Hormony

W skład układu hormonalnego wchodzą gruczoły dokrewne oraz wyspecjalizowane tkanki, których zadaniem jest produkowanie hormonów.
Hormon-związek organiczny, który w organizmie reguluje i koordynuje czynności narządów i tkanek, przyczyniając się do zachowania homeostazy w całym organizmie.
Klasyfikacja gruczołów: wydzielania zewnętrznego-posiadają one przewody wyprowadzające, którymi ich wydzieliny wydostają się na zewnątrz organizmu lub do jam ciała(mleczne, ślinowe, potowe, łojowe); wydzielania wewnętrznego(dokrewne)-nie posiadają przewodów wyprowadzających, a hormony przedostają się bezpośrednio do krwi(przeszynka, przysadka mózgowa, tarczyca, przytarczyce, grasica, nadnercza), położone są w różnych częściach organizmu, różnią się między sobą wielkością, kształtem, budową oraz wydzielanymi hormonami; mieszane-posiadają przewody wyprowadzające, oprócz wydzielania hormonów pełnią też w organizmie inne funkcje(trzustka, jądra, jajniki)
Przysadka mózgowa jest gruczołem położonym u podstawy mózgu, w zagłębieniu siodełka tureckiego, składa się z płata przedniego i tylnego. Działanie jest silnie sprzężone z podwzgórzem i tworzy ogniwo łączące układ nerwowy i hormonalny. Komórki nerwowe podwzgórza syntetyzują neurohormony, które są przekazywane za pomocą zakończeń nerwowych do tylnej części przysadki, gdzie są magazynowane i uwalniane do krwi: wazopresyna, oksytocyna. Część gruczołowa przedniego płata przysadki nie posiada bezpośredniego połączenia nerwowego z podwzgórzem, dlatego inne neurohormony są wydzielane przez podwzgórze do układu wrotnego przysadki i wraz z krwią docierają do przedniej części przysadki regulując syntezę i wydzielanie hormonów tropowych. Są to hormony pobudzające i hamujące, które mają wpływ na wydzielanie i uwalnianie hormonów z przedniego płata przysadki mózgowej. Masa:0,7g; z międzymózgowiem połączona lejkiem; kształt owalny. Wydzielane hormony: hormon wzrostu, adrenokortykopina(pobudza korę nadnerczy do wydzielania hormonów), tyreotropina(pobudza tarczycę), gonadotropina.
Podwzgórze-część podkorowa mózgowia zaliczana do międzymózgowia, masa w mózgu człowieka wynosi około 4,5 g. Składa się z następujących części: ciała suteczkowate, guz popielaty, lejek, przysadka, skrzyżowanie wzrokowe, pasma wzrokowe. Podwzgórze jest ściśle połączone z przysadką, malutkim narządem wydzielającym różne hormony do krwi.
Hormony: wazopresyna(zmniejsza straty wody w nerkach), oksytocyna(skurcze macicy podczas porodu, pobudza wydzielanie mleka)
Szyszynka-jest to nieparzysta struktura leżąca nad grzbietowo, zawiera komórki neurosekrecyjne (pinealocyty), podporowe komórki glejowe oraz tkankę łączną wraz z licznymi naczyniami krwionośnymi. Wydziela melatoninę(opóźnia dojrzewanie płciowe).
Grasica-jest dość dużym gruczołem leżącym w górnej części klatki piersiowej i pokrywającym górną część tchawicy. U noworodków i we wczesnym dzieciństwie osiąga największe rozmiary, a około 12 roku zaczyna stopniowo zanikać. Zbudowana jest z wielu zrazików, w których można wyodrębnić część korową i rdzenną. Wydziela tymozynę(wpływa na reakcje odpornościowe)
Nadnercza-są to parzyste gruczoły dokrewne, które przylegają do szczytów nerek. Zbudowane są z komórek międzynerkowych i chromatochłonnych, różniących się pochodzeniem, budową i wydzielanymi hormonami. Rdzeń nadnerczy wydziela adrenalinę i noradrenalinę(hormony walki). Kora nadnerczy wydziela kortykoidy(metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów, regulują gospodarkę wodną , pobudliwość mięśni)
Tarczyca-gruczoły te połączone są wąskim pasem tkanki biegnącym w poprzek tchawicy tuz poniżej krtani. Tarczyca składa się z grupy komórek nabłonka sześciennego tworzącego pęcherzyki wypełnione wewnątrz substancją koloidalną. Wydzielają tyroksynę(wzrost zużycia tlenu, nasilenie tempa metabolizmu), kalcytoninę(spadek stężenia wapnia w osoczu).
Przytarczyce-niewielkie gruczoły dokrewne zazwyczaj cztery. Występują w obrębie torebki otaczającej tarczycę na jej górnym i dolnym biegunie. Wydzielają parathormon(reguluje poziom wapnia we krwi i kościach)
Trzustka-gruczoł mieszany, do 18cm dł. Wydziela glukagon(podwyższa zawartość cukru we krwi), insulinę.
Jądra-zbudowane są z ukrwionej tkanki łącznej w której znajdują się kanaliki nasienne kręte. Ściana kanalików z budowana jest z komórek podporowych w których znajdują się spermatogonia, przechodzą one spermatogenezy, które kanalikami wyprowadzane są z jądra do najądrzy. Wydziela androgeny(testosteron-rozwój męskich cech płciowych, spermatogeneza, popęd seksualny)
Jajniki-zbudowane z ukrwionej tkanki łącznej w której znajdują się pęcherzyki jajnikowe w różnym stadium rozwoju, produkują estrogeny(estradiol; kontrolują wykształcanie żeńskich cech płciowych, cykl menstruacyjny, popęd płciowy)

Moczówka prosta-niedobór wazopresyny(hormon wydzielany przez podwzgórze);objawy: wydzielanie dużej ilości silnie rozcieńczonego moczu.

Karłowatość-niedobór hormonu wzrostu e dzieciństwie(1m)

Gigantyzm-nadmiar hormonu wzrostu w dzieciństwie(1,20-1,30m)

Akromegalia-nadmiar hormonu wzrostu u osób dorosłych; następnie przerost i zniekształcenie wielkości dłoni, stóp, łuków brwiowych i żuchwy

Kretynizm-niedoczynność tarczycy u małego dziecka, jest to skrajny przypadek spowodowany spowolnieniem tempa procesów metabolicznych

Choroba Basedowa-nadczynność tarczycy, która produkuje nadmierną ilość tyroksyny;objawy: nadpobudliwość, podwyższenie temp. Ciała, intensywne pocenie się, spadek wagi ciała i bardzo często wytrzeszcz gałek ocznych.

Wole-niedoczynność tarczycy, które powoduje przerost gruczołu tarczowego, co uwidacznia się w przedniej części szyi.

Cukrzyca typu I-insulinozależna (hormon, który obniża poziom glukozy we krwi); powstaje w wyniku uszkodzenia komórek trzustki, które produkują insulinę; najczęściej występuje u dzieci, osób do 40 roku życia. Objawy: cukromocz, chory traci na wadze, wypija duże ilości płynów.
Hipoglikemia-nadczynność trzustki komórek beta

Choroba Abbisona-niedoczynność kory nadnerczy. Objawy: zanik kory nadnerczy, brunatne zabarwienie skóry i błon śluzowych, zaburzenia przemiany materii, nudności i napadowe bóle brzucha, nerwowość i przygnębienie, bezsenność, niskie ciśnienie krwi, wstrząsy, przewlekła niewydolność nadnerczy, zapaść.

Antagonizm działania hormonów na przykładzie insuliny i glukagonu- Kamórki alfaprodukują glukagon, który powoduje pobudzanie się rozkładu glikogenu w wątrobie, pobudza syntezę glukozy z innych związków organicznych, co doprowadza do podwyższenia stężenia glukozy we krwi. Komórki beta produkują insulinę, która zwiększa wychwytywanie glukozy z krwi; pobudza syntezę glikogenu w wątrobie i mięśniach co powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi.