Tworzywa sztuczne
Otaczające nas materiały są bardzo zróżnicowane zarówno pod względem budowy, jak również własności fizycznych, mechanicznych i chemicznych. Bardzo różne są także ich podziały klasyfikacyjne, zależne od przyjętego kryterium klasyfikacyjnego. Najprostszy podział wyjściowy wyodrębnia na ogół dwie grupy materiałów podstawowych: metale i niemetale. W grupie niemetali znajdują się m.in. tworzywa sztuczne, które od wielu lat charakteryzuje dynamiczny rozwój, zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym.
Mniej więcej 60 lat temu częstym tematem poruszanym przez prasę techniczną, jak również i popularnonaukową, były tworzywa sztuczne. Entuzjazmowano się wówczas kilkudziesięcioma tworzywami sztucznymi, produkowanymi przez przemysł, które w wielu przypadkach mogły już zastępować metale, kość, słoniową, pancerz żółwia, czyli tzw. szylkret, róg, słowem, stare, tradycyjne materiały dostarczane człowiekowi przez naturę. W okresie 6 lat drugiej wojny światowej byliśmy niemal całkowicie odcięci od jakiejkolwiek zagranicznej literatury fachowej. A właśnie te lata zapisały się w historii tworzyw sztucznych niesłychanie szybkim rozwojem i postępem. W okresie tym nie tylko wzrosła wybitnie ilość produkowanych tworzyw sztucznych, ale rozszerzył się także ich zakres zastosowania. Z chwilą , gdy dotarły do nas pierwsze po wojnie egzemplarze prasy fachowej, zostaliśmy wprost oszołomieni. Tworzywa sztuczne przestały już być ciekawostkami i materiałami zastępczymi, lecz wywalczyły sobie rolę samodzielnych materiałów, bez których nie do pomyślenia byłoby życie przeciętnego człowieka. Odbudowujący się i rozwijający się nasz przemysł chemiczny przystępował corocznie do produkcji coraz to większej ilości i rodzajów tworzyw sztucznych. Jednocześnie zagadnienia otrzymywania, przerobu i zastosowania tych ciał omawiano w licznych artykułach pojawiających się na łamach naszych pism. Wszystko, co było związane z produkcją, przerobem i zastosowaniem tworzyw sztucznych, było dla czytelnika czymś nowym, atrakcyjnym. Wystarczyło wybrać kilka najważniejszych tworzyw, takich jak bakelit, polichlorek winylu, kauczuk syntetyczny i, przypuśćmy, nylon, aby już napisać barwny, interesujący artykuł.
Taki stan rzeczy nie trwał jednak długo. W kilka lat później nie można było pisać np. o włóknach poliamidowych jako o czymś nowym i rewelacyjnym, skoro każda kobieta i każdy niemal mężczyzna używali na co dzień pończoch lub skarpet steelonowych. Podobny los spotkał polichlorek winylu, którego wyrobami w postaci węzy, twardych rur, płyt, fartuchów, obrusów, sandałów czy kubeczków przepełnione są dziś nasze sklepy. Urok nowości straciło i najszlachetniejsze z tworzyw sztucznych – pleksiglas. Oprawy do okularów, rączki do parasolek, elementy sprzętu radiowego i elektrotechnicznego, jak również liczne wyroby galanteryjne znajdują się już w powszechnym użytku. Rewelacją przestały już również być silikony – tworzywa krzemoorganiczne. Bez przesady można powiedzieć, że żadna dziedzina techniki nie wykazuje od wielu lat fantastycznego tempa rozwoju, jak właśnie dziedzina tworzyw sztucznych. Dziś już samo wymienianie nazw znanych tworzyw zajęłoby na pewno kilkadziesiąt stron pisma maszynowego. Znamy już bowiem parę tysięcy różnych tworzyw. Aby nie być gołosłownym, produkcja światowa tworzyw sztucznych, w ciągu ostatnich 60 lat wzrosła z 0,3 kg do 3,2 kg.
