzom bardzo na rękę, więc niezwłocznie udzielili oni wsparcia książętom.
Z czasem po stronie obozu protestanckiego opowiedziały się też Dania i Szwecja. Duńczycy mieli na celu przede wszystkim wzmocnienie swoich wpływów na północnym wybrzeżu Niemiec. Szwedzi z kolei chcieli umocnić swe panowanie na wybrzeżach Bałtyku. Niewielkiej pomocy protestantom udzielały także Anglia, Rosja i Turcja, ale nie włączyły się one bezpośrednio do wojny.
W odpowiedzi na poczynania protestantów, katolicy zorganizowali Ligę Katolicką (Świętą). Zyskała ona poparcie Hiszpanii, która prowadziła podobną politykę do Habsburgów Austriackich – władza musiała być katolicka, a wszelkie przejawy herezji tępione. Poza tym Hiszpanie pragnęli podporządkować sobie Niderlandy. Po stronie katolików opowiadała się także Polska, ale nie wzięła ona bezpośredniego udziału w wojnie.

Najbardziej negatywnie polityka cesarska odbijała się na mieszkańcach Węgier i Czech. Gdy kraje te przeszły w 1526 roku pod panowanie Habsburgów, zagwarantowano im autonomię. Nie otrzymały jednak wolności wyznaniowej. Z tego powodu Węgrzy domagali się niej w licznych powstaniach antyhabsburskich. Cesarz zagwarantował im ją w 1606 roku. Podobne zapewnienie, w postaci tzw. Listu Majestatycznego otrzymali w 1609 roku także Czesi. Niestety po dojściu do władzy cesarza Macieja I, postanowienia tego listu były łamane coraz częściej. Dodatkowo jego następcą został Ferdynand, który, jako ortodoksyjny katolik, znany był z swego wrogiego stosunku do innowierców.
Wiosną 1618 roku zwołano wbrew cesarzowi zgromadzenie innowierców w Pradze. 23 maja 1618 roku protestancka delegacja udała się na zamek praski w Hradczanach. Doszło tam do wielkiej kłótni między przedstawicielami cesarza, a przybyłymi. W wyniku awantury, namiestnicy cesarscy zostali wyrzuceni przez okno. Wydarzenie to nazywamy defenestracją praską (od łacińskiego ‘fenestra’– okno). Stało się to zawołaniem do wybuchu powstania antyhabsburskiego w Czechach, co w rezultacie zapoczątkowało wojnę.

Przebieg Wojny Trzydziestoletniej (1618-1648)
Trzydziestoletni okres wojny można podzielić na 4 etapy:

I Etap czesko-palatynacki (1618-1623)
Po śmierci Macieja, Czesi szybko usunęli z tronu królewskiego Ferdynanda i powołali do władzy palatyna reńskiego – Fryderyka. Zawarli układ z księciem Siedmiogrodu Gabrielem Bethlenem. Ten wywołał powstanie antyhabsburskie na Węgrzech. W listopadzie 1619 roku wraz z wojskami oblegał Wiedeń. Protestanci byli już o krok od zwycięstwa, ale na pomoc Habsburgom nadszedł oddział lisowczyków Zygmunta III Wazy. Bethlen musiał ustąpić.
Ferdynand II (tym razem jako cesarz) zyskał pomoc Ligi Katolickiej, Hiszpanii i papieża oraz księcia saskiego. 8 listopada 1620r. wojska czeskie przegrały bitwę pod Białą Górą koło Pragi. Fryderyk musiał uciekać. Czechów spotkały straszne konsekwencje. Skonfiskowano majątki powstańców, stracono ich lub wygnano, wielu wyemigrowało. Doszło do wyniszczenia szlachty czeskiej. Rozpoczęło to serię zwycięstw katolików. Ich wojska zajęły Palatynat. W 1625 zawarto antycesarskie porozumienie między Danią, Holandią i Anglią.

II Etap duński (1625-1629)
W 1625 roku Chrystian IV, król Danii, wkroczył na teren Niemiec. Wojska duńskie odniosły dwie poważne klęski – na moście w Dessau w kwietniu 1625 roku, oraz pod Lutter am Barenberge w sierpniu 1626 roku. Chrystian IV zawarł pokój w maju 1629 roku w Lubece – w zamian za odzyskanie wszystkich terenów utraconych w czasie wojny, nie wolno mu było ingerować w sprawy Niemiec.

III Etap szwedzki (1630-1635)
Szwedzi rozpoczęli szturm. W 1630 pod wodzą króla Gustawa Adolfa wylądowali oni na Pomorzu Zachodnim i ruszyli w głąb Niemiec. W 1631 roku doszło do starcia z armią cesarską pod Breitenfeld, w 1632 pod Rain nad rzeką Lech. Szwedzi zajęli Nadrenię, Czechy i Bawarię. Mieli poparcie wszystkich książąt protestanckich. Niestety w listopadzie 1632 roku pod Ltzen zginął Gustaw Adolf. Mimo tego, wojska szwedzkie wygrały tę bitwę. Bez genialnego dowódcy wszystko się obróciło. Szwedzi przegrali pod Nrdlingen w 1634. Doprowadziło to do zawarcia sojuszu antyszwedzkiego pomiędzy cesarzem a elektorem saskim Janem Jerzym.

IV Etap francusko-szwedzki (1635-1648)
Wojska szwedzkie podbijały kolejno Śląsk, Czechy i Morawy. W 1642 roku doszło do kolejnego zwycięstwa nad katolikami. Miało to miejsce pod Breitenfeld. Francja przyłączyła się do wojny, a Dania, w 1643 roku, odłączyła się od protestantów i poparła armię cesarską. Niedługo po tym, Duńczycy zostali pokonani przez Szwedów i według pokoju zawartego w Brmsebr w 1645 roku, stracili duże tereny. Wojska szwedzkie odniosły jeszcze dwa spektakularne zwycięstwa pod Magdeburgiem i Jankowicami, i w 1646 roku połączyły się z armią francuską. Powstała koalicja, wkraczając do Bawarii, wymusiła na Maksymilianie I sojusz (zawarty w Ulm w 1647). Rok później Francuzi pokonali Hiszpanów w Niderlandach.

Pokój Westfalski – 1648
W październiku 1648 roku, po trzydziestu latach, zawarto pokój. W Mnster i Osnabrck, w Westfalii, spotkali się przedstawiciele prawie wszystkich państw europejskich, prócz Anglii, Rosji, Rzeczpospolitej i Turcji. Rolę mediatora pełnił nuncjusz papieski Fabio Chigi, (później papież Aleksander VII).
W Mnster, 24 października 1648 roku doszło do zgody pomiędzy Francją a cesarstwem. Francuzi uzyskali prawa do 3 biskupstw, kilku posiadłości Habsburgów w Alzacji, 10 miast niemieckich i jednego włoskiego.
Na mocy pokoju w Osnabrck doszło do podziału Pomorza: Szwecja otrzymała ujście Odry wraz z Szczecinem, 3 wyspy - Wolin, Uznam i Rugię, sekularyzowane biskupstwa Bremen i Werden oraz port w Wismane.
Oprócz tego książęta uzyskali pełną niezależność od cesarstwa. Zniesiono zasadę "cuius regio eius religio" – ludność uzyskała swobodę wyznania pod warunkiem, że wypełniała wszystkie obowiązki wobec władzy. Niestety, ten przywilej dotyczył tylko katolików, kalwinistów i luteranów, ponieważ innych wyznań nie uznawano.

