Targi jako kategoria historyczna

Historia targów

Jarmarki, czyli w pojęciu współczesnym wielobranżowe targi międzynarodowe, należały do najstarszych form handlu. Odbywały się one główne w miastach położonych przy szlakach handlowych, w zabudowaniach znajdujących się w zabudowaniach znajdujących się przy rynku lub na wydzielonym miejscu handlowym. Przedmiotem umowy kupna- sprzedaży na jarmarkach był towar w jego naturalnej postaci, skąd też jarmarki (wg Polskiego nazewnictwa- targi) nazywane były jarmarkami towarowymi.
Jarmarki, których celem była wymiana towarów między rynkami odległymi od siebie, przyjęły nazwę dalekosiężnych, w odróżnieniu od jarmarków lokalnych, których sieć była bardzo rozgałęziona, a liczba dochodziła w niektórych krajach do kilku tysięcy.1
Jarmarki odbywały się zawsze w tym samym miejscu i w ściśle określonym czasie, raz lub dwa razy w roku. Skupiały kupców wielu narodowości z różnych krajów i były nie tylko rynkiem wymiany towarowej, ale często rynkiem kredyt pieniężnego.
Źródła historyczne i wykopaliska archeologiczne świadczą, że w okresie cesarstwa rzymskiego n.e. i wczesnobizantyjskiego prowadzona była ożywiona wymiana towarowa wśród kupców z krajów położonych w basenie Morza Śródziemnego z kupcami z krajów północny. Obejmowała ona wyroby z metalu, biżuterią, broń, wyroby z kości słoniowej, sukna, jedwab, bursztyn, naczynia gliniane, pachnidła, oliwę, wina, sól, zboża, bydło i inne towary.
Wymiana towarowa odbywała się w obecności przedstawiciela króla, biskupa lub pana feudalnego. Powoływany w czasie trwania targów sąd targowy rozstrzygał spory wynikające podczas dokonywania transakcji handlowych oraz pilnowała przestrzegania zwyczajowych praw kupieckich. Zawierający umowę kupna- sprzedaży działali zgodnie z przepisami i zwyczajami panującymi na danym rynku. Niektóre prawa nakazywały jawność transakcji oraz wymagały obecności świadków przy większych operacjach handlowych. Uczestnicy targów korzystali ze szczególnej opieki króla i kościoła w ramach ogłaszanego na okres trwania targów „pokoju królewskiego”, „pokoju bożego” czy „ pokoju targowego”. Ogłoszony „pokój targowy” chronił kupców przed rozbojem nie tylko w czasie trwania targów, ale także przed ich rozpoczęciem i po ich zakończeniu.2
W miarę upływu czasu formy organizacyjne targów przybierały postać bardziej wykształconą. Budowano stałe urządzenia targowe, kantory wymiany, urządzenia wagowe, składy, zajazdy. Czas trwania targów dzielono na trzy okresy:
-przygotowawczy,
-przebiegu,
-rozrachunków.
Okres przygotowania targów był przeznaczony na zjazd kupców, rozpakowywanie, sortowanie i ważenie towarów; w czasie przebiegu targów dokonywano sprzedaży towarów, przy czym kupcy przywożący towary byli obowiązani zbywać je w pierwszej kolejności kupcom miejscowym. W okresie ostatnim dokonywano końcowych rozliczeń, płacąc należność gotówką, kruszcem bądź papierami wartościowymi; udzielano również w tym okresie kredytów, wystawiano weksle, rewersy i inne zobowiązania.3
Regulamin targowy wprowadzony w 1464 roku na targach lipskich najlepiej obrazuje ówczesne zwyczaje handlowe i organizacje targów. Postanowienia regulaminu określały prawa i obowiązki kupców, pouczały ich o zachowaniu się na targach oraz zawierały zbiór przepisów dotyczących techniki sprzedaży towarów. Już w chwili przekroczenia bram miejskich strażnik informowała kupca lub jego woźnicę o obowiązku korzystania z usług przysięgłego wyładowywacza przy rozładunku towarów. Właściciele zajazdów, w których zatrzymywali się kupcy przekazywali wszelkie informacje o panujących w danym mieście zwyczajach handlowych, prawach i obowiązkach kupców. Do obowiązków

1. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 9
2. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 10
3. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 10, 11

przysięgłych wyładowywacza należało doprowadzenie pisarzy wagowych dla spisania ładunku bel, beczek, łagiewek, wózków itp. Sukno był zapisywane i clone „na zamku” u książąt lub panów feudalnych. Towar przywieziony na targ nie mógł być otwierany bez nadzoru urzędników tzw. Wagi. Jeżeli właściciele nie byli obecni przy wyładunku, towary stanowiące ich własność były spisane, opieczętowane i przebywały pod nadzorem aż do chwili ich przybycia.4
Kupcy miejscowi, którzy przywozili z powrotem „na skład” własny towar, nie sprzedany na innym targu, byli zwalniani od opłat po złożeniu oświadczenia, że towar ten już był przedtem opodatkowany. Kupcy pragnący sprzedawać swe towary poza jarmarkiem mogli dokonać takiej sprzedaży, lecz w ilościach podanych w tablicy w Urzędzie Wag. Każdy kupiec w trakcie dokonywania sprzedaży był zobowiązany poinformować swoich odbiorców o zgłoszeniu towaru do rozliczenia w Urzędzie Wag.
Władze miejskie zalecały, aby podczas targów wszelkie usługi świadczone przez ładowaczy i „ wagę” na rzecz kupców były wykonywane szybko i sprawnie. W tym celu zatrudniano wielu czeladników i pisarzy. Targi obsługiwane były przez włodarzy, których zadaniem było dokonywanie przeglądu ulic i zajazdów dla uzyskaniu pełnej informacji gdzie znajdowały się poszczególne grupy towarowe: wosk, skóra, płótno, żelazo, sierpy itp. Włodarze przestrzegali także kupców przed uchylaniem się od płacenia wagowego.
Osobną grupę stanowili maklerzy, którym kupcy zgłaszali swoje towary do sprzedaży lub chęć zakupu towarów. Przy kupnie lub sprzedaży towarów maklerzy uwzględniali w pierwszej kolejności interesy kupców miejscowych. Maklerzy uprawnieni byli do sprawdzania jakości towarów. Mieli także prawo wstrzymywania sprzedaży, jeśli towar okazała się „dobrem kupieckim”, lub usuwania z rynku towarów nienadających się do użytku lub spożycia. Dbali również, aby towary masowe, takie jak ryby, śledzie, miód, wosk, były sprzedawane w pełnym opakowaniu. Towary pakowane na miejscu imprezy musiały być opatrzone specjalną adnotacją maklera5
Istotnym elementem zwyczajów handlowych było tzw. Prawo gościa. Oznaczało ono pełną swobodę handlu w okresie trwania targów i całkowite zabezpieczenie nadesłanych towarów.
Opłaty targowe były uiszczane w pieniądzach lub w naturze wyrobami z metali, tkaninami, pieprzem, zbożem, winem itp.6
Jarmarki dalekosiężne zaopatrywały przede wszystkim stany uprzywilejowane w towary luksusowe: jedwabie, futra, broń, biżuterię, wonności, korzenie. Targi lokalne natomiast ułatwiały proces lokalnej czy regionalnej wymiany produkowanych towarów. Targi lokalne były czynnikiem przyspieszającym wymianę, sprzyjały powstawaniu nowych potrzeb, a z czasem tworzyły jedną z form popytu i podaży.7
Jarmarki rozpoczynały się zwykle w czasie świąt kościelnych i przyjmowały najczęściej nazwę od imion patronów lub nazw świat kościelnych, np. jarmark w Lipsku – „Ostermasse” (wiosna) I „ Michaelismesse” (jesień). Jarmark w Kolonii – „St. Jakobsmesse”, jarmark w Padwie – „St. Antonius”, w Poznaniu – jarmark świętojański. Sta wyrazy: ”ferie”, „fornese”, „kirchmesse” oznaczały zarówno dni poświęcone uroczystością religijnym, jak i dni handlowe. Jarmarki odbywały się a placach przy kościołach lub na rynku, przy którym najczęściej położona była świątynia. Anglicy urządzali jarmarki na peryferiach miasta. W Rzymie miejscem, na którym odbywały się zgromadzanie publiczne i targi, było „forum” znajdujące się w centrum miasta.
Głównym ośrodkiem targowym w Europie w wiekach XII I XIII były targi szampańskie. Targi te odgrywały ważną rolę w wymianie towarowej Europy Środkowej ze Wschodem. Kupcy flandryjscy wymieniali tam sukna na towary wschodnie, przywożone najczęściej przez Włochów, które szły dalej na północ Europy. Na targi te przybywali złotnicy, tkacze z Kolonii, płatnerze i rękodzielnicy z Brukseli, nożownicy z Soligen i inni.8

4. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 11, 12
5. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 12, 13
6. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 13
7. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 14
8. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 15

W wieku XIV i w pierwszej połowie wieku XV rozwinęły się targi genewskie, lyońskie, frankfurdzkie nad Menem i antwerpskie, które korzystały z dogodnego położenia na szlaku handlowym wzdłuż Renu. Duży ruch handlowy doprowadził w tym czasie do bujnego rozkwitu targów lyońskich, które stały się miejscem tranzytu towarów dostarczanych ze Środkowej Europy na Półwysep Iberyjski. Targi we Frankfurcie nad Menem w tym czasie przeżywały swój największy rozkwit, a targi antwerpskie nazywano nieustającym targiem. Wkrótce targ ten przerodził się w giełdę towarów „dla użytku kupców wszelkich narodowości i języków”, jak głosi napis na giełdzie antwerpskiej.9
W dobie odkryć geograficznych powstawały nowe ośrodki targowe. Rozwijał się handel zamorski, dla którego oparcie stanowiły targi kastylijskie, medyńskie i innych miast hiszpańskich. Targi te zasłynęły z dokonywanych na nich operacji pieniężnych. Przedstawiciele królów hiszpańskich zaciągali tam wysokie pożyczki od kupców żądnych wielkich zysków. Długi królewskie spłacane były srebrem przywożonym z Meksyku i Peru.
W wiekach XVI i XXII targi genueńskie stały się przykładem dokonywania transakcji kredytowych i wymiennych. System rozliczeń handlowych był tam bardzo rozwinięty. Zapisy operacji handlowych prowadzone były w księgach, które miały konta debetowe i kredytowe; salda wyrównywano gotówką.10
Zwiększona podaż towarów w okresie rodzącego się kapitalizmu gruntownie zmieniła charakter wystawiennictwa gospodarczego. Nastąpił zanik jarmarków towarowych, powstały natomiast „wystawy wytwórczości”, „wystawy powszechne”.11
Wystawiennictwo gospodarcze przystosowywało się szybko do przeobrażeń wynikających z nowych metod produkcji przemysłowej. Targi towarowe, które prawie zaniknęły w wieku XIX na skutek silnego oddziaływania wystaw, zaczęły się odradzać w odmiennej formie targów prób i wzorów. W latach 1900-1924 powstały targi wzorów w Paryżu (1904), Lyonie (1916), Bazylei (1917), Brukseli I Padwie (1919), Mediolanie, Barcelonie, Poznaniu (1920), Wiedniu (1921), Innsbruku (1923), Marsylii I Kolonii (1924).
Według wielowiekowej tradycji, w jednym miejscu i czasie prezentowano teraz wzory i próby towarów przeznaczonych do sprzedaży. Dostawa towaru następowała w czasie i na miejsca określone umową zawartą na podstawie prezentowanego wzoru. Bogate w tradycje ośrodki targowe zaczęły się szybko aktywizować; Paryż dążył do utrzymania prymatu w wystawiennictwie gospodarczym. Lipsk i Lyon ubiegały się o miano targów światowych, Poznań, Mediolan, Frankfurt nad Menem, Zagrzeb I wiele innych miast targowych tworzyły ośrodki handlu międzynarodowego.
Targi prób i wzorów stały się najlepszą formą utrzymywania kontaktów kupieckich i wymiany towarowej. Inwestycje targowe były bardzo atrakcyjne i opłacalne. W roku 1923 w Europie istniały 454 targi. Ten żywiołowy rozwój targów w Europie po pierwszej wojnie światowej pociągał za sobą rozwój hotelarstwa, gastronomii, transportu itp.
W latach trzydziestych ogólnoświatowy kryzys gospodarczy powoduje spadek aktywności targowej i prowadzi do likwidacji targów słabszych pod względem ekonomicznym.
Po drugiej wojnie światowej obserwujemy zjawisko prawdziwej eksplozji targów i wystaw. Obok wznowienia działalności większości targów odbywających się przed wojną, powstają nowe targi o dużym znaczeniu w handlu międzynarodowym, tak jak: targi maszynowe w Brnie (Czechosłowacja), targi przemysłowe w Hanowerze (NRF), wystawy międzynarodowe w Moskwie (ZSSR) oraz szereg imprez o charakterze specjalistycznym.12
Przy wzrastającej liczbie targów I wystaw handlowych w Europie dostrzegamy żywe zainteresowanie wystawiennictwem gospodarczym krajów, które dotychczas nie organizowały targów w ogóle, np. Stany Zjednoczone (Nowy Jork, Chicago, Dallas), Kanada (Toronto, Montreal), Japonia (Tokio, Osaka), Afryka (Algier, Tunis, Kair, Lagos, Casablanca, Bulawayo, Johannesburg), Australia (Sydney, Melbourne), Ameryka Łacińska (Bogota, Lima,

9. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 16
10. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 17
11. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 20
12. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 37, 38



Buenos Aires).
W roku 1960 zanotowano na wszystkich kontynentach około 1200 targów I wystaw stałych oraz jednorazowych, a w roku 1970 odbyło się już około 1600 targów I wystaw o zasięgu krajowym i międzynarodowym.13
Wszystkie kraje mające własne ośrodki targowe dążą do tworzenia targów specjalnych, tzw. branżowych. W Polsce odbywa się jedna impreza ogólna – Międzynarodowe Targi Poznańskie I jedna specjalna – Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie.

Współczesne targi

Obecnie odbywa się rocznie ponad 2500 imprez targowo- wystawienniczych o zasięgu międzynarodowym, a wiele zgłaszanych imprez nie zostało zaakceptowanych przez organizacje zajmujące się koordynacją działalności targowej na skalę międzynarodową, tzn. Unię Targów Międzynarodowych (franc. Union des Foires Internationales – UFI) i Biuro Wystaw Międzynarodowych (franc. Buereau International des Expositions – BIE)14
Organizowaniem targów zajmują się zazwyczaj specjalnie w tym celu tworzone przedsiębiorstwa lub samorząd terytorialny. Na ten cel przeznaczane są specjalnie wydzielone tereny, odpowiednio wyposażone pod względem technicznym (dojazdy i bocznice kolejowe, hale do wielokrotnego użytku i miejsca do jednorazowego ustawienia pawilonów.
Targi międzynarodowe mogą mieć charakter ogólny i wtedy są organizowane z reguły narodowe ekspozycje poszczególnych państw. Dobór towarów wystawianych na targach nie zawsze jest zgodny z zapotrzebowaniem kraju, w którym taka impreza się odbywa. Oprócz efektu handlowego targi mają wtedy przynieść korzyści propagandowe przez wykazanie poziomu rozwoju gospodarczego krajów biorących w nich udział. Imprezy takie trwają stosunkowo długo, około 10- 30 dni.
Większość organizowanych na świecie imprez targowo- wystawienniczych ma charakter targów specjalistycznych, specjalistycznych, więc dotyczących różnych dziedzin produkcji (np. sprzętu komputerowego, opakowań żywności, książek, samochodów osobowych, wyposażenia mieszkań). Czas trwania takich imprez przeważnie nie przekracza 7 dni.
Bez względu na to, kto zajmuje się organizacją imprezy targowo- wystawienniczej, większość czynności związanych z udziałem w targach wykonuje firma, która bierze w nich udział, a więc zawodowy kupiec handlu zagranicznego albo eksportujący producent. Polega to w pierwszej kolejności na ustaleniu, w jakich imprezach w ciągu roku zamierza się uczestniczyć, następnie na ustaleniu listy eksponatów, przeważnie weryfikowanej wielokrotnie, gdy wystawcą jest przedsiębiorstwo handlu zagranicznego. Uczestnik imprezy
czuwa nad terminowym przygotowaniem i wysyłką eksponatów, przygotowaniem materiałów reklamowych, reklamowych także zaopatrzeniem stoiska targowego w żywność i materiały piśmiennicze. Pracownicy delegowani na takie imprezy zajmują się często również manualnymi pracami, związanymi z ustawieniem eksponatów, rozpakowywaniem materiałów związanych z działalnością reklamową itd. W czasie trwania imprezy staja się oni akwizytorami, a więc przeprowadzają negocjacje handlowe i podpisują kontrakty. Po zamknięciu imprezy wykonują najróżniejsze prace związane z likwidacją ekspozycji.
W czasie trwania targów odbywają się również często imprezy towarzyszące: pokazy filmów reklamowych, sympozja poświęcone rozwojowi dziedziny produkcji, która jest eksponowana przez kraj organizujący targi., przyjęcia wydawane przez kierownictwa poszczególnych ekspozycji narodowych w związku z tzw. dniem danego kraju itp. Większość imprez towarzyszących nie ma charakteru czysto reklamowego, lecz zalicza się do public relations lub propagandy gospodarczej.15
Uczestnictwo w targach międzynarodowych wiąże się z ponoszeniem znacznych kosztów. Związane są one z wynajmem powierzchni targowej, organizacją stoiska i jego obsługą, a także transportem eksponatów oraz osób z kraju imprezy i z powrotem. W związku
13. „Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz str. 39
14. „ Operacje handlu zagranicznego” – Klemens P. Białecki str. 45
15. „ Operacje handlu zagranicznego” – Klemens P. Białecki str. 46