Dla naszego przemysłu chemicznego nabiera dziś szczególnego znaczenia sprawa rozwoju produkcji włókien i tworzyw sztucznych oraz tych materiałów syntetycznych, które służą do wyrobu artykułów zaspokajających potrzeby ludności i przemysłu. Szybki rozwój produkcji tych materiałów pozwoli na dodatkowe stworzenie ogromnych zasobów surowca, co z kolie umożliwi zwiększenie produkcji artykułów konsumpcyjnych powszechnego użytku. Połączenie surowców pochodzenia chemicznego z surowcami uzyskanymi w gospodarce rolnej w zupełności wystarczy na pokrycie zapotrzebowania ludności na obuwie, tekstylia i odzież w ciągu najbliższych kilku lat.
Pod pojęciem tworzywo sztuczne rozumie się ogólnie materiały, których podstawowym składnikiem są syntetyczne, naturalne lub modyfikowane polimery. Tworzywa sztuczne mogą być otrzymywane z czystych polimerów (np. polimetakrylan metylu, polistyren, polietylen itp.) lub z polimerów modyfikowanych poprzez dodanie różnych substancji pomocniczych, np.plastyfikatory, napełniacze, stabilizatory itp.). nazwę tworzywa sztuczne w potocznym języku technicznym obejmuje się również półwyroby dostarczane do przetwórcy oraz wyroby gotowe, o ile wykonano je z materiałów, które zgodnie z podaną definicją zaliczyć można do grupy tworzyw sztucznych.
Historia rozwoju światowego przemysłu tworzyw sztucznych przypada na lata 1850-1875, kiedy to po raz pierwszy na skalę przemysłową wyprodukowano w USA celuloid. Następnym tworzywem wyprodukowanym w Niemczech w 1897 roku, na skalę również przemysłową, był galalit (tworzywo kazeinowe). W dziesięć lat później rozpoczęto produkcję żywicy fenolowo – formaldehydowej będącej pierwszym tworzywem sztucznym, wyprodukowanym syntetycznie. Dużym osiągnięciem w historii rozwoju przemysłu tworzyw sztucznych było uruchomienie w Niemczech w 1915 roku, produkcji kauczuku syntetycznego. Następne lata przyniosły coraz bardziej zróżnicowany pod względem gatunków i rodzajów, a także ilości, rozwój produkcji tworzyw sztucznych zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie. Początki przemysłu tworzyw sztucznych w Polsce sięgają lat trzydziestych, kiedy to powstało kilkanaście niewielkich zakładów zajmujących się przetwórstwem importowanych tworzyw fenolowo – formaldehydowych. W 1934 roku, w Krywałdzie, rozpoczęto produkcję żywic, a w Pionkach produkcję galalitu i celulozy. Dalszy rozwój przemysłu tworzyw sztucznych w Polsce, który miał nastąpić dzięki planowanej produkcji nowo budowanych zakładów w Pustkowie, przerwał wybuch II wojny światowej. Po wyzwoleniu Polski, przemysł tworzyw sztucznych musiał być organizowany całkowicie od podstaw. Pomimo bardzo trudnych warunków startu, ilość produkowanych tworzyw w Polsce stale rosła.
Budowa tworzyw sztucznych
Tworzywa wielocząsteczkowe, których zastosowanie w skali światowej wzrasta nieustannie, otrzymujemy w procesie polireakcji z wielofunkcyjnych związków o małej masie cząsteczkowej, zwanych monomerami (substratami). Zdolnymi do dalszego reagowania będą więc związki co najmniej dwufunkcyjne, a więc takie związki o pojedynczym wiązaniu, jak np. glikol etylenowy
OH – (CH2)2 – OH, lub takie związki o podwójnym wiązaniu, jak nap etylen: H2C=CH2. Podczas polireakcji monomery (substraty), łącząc się w makrocząsteczki, budują tworzywo o nazwie monomeru z przedrostkiem poli (np. polietylen).
Polireakcja pomiędzy monomerami dwufunkcyjnymi prowadzi do powstania tworzywa o strukturze liniowej(łańcuchowej), a pomiędzy monomerami o funkcyjności wyższej niż dwa – do powstania tworzywa o strukturze rozgałęzionej lub usieciowanej.
„Szkielet” czasteczki polimerowej. a)polimeru liniowego, b)polimeru rozgalezionego, c)polimeru usieciowanego
Masa cząsteczkowa wywiera istotny wpływ na szereg własności tworzywa. Wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej podwyższa się bowiem wytrzymałość tworzywa, udarność, temperatura mięknięcia oraz przewodnictwo i odporność cieplna. Wzrost masy cząsteczkowej tworzywa podnosi jego lepkość, co znacznie pogarsza jego warunki przetwórcze. Na własności tworzywa, obok rozmiaru cząsteczki, rzutują również w dużym stopniu pewne elementy składowe budowy samej cząsteczki. Zaliczamy do nich: kształt makrocząsteczki, sposób łączenia się poszczególnych merów oraz izomerię przestrzenną łańcucha. Biorąc pod uwagę ułożenie podstawowych elementów w łańcuchach, czyli kształt makrocząsteczki, rozróżnia się trzy podstawowe typy budowy: liniową, rozgałęzioną oraz usieciowaną.
Polimery liniowe zbudowane są z monomerów połączonych jeden z drugim w sposób liniowy, tak że tworzą łańcuch prosty. Natomiast w polimerach o budowie usieciowanej, cząsteczki powstają
z jednostek monomerycznych mających więcej niż dwa wiązania aktywne, co prowadzi do powstania cząstek dwu- i trójwymiarowych. Polimery o budowie rozgałęzionej zajmują pod względem struktury i własności pośrednie w stosunku do poprzednio opisywanych typów skrajnych.
Podstawowe schematy budowy zwiazków wielkoczasteczkowych : a)makroczasteczki liniowe, b)makroczasteczki rozgalezione, c)makroczasteczki usieciowane
Duże znaczenie z punktu widzenia własności tworzywa ma tzw. izomeria przestrzenna, tj. sposób rozmieszczania grup bocznych względem łańcucha głównego. Ułożenie grup bocznych może być regularne i uporządkowane jednostronnie, co obserwuje się u tzw. polimerów izotaktycznych. Uporządkowane, lecz rozłożone przemiennie, co występuje u tzw. polimerów syndiotaktycznych. Albo też grupy boczne mogą być rozmieszczone zupełnie bezładnie w stosunku do łańcucha głównego, co ma miejsce u polimerów ataktycznych.
Otrzymywanie tworzyw sztucznych
Tworzywa sztuczne mogą być otrzymywane z czystego polimeru, z kopolimerów lub
z mieszanek polimerów. Często otrzymywane są także z polimerów modyfikowanych metodami chemicznymi lub przez dodatki innych substancji pomocniczych. W każdym jednak z wymienionych przypadków składnikiem podstawowym tworzyw są polimery i dlatego też reakcje polimeryzacji uważane są za główne technologie otrzymywania tworzyw sztucznych.
acetylen
winyloacetylen glikol
butylenowy aceton kwas adypinowy chlorek winylu akrylonitryl
kauczuki poliuretany polimetakrylon poliamidy polichlorek poliaksylany
syntatyczne metylu winylu
Podział tworzyw sztucznych
Nie ma dotychczas zadowalającego systemu klasyfikacji tworzyw sztucznych. Przy każdym ustalonym podziale, jaki próbuje się wprowadzić, czy to na podstawie materiałów wyjściowych, czy metod otrzymywania, postaci lub własności, zawsze wysuwane są sprzeciwy.
Dlatego tworzywa sztuczne można podzielić według metod ich otrzymywania na:
a) produkty przemiany – m.in. fibra wulkanizowana, azotan celulozy, octan celulozy,
b) produkty polikondensacji – żywice szlachetne fenolowe, tworzywa fenolowe i krezolowe z napełniaczami, laminaty fenolowe i krezolowe, żywice karbamidowe,
c) produkty polimeryzacji – polichlorek winylu, polietylen, polipropylen, poliamid, polistyren, polioctan winylu, poliwęglany itp.
d) produkty poliaddycji – poliuretany
e) poliestry – żywice poliestrowe, żywice epoksydowe
f) żywice silikonowe – silikony.
