Charakterystyka tkanki łącznej płynnej

W oparciu o różnice strukturalne i czynnościowe, a przede wszystkim w zależności od rodzaju włókien występujących w tkance łącznej właściwej, możemy podzielić ją na tkankę wiotką, zbitą, siateczkowatą, i tłuszczową. Tkanka zwierzęca zbudowana z żywych komórek i martwej substancji międzykomórkowej (włóknistej lub homogenicznej o różnej konsystencji. Zależnie od typu komórek i właściwości substancji międzykomórkowej wyróżniamy:
- tkankę łączną zarodkową
- tkankę łączną właściwą
- tkankę łączną chrzęstną
- tkankę łączną kostną
- tkankę łączną krwiotwórczą
- krew
- limfe (chłonkę).
Głównym typem tkanki łącznej zarodkowej jest tkanka mezenchymatyczna (mezenchyma). Jest ona prekursorem wszystkich rodzajów tkanek łącznych zwierząt dorosłych, ma luźną, gąbczastą strukturę, wypełnia przestrzenie między rozwijającymi się narządami. Składa się z komórek, małej ilości włókien i płynnej substancji podstawowej. Komórki mezechyny mają kształt gwiaździsty, tworzą nieliczne wypustki. Zależnie od rozmaitych czynników z komórek mezechyny powstają:
- retikulocyty
- fibroblasty
· makrofagi
· agranulocyty (monocuyty i limfocyty)
· granulocyty kwasochłonne
· melanocyty
· komórki tuczne
· komórki tłuszczowe
· komórki plazmatyczne
- chondroblasty
- osteoblasty
- hemocytoblasty
- mioblasty
- komórki tłuszczowe.
Drugim typem tkanki łącznej zarodkowej, występującym pod skórą i w sznurze pępkowym zarodków ssaków jest tkanka galaretowata. Jest tkanką ubogą w komórki, natomiast zawiera włókna kolagenowe i sprężyste oraz galaretowatą substancje podstawową. Wspólną cechą wszystkich rodzajów tkanek łącznych właściwych jest obecność w substancji międzykomórkowej włókien kolagenowych (klejorodnych) i sprężystych (elastycznych) bądź włókien siateczkowatych. Włókna leżą zanurzone w substancji podstawowej, będącej homogeniczną mieszaniną białek i glikoprotein. Występuje również płyn tkankowy, umożliwiający krążenie substancji odżywczych i metabolitów.

Wizualne przedstawienie typów tkanek łącznych:



Charakterystyka tkanki łącznej – krwi
Rodzaj tkanki łącznej o właściwościach swoistych, zachowującej płynną konsystencję. Substancję międzykomórkową komórki stanowi osocze (55 – 60 % objętości komórki), w którym znajdują się elementy upostaciowane:
- erytrocyty (krwinki czerwone RBC
- leukocyty (krwinki białe WBC)
- trombocyty (płytki krwi).
Wśród leukocytów wyróżnia się:
- limfocyty
- granulocyty
- monocyty.



Rozmaz krwi człowieka.
Między licznymi erytrocytami
Widoczne: monocyt leżący
w pobliżu dwóch granulocytów
(z lewej) oraz limfocyt (z prawej)


U człowieka krew stanowi 7 – 10 % masy ciała i jest częścią (ok. 30 %)
płynu zewnątrzkomórkowego. U dorosłego mężczyzny, ważącego 70 kg, objętość krwi wynosi ok. 6*106 erytrocytów, 5-10*103 leukocytów oraz 2-3*105 płytek, a zatem w całej objętości krwi dorosłego mężczyzny jest ok. 3*1013 elementów komórkowych. Czas życia poszczególnych komórek krwi jest różny i wynosi od kilku godzin (granulocyty) do wielu lat (niektóre limfocyty). Najliczniejsze z nich, erytrocyty, żyją ok. 120 dni, co oznacza, że przeciętnie trzy razy w roku muszą się wszystkie wymienić. Rola krwi, ze względu na jej ustawiczne krążenie w organizmie, jest związana przede wszystkim z dostarczaniem do komórek i transportem z komórek ciała gazów oddechowych, substancji odżywczych i regulatorowych oraz końcowych produktów przemiany materii.