z tym państwa mniej atrakcyjne dla wystawców ze względu na odległość od głównych centrów produkcji i obrotu ustalają kontyngenty targowe. Jest to rodzaj zobowiązania, że wystawcy zajmujący kreśloną powierzchnię będą mieli zapewniony zbyt w danym kraju pewnej części eksponatów do wysokości ustalonego kontyngentu handlowego.
Towary wystawiane na targach powinny być wytwarzane już w danym kraju w odpowiednich ilościach, aby wystawca mógł zapewnić ich dostawy w najbliższym czasie. Nie mogą, więc to być eksponaty prototypowe. Tym właśnie typowe wystawy międzynarodowe różnią się od imprez targowo- wystawienniczych.16

Przyszłość targów

Moim zdaniem, przyszłość targów zależy od rozwoju handlu elektronicznego, tzn. „przez Internet”. Przeglądanie stron internetowych z ofertami produktów danej firmy bądź kilku firm przypomina zasady działania targów. Można obejrzeć towary, zobaczyć nowości, zapoznać się z ofertami specjalnymi i promocjami oraz po prostu coś kupić. Siedząc przy komputerze i przeglądając oferty firm to po części tak jak chodzenie po wielkiej hali współczesnych targów i oglądanie towarów na poszczególnych stoiskach.
Aczkolwiek myślę, że targi maja dużo większą – przynajmniej jeszcze przez jakiś czas – przewag nad „ targiem internetowym”, mianowicie możliwość zobaczenia produktów naturalnej wielkości, możliwość ich dotknięcia, a co więcej żadna pisemna reklama, czy nawet głos z głośnika nie zastąpi dobrego sprzedawcy czy pracownika; „żywa reklama”, zachęcanie, pokazanie najlepszych stron produktu może zdziałać cuda.
Tak, więc, myślę, że targi będą rozwijać się w kierunku zwiększenia swojej ilości i częstotliwości występowania, a także w kierunku tworzenia coraz lepszej reklamy i promocji towarów.


Bibliografia:

„ Operacje handlu zagranicznego” – Klemens P. Białecki
„Targi i wystawy międzynarodowe”- Tadeusz Walczykiewicz