Uwzględniając własności elastoplastyczne tworzyw sztucznych możemy podzielić je na:
a) elastomery – są to polimery, które w temperaturze pokojowej wykazują dużą zdolność do odkształceń i wydłużeń (wydłużenia przekraczają na ogół 100%) przy równoczesnym zachowaniu własności sprężystych, ale niskich modułach sprężystości. Do tej grupy zalicza się kauczuki naturalne i syntetyczne, kopolimery butadienu i izoprenu ze związkami winylowymi, pewne typy zmiękczonego polichlorku winylu, a także poliizobutylen i niektóre poliuretany.
b) plastomery – są to tworzywa sztuczne, których wydłużenie sprężyste w temperaturze pokojowej nie przekracza 100%. Do grupy tej zaliczmy przede wszystkim tworzywa termoplastyczne, ale obok nich również bardzo dużą grupę tworzyw termo- i chemoutwardzalnych. Plastomery utwardzalne mają zwykle skład nieco odmienny od składu polimerów utwardzalnych uzyskiwanych w procesie polimeryzacji, ponieważ zawierają również dodatki modyfikujące.
Stosując jeszcze inne kryterium klasyfikacyjne, wyróżniające główny składnik tworzywa, wyodrębnić można następujące grupy tworzyw:
1) polistyreny
2) poliolefiny (polietylen, polipropylen)
3) poliamidy
4) polimery fluorowe
5) polimery akrylowe (polimetekrylan metylu)
6) tworzywa fenolowe (fenoplasty)
7) tworzywa aminowe (aminoplasty)
8) poliuretany
9) poliacetale
10) poliwęglany
11) tworzywa winylowe
12) tworzywa poliestrowe (poliestry)
13) tworzywa epoksydowe (epoksydy)
14) tworzywa silikonowe (silikony)
Najczęściej jednak stosowanym w praktyce kryterium klasyfikacyjnym jest kryterium ostatnie, które dzieli tworzywa z punktu widzenia ich zachowania się w podwyższonych temperaturach. Według tego kryterium tworzywa można podzielić na termoplasty i duroplasty.
T e r m o p l a s t y obejmują te tworzywa polimerowe, które ogrzewane do wystarczająco wysokiej temperatury miękną aż do plastycznego płynięcia, a po ochłodzeniu ponownie stają się twardym ciałem stałym.
D u r o p l a s t y natomiast obejmują tworzywa polimerowe, z których podczas formowania powstają wyroby o stałych kształtach nie ulegających zmianom ze wzrostem temperatury.
Charakterystyka niektórych tworzyw sztucznych
Do grupy tworzyw termoplastycznych, nazywanych potocznie termoplastami, należą tworzywa, które w temperaturze pokojowej znajdują się w stanie zeszklenia lub w stanie wysokiej elastyczności i które po podgrzaniu mogą ponownie przechodzić w stan lepkopłynny. Umożliwia to struktura liniowa lub liniowo-rozgałęziona cząsteczek polimeru. Możliwość wielokrotnego przechodzenia polimeru ze stanu stałego w stan płynny wykorzystywana jest w procesach przetwórstwa tej grupy tworzyw.
Bardzo dobre własności przetwórcze termoplastów i mała gęstość, duża odporność na działanie środków silnie korodujących, a także bardzo dobre własności tribologiczne, tłumiące, i inne, przyczyniły się do szybkiego rozwoju produkcji i szerokiego zastosowania wyrobów z tej grupy tworzyw w różnych gałęziach przemysłu. Obok wielu cennych zalet tworzywa te mają także pewne cechy ujemne, o których zarówno projektant, jak i wytwórca oraz użytkownik nie mogą zapominać. Otóż tworzywa termoplastyczne cechuje bardzo mała odporność cieplna, co wymaga bardzo rygorystycznego przestrzegania ustalonego zakresu temperatur eksploatacji. Wraz ze zmianą temperatury zachodzą bowiem istotne zmiany zarówno we właściwościach mechanicznych, jak i fizycznych tych materiałów. W odróżnieniu od innych tworzyw sztucznych, termoplasty cechuje niestety również stosunkowo mała stabilność wymiarów, wywołana z jednej strony dużym zróżnicowaniem współczynnika skurczu, jak również małą odpornością cieplną.