Krew zapewnia stałość środowiska wewnętrznego organizmu i dzięki właściwościom buforowym utrzymuje odpowiedni jego skład i ciśnienie osmotyczne. Pełni funkcje obronne, a także uczestniczy w rozprowadzaniu ciepła w organizmie. Poszczególne składniki krwi wykazują daleko idącą specjalizacje w kierunku pełnienia odpowiedniej funkcji:
Osocze:
W ok. 90 % osocze krwi składa się z wody, w której znajdują się substancje organiczne (ok. 9 %) i nieorganiczne (do 1 %) masy ciała. Głównym składnikiemorganicznym krwi są białka, które wykazują zróżnicowaną ruchliwość wpolu elektrycznym, dzięki różnicom w wielkości i ładunku elektrycznym cząsteczek. Wyróżnia sięwśró nich:
- albuminy (najmniejsze białka osocza stanowiące 55 – 60 % białek osocza)
- globuliny (poruszające się wolniej 30 – 40 %)
- fibrynogenu (duże cząsteczki ok. 6 %)
Globuliny nie są jednorodne, roździelają się bowiem na a-globuliny, b-globuliny, g-globulin, czyli przeciwciał wytwarzanych przez komórki plazmatyczne (limfocyty B) ®układu odpornościowego, białka osocza powstają w wątrobie. Albuminy utrzymują właściwą zawartość wody w osoczu, dzięki wywieraniu tzw. Ciśnienia ankotycznego. Ciśnienie to decyduje o objętości wody, która na poziomie włosowatych naczyń krwionośnych przenika z krwi do płynu wewnątrzkomórkowego i w przeciwnym kierunku. Razem z a-globulinami, b-globulinami albuminy pełnią funkcję białek transportowych, przenoszących lipidowe i cukrowe składniki osocza, niskocząsteczkowe hormony (np. steroidy, hormony tarczycy), niektóre jony (Cu2+ , Fe2+).Frakcja g-globulinowa osocza zawiera głównie przeciwciała, uczestniczące w reakcji odpornościowej. Fibrynogen, razem z trombocytami i różnymi czynnikami osoczowymi, uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi, w wyniku którego z rozpuszczalnego fibrynogenu powstaje nierozpuszczalna fibryna, tworząc skrzep, zapobiegający wypływaniu krwi z uszkodzonych naczyń krwionośnych. Po oddzieleniu fibrynogenu powstaje surowica, zawierająca wszystkie pozostałe składniki osocza. Oprócz białek osocze krwi zawiera też inne składniki organiczne:
- cukrowce (gł. glukozę)
- wolne aminokwasy
- lipidy (triglicerydy i kwasy tłuszczowe związane z białkami osocza jako lipoprotein)
- cholesterol
- mocznik
- kwas mlekowy
- inne związki będące zarówno metabolitami.
Są one istotne dla prawidłowego przebiegu procesów chemicznych zachodzących w organizmie, jak i produktami końcowymi, przenoszonymi do wątroby (w celu przekształcenia w nietoksyczne pochodne) lub do narządów wydalania (u człowieka nerki). W osoczu znajdują się składniki nieorganiczne, które stanowią układy buforowe krwi (wodorowęglany i fosforany, głównie sodu i potasu), są też chlorki, jony wapnia i magnezu, a także kationy innych metali, występujących w mniejszych ilościach, lecz istotnych dla poprawnego funkcjonowania organizmu (np. żelaza czy miedzi). Zawartość niektórych składników osocza, np. glukozy i wapnia, ma duże znaczenie dla przeżycia osobnika, musi zatem być utrzymywana na stosunkowo stałym poziomie, precyzyjnie regulowanym przez układ hormonalny i nerwowy. Pomiary ilościowe zawartości poszczególnych składników krwi mają ogromne znaczenie diagnostyczne, wskazują na prawidłowy lub patologiczny przebieg wielu procesów, zachodzących w organizmie.
Komórki krwi:
Proces powstania komórek krwi, zwany krwiotworzeniem lub hemopoezą jest bardzo wydajny i przebiega przez całe życie. U człowieka komórki krwi powstają w czerwonym szpiku kostnym, znajdującym się w kościach płaskich (czaszka, mostek), wielokształtnych (kręgi, żebra) i w nasadkach kości długich (kości kończyn) u osób młodych. W wyniku zachodzących w szpiku przekształceń wielomożliwościowych (multipotencjalnych) komórek macierzystych (kiedyś zwane komórki pnia), będących prekursorami wszystkich rodzajów komórek krwi, do krążenia dostają się już komórki wyspecjalizowane, zdolne do spełniania swoich funkcji. Wyjątek stanowią limfocyty, które po opuszczeniu szpiku muszą jeszcze odbyć rodzaj ,,edukacji’’ funkcjonalnej, zwanej nabywaniem kompetencji immunologicznej. Proces ten, polegający na pojawieniu się na powierzchni limfocytów odpowiednich struktur (antygenów) powierzchniowych, odbywa się w pierwotnych narządach limfoidalnych, czyli w ®grasicy i ® bursie Fabrycjusza ptaków lub jej analogach funkcjonalnych u pozostałych kręgowców (niektóre obszary szpiku kostnego i śledziony ptaków).
Erytrocyty odpowiedzialne za transport tlenu są perfekcyjnie wyspecjalizowane do pełnienia tej funkcji. U ssaków są to drobne, wypełnione hemoglobiną dwuwklęsłe komórki pozbawione jądra, o wymiarach nieco przewyższających średnicę włosowatych naczyń krwionośnych. Stwarza to konieczność odkształcania się erytrocytów podczas pokonywania ego odcinka krążenia; ruch krwinek czerwonych jest w tedy spowolniony, co w powiązaniu z ich bliskim kontaktem ze ścianami śródbłonka naczynia włosowatego znacznie skraca drogę dyfuzji gazów oddechowych i ułatwia wymianę gazową.

Erytrocyt, rzeczywista
średnica ok. 8 mm, grubość
ok. 2 mm


Erytrocyty niższych kręgowców mają kształt elipsoidalny, są znacznie większe od krwinek czerwonych ssaków i mają jądro komórkowe. W rozwoju ewolucyjnym kręgowców, od ryb do ssaków, następowało stopniowe zmiejszanie się wymiarów erytrocytów z jednoczesnym wzrostem ich liczby w jednostce objętości krwi i większą zawartością ® hemoglobiny. Hemoglobina (Hb) jest hemoproteiną, złożoną z czterech podjednostek, z których każda zawiera część białka, czyli globinę, połączoną z hemem, grupą prostetyczną wiążącą tlen. Wiązanie tlenu z hemoglobiną odbywa się w narządach wymiany gazowej (u ssaków w pęcherzykach płucnych). Tlen jest przekazywany komórkom, a na jego miejsce do erytrocytów przenika dwutlenek węgla (CO2). Niszczenie erytrocytów odbywa się w śledzionie, a uwolniona z nich hemoglobina podlega dalszym przemianom w wątrobie. Żelazo jest w większości odzyskiwane do ciągłego odtwarzania hemoglobiny, a część hemowa służy do syntezy barwników żółciowych (głównie bilirubiny). Na powierzchni erytrocytów znajdują się struktury glikoproteinowe (antygeny powierzchniowe), należące do rodziny markerów, które pozwalają rozpoznawać inne komórki i pozostawać z nimi w odpowiednim kontakcie. Najlepiej poznane są substancje grupowe krwi człowieka (aglutynogeny), rozpoznawane na podstawie reakcji z naturalnie występującymi przeciwciałami osoczowymi (aglutyninami). Wyróżnia się cztery główne grupy krwi ludzkiej:
- A (z podgrupami A1 I A2)
- B
- AB i O
- czynnik Rh (układ zawierający tzw. antygen D)
Osocze krwi osobnika z daną grupą krwi nie zawiera komplementarnych dla niej aglutynin (np. u osobnika z grupą ą w osoczu są aglutyniny anty-B), dlatego erytrocyty krążą normalnie. Natomiast kontakt osocza z krwią obcą grupowo wywołuje aglutynację, czyli zlepienie erytrocytów, a następnie ich hemolizę i pojawienie się dużych ilości produktów degradacji hemoglobiny (tzw. Żółtaczka hemolityczna).
Leukocyty nie są morfologicznie jednorodnym typem komórek krwi, ale wszystkie pełnią funkcję obronne. Oznacza to, że mają zdolność odróżnienia komórek własnych organizmu od substancji obcych, tzw. antygenów, którymi są zarówno bakterie, wirusy i różne szkodliwe substancje, docierające do organizmu z zewnątrz, jak i chorobowo (także i nowotworowo) zmienione komórki własne osobnika. Można je rozróżnić na podstawie wielkości i kształtu jądra komórkowego, ilości cytoplazmy oraz zdolności do barwienia obecnych w niej ziarnistości.






Do leukocytów zalicza się:
- granulocyty
- limfocyty
- monocyty.

Limfocyty występują a krążeniu ogólnym jako niezdolne do fagocytozy niewielkie komórki o zbitym jądrze, otoczonym wąskim rąbkiem cytoplazmy. Limfocyty, które powstają w grasicy (limfocytami T) i mają zdolność przeprowadzania tzw. Komórkowej reakcji odpornościowej. Stanowi ona głównie obronę organizmu przed infekcjami wirusowymi, grzybicznymi, niektórymi bakteriami, a także przed nowotworami. Ten typ reakcji jest również zaangażowany w odrzucanie przeszczepów. Limfocyty dojrzewające u ptaków w bursie Fabrycjusza, a u ssaków w wątrobie płodowej i w szpiku dorosłych osobników, nazywają się limfocytami B swoistych przeciwciał, głównie w odpowiedzi na antygeny bakteryjne.

Monocyt są najmniej liczne, ale największe spośród leukocytów, mają nerkowatego kształtu jądro otoczone dużą ilością bezziarnistej cytoplazmy. Opuszczając krążącą krew, monocyty osiedlają się w tkankach, gdzie przekształcają się w makrofagi, migrujące do ognisk zapalnych, w których pełnią funkcję komórek fagocytujących i prezentujących antygeny limfocytom.
Granulocyty są leukocytami o różnokształtnych jądrach (pałeczkowate, segmentowe, płatowate), al. Podstawę do ich rozróżniania morfologicznego stanowią ziarnistości obecne w cytoplazmie, wykazujące różne powinowactwo do barwników. Najliczniejsze są granulocyty obojętnochłonne (neutrofile)

Mniej liczne są granulocyty kwasochłonne (eozynofile)

I tylko niewiele jest granulocytów zasadochłonnych (bazofile).

Barwliwość ziarnistości cytoplazmatycznych granulocytów zależy od tego, jakie substancje biologiczne są w nich zawarte. Granulocyty obojętnochłonne pierwsze reagują na infekcję bakteryjne, kierują się do ognisk zapalnych, gdzie fagocytują napotkane bakterie, dzięki uwolnieniu różnego rodzaju enzymów hydrolitycznych i oksydoredukcyjnych, zawartych w ich ziarnistościach. Bazofile zawierają w swych ziarnistościach histaminę (substancję powodującą rozszerzenie naczyń krwionośnych), heparynę, przeciwdziałającą krzepnięciu krwi oraz wiele substancji przeciwzapalnych. Uczestniczą one w reakcjach nadwrażliwości (alergicznych), objawiającej się w łagodnej postaci wysypką, katarem, miejscowym zaczerwienieniem i swędzeniem skóry, ale niekiedy są przyczyną wystąpienia ciężkiego szoku anafilaktycznego. Granulocyty kwasochłonne uczestniczą w reakcjach zwalczania niektórych pasożytów, ich liczba wzrasta u osób z nadwrażliwością (alergie). Rozpoznanie obcości stanowi pierwszy etap obrony organizmu, po którym następuje rozwój swoistej reakcji odpornościowej, komórkowej lub humoralnej, uzależnionej od charakteru wywołującego ją antygenu. W rozpoznawaniu antygenu uczestniczą komórki zdolne do fagocytozy (monocyty, makrofagi), oraz subpopulacja limfocytów T (tzw. Limfocyty Th, pomocnicze) odpowiednio ,,wykształconych’’ w grasicy. Pobierająca antygeny komórka fagocytująca, komórka prezentująca atygeny, dokonuje w swym wnętrzu takiej jego obróbki chemicznej, że odsłaniają się tzw. Determinanty antygenowe, czyli struktury odpowiedzialne za wywoływanie reakcji odpornościowej. Zostają one rozpoznane przez obecne w krążeniu dorosłe odpornościowo, niewielkie limfocyty T i B, które po spotkaniu z komórką prezentującą antygeny podlegają pobudzeniu, objawiającym się zespołem zmian morfologicznych i funkcjonalnych, zwaną transformacją blastyczną. Polega ona na zainicjowaniu syntezy DNA w limfocytach, które powiększają swoje rozmiary, pojawiają się receptory, swoiste wobec rozpoznanej determinanty antygenowej. Oznacza to wytworzenie, obok komórek efektorowych, także i komórek pamięci, które, przy ponownym spotkaniu z tym samym antygenem, będą odpowiadać na niego szybciej i znacznie intensywniej. Komórki efektorowe w obrębie limfocytów T są zróżnicowane na limfocyty Th (pomocnicze) i Tc/s (cytotoksyczne/supresorowe), natomiast limfocyty B stają się komórkami plazmatycznymi produkującymi przeciwciała.
Trombocyty (poza ssakami) maja owalny kształt i zawierają jądro komórkowe. U ssaków są fragmentami dużej komórki szpiku kostnego megakariocytu i biorą udział z jednej strony w procesie hemostazy, czyli tworzenie skrzepu, chroniącego organizm przed utratą krwi, z drugiej zaś wytwarzają substancje zapobiegające powstawaniu niebezpiecznych dla organizmu skrzepów wewnątrznaczyniowych. Pierwszą reakcją na uszkodzenie naczynia krwionośnego jest otoczenie miejsca uszkodzonego przez trombocyty, uwalniające serotoninę, która powoduje skurcz mięśniówki naczynia i zmniejszenie lub całkowite zatrzymanie wypływu krwi. Następnie rozpoczyna się proces krzepnięcia krwi, będący kaskadą reakcji enzymatycznych, polegających na kolejnym aktywowaniu białek osoczowych, tzw. czynników krzepnięcia krwi. Uszkodzenie naczynia prowadzi do uruchomienia tego mechanizmu, w wyniku, czego powstaje aktywna postać enzymu tromboplastyny, ta zaś w obecności dwuwartościowych jonów wapnia (Ca2+) katalizuje przejście zawartej w osoczu protrombiny w trombinę. Z kolei pod wpływem trombiny rozpuszczalnebiałko osoczowe, fibrynogen przekształca się w nierozpuszczalną fibrynę, tworząc sieć, zatrzymującą komórki krwi. To właśnie jest skrzep, po oddzielenie, którego osocze przekształca się w surowicę.


Charakterystyka układu limfatycznego – limfy (chłonki)
Limfa to płyn tkankowy po przedostaniu się do naczyń limfatycznych staje się limfą (chłonką). Płynąc przez węzły chłonne, zabiera z nich limfocyty, a pozbywa się ciał obcych lub szkodliwych, które ulegają tu sfagocytowaniu. Ma to istotne znaczenie dla obronności organizmu, ponieważ bakterie a nawet komórki nowotworowe zanim dostaną się z tkanek do krwi, zostają zatrzymane w węzłach chłonnych. Ta część limfy, która rozpoczyna swój bieg od jelita cienkiego uczestniczy w transporcie tłuszczów pokarmowych
Układ limfatyczny jest otwarty bierze on początek w przestrzeniach międzykomórkowych,- naczynia limfatyczne zbierają płyn tkankowy, który się w nich gromadzi. Drobne naczynia limfatyczne łączą się w większe, a te po przejściu przez węzły chłonne odprowadzają limfę = chłonkę pni chłonnych, które wpadają do głównych naczyń chłonnych:
Przewodu piersiowego,- przewodu chłonnego prawego

Naczynia chłonne szyi.
Naczynia chłonne szyi odprowadzają chłonkę z głowy i szyi . Płyn tkankowy zanim powróci do układu krążenia, jest filtrowany przez węzły chłonne w celu wyłapania wszelkich obcych cząsteczek . Pomaga to chronić organizm przed infekcjami . Gdy boli nas gardło , węzły chłonne szyi obrzmiewają i odczuwamy ból .

Naczynia chłonne klatki piersiowej.
Chłonka odprowadzana z kończyn górnych i klatki piersiowej przechodzi przez węzły chłonne pachowe położone w dołach pachowych . W ich wnętrzu chłonka jest filtrowana . Przefiltrowany płyn spływa naczyniami chłonnymi klatki piersiowej : przewodem chłonnym prawym i przewodem piersiowym . Przewód piersiowy jest głównym naczyniem układu chłonnego , zbiera nadmiar płynu z prawie wszystkich części ciała . Przewód piersiowy rozpoczyna się pod przeponą , następnie biegnie w górę wzdłuż przedniej powierzchni kręgosłupa i uchodzi do dużej żyły leżącej poniżej szyi .

Naczynia chłonne jamy brzusznej.
Nadmiar płynu tkankowego ze wszystkich narządów jamy brzusznej , w tym żołądka , wątroby , trzustki i jelit , jest odprowadzany naczyniami chłonnymi do węzłów chłonnych w jamie brzusznej. Węzły te filtrują płyn , by usunąć zeń wszelkie szkodliwe cząsteczki , które mogłyby wywołać infekcję . Stąd przefiltrowany płyn płynie przewodem piersiowym do serca . Ważną rolę w zwalczaniu infekcji pełni śledziona , która leży w górnej części jamy brzusznej , po lewej stronie , zasłonięta dolnymi żebrami. Jedno z jej głównych zadań polega na umożliwieniu namnażania dwóch rodzajów komórek , makrofagów i limfocytów , które oczyszczają krew i biorą udział w reakcjach obronnych . Makrofagi filtrują krew , usuwając bakterie , resztki i zużyte erytrocyty ; limfocyty niszczą wnikające do ciała
mikroorganizmy .

Naczynia chłonne miednicy.
Naczynia chłonne występują zwykle w grupach . Przykładem może być górna część uda w okolicy pachwiny. Naczynia chłonne odprowadzają nadmiar płynu tkankowego z dolnej części tułowia do węzłów chłonnych . Wewnątrz każdego węzła sieć limfocytów wychwytuje szkodliwe organizmy , aby nie dopuścić do infekcji.

Węzły chłonne
Węzły chłonne zbudowanie są z tkanki siateczkowej, w jej oczkach znajdują się limfocyty zbierane przez limfę. Struktury te wychwytują z limfy bakterie i substancje toksyczne, które zostają sfagocytowane przez obecne tu komórki o właściwościach żernych.

Grudki chłonne
Grudki chłonne są skupieniami tkanki siateczkowej występującej wśród inne tkanki.

Grasica
Grasica znajduje się w śródpiersiu przednim. U noworodków w dzieciństwie jest duża. Od 12 roku życia zaczyna stopniowo zanikać,- spełnia ona dwojaką funkcję. Produkuje ona i wysyła na obwód limfocyty T a także produkuje hormony i wchodzi w skład układu dokrewnego.

Płyn tkankowy
Płyn tkankowy stanowi wewnętrzne środowisko organizmu, powstający z produktów metabolizmu komórek i z przesącz płynu przez ściany naczyń włosowatych krwionośnych. Wypełnia przestrzenie międzykomórkowe, docierając do poszczególnych komórek i pełniąc funkcję pomostu między krwią a komórkami. Za jego pośrednictwem woda, sole mineralne, organiczne, składniki odżywcze, tlen, ciała odpornościowe, enzymy i hormony przenikają z krwi do komórek.
Produkty metabolizmu i CO2 odbywają drogę odwrotną. Ma skład zbliżony do osocza krwi, zawiera mniej białek


JAK POWSTAJE CHŁONKA ?
90 % objętości powstającego przesączu z naczyń włosowatych powraca do krążenia za pomocą naczyń żylnych, pozostałe 10 % naczyniami chłonnymi. Początkowe naczynia limfatyczne zbudowane są z jednej warstwy komórek oplecionych filamentami łączącymi się z włóknami elastycznymi. Gromadzenie się płynu w przestrzeni międzykomórkowej doprowadza do rozciągania włókien zakotwiczonych w komórkach śródbłonka początkowych naczyń chłonnych, powoduje to otwarcie okienek międzykomórkowych i płyn wnika do naczyń. Ciśnienie chłonki wewnątrz naczyń wzrasta powyżej wartości ciśnienia płynu śródmiąższowego co powoduje skurcz i zamknięcie zastawek. Woda z chłonki powraca do przestrzeni śródmiąższowej zgodnie z wektorem różnicy ciśnień. Stąd w początkowym odcinku naczyń limfatycznych chłonka staje się trzykrotnie bardziej zagęszczona niż płyn międzykomórkowy. W odcinkach proksymalnych układu limfatycznego chłonka zostaje ponownie zagęszczona na poziomie węzłów limfatycznych.