Kobieta, jej życie, pragnienia i problemy w literaturze różnych epok.

Kobieta jest niczym pogoda, kobieta zmienną jest, niejeden mężczyzna już się o tym przekonał. Stwierdzenie to można odnieść również charakteryzując osobowość i styl życia płci piękniej na przestrzeni różnych epok. Jedne są subtelnymi kokietkami inne dają przykład wzorowej żony i matki. Niejednokrotnie przekonaliśmy się, że kobieta zdolna jest do najokrutniejszego czynu jakim jest morderstwo. Jednak nie zawsze postać ta była wyrazista, czasami była traktowana szablonowo, jedynie jako dopełnienie mężczyzny.
Według Biblii pierwszą kobietą była Ewa z Raju. Towarzyszka Adama to została skuszona przez diabła przez co skazała siebie i swojego partnera na wygnanie z Raju. Biblijna Ewa to symbol grzechu i nieposłuszeństwa. Pokazuje że kobieta jest zdolna skusić mężczyznę do najcięższych grzechów.
Równie intrygującą postacią jest ponadczasowa Antygona, stworzona przez Sofoklesa. Bohaterka prezentuje w swoim postępowaniu odwagę, stanowczość. Królewska córka na pierwszym miejscu stawia bogów i ich prawa. Dlatego broni swoich racji przed Kreonem, nawet jeśli ma ponieść za to najwyższą cenę. Antygona kieruje się w swoich czynach miłością do brata, poświęcając w ten sposób małżeństwo, miłość a nawet własne życie. Prowadzona na śmierć żałuje nie spełnionej miłości, nie zaznanego macierzyństwa, ale nie dokonanego czynu. Uważam, że postać wykreowana przez Sofoklesa była jedyną kobietą, która potrafiła przeciwstawić się najwyższej władzy w słusznym celu. Niestety jej duma i stanowczość nie zostały docenione.
Bardziej uległą i zależną postacią była kochanka słynnego Tristana. Izolda odznacza się typowymi cechami żony zdradzającej męża. Co prawda gdyby nie napój miłosny Izolda byłaby nadal posłuszną żoną, jednak mimo wszystko kłamie i oszukuje. Główną cechą Izoldy jest bierność, nie potrafi zdobyć się na przeciwstawienie się mężowi oraz wyrażenia swoich uczuć. Woli zamieszkać w samotnie lesie i znosić niewygody, zimno. Partnerka Tristana poddaje się fali uczucia, jest posłuszna kochankowi i poświęca się mu bezgranicznie.Niestety jest to dla niej tragiczne w skutkach.
Śledząc postępowanie i losy Izoldy nasuwa mi się na myśl kobieta, która w podobnych okolicznościach postąpiła odmiennie. Małgorzata młoda, piękna, inteligentna – ideał kobiety.
Bohaterka powieści Michała Bułhakowa również żyła w nieszczęśliwym związku. Jednak potrafiła poświęcić piękny dom, bogatego i wykształconego męża. Zależało jej na szczęściu, a nie na pieniądzach. Małgorzata nie była materialistką , była nieprzeciętna, a jej jedynym pragnieniem było pokochać kogoś równie wyjątkowego. W przeciwieństwie do uległej Izoldy, Małgorzata była stanowcza wiedziała czego chce. Zdobyła się na porzucenie męża, majątku. Odważyła się zaryzykować, ponieważ nie wiedziała co ją czeka po odejściu domu. Ryzyko jednak się opłaciło i doznała szczęścia u boku Mistrza. Małgorzata była jedyna w swoim rodzaju również w swoich kontaktach z Wolantem. Podczas spotkań z szatanem odkrywamy w kobiecie coś nieziemskiego, nazwałabym nawet Małgorzatę małą diablicą, jednak w pozytywnym znaczeniu.
Bez wątpienia większym diabłem była Lady Makbet, którą można porównywać do najsprytniejszych zbrodniarzy powieści kryminalnych. Wiliam Szekspir stworzył demoniczna i bezwzględną postać w dramacie pod tytułem „Makbet”. Lady Makbet w niezwykle ekspresyjny sposób namawia męża do zbrodni. Precyzyjnie planuje zabójstwo i pomaga w jej urzeczywistnieniu. Trudno uwierzyć że kobieta może być tak zimna, okrutna i bezwzględna. Dla zbrodniarki liczyło się jedynie pragnienie władzy, bez względu na sposoby jej zdobycia. Pani Makbet udowadnia, że płeć piękna nie jest jednak tak słabą płcią jak się wydawało.
Żądną władzy i apodyktyczną postacią była również Aniela Dulska, bohaterka wykreowana przez Gabrielę Zapolską. Osoba występująca w „Moralności według Pani Dulskiej”była skąpa, obłudna chciwa. Jej życie opierało się na rządzeniu członkami rodziny i wpieraniu nieetycznych zasad swoim dzieciom. Dulskiej zależy przede wszystkim na tym, aby o jej rodzinie wyrażano się w samych superlatywach. Ogranicza się do zasady „pranie brudów we własnym domu”. Główna bohaterka jest przykładem typowej mieszczańskiej dewocji. Nazwisko Dulskiej stało się synonimem ciemnoty i zacofania oraz braku szacunku do ludzi stojących niżej hierarchii społecznej.
W literaturze Młodej Polski zdarzały się również pozytywne sylwetki kobiet. Między innymi Joanna Podborska bohaterka „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego. Jest chyba jedna z ciekawszych postaci w naszej literaturze. Jest sierotą, może w życiu liczyć tylko na siebie. Dziewczyna nie ma wygórowanych marzeń. Jej pragnieniem jest najskromniejszy domek w którym odnajdzie rodzinne ciepło. Ta wrażliwa i mądra osobapragnie jak każdy milości i szczęścia. Darzy uczuciem Tomasza Judyma, pragnie stworzyć wspólnie z nim dom i wspierać go w trudnych chwilach. Niestety po odrzuceniu mężczyzny przeżywa klęskę. Judym nie docenił poświęcenia i wrażliwości dziewczyny.
Zapewne gdyby Tomasz zdecydował się spędzić resztę życia u boku Joanny przekonałby się, że jest ona wzorową żoną. Takim ideałem żony była na pewno Elżbieta Biecka, bohaterka „Granicy” Zofii Nałkowskiej. Jest ona nieśmiała, wierna kochanka, kochająca żona i matka. Elżbieta nie tylko potrafiła wybaczyć zdradę mężowi, ale przez cały okres trwania małżeństwa wspierała partnera. Nienaganna żona była tak troskliwa, że opiekowała się nawet byłą kochanką Zenona. Trudno to sobie wyobrazić, jednak postępowanie Elżbiety daje dowód do jakich poświęceń jest zdolna kobieta gdy kocha drugą osobę. Troskliwość Elżbiety wyjawiała się nie tylko w jej opiece nad Justyną, nie zapominajmy, że poświęciła ona swoją młodość opiece nad chorą ciotką. Zaradna dziewczyna potrafiła zrozumieć ludzi mieszkających w kamienicy, którzy żyli w nędzy. Z takiego właśnie środowiska wywodziła się Justyna – kochanka Zenona i całkowite przeciwieństwo Elżbiety. Justyna jest typowym przykładem porzuconej kochanki. Odznacza się banalnymi cechami charakterystycznymi dla odrzuconej kobiety, jest naiwna, łatwowierna i nieodpowiedzialna. Dziewczyna ulega namowom mężczyzny, oddaje mu się, a następnie usuwa ciąże. Aborcja prowadzi do choroby psychicznej, która osiąga apogeum w chwili wylania kwasu na byłego kochanka. Uwiedziona i skrzywdzona dziewczyna chciała zemścić się na kochanku. Być może do tak desperackiego czynu doprowadziła ją świadomość, że Zenon był szczęśliwy w swoim związku, a ona samotna i nie potrafiła sobie z tym poradzić.
W literaturze dwudziestolecia międzywojennego zdarzało się również, że to kobieta wykorzystywała mężczyznę. Przykładem jest Laura Kościeniecka, która uwiodła młodego Barykę. Laura była świadoma tego, że działa bardzo pociągająco na mężczyzn i potrafiła to umiejętnie wykorzystać. Podsycała uczucia młodzieńca, jednak nie snuła wobec niego żadnych konkretnych planów. Myślę, że kierowała nią chęć zabawy lub chciała udowodnić sobie, że mimo wieku potrafi jeszcze uwodzić i flirtować z mężczyznami.
Podobne przekonania miały romantyczne bohaterki „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicz i „Zemsty” Aleksandra Fredry. Telimena i Podstolina – obydwie damy SA pewne siebie, dojrzałe i wyniosłe. Ta pierwsza uwodzi młodziutkiego Pana Tadeusza, a Podstolina Wacława. Przewodnią idea w życiu kobiet jest bogactwo i kokieteria. Aby zwiększyć swoje zainteresowanie damy starają się być zagadkowe i dumne, a dzieki opanowaniu sztuki uwodzenia łatwo pozyskują mężczyzn. Wykorzystując swój spryt i urok osobisty próbuja wyłowić bogatego męża.
Postępowanie i pragnienia kobiety nie zmieniły się wiele w następnej epoce – pozytywizmie. Izabela Łęcka traktuje urodę jak towar, a małżeństwo jak transakcję. Jest egoistyczna, zapatrzona w siebie. Lubi hołdy, chętnie flirtuje. Bohaterka „Lalki” Bolesława Prusa pragnie w związku osiągnąć same korzyści a nic nie dać od siebie. Jedyną pozytywna cechą młodej kobietki jest wykształcenie co prawda powierzchowne, jednak Izabela może poszczycić się znajomością języków obcych.
Okres pozytywizmu to także czas w którym kobiety walczyły równouprawnienie z mężczyznami. Emancypantki domagały się zdobycia godnej pracy i równych z mężczyznami zarobków. Takie postulaty wyraźnie widać w twórczości Elizy Orzeszkowej, a przede wszystkim w powieści pod tytułem „Nad Niemnem”. Maria Korczyńska przepracowała całe życie i był to jedyny sens jej egzystencji, jaki znalazła. Podobnie Justyna Orzelska, która nie chce żyć na cudzej łasce, pragnie pracować i być pożyteczną. Postawa kobiet z utworu Orzeszkowej dowodzi że ta płeć potrafi sprostać wielu sytuacjom życiowym nawet tym ekstremalnym. Udowadnia również, że kobieta niekoniecznie musi być lalką zdobiącą mężczyznę lub tradycyjną gospodynią domową.
Niestety, niektóre epoki nie przywiązywały uwagi do postaci kobiety, przez co czytelnik niewiele wiedział o ich życiu. W literaturze odrodzenia i oświecenia kobieta była traktowana szablonowo, widziano w niej albo towarzyszkę mężczyzny albo obiekt seksualny. Kochała takich utworach jak „Do Hanny” czy „Do dziewki” kobiety są traktowane przez Kochanowskiego przedmiotowo. Ba, we fraszce „Na matematyka” poeta ośmiela się obrażać płeć piękną, a dokładniej żonę tegoż naukowca.
Nie więcej dowiadujemy się o kobiecych pragnieniach z satyry Krasickiego „Żona modna”. Wiemy jedynie, że tytułowa postać jest arogancka, gardzi swoim mężem oraz poniża służbę. Trudno dogodzić żonie modnej, która za wszelką cenę pragnie wytworny tryb życia – „ja muszę mieć osobne (pokoje) od spania, od strojów, od książek, od muzyki, od zabaw prywatnych...” . Mąż żony modnej był uległy wobec kuriozalnych kaprysów kobiety. Potwierdza się więc stwierdzenie Krasickiego, że „My rządzim światem, a nami kobiety”.
A jaka jest kobieta dwudziestego pierwszego wieku? Jakie ma pragnienia i problemy? Jeżeli ma nią być tytułowa bohaterka powieści Helen Fielding, to na pewno nie można nazwać jej ideałem. Bridget Jonem ma ponad trzydzieści lat, jest niezależna, żywiołowa pełma poczucia humoru, ale samotna. Brak mężczyzny jest głównym problemem współczesnej kobiety według „Dziennika Bridget Jones”. Poza tym pragnie mieć figure jak modelka i równie nienaganną urodę. Życie bohaterki to pasmo niepowodzeń i gaf, może dlatego trzydziestolatka nie stroni od alkoholu swój wolny czas często spędza sama w domu.
Kobieta współczesna nieco odstaje od powszechnego wzoru, nie stoi już u boku mężczyzny jest indywidualistką, która pragnie być równie silna jak mężczyzna.
Okazuje się, że zarówno tryb życia jak i pragnienia kobiet zmieniały się w zależności od postawy płci przeciwnej oraz sytuacji życiowej. Pisarze różnych epok mieli trudny orzech do zgryzienia próbując wyrazić uczucia kobiety, gdyż zawsze pozostanie ona tajemniczą i trudno dostępną istotą. Bezsprzecznie kobiety posiadają kilka cech, które niezależnie od temperamentu będą ją wyróżniać. Przytoczę tu słowa pisarza epoki romantyzmu Honor’e de Balzaka „Doznawać uczuć, kochać, cierpieć, poświęcać się będzie zawsze istotą życia kobiety”. Aczkolwiek nie zawsze będą to okazywać, to wydaje mi się, że będzie to łączyć wszystkie kobiety, bez względu na czas i miejsce.