1. POLISTYREN otrzymuje się na drodze polimeryzacji styrenu w podwyższonej temperaturze (około 800 C). Wzór strukturalny polistyrenu jest następujący:
W normalnej temperaturze pokojowej jest to tworzywo twarde i kruche, bez zapachu, bez smaku, fizjologicznie obojętne. Otrzymuje się go z etylenu i benzenu. Jest materiałem stosunkowo lekkim o dużej stałości wymiarów, co umożliwia stosowanie go w precyzyjnej aparaturze pomiarowej. Cechuje się małą nasiąkliwością wody, dobrymi własnościami dielektrycznymi, niezmiennymi w szerokim zakresie częstotliwości, a także dużą odpornością na działanie większości cieczy, nawet silnie korodujących. Nie odporny jest natomiast na działanie rozpuszczalników organicznych. Pod wpływem światła słonecznego polistyren żółknie i staje się bardziej kruchy. Jest jednym z najczęściej stosowanych tworzyw sztucznych, ponieważ obok własności mechanicznych i fizycznych, cechuje go łatwość formowania i niska cena. Służy do wyrobu galanterii technicznej, obudowy różnych urządzeń mechanicznych i wykładzin, a jako tworzyw parowate (styropian) – do opakowań i płyt termoizolacyjnych. Stosowany jest również w przemyśle elektrotechnicznym i radiotechnicznym.
2. POLIETYLEN Polimer ten o budowie:
Znany jest już od 1937 roku i dość rozpowszechniony w technice. Jest substancją białą, konsystencji proszku lub granulatu, przypominającą w dotyku parafinę. Powstaje w procesie polimeryzacji etylenu. Powierzchnia tworzywa daje się łatwo zarysować, lecz jest w odróżnieniu od parafiny zwarta. Jest tworzywem o doskonałych własnościach dielektrycznych i dużej odporności na działanie kwasów, zasad, soli i większości związków organicznych. W węglowodorach alifatycznych, aromatycznych i chlorowcopochodnych, polietylen pęcznieje, czemu towarzyszy pogorszenie jego własności fizycznych. Ponadto przewody (rury, kable) z polietylenu, ułożone w ziemi, mogą ulegać zniszczeniu, określanemu potocznie przez analogię do metali – korozję. Polietylen znajduje zastosowanie w produkcji folii i innych opakowań, do wyrobu rur nadających się zarówno do wody pitnej, jak i do ścieków, jako powłoki kablowe oraz do wyrobu elementów gospodarstwa domowego, za wyjątkiem pojemników lub opakowań do mleka i tłuszczów zwierzęcych.
3. POLIPROPYLEN Budowę polipropylenu scharakteryzować można wzorem:
Jest to tworzywo częściowo krystaliczne o własnościach zbliżonych do polietylenu. Otrzymuje się go na skalę przemysłową przez niskociśnieniową polimeryzację propylenu wobec katalizatora. Polipropylen charakteryzuje się małą ścieralnością i dobrymi własnościami dielektrycznymi. Może być stosowany w temperaturach –35 do + 1300C. Jest gładki w dotyku, ma większą odporność powierzchni na zarysowania i uszkodzenia, nie ulega korozji naprężeniowej, ma mniejszą gęstość, większą wytrzymałość na rozciąganie i większą odporność termiczną. Jako wady polipropylenu należałoby wymienić stosunkowo dużą kruchość w temperaturach poniżej 00C i większą niż polietylen, wrażliwość na działanie tlenu. Polipropylen znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle do wyrobu różnych elementów maszyn poddawanych większym obciążeniom (wałki drukarskie, koła zębate), naczynia i elementy do sterylizacji wrzeniem oraz wyroby wymagające łączenia i współpracy z elementami metalowymi.
4. POLIAMID poliamidami przyjęto nazywać związki wielocząsteczkowe, które zawierają w makrocząsteczce ugrupowania amidowe –CO – NH –. Do monomerów poliamidowych zalicza się zatem związki, które zawierają w cząsteczce, lub tworzą, grupy amidowe w wyniku reakcji z innymi związkami. Poliamidy zaliczane są do typowych polimerów krystalicznych. Cechuje je dobra wytrzymałość na rozciąganie, wysoki moduł sprężystości, twardość, odporność na ścieranie itp. Poliamidy wytwarza się z pochodnych węgla, gazu ziemnego lub ropy naftowej. Poliamidy w najróżniejszych postaciach znajdują zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Niełamliwe artykuły codziennego użytku, artykuły techniczne, którym stawiane są wysokie wymagania wytrzymałościowe, włókna, lekkie tkaniny stanowią najbardziej wyróżniający się zakres zastosowań tych polimerów.
*Symbole liczbowe po okresleniu „Poliamid” mówia o liczbie atomów wegla w obu skladnikach zwiazku.
5. POLICHLOREK WINYLU Polimeryzacja chlorku winylu prowadzi, w warunkach podwyższonego ciśnienia i temperatury, do uzyskania tworzywa wielocząsteczkowego o wzorze:w temperaturze pokojowej są twarde, mało sprężyste, a przy obniżeniu temperatury stają się kruche. Twardy polichlorek winylu, z uwagi na jego dużą odporność chemiczną, znajduje zastosowanie przede wszystkim do produkcji rur i wykładzin, zbiorników na naczynia, na oleje i tłuszcze. Może być również wykorzystywany na płyty gramofonowe lub taśmy magnetofonowe. Daje się łatwo kleić i spawać, jest w zasadzie niepalny. Jest odporny na działanie kwasów, zasad, benzyny. Polichlorek winylu miękki stosuje się do wyrobu folii, giętkich węży do wody, powłok antykorozyjnych, wykładzin podłogowych oraz różnych przedmiotów codziennego użytku i pojemników.
6. POLIURETANY Stopień usieciowania tworzywa może być bardzo zróżnicowany. W wyniku polimeryzacji addycyjnej pomiędzy diolem (alkohol z dwiema grupami OH) i dwuizocyjanianem (związek z dwiema grupami izocyjanianowymi – N = C = O ), wg przedstawionego schematu, otrzymuje się tworzywo o budowie łańcuchowej, nieusieciowanej. W przestawionym schemacie rozpisano tylko grupy izocyjanianowe i OH, pozostałe części oznaczono przez R1 i R2.
diol dwuizocyjanian poliuretan
Są to polimery termoplastyczne, a ich własności zbliżone są do poliamidów. W odróżnieniu jednak od poliamidów nie chłoną wody, mają bardzo dobre własności dielektryczne. Znajdują odpowiednio szerokie i różnorodne zastosowanie. Przykładowo można z nich wytwarzać włókna odzieżowe, oploty przewodów, folie do wyrobu worków, kształtki, lakiery do izolacji przewodów i malowania podłóg, kleje do różnych materiałów, m.in. do metali lekkich i stali, rodzaj miękkiej gumy na membrany, opony, podeszwy do butów.
7.POLIOCTAN WINYLU otrzymuje się z acetylenu, ropy naftowej i gazu ziemnego. Jego wzór to:
Zależnie od stopnia polimeryzacji polimery te otrzymuje się jako substancje oleiste, miękkie kleiste lub twarde żywice. Do różnych celów miesza się je i stosuje w postaci roztworów, mieszanek do powlekania, jak również w postaci perełek w różnych gałęziach przemysłu, jak przemysł farb, lakierów, tekstylny, papierniczy i klejów.
8. POLIWEGLANY otrzymuje się z trującego fosgenu i dianu. Zapisujemy wzorem:
Są one tworzywami termoplastycznymi o bardzo wysokiej temperaturze mięknięcia (około 1700C). Z powodu bardzo słabej zdolności do krystalizacji polimeru czyste produkty z poliwęglanu są bezbarwne i przejrzyste. Polimer może być przetwarzany z roztworu jak również, biorąc pod uwagę jego termoplastyczny charakter, na zwykłych maszynach stosowanych do przerobu tworzyw sztucznych. Z poliwęglanów można produkować włókna, folie, rury, wyroby drążone i inne. Uwzględniając dużą odporność na ciepło, jak również bardzo dobre własności mechaniczne i dielektryczne, stosuje się poliwęglany w przemyśle elektronicznym, w medycynie i do produkcji części maszyn i urządzeń, którym stawiane są duże wymagania techniczne, jak również na przedmioty codziennego użytku.
9. OCTAN CELULOZY wzór tego tworzywa to:
Otrzymuje się go z celulozy przez modyfikację mieszaniną kwasu octowego i bezwodnika octowego. Bardzo dobrze chłonie wodę, jest polarny. Tworzywo to znajduje zastosowanie w przemyśle fotograficznym (niepalