Program szkolenia ogólnego dla pracowaników administracyjno biurowych
RAMOWY PROGRAM SZKOLENIA OGÓLNEGO
Pracowników administracyjno – biurowych
Cel szkolenia:
Celem szkolenia jest opanowanie przez uczestników szkolenia wiedzy i umiejętności w zakresie:
- Identyfikacji i oceny zagrożeń związanych z wykonywaną pracą
- Metody ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników
- Kształtowania warunków pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp
- Postępowanie w razie wypadku oraz sytuacjach awaryjnych
TEMATY SZKOLENIA
1. Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy,w tym
a) Praw i obowiązków pracowników i pracodawców w zakresie BHP oraz odpowiedzialności za naruszenie tych zasad
Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP Obowiązki pracownika w zakresie BHP
- Ponosi odpowiedzialność za stan bhp- Pracodawca jest obowiązany, chronić zdrowie i życie pracownika poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu nauki i techniki - Organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy - Zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolowania wykonywania tych poleceń - Zapewniać wykonanie nakazów,wystąpień decyzji i zarządzeń wydanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy- Zapewnić wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy - Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać przepisy o ochronie pracy,w tym przepisy BHP oraz zasady - Znać przepisy BHP, brać udział w szkoleniach i instruktażach z tego zakresu i poddawać się egzaminom sprawdzającym- Wykonywać pracę zgodnie z przepisami i zasadami BHP oraz stosować się do wytycznych przełożonych- Dbać o należyty stan maszyn i urządzeń oraz ład i porządek w miejscu pracy- Poddawać się badaniom wstępnym, okresowym, kontrolnym oraz innym zaleceniom lekarskim i stosować się do ich wskazań- Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy ( w instytucji) wypadku, albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników o znajdującym się w rejonie zagrożenia niebezpieczeństwie
Osoba kierująca pracownikami
- Organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp
- Dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przepisami
- Organizować, przygotować i prowadzić pracę, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy,chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy
- Dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego,a także o sprawności środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem
- Egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
- Zapewnić wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami
b) Ochrony pracy kobiet i młodocianych
OCHRONA PRAC KOBIET
Kodeks pracy zabrania jakichkolwiek dyskryminowania pracowników m.in. ze względu na pleć. Istnieje pewna grupa prac szczególnie uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia, przy których wykonywaniu zabroniony jest udział kobiet. Wykaz tych prac ujęto w Dz.Uz96.Nr114poz.545 to rozporządzenie się ciągle się zmienia.
Wykaz prac wzbronionych kobietą
1.Praca związana z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała
1. Wszystkie pracę, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonywanie pracy,przekraczają 5,000kJ na zmianę roboczą,a przy pracy dorywczej –20kJ/min
2. Ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej:
a) 12kg- przy pracy stałej
b) 20kg-przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w ciągu całej zmiany roboczej)
3. Ręczna obsługa elementów urządzeń (dźwigni, korb, kół sterowniczych itp.),przy której wymaganej jest użycie siły przekraczającej:
a) 50N –przy pracy stałej
B) 100N-przy pracy dorywczej
4.Przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej:
A) 50kg-przy przewożeniu na taczkach jednokołowych
B) 80kg- przy przewożeniu na wózkach 2,3,4-kolowych
C)300kg-przy przewożeniu na wózkach po szynach
5.Kobietom w ciąży w okresie karmienia:
a) Wszystkie prace, przy których najwyższa wartość obciążenia pracą
fizyczną mierzona wydatkiem energetycznym netto na wykonywanie
pracy, przekraczają 2.900KJ na zmianę roboczą
b) Praca w pozycji wymuszonej
c) Pracę w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany
Roboczej
2.Prac w mikroklimacie zimnym, gorącym
Kobietą w ciąży w okresie karmienia:
a) Praca w warunkach, w których wskaźnik PMV(przewidywana ocena średnia) określany zgodnie z Polską Normą jest większy od –1,5
