Anatomia
Uklad kostny: Zadania - 1.Stanowi rusztowanie 2.Osłania narządy wewnętrzne 3.Stanowi przyczep dla miesni 4.Nadaje wielkosca naszego organizmu 5.Nadaja kształt 6.Utrzymuje postawe ciala 7.Produkuje komorki krwi (szpik kostny) 8.Jest skladnikiem soli mineralnych(wapń) 9.Jest aparatem ruchu biernego Kosci sie regeneruja (odrastaja) OSTEOLOGIA - nauka o kosciach skladnik: a)organiczny(oselina) nadaje kosciom elastycznosc(takie kosci spotykamy u dzieci) b)nieorganiczne - sole mineralne , sole wapnia i fosforu, nadaje kosciom kruchosc(u ludzi starych) ISTOTA GĄBCZASTA - znajduje sie w nasadach kosci długich i wewnatrz kosci plaskich, krótkich i roznoksztaltnych ISTOTA ZBITA - znajduje sie w trzonach kosci dlugich i na zewnatrz plaskich i roznoksztaltnych SZPIK KOSTNY a)zolty - jest to szpik ktory powstal w miejscu szpiku czerwonego który przestal funkcjonowac. (wypelniony komorkami zoltymi [tluszczem]) b)czerwony - wytwarza komorki krwi (arytrocyty, trombocyty, linfocyty) znajduje sie we wszystkich kosciach plodu noworodka i dzieci do 6 roku zycia CZYNNOSCI KOSCI Kosc(tkanka kostna) jest zywa koscia, regeneruje sie, bierze udzial w przemianie materii, jest zbiornikiem soli mineralnyc h(zw. wapnia) ciagla wymiana miedzy krwia a tkanka kostna PODZIAL KOSCI a)Ksztalt -dlugie(udowa) -krotkie (nadgarstek) -plaskie(lopatka,mostek) -ronzoksztaltne(kregi) -pneumatyczne (wypelnionepowietrzem np. kosci sitowa, skroniowa i klinowa) OSTEOLOGIA SZCZEGOLOWA : - Kosci czaszki - Kosci kregoslupa - kosci klatki piersiowej - konczyna gorna - konczyna dolna KOSCI CZASZKI : a) mozgoczaszka - gorna i tylna czesc w kosciach czaszki. Spelnia role ochronna mozgowia. Naleza do niej nastepujace kosci:- potyliczna - ciemieniowa(2x) -czolowa -skroniowa(2x) -klinowa -sitowa b) trzewioczaszka - oslania nazady zmyslow i trzewia(poczatkowe odcinki ukladu pokarmowego i drog oddechowych. Naleza do niej kosci: -nosowa -jazmowa - szczeka -zuchwa -łzowa -podniebienie -malzowa nosowa -przegroda nosa(lemiesz) -gnykowa CZESCI ANATOMICZNE TWARZY CZASZKI - luki brwiowe -gladzizna - brzegi nadoczodolowe CZASZKA JAKO CALOSC - kosci czaszki polaczone sa miedzy soba tkanka laczna wloknista i nazywaja sie one szwami. Istnieje tylko jedno ruchome polaczenie(staw skroniowo -zuchwowy) KREGOSLUP - 33-34 kergi - glowna os naszego ciala - podpora -chroni rdzen kregowy -bierny narzad ruchu ODCINKI KREGOSLUPA: - szyjny (7kregow) - piersiowy (12 kregow) - krzyzowy (5 kregow) - ledzwiowy (5 kregów) - ogonowy (guziczny [4-5 kregow]) BUDOWA KREGU - kazdy kreg zbudowany jest z trzonu i jest on od strony przedniej i z luku ktory znajduje sie od strony tylnej grzbietowej. Na łuku mamy wyrostki - kolczysty(wyczowalny prze skore_ -wyrostki poprzeczne, wyrostki stawowe(do polaczenia sie jednego kregu z drugim) POŁĄCZENIA KOŚCI: 1. Połączenia ścisłe Dzielimy w zależności od tkanki, która łączy kości: 1. Więzozrosty - elementem łączącym jest tkanka łączna. 2. Chrząstkozrosty- elementem łączącym jest chrząstka, 3. Kościozrosty- powstają w wyniku kostnienia więzozrostu, lub chrząstkozrostu WIĘZOZROSTY- więzadła występujące w stawach, szwy w czaszce. Typy szwów: - piłowaty (zębaty), - płaski, - rowkowy, - łuskowy. Przykładowy więzozrost to ciemiączka!!! - Ciemiączko wielkie (czołowe, przednie), - Ciemiączko tylne ( potyliczne), - Ciemiączko boczne: - przednio- boczne ( klinowe), - tylno- boczne ( sutkowe). CHRZĄSTKOZROSTY- przykłady: Chrząstka nasadowa między trzonem kości, a jej końcem, Krążki międzykręgowe, Chrząstkozrosty śródpotyliczne: - klinowo- potyliczny, - klinowo- skalisty, - skalisto- potyliczny. 2. Połączenia ruchome (stawy) Podstawowym elementem każdego stawu są: - powierzchnia stawowa, - jama stawowa, - torebka stawowa. W stawach występują też elementy dodatkowe, jak obrąbki, łąkotki, więzadła, krążki stawowe, dzielące jamę stawową na 2 części, kosmki, fałdy. Podział stawów: 1.Ze względu na liczbę kości tworzących staw: - Stawy proste- utworzone przez 2 kości, - Stawy złożone- utworzone przez więcej niż 2 kości. 2. Ze względu na kształt powierzchni stawowych i ruchomość: Stawy 1- osiowe- ruch odbywa się wzdłuż 1 osi , np.: 1. Staw obrotowy - w którym odbywają się ruchy obrotowe, czyli odwracania i nawracania, np. staw promieniowo- łokciowy bliższy i dalszy. 2. Staw zawiasowy - z rucham zginania i prostowania. 3. Staw szczytowo- obrotowy- jest to tzw. staw śrubowy. Wykonywane są w nim ruchy obrotowe głowy, ale przy obrocie następuje zbliżanie lub oddalanie powierzchni stawowych. * Stawy 2- osiowe- ruch odbywa się wzdłuż 2 osi. 1. staw kłykciowy (eliptyczny) (ryc.)- np. - staw promieniowo- nadgarstkowy- z ruchami zginania, prostowania, odwodzenia, przywodzenia, obwodzenia(jako kombinacja poprzednich ruchów). - staw szczytowo- potyliczny głowy- z ruchami zgięcia, prostowania i z ruchami bocznymi. b) staw siodełkowy- np. - staw nadgarstkowo- śródręczny kciuka- z ruchami przeciwstawiania i odprowadzania, przywodzenia i odwodzenia, z ruchem obwodzenia kciuka. * Stawy wieloosiowe- ruchy odbywają się w wielu osiach. 1. staw kulisty wolny - panewka jest płytka i obejmuje niewielką powierzchnię głowy kości ramiennej, np. - staw ramienny- z ruchami zginania i prostowania, odwodzenia i przywodzenia, odwracania i nawracania, obwodzenia. 2. staw kulisty panewkowy- panewka jest głęboka i obejmuje ponad połowę głowy kości udowej, np. - staw biodrowy- ruchy jak w stawie ramiennym, ale o mniejszym zakresie. * Stawy nieregularne- mają nieregularne powierzchnie stawowe, a pod względem ruchomości zalicza się je do stawów wieloosiowych, np. 1. stawy obojczyka: barkowo - obojczykowy, mostkowo- obojczykowy. * Stawy płaskie- posiadają wszystkie podstawowe elementy stawów, ale maja bardzo małą ruchomość, np. 1. staw krzyżowo- biodrowy