Skutki

W Niemczech upadły rzemiosło, handel, kultura i oświata. Podupadło także rolnictwo. Zginęło wielu ludzi (około 30% ludności Rzeszy) z powodu działań wojennych i różnych epidemii.
Wojna utrwaliła rozbicie polityczne Niemiec. Cesarz nadal sprawował główną władzę w państwie i posiadał moc wprowadzania w życie uchwał sejmu rzeszy (Reichstagu), ale książęta, w swoich państewkach byli od niego zupełnie niezależni. Posiadali własne armie, mieli możliwość zawierania traktatów i sojuszy z innymi państwami.
Zmienił się znacznie także podział sił w Europie. Niemcy nie byli już jedną siłą, Hiszpania spadła do drugiej ligi. Swoja pozycję wzmocniła Francja, Szwecja stała się mocarstwem. Brandenburgia zaczęła się usamodzielniać i uniezależniać od Rzeszy.

Wojny Polski w XVIIw.

Wojny ze Szwecją
Głównymi przyczynami wojen ze Szwecją była rywalizacja obu państw o dominację na wybrzeżach Bałtyku i przejęcie kontroli nad handlem morskim oraz spór między polską i szwedzką gałęzią dynastii Wazów. Król Polski Zygmunt III Waza był jednocześnie następcą tronu szwedzkiego. Mimo że jego szwedzcy podani pozbawili go tego dziedzictwa, ani on ani jego synowie nie zrzekli się swych pretensji do tronu. Dodatkowo Szwedzi chcieli opanować Polskę ze względu na dużą ilość ziem uprawnych.
Bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny była decyzja Zygmunta III o przyłączeniu szwedzkiej części Inflant do Polski w 1600 roku. W jej wyniku wojska szwedzkie wkroczyły na te tereny i zajęły je aż po Dźwinę. Przeciwdziałania ze strony polskiej doprowadziły w latach 1602-1603 do odzyskania Inflant bez Rewla, Parnawy i Narwy. Dalsze sukcesy militarne, zwycięstwa K. Chodkiewicza pod Białym Kamieniem i Kircholmem nie zostały przez Polskę wykorzystane. W 1611 oba państwa podpisały rozejm, łamany później kilkakrotnie przez Szwedów (w 1617, 1620, 1621), którzy dokonali zaboru dalszych części polskich Inflant.
W latach 1626 -1629 doszło do wojny o ujście Wisły, która mimo kilku zwycięstw polskich (Oliwa, Trzciana) zakończyła się niekorzystnym dla Polski 6-letnim rozejmem podpisanym w 1629 w Altmarku (Starym Targu). W rękach szwedzkich pozostały całe Inflanty oraz porty bałtyckie. Elektorowi brandenburskiemu wydano w sekwestr Sztum, Głowę oraz Malbork. Szwedzi ustąpili z Pomorza dopiero po kolejnym rozejmie w Sztumskiej Wsi (1635).
Podtrzymywanie pretensji do korony szwedzkiej przez Jana Kazimierza stało się w latach 1655-1660pretekstem do kolejnego najazdu, znanego jako potop szwedzki. Wykorzystując walkę Rzeczypospolitej z Moskwą, Karol Gustaw wkroczył na ziemie polskie od strony Pomorza i Inflant. Początkowo jego wojska nie napotykały oporu i odnosiły błyskawiczne sukcesy. Szlachta nie chciała walczyć, a magnaci opowiadali się za Szwedami. Król polski Jan Kazimierz opuścił kraj. Mimo szybkiego podboju całej Polski, Szwedzi mieli kłopoty z utrzymaniem kraju. Nie dotrzymanie zobowiązań wobec szlachty i magnaterii, jak również liczne grabieże, spowodowały żywiołowy wybuch powstania. Przełomowym wydarzeniem potopu była obrona klasztoru jasnogórskiego. Wszystkie stany poderwały się do walki. Skuteczna okazała się taktyka “wojny szarpanej” stosowana przez wybitnego dowódcę S. Czarnieckiego. Inny sławny dowódca J. Lubomirski odparł najazd sprzymierzonego ze Szwedami księcia siedmiogrodzkiego. W grudniu 1655 zawiązano konfederację tyszowiecką, skierowaną przeciw Szwedom. Z wygnania powrócił Jan Kazimierz, który 30 czerwca 1656 odbił Warszawę z rąk szwedzkich. Ostatecznie wielkim wysiłkiem całego społeczeństwa i z pomocą Danii, Austrii i Rosji, udało się wyprzeć wojska szwedzkie z terenu Polski.
Pokój w Oliwie w 1660 r., który zakończył tę wojnę, nie zmienił granic obu państw, jedynie Rzeczpospolita oficjalnie uznała przynależność Inflant do Szwecji, a Jan Kazimierz zrzekł się pretensji do tronu szwedzkiego. Rzeczpospolita obroniła swoją suwerenność, ale za cenę olbrzymich strat materialnych i ludnościowych.

Wojny z Turcją
Spór polsko - turecki miał kilka przyczyn. Po pierwsze była to rywalizacja o opanowanie Mołdawii. Drugim powodem sporów były najazdy tureckich lenników – Tatarów na Polskę i wyprawy poddanych polskich – Kozaków na Turcję. Mimo zadrażnień, aż do 1620 r. obu stronom udawało się utrzymać pokój. Bezpośrednią przyczyną wojen polsko-tureckich w XVII w. było udzielenie przez Polskę pomocy Habsburgom w walce z lennikiem tureckim, ks. Siedmiogrodu G. Bethlenem, i przejęcie pod opiekę hospodara mołdawskiego G. Gratiniego oraz kozacki najazd na Warnę, miasto nad Morzem Czarnym, należące w tym czasie do Imperium Osmańskiego.
Pierwszym bezpośrednim starciem państw była wojna z 1620 roku. Wyprawa wojsk polskich do Mołdawii zakończyła się klęską pod Cecorą. Skuteczna obrona wojsk polskich w obozie chocimskim w 1621 zakończyła się zawarciem korzystnego dla Rzeczypospolitej pokoju, który utrzymał się przez pół wieku.
Działania wojenne zostały wznowione w drugiej połowie XVII wieku. Bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny była decyzja hetmana kozackiego Piotra Doroszenki, o poddaniu sułtanowi prawobrzeżnej Ukrainy. W 1672 r. armia turecka wkroczyła na terytorium polskie i po zajęciu twierdzy w Kamieńcu Podolskim Rzeczpospolita została zmuszona do zawarcia haniebnego pokoju w Buczaczu. Polska okupiła go oddaniem Ukrainy i Podola, oraz płaceniem rocznego trybutu w wysokości 22 tysięcy czerwonych złotych. Sejm nie ratyfikował tego traktatu i uchwalił podatki na wojsko. Wojna była kontynuowana. W 1673 r. Sobieski zadał Turkom klęskę pod Chocimiem. W 1676 r., już jako król, wytrzymał długotrwałe oblężenie tureckie w obozie pod Żurawnem i zawarł rozejm lepszy od buczackiego, jednak wciąż niekorzystny. Zwalniał on Polskę z dorocznego haraczu dla Turcji (22 tys. czerwonych złotych), jednak pozostawiał Ukrainę i Podole w rękach Imperium. Szukając sprzymierzeńców w wojnie z Imperium Osmańskim, Jan III zawarł sojusz z Austrią. W jego następstwie Sobieski podjął 1683 przeciwko wojskom tureckim oblegającym Wiedeń wyprawę, zakończoną ogromnym sukcesem. W późniejszym czasie król polski, jako inicjator i sygnatariusz Ligi Świętej (Austria, Wenecja, Watykan), kontynuował wojnę z Turcją, podejmując w 1686 i 1691 wyprawy przeciwko tureckiej Mołdawii. Wojna trwała jeszcze aż do 1699 r. i zakończyła się pokojem w Karłowicach (1699 r.), który przywrócił Polsce Podole z Kamieńcem Podolskim oraz utracone tereny woj. kijowskiego i bracławskiego.

Wojny z Rosją
Początkowo były to wojny moskiewsko-litewskie o ziemie ruskie znajdujące się pod panowaniem Litwy. Po zawojowaniu księstw ruskich przez Litwę i Moskwę od czasów Olgierda dochodziło do bezpośrednich starć pomiędzy obydwoma państwami. Władcy Moskwy, dążąc do opanowania całości ziem ruskich, organizowali nieustanne wyprawy przeciw Litwie, w które od czasów unii personalnej (1386r.) coraz częściej angażowała się także Polska.
W 1604 grupa magnatów (Mniszchowie, Wiśniowieccy), wykorzystując kryzys w Rosji związany z wygaśnięciem carskiej dynastii Rurykowiczów, podjęła wyprawę interwencyjną na Moskwę (tzw. Dymitriadę), mającą na celu osadzenie na tronie rzekomego syna Iwana IV, Dymitra Samozwańca. Dymitr został wkrótce zamordowany, ale wydarzenia te wykazały słabość Rosji. W 1609 r. Rzeczpospolita wszczęła wojnę z Moskwą, która w rozumieniu króla i dworu miała rozstrzygnąć spór litewsko-moskiewski. Wojska polskie rozpoczęły oblężenie Smoleńska, a idącą na pomoc twierdzy armię szwedzko-moskiewską w 1610 pobił pod Kłuszynem hetman Stefan Żółkiewski. Polacy zajęli Moskwę, później padł również Smoleńsk. Część bojarów obwołała carem królewicza polskiego Władysława, jednak król nie zaakceptował warunków i sam przejął koronę. Rosjanie się na to nie zgodzili i wybuchło powstanie, polska załoga Kremla poddała się po długim oblężeniu. Kolejne wyprawy polskie również nie przyniosły ostatecznych rozstrzygnięć. W ich wyniku podpisano rozejm w Deulinie (Dywilinie), na mocy którego Polska zatrzymała ziemie: smoleńską, siewierską i czernichowską. Dążenie Moskwy do odzyskania tych ziem stało się przyczyną kolejnych wypraw przeciwko Polsce.
W latach 1632 -1634 toczyła się wojna kolejna wojna zwana smoleńską, ponieważ toczyła się o ważne miasto Smoleńsk. Zakończył ją pokój w Polanowie, który potwierdzał warunki rozejmu w Dywilinie, ale król Władysław IV zrzekł się pretensji do korony carów. Późniejsze wojny polsko-rosyjskie były konsekwencją wojen kozackich.

Dodaj swoją odpowiedź
Historia

WOJNA TRZYDZIESTOLETNIA, ABSOLUTYZM WE FRANCJI I REWOLUCJA BURŻUAZYJNA W ANGLII

Data Wydarzenie

1618 - 1648 Wojna trzydziestoletnia

1618 - 1621 Etap Czeski

1622 - 1629 Wojna o PalatynatWojna duńska

1625 - 1629 Wojna polsko - szwedzka

1630 - 1635 Etap szwedzki

1635 - 1648 Etap fra...

Historia

Wojna 30-sto letnia.

Data Wydarzenie 1618 - 1648 Wojna trzydziestoletnia 1618 - 1621 Etap Czeski 1622 - 1629 Wojna o PalatynatWojna duńska 1625 - 1629 Wojna polsko - szwedzka 1630 - 1635 Etap szwedzki 1635 - 1648 Etap francuski Etap Czeski 23 maja 1618 · Defenestracja...

Język polski

Renesans - wydarzenia historyczne.

Data Wydarzenie 1618 - 1648 Wojna trzydziestoletnia 1618 - 1621 Etap Czeski 1622 - 1629 Wojna o PalatynatWojna duńska 1625 - 1629 Wojna polsko - szwedzka 1630 - 1635 Etap szwedzki 1635 - 1648 Etap francuski Etap Czeski 23 maja 1618 · Defenestracja...

Administracja

Prawo europejskie

Prawo europejskie prof. Tyranowski 1999
Powstanie UE: najważniejsze etapy:
1946 r. Winston Churchill, w Zurichu, mówił o potrzebie stworzenia „stanów zjednoczonych Europy”,
1947 r. Uruchomiony został amerykański Plan Marshall...