b) Prace w warunkach, których wźkaznik PMV( przewidywana ocena średnia) określona zgodnie z Polską Normą,jest mniejszy od 1,5
c) Pracę w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15 C
4. Prac w hałasie i drganiach
Pracę w środowisku, w którym wartości ważone przyspieszenia drgań oddziaływujących na organizm człowieka przez koniczyny górne, mierzone zgodnie z Polskimi Normami, dla drgań o różnej wartości wzpółczynika szczytu przy ciągłym 8- godzinnym oddziaływaniu na organizm przekraczają wartości podane w tabeli
Składowe drgań Wartości ważone przyspieszenia drgań (m/s )
K 2 2
X,Y,Z(x,y,z) 0,26 0,6 0,93
Prace w środowisku, w którym wartości ważone przyspieszenia drgań o ogólnym oddziaływaniu na organizm człowieka, mierzone zgodnie z Polską Normą, dla drgań o różnej wartości współczynnika szczytu przy ciągłym 8-godzinnym oddziaływaniu na człowieka, przekraczają wartości podane w tabeli
Składowe drgań Wartości ważone przyspieszenia drgań (m/s )
K 2 2
Kobietom w ciąży:
a) Prace w środowisku,w którym poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy, mierzony zgodnie z Polskimi Normami, przekracza wartość 65dB
b) Prace w środowisku, którym poziom ciśnienia akustycznego hałasu infradźwiękowego mierzony zgodnie z Polskimi Normami, przekracza wartości podane w tabeli(dla 8-godzinnej ekspozycji na hałas)
Częstotliwości środkowa pasm oktawowych(Hz) Poziom ciśnienia akustycznego(dB)
8;16 85
31,5 80
c) prace w środowisku, w których poziom ciśnienia akustycznego hałasu ultradźwiękowego mierzony zgodnie z Polskimi Normami przekracza wartości podane w tabeli.
Częstotliwość środkowa pasm tercjowych(kHz) Dopuszczalny poziom ciśnienia akustycznego(dB)
10:12,5,16 77
20 87
25 102
31,5,40,50,63,80,100 107
5.Prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz prac przy monitorach ekranowych
Kobietom w ciąży:
a) Prace w zasięgu pól elektromagnetycznych o natężeniach przekraczających wartość dla strefy bezpiecznej
b) Prace w środowisku, w którym występują przekroczenia ¼ wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń promieniowania nadfioletowego, określonych w przepisach w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
c) Prace w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące
d) Prace przy obsłudze monitorów ekranowych –powyżej 4 godzin na dobę
6.Prace pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości
1.Prace pod ziemią we wszystkich kopalniach, z wyjątkiem pracy:
a) Na stanowiskach kierowniczych, nie wymagające stałego przebywania pod
ziemią i wykonywania pracy fizycznej
b) W służbie zdrowia
c) W okresie studiów w ramach przygotowania zawodowego
d) Wykonywanej dorywczo i nie wymagającej pracy fizycznej
2. Kobietom w ciąży:
a) Praca na wysokości –poza stałymi galeriami, pomostami, podestami i innymi stałymi podwyższeniami, posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem (bez potrzeby stosowania środków ochrony indywidualnej przed upadkiem),oraz wchodzenie i schodzenie po drabinach i klamrach
b) Prace w wykopach oraz zbiornikach otwartych
7. Prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu
8. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi:
Kobietom w ciąży i w okresie karmienia:
a) Prace stwarzające ryzyko zakażenia: wirusem wątroby typu B, wirusem ospy wietrznej, wirusem różyczki, półpaśca, wirusem HIV
b) Prace przy obsłudze zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi i inwazyjnymi
9. Prace w narażeniu na szkodliwych substancji chemicznych :
Kobietom w ciąży i w okresie karmienia:
a) Pracę w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, określonych w odrębnych przepisach
b) Pracy w narażeniu na niżej wymienione substancje chemiczne niezależnie od ich stężenia w środowisku pracy:
- Chloropren
- 2-etyloksenol
- Etylenu dwubromek
- Mangan
- Styren
- Rtęć i jej związki organiczne i nieorganiczne
- Preparaty od ochrony roślin
- Węgla dwusiarczek
c) Pracę w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich stężenie w środowisku pracy przekraczają wartości 1/3 najwyższych dopuszczalnych stężeń
10. Prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi
Kobiety w ciąży i w okresie karmienia:
a) pracę w wymuszonym rytmie pracy (np. na taśmie)
b) pracę w wewnątrz zbiorników i kanałów
c) pracę stwarzające ryzyko ciężkiego urazu fizycznego lub psychicznego np.
gaszenie pożaru udział w akcjach ratowniczych, pracę z materiałami
wybuchowymi, prace przy uboju zwierząt hodowlanych oraz obsłudze
rozpłodników
Szczególnej ochronie podlega kobieta w ciąży, gdzie pracodawcy w tym czasie nie wolno
- Wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę (za wyjątkiem upadłości firmy lub gdyby rozwiązanie umowy nastąpiło z winy pracownicy danego zakładu)
- Zatrudniać kobiety w godzinach nadliczbowych i porze nocnej
- Bez zgody kobiety delegować ją poza stałe miejsce pracy
Pracodawca wówczas jest zobowiązany:
- Przenieść do innej pracy kobietę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią, zatrudnioną przy pracy wzbronionej kobietą w ciąży, a jeżeli jest to niemożliwe zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy
- Przenieść do innej pracy, skrócić jej czas pracy lub zwolnić na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy , kobietę w ciąży która przedstawi zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniach do wykonywanej pracy
- Udzielać ciężarnej płatnych zwolnień od pracy na zalecenia przez lekarza badania lekarskie związane z ciążą
W świetle kodeksu pracy młodociany- osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zabronione jest zatrudnienie osoby, która nie ukończyła 16 lat
Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
- Ukończyli, co najmniej gimnazjum
- Przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu
MŁODOCIANI ZATRUDNENI SĄ NA NASTĘPUJĄCYCH ZASADACH
- Młodociani nie posiadający żadnych kwalfikaji zawodowych mogą być zatrudnieni jedynie w celu przygotowania zawodowego
- Możliwe zatrudnienie młodocianego na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac, których wykaz określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza
- W okresie odbywania zajęć szkolnych tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 12h, a w okresie ferii szkolnych 35h t tydzień i 7 h na dobę
- Pracodawca jest zobowiązany zwalniać młodocianego do pracy na czas zajęć szkolnych
- Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przystąpieniem do pracy oraz badaniom kontrolnym i okresowym w czasie jego wykonywania
- Czas pracy młodocianego nie powinien przekraczać 8h/dobę
c) Wypadków pracy i chorób zawodowych oraz świadczeń z nimi związanych
Wypadek przy pracy- zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną,może spowodować uraz lub śmierć,które nastąpiło w związku z wykonywaną pracą.
Brak któregokolwiek członu powoduje, że wypadek nie może być zdefiniowany jako wypadek przy pracy.
Nagłość zdarzenia – ma miejsce wtedy, gdy w czasie dniówki roboczej, pracownik ulegnie wypadkowi. Włączając w to drogę do pracy i z pracy
Przyczyna zewnętrzna- wszelkiego rodzaju urazy mechaniczne, chemiczne cieplne,siły przyrody działania osób trzecich
Związki z wykonywaną pracą – zdarzenie ma miejsce wtedy, gdy nastąpiło:
- Podczas lub w związku z wykonywaniem czynności na rzecz pracodawcy np. usunięcie awarii przez pracownika, jeżeli w trakcje wykonywania tych czynności pracownik uległ wypadkowi w drodze pomiędzy siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku wynikające ze stosunku pracy
Związki z pracą:
-dojście pracownika do zakładu pracy
-udanie się do przełożonego
-zwolnienie pracownika, w celu wizyty u lekarza lub załatwianie spraw osobistych
Podział wypadków przy pracy
- wypadki śmiertelne
- wypadki ciężkie
- wypadki zbiorowe
Dokumentacja powypadkowa
- Protokół powypadkowy
- Statystyczna karta wypadku
- Rejestr zakładowywych wypadków przy pracy
- Szkice sytuacyjne
Zespół powypadkowy
- Pracownik służby BHP
- Społeczny inspektor pracy
Choroba zawodowa- została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy. Przy ocenie działania czynników szkodliwych należy uwzględnić:
- Stopień i czas narażenia zawodowego
- Rodzaj wykonywanej pracy
Każde podejrzenie o chorobę zawodową w danym zakładzie musi być zgłoszone na piśmie przez pracodawcę organowi Inspekcji Sanitarnej oraz inspektorowi pracy.
Świadczenia przysługujące pracownikowi z tytułu wypadków przy pracy:
-
Rodzaj świadczenia Świadczenie zdefiniowane
Zasiłek chorobowy Przysługuje ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy była spowodowana wypadkiem lub chorobą zawodową
Świadczenie rehabilitacyjne Przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy
Zasiłek wyrównawczy Przysługuje ubezpieczonemu, który jest pracownikiem, gdy jego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
Jednorazowe odszkodowanie Przysługuje rodzinie zmarłego pracownika który był ubezpieczony lub rencista
Renta z tytułu niezdolności do pracy Przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
Renta szkoleniowa Przysługuje ubezpieczonemu stosunku, do którego orzeczono celowość przekfalfikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
Renta rodzinna Przysługuje członka rodzinny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty z tytułu wypadków przy pracy lub choroby zawodowej
Dodatek do renty rodzinnej Przeznaczony dla sieroty zupełne
d) Profilaktyka opieki zdrowotnej nad pracownikami
Wstępnym badania lekarskim podlegają osoby:
- Przyjmowane do pracy
- Pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni, a których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe
- Badania wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, a podstawie kolejnej umowy zawartej po rowiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o prace z tym pracownikiem
- Pracownik podlega okresowym badania. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, powodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badania lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywanej pracy na dotychczasowym stanowisku
- Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy w związku z przeprowadzonymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, w razie wyjazdu na badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według tabel przy podróżach służbowych
- W razie stwierdzenia u pracownika choroby zawodowej, pracodawca na podstawie orzeczenia lekarskiego, zobowiązany jest przenieść pracownika do innej pracy na czas określony w tym orzeczeniu
e)Nadzoru i kontroli nad warunkami pracy
Nadzór wewnętrzny nad warunkami pracy Nadzór zewnętrzny nad warunkami pracy
Pracodawca Państwowa Inspekcja Pracy
Pracownik służby BHP Inspekcja Sanitarna
Osoba kierująca Pracownikami Organizacje Związkowe
2. Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy
Słowo ergonomia jest pochodzenia greckiego i składa się z dwóch członów ergon- praca i nómos- prawo.Za autora terminu ergonomia uważa się Polaka Wojciecha Jastrzębskiego, który w 1857 r w czasopiśmie „Przyroda i Przemysł” opublikował artykuł Rys ergonomii, czyli nauki o pracy, opartej na prawach zaczerpniętych z nauk przyrodniczych.
Jastrzębskiego można uważać za prekursora polskiej ergonomii
Ergonomia – jest nauką zajmującą się przystosowaniem maszyn, urządzeń, narzędzi stanowisk roboczych do psychofizycznych wartościowości człowieka, a zatem uzyskanie pełnego komfortu pracy.
Ergonomia łączy, więc podstawowe elementy nauki o człowieku i nauki o człowieku i nauk techniczno organizacyjnych.
Prowadzone badania wykazały, że dla uzyskania pełnego komfortu pracy należy uwzględnić jeszcze szereg dalszych czynników, wchodzą tutaj w grę takie czynniki jak
- Warunki środowiska pracy, a więc mikroklimat, częstotliwość powietrza, hałas, drgania, promieniowanie
- Wysiłek fizyczny związany z wykonywaną pracą (przełączenie dźwigni sterujących)
- Warunki psychiczne, monotonia pracy, koncentracja uwagi, estetyka otoczenia, czytelność wskaźników, barwy itp.
- Warunki psychologiczne i socjologiczne, takie jak odpoczynek, stosunki międzyludzkie i społeczne
Ergonomia, korzysta z takich nauk jak
- Fizjologia pracy
- Technika i technologia
- Psychologia inżynieryjna
- Normowanie pracy
- Higiena pracy
- Antropometria
- Itp.
Ergonomia jest, więc integracją wszystkich dziedzin wiedzy o człowieku oraz niektórych nauk technicznych, wykorzystuje też w swoich działaniach nauki ścisłe jak fizyka, chemia.
Ergonomia koncepcyjna – związana z projektowaniem nowych maszyn, urządzeń, stanowisk pracy, czy całych wydziałów lub zakładów.
Ergonomia korekcyjna- działa przede wszystkim na rzecz poprawy istniejących warunków
Ergonomia badawcza- zajmuje się badaniami naukowymi przydatnymi do praktycznego stosowania
W działalności służb bhp najważniejszą rolę odgrywa ergonomia korekcyjna.
Bardzo duże znaczenie ma dostosowanie maszyny do fizycznych możliwości człowieka.
Nie można jednak pomijać w tym aspekcie ogólnych informacji związanych z fizjologią pracy, gdyż pozwala ona na bardziej precyzyjną ocenę jej uciążliwości. Z punktu widzenia wydatku energetycznego w czasie pracy przyjmuje się następujące klasyfikacje
Wielkość wydatku energetycznego w kcal
Stopnie ciężkości pracy Brutto na minutę Netto na 8- godzin pracy
Bardzo lekka 2,5 Do 300
Lekka 2,5-5,0 300-800
Średnia 5,0-7,5 800-1500
Ciężka 7,5-10,0 1500-2000
Bardzo ciężka 10,0-12,5 2000-3000
Krańcowo ciężka 12,5 Ponad 3000
Podstawową wartością jest w pracy fizjologiczne funkcjonowanie organizmu pracownika, którego obciążenie warunkami pracy powinno być zredukowane do minimum, a wypoczynek, określony potrzebami, stosowny w optymalny sposób.
Praca człowieka może być
Praca statyczna-, gdy ciało przy wysiłku znajduje się w bezruchu
Praca dynamiczna-, gdy wysiłkowi towarzyszy ruch ciała
Praca może dotyczyć ograniczonej grupy mięśni i narządów bądź też całego organizmu. Praca mięśni ogólnie biorąc polega na przetworzeniu drogą przemiany materii, energii cieplnej w mechaniczną. Wykorzystanie pracy przez mięśnie jest uwarunkowane ich budową anatomiczną, zawartość składników chemicznych i specyficznym ukrwieniem i unerwieniem. Własne zasoby energetyczne mięsni wystarczą na stosunkowo krótki okres pracy, następnie zużywane są zapasy energetyczne organizmu. Przy braku dostateczna energii z zewnątrz, możliwości wykonania przez organizm byłoby krótkotrwałe i prowadziłyby do szybkiego wystąpienia uczucia zmęczenia.
Przemiana materii organizmu w warunkach pracy jest tym szybsza, im większy jest wysiłek wkładany w wykonywaną czynność. Z tego względu zapotrzebowanie kaloryczne pracujących fizycznie jest znacznie zróżnicowany. Istotną sprawą są tutaj posiłki regeneracyjne (substraty energetyczne)dla pracowników, a szczególnie ich wydawanie w okresie zimowym.
3.Ocena zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla zdrowia uciążliwymi i niebezpiecznymi występującymi w procesach pracy oraz metody ochrony przed tymi zagrożeniami
Zagrożenie- stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę .według Polskiej normy
Czynniki niebezpieczne ,szkodliwe i uciążliwe w procesie pracy można podzielić na dwie podstawowe grupy
Czynniki niebezpieczne (urazowe) , które poprzez swoje działanie na człowieka mogą spowodować wypadek przy pracy bądź uraz. Zagrożenie mogą spowodować następujące czynniki :
- Elementy ruchome i luźne
- Elementy ostre i wystające
- Przemieszczanie się ludzi
- Poparzenia
- Pożar lub / wybuch
Wymienione wyżej zagrożenia należą do czynników fizycznych działają na pracownika w sposób nagły.
Czynniki szkodliwe i uciążliwe.Działają na pracownika przez dłuższy okres mogą spowodować obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika np. obniżenie wydajności pracy lub zmiany w stanie zdrowia wywołujące w ostateczności choroby zawodowe.
Czynniki te dzielimy na cztery podstawowe grupy
1. Czynniki fizyczne:
-hałas ( ustalony, nieustalony, hałas infradziwiękowy, hałas ultradźwiękowy)
-wibracje(ogólna oddziaływaniu na pracownika przez koniczyny górne)
-mikroklimat
- Promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe)
- Promieniowanie jonizujące
- Promieniowanie laserowe
- Pole elektromagnetyczne ( niskie i wysokiej częstotliwości)
- Pole elektrostatyczne
- Pyły przemysłowe
2. Czynniki chemiczne:
W zależności od rodzaju działania na organizm człowieka dzielimy je na:
- Toksyczne
- Drażniące
- Uczulające
- Rakotwórcze
- Mutagenne
- Upośledzające funkcje rozrodcze
W zależności od drogi działania na organizm człowieka przez:
- Drogi oddechowe
- Skórę i błony śluzowe
- Przewód pokarmowy
3. Czynniki biologiczne:
- Mikroorganizmy roślinne i zwierzęce( bakterie, wirusy, grzyby,pierwotniaki) oraz wytwarzające przez nie toksyny i alergeny
- Makrorganizmy roślinne i zwierzęce
4. Czynniki psychofizyczne
- Obciążenia fizyczne (statyczne i dynamiczne)
- Obciążenia psychonerwowe
Podział ten nie jest oczywiście ostry, ponieważ mogą występować czynniki szkodliwe zaliczane np. do grupy czynników chemicznych, których działanie może być nagłe i powodować wypadek przy pracy np. trucizny zaliczane do substancji toksycznych
Ogólne zasady oraz metody likwidacji lub ograniczenia wpływu niebezpiecznych szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w procesie pracy
Wskazane jest aby wyżej wymienione czynniki ,były analizowane pod kątem działania na organizm pracownika oraz możliwie eliminować lub ograniczać jego emisje.
O to kilka zasad likwidacji lub ograniczenia wpływu tych czynników na pracownika:
1. Eliminacja źródeł niebezpiecznych i szkodliwych czynników realizowana przez:
- dobór nieszkodliwych surowców lub zastępowanie bardziej szkodliwych mniej szkodliwymi , półfabrykatów i innych materiałów stosowanych w procesach technologicznych
- dobór procesów technologicznych oraz maszyn i urządzeń nie stwarzających zagrożeń czynnikami fizycznymi , chemicznymi , biologicznymi
- unieszkodliwienie odpadów
2.Ograniczenie oddziaływania tych czynników przez odsunięcie człowieka z obszaru ich oddziaływania realizowane poprzez:
- Zastąpienie człowieka przez roboty
- Mechanizacje, automatyzacje
- Optymalne rozmieszczenie lub wydzielenie uciążliwych urządzeń
- Stosowanie sygnalizatorów stanów niebezpiecznych lub uniemożliwienie wejścia człowieka w strefie zagrożenia
3. Ograniczenie oddziaływania na człowieka czynników niebezpiecznych i szkodliwych przez odsłonięcie strefy narażenia. Należy przy tym wziąć pod uwagę:
- Stosowanie odpowiednich kubatur budynku lub pomieszczeń, stosowanie środków ochrony przed przenikaniem emitowanych czynników np. zabezpieczenie przed przenikaniem w różnej poztacji promieniowania, stosowanie materiałów dźwiękoizolacyjnych itp.
- Hermetyzacja procesów produkcyjnych przed wydostawaniem się w otoczenie człowieka gazów, par cieczy i ciał stałych (pyłów)
- Stosowanie zbiorowych w pomieszczeniach oraz na stanowiskach pracy (osłony, ekrany, obudowy izolacyjne, wentylacja, klimatyzacja)
4. Ograniczenie zagrożenia tych czynników dzięki zastosowaniu ochron osobistych realizowana przez:
- Dobór właściwie stosowanych ochron osobistych, w zależności od istniejących zagrożeń
- Odpowiednie przygotowanie i konserwację ochron osobistych
- Zasady przydziału ochron osobistych
- Stosowanie znaków nakazu stosowania ochron
5. Ograniczenie zagrożenia człowieka czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi przez dobór pracowników, właściwą organizację pracy oraz oddziaływanie na bezpieczne zdrowie pracowników. Bierze się tutaj pod uwagę:
- Przestrzeganie przeciwwskazań zdrowotnych do zatrudnienia na danym stanowisku
- Przestrzeganie obowiązku zatrudnienia pracowników o właściwych kfalfikacjach zawodowych
- Dobór psychologiczny
- Ostrzeganie o zagrożeniach i zakresie wykonywania pewnych czynności (sygnały bezpieczeństwa, znaki i barwy bezpieczeństwa)
4.Organizacja stanowisk pracy z komputerami i innymi urządzeniami biurowymi
Organizacja stanowiska komputerowego
Wyposażenie stanowiska komputerowego pod kątem ergonomicznym jest to:
- komputer wraz z oprzyżadowaniem (monitor, klawiatura, mysz ,drukarka , itp.) , a także stół i siedziska i inne sprzęty
- podczas pracy z komputerem pracownik może być narożny, na czynniki szkodliwe i uciążliwe .
Czynniki szkodliwe
- pole elektrostatyczne rzędu do 100 V/m w odległości około 50 cm od ekranu wywołanego wysokim potencjałem dodatnim monitora ekranowego
- promieniowanie elektromagnetyczne indukowane przez prąd i napięcie o różnych pasmach częstotliwości ,szczególnie małych (Elf) i bardzo małych (ULF) częstotliwości
- promieniowanie jonizujące
- promieniowanie ultrafioletowe
Powyższe czynniki szkodliwe występują w monitorach wyposażonych w tradycyjne kineskopy – nie występują natomiast przy ekranach ciekłokrystalicznych (LCD) i plazmowych stosowanych w komputerach typu laptop i noteebok. Postęp techniczny całkowicie je zmniejszył do wartości uznawanych za bezpieczne
Czynniki uciążliwe
- Niewłaściwe oświetlenie środowiska pracy
- Migotanie obrazu na ekranie
- Brak ostrości i rozmycie kolorów
- Wymuszona pozycja przy pracy
- Hałas
- Nieprawidłowe rozmieszczenie stanowisk komputerowych względem siebie
- Niewłaściwy mikroklimat
- Niergonomiczne stanowisko pracy ( pulpit, siedzisko)
- Stres psychologiczny
W związku z powyższym niezwykle istotne jest uwzględnienie w czasie projektowania stanowiska pracy podstawowych zasad ergonomii. Nieuwzględnienie tych zasad może spowodować pojawienie się dolegliwości zdrowotnych, a także z ekonomicznego punktu widzenia – obniżenie wydajności pracy
Rozmieszczenie elementów stanowiska komputerowego:
Planowane stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowy, powinno również uwzględniać również:
- Charakter pracy ( ciągła, dorywcza,wprowadzenie danych, edycja tekstu itp.)
- Ustalenie stanowiska względem oświetlenia:
a) Ekran monitora powinien być ustawiony poprzecznie względem okien w odległości około 1m od nich
b) Olśnienie bezpośrednie od opraw okien, przezroczystych lub półprzezroczystych ścian,albo jasnych płaszczyzn pomieszczeń oraz olśnienie odbiciowe od od ekranu monitora powinno zostać ograniczone przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych żaluzji lub zasłon w oknach
c) Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego pod warunkiem,że będą to oprawy nie powodujące olśnienia
d) Dostateczna przestrzeń pracy,pozwalająca na umieszczenie wszelkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu koniczyn górnych
e) Takie usytuowanie stanowiska w pomieszczeniu,aby zapewnić pracownikowi swobodny dostęp do niego. ·Odległości między sąsiednimi monitorami powinna wynosić, co najmniej 0,6 metra między pracownikiem i tyłem sąsiadującego monitora, co najmniej 0,8
f) Urządzenia pomocnicze:
- Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów. Stanowisko pracy należy wyposażyć uchwyt na dokumenty posiadający regulacje ustawień, wysokości pochylenia oraz odległości od pracownika.
- Uchwyt na dokument powinien znajdować się przed pracownikiem, między ekranem monitora, a klawiaturą lub w innym miejscu – w pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy głowy i oczu
Elementy stanowiska komputerowego
Siedzisko ( krzesło),powinno posiadać stabilność,przez wyposażenie;
- Dostateczna stabilność,przez wyposażenie go, w co najmniej pięciopodporową stójkę z kółkami jeżdżącymi
- Wymiary oparcia i siedziska zapewniają wymaganą pozycję ciała i swobodne ruchów
- Regulacje wysokości siedziska w zakresie 400-500mn od podłogi
- Regulacja wysokości oparcia oraz regulacje pochylenia oparcia
- Mechanizmy regulacji powinny być stosunkowo łatwe w obsłudze
Stół, szerokość i wysokość stołu powinna zapewniać:
- klawiatura ustawiona na stole nie powinna być ustawiana w odległości mniejszej niż 100mn między klawiaturą a przednią częścią stołu
- Ustawienie elementów wyposażenia w odpowiednie odległości od pracownika,to jest w zasięgu jego koniczyn górnych bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji
- Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być ustalona tak, aby zapewnić:
a) Normalne położenie koniczyn górnych zapewniające przy obsłudze klawiatury
b) Odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20 - 50 w dół, licząc od linii poziomej od oczu do środka ekranu monitora,przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika
c) Odpowiednia przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu. Powierzchnia blatu powinna być matowa,najlepiej barwy jasne
Monitor :
- Znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne
- Obraz na ekranie powinien być stabilny
- Regulacje ustawienia monitora, co najmniej 20 i do tyłu 5 do przodu oraz obrót własnej, o co najmniej 120 - po 60 w obu kierunkach
- Ekran monitora powinien być poryty warstwą antyodbiciową lub, co najmniej odpowiedni filtr
- W razie potrzeby wynikającej z indywidualnych cech pracownika powinna być użyta odpowiednia podstawa monitora lub regulowany stół
- Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosić od 400-750mn
Klawiatura powinna umożliwić przyjęcie takiej pozycji, która nie powodowała by zmęczenia mięśni koniczyn górnych podczas pracy .
Klawiatura powinna w szczególności:
a) mieć możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0- 15
b) mieć odpowiednią wysokość przy spełnianiu warunku, aby wysokość środkowego rzędu klawiszy alfanumerycznych z literami A, S licząc od płaszczyzny stołu nie przekraczała 30mn dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury
c) powierzchnia klawiatury powinna być matowa a umieszczone na niej znaki kontrastowe i czytelne
Podstawowe zasady pracy przy komputerze
- Codziennie wieczyć pomieszczenie, w którym znajduje się komputer
- W zależności od potrzeb, trzyśćić ekran płynem elektrostatycznym
- łączyć przemienię pracę związaną z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami pracy nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała – przy nieprzekraczaniu nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora lub korzystać z co najmniej pięciominutowej przerwy wliczonej do czasu pracy ,po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
- Kobiety w mogą pracować przy monitorach ekranowych do 4 godzin dziennie
5. Zasady postępowania w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (pożaru, awarii),w tym zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie wypadku
Wypadek przy pracy- jest to zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z wykonywaną pracą
Postępowanie w razie wypadku przy pracy
Należy uniemożliwić:
-dojścia do miejsca wypadku osobą niepełnosprawnym
-uruchomienie maszyn i urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały zatrzymane
-dokonywania zmian położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek
Zasady organizacji pierwszej pomocy w przedsiębiorstwie
W każdym przedsiębiorstwie musi być zorganizowana pierwsza pomoc w razie wypadku.
Takiej udziela pielęgniarka, najczęściej jednak są to w zakładzie przeszkolone osoby w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Te osoby muszą być poinformowane o miejscu gdzie tej pomocy mogą udzielić oraz muszą widzieć gdzie znajdują się apteczki .
Wyposażenie apteczek powinno być skonsultowane z lekarzem sprawującym nadzór medyczny.
Oprócz tych osób pracownik powinien być zapoznany na szkoleniu z ogólną organizacją udzielania pierwszej pomocy . W zakładzie powinna znajdować również w widocznym miejscu apteczka oraz instrukcja udzielania pierwszej pomocy
OGÓLNE ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY
Postępowanie osoby ratującej powinno wyglądać następująco:
- Ocena zdarzenia i podjęcie działania
- Jak najszybciej usunięcie czynnika niebezpiecznego działającego na poszkodowanego
- Ocena zaistniałego zagrożenia dla życia poszkodowanego czyli sprawdzenie – tętna ,oddechu oraz drożności dróg oddechowych ,ocena stanu przytomności ,ustalenie rodzaju urazu (ranny, poparzenia ,złamania )
- Zabezpieczyć chorego przed możliwością dodatkowego urazu lub innego zagrożenia
- Wezwanie pomocy fachowej
- Zorganizowanie transportu poszkodowanego
Zagrożenie – każdy czynnik powodujący utratę życia i zdrowia .
OGÓLNE METODY ZAPOBIEGANIA POŻAROM I WYBUCHOM
- Usuwanie materiałów palnych ze strefy zagrożenia to ważny element prewencji szczególnie wówczas, gdy mała ilość substancji palnej może być źródłem przemieszczania się ognia. Oto kilka przypadków, gdy usunięcie substancji palnej jest konieczne:
- Odpylanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem pyłów
- Usunięcie odpadków ( szczególnie mających zdolność do sam ogrzewania się np. zaolejone czyściwo)
- Spalanie w pochodni gazów odlotowych np. rafinerie
- Wentylowanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem
ZAPOBIEGANIE POŻAROM
Mamy dwa sposoby walki z pożarami:
- Ochronna czynna,(gdy walczymy już z powstałym ogniem)
- Ochronna bierna, ( gdy czynimy wszystko, aby nie dopuścić do powstania pożaru)
TYPOWY SPRZĘT GAŚNICZY I JEGO KONSERWACJA:
W praktyce wykorzystujemy następujący sprzęt gaśniczy:
- Woda i piasek ( służy do tłumienia pożaru w zarodku)
- Hydranty
- Hydronetki
- Gaśnice