Polityka społeczna wobec przemian demograficznych. Migracje, starzenie populacji jako problemy społeczne i ekonomiczne

Polityka społeczna ? przyjęty i realizowany przez organizacje pozarządowe zespół długofalowych działań na rzecz zaspokajania potrzeb i rozwiązywania problemów społecznych.
Interdyscyplinarna nauka o problemach i kwestiach społecznych, o sposobach racjonalnego ich rozwiązywania.
Częścią polityki społecznej jest polityka ludnościowa która jest systemem świadomych przedsięwzięć, których celem jest wywoływanie pożądanych zmian w rozwoju i ruchu ludności.
Rozróżniamy 3 typy polityki ludnościowej:
? Pronatalistyczna- obejmuje działania zmierzające do zwiększenia liczby urodzeń; celem tej polityki jest osiągnięcie największego liczebnego wzrostu ludności z pominięciem jakościowej strony tego procesu
? Antynatalistyczna- obejmuje działania zmierzające do ograniczenia wzrostu liczbowego ludności; celem jest utrzymanie reprodukcji zawężonej
? Neutralna (umiarkowana)- dąży do zachowania istniejącej sytuacji ludnościowej, pozostawiająca zagadnienia prokreacji rodzinom i wyspecjalizowanym organizacjom; celem jest dbałość o stronę jakościową procesów ludnościowych, przebiegających w ramach reprodukcji prostej
Demografia, nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach gospodarczych i społecznych badanego terytorium. Podstawowymi jednostkami w demografii są: człowiek, rodzina, gospodarstwo domowe.
Z demografii wydzieliły się następujące działy:
Demografia opisowa - badająca stan i strukturę populacji ludzkich oraz ich ruch; demografia porównawcza - badająca różnicę w stanie, strukturze i ruchach populacji ludzkich w zależności od różniących je czynników.
Demografia historyczna - zajmująca się rozwojem ludności w przebiegu historycznym.
Demografia analityczna - ustalająca prawidłowości procesów demograficznych i umożliwiająca prognozy demograficzne.
Demografia potencjalna - rozpatrująca zjawiska demograficzne, przyjmująca za jednostkę liczenia nie osobę, lecz osobo-rok.
MIGRACJA
Migracją lub ruchem migracyjnym w ścisłym znaczeniu nazywamy całokształt przesunięć prowadzący do zmiany miejsca zamieszkania osób, które przenoszą się z miejsca pochodzenia lub miejsca wyjazdu do miejsca przeznaczenia lub miejsca przyjazdu.
Główne formy migracji:
Emigracja - wyjazd z kraju obywateli za granicę i osiedlenie się w innym państwie
Imigracja - przyjazd do danego kraju i osiedlenie się w nim obywateli państw obcych
Reemigracja - powrót do ojczyzny emigrantów
Repatriacja - powrót do ojczyzny osób przebywających przymusowo dłuższy czas poza granicami swego kraju, powrót emigrantów do kraju pochodzenia z przywróceniem praw obywatelstwa
Readmisja - przekazanie danemu kraju cudzoziemców, którzy przybyli z jego terytorium

Z pojęciem migracji kojarzymy następujące osoby:
Uchodźca - czyli osoba, która nie może powrócić do swojej ojczyzny z powodu prześladowań na tle etnicznym, rasowym, religijnym lub politycznym, których może tam doznać oraz
Azylant ? człowiek, któremu dane państwo udzieliło schronienia z powodu prześladowań politycznych jakich doznał we własnym kraju.

KONSEKWENCJE MIGRACJI
Imigracja
Negatywne
? szybki wzrost liczby ludności obcej- często przyrost naturalny wśród imigrantów jest wyższy niż wśród ludności rodzimej
? w państwach o wysokiej stopie bezrobocia imigracja zarobkowa może prowadzić do powstawania napięć i niezadowolenie wśród rodzimych obywateli
? możliwe nieprzystosowanie się imigrantów do lokalnych warunków
? problemy socjalne, np. z zapewnieniem mieszkań, opieki zdrowotnej.
Pozytywne
? zwiększenie zróżnicowania kulturowego społeczeństwa
? napływ specjalistów różnych dziedzin
Emigracja
Negatywne
? odpływ wykwalifikowanych pracowników, naukowców, specjalistów
? spadek liczby ludności rodzimej
? niekorzystne zmiany w strukturze wieku i płci ludności rodzimej
? rozdzielenie rodzin
? oderwanie emigrantów od rodzimej kultury

Pozytywne
? odciążenie rynku pracy i związany z tym spadek bezrobocia
? polepszenie statusu materialnego rodzin emigrantów
? napływ dewiz
? wzrost importu dóbr, szczególnie luksusowych i zaawansowanych technologicznie.
SKUTKI/KONSEKWENCJE MIGRACJI
W zależności od tego czy emigracja ma charakter bardziej lub mniej czasowy, czy też trwały skutki są inne. Emigracja czasowa daje państwu szanse rozwoju. Zakładając że młodzi ludzie, wzbogaceni o pewne doświadczenia i kwalifikacje powrócą do kraju. Będą zakładać własne firmy oparte na zdobytych umiejętnościach. Również w życiu jednostki możemy wyróżnić pewne korzyści wynikające z emigracji. Poprawa sytuacji materialnej rodzin i realizacja ich planów. Kształtują się też aspiracje i nowe wzorce zachowań.

Zdecydowanie więcej jest niestety strat, które niesie dla społeczeństwa masowy wyjazd ludności. Już teraz możemy zaobserwować zdecydowany spadek siły roboczej. Finansowa katastrofa, jaka nastąpiła w nie zreformowanej publicznej służbie zdrowia powoduje, że emigracja znacznej części lekarzy może mieć charakter nieodwracalny. Brakuje więc również pracowników wykwalifikowanych. W następnych latach zaobserwujemy również spadek liczby ludności. Emigracja wywiera wpływ także na rodzinę, której członek wyjechał w poszukiwaniu lepszej pracy. Powoduje zakłócenie realizacji funkcji opiekuńczej i wychowawczej oraz nadmierne obciążenie obowiązkami. Jej skutkiem jest oddalenie emocjonalne i z kolei poszukiwanie nowego partnera.
Problematyka migracyjna ma swoje umocowanie prawne w wielu aktach międzynarodowych, w tym m.in. w powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ, Europejskiej Karty Społecznej, oraz Konstytucji RP. Definiują one status obcokrajowca oraz regulują prawa dotyczące jego przebywania na terenie danego kraju (w tym Polski).

Starzenie się to zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy, które pojawia się w organizmach wraz z upływem czasu, naturalne i nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności organizmu do samo naprawy. Starzenie się powoduje utratę równowagi wewnętrznej organizmu, co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób. Prowadzi do upośledzenia funkcjonowania komórek, tkanek, narządów i układów za podatność na choroby (np. choroby krążenia,Alzheimera,nowotwory) prowadzi do śmierci.
Priorytety polityki społecznej wobec starzenia społeczeństwa:
? partycypacja społeczeństwa
? położenie materialne osób starszych
? funkcjonowanie rodziny/gospodarstwa domowego
? zdrowie
? edukacja
? sport, rekreacja, wypoczynek
? udział w życiu kulturalnym
Zasoby polityki społecznej:
? gospodarka/rynek
? organizacje pozarządowe
? pomoc społeczna
? zasoby własne rodziny/samopomoc
? zabezpieczenie społeczne
Strategie:
Partycypacyjna- uczestnicząca
Interwencyjna- np. DPS
Asekuracyjna- np. zasiłek celowy
Kompensacyjna- np. rodziny zastępcze
Zadania główne polityki społecznej wobec starzenia się społeczeństwa:
? wykluczenie
? zależność
? deficyt
Działania szczegółowe:
? partycypowanie rodziny w kosztach utrzymania
? promowanie zdrowego stylu życia
? uelastycznienie granicy przejścia na emeryturę
? tworzenie miejsc pracy dla seniorów
? edukacja (wspomaganie dialogu międzypokoleniowego)
? tworzenie rodzin zastępczych/grup socjalnych dla starszych osób
? wspieranie rodziny w opiece nad najstarszymi jej członkami
? integrowanie DPS/DDPS ze środowiskiem lokalnym
Konsekwencje ekonomiczne starzenia społeczeństwa
? destabilizacja budżetu- główna
? wydłużenie przeciętnego okresu pobierania świadczeń socjalnych (rent, emerytur)
? wzrost wydatków na służbę zdrowia
? wzrost wydatków na świadczenia socjalne związane z dysproporcją między osobami w wieku produkcyjnym a poprodukcyjnym
? wzrost obciążenia podatkowego
Konsekwencje społeczne starzenia społeczeństwa:
? izolacja społeczna
? obniżenie poziomu życia ze względu na wysokość świadczeń socjalnych
? przejęcie opieki nad najstarszymi pokoleniami
? segregacja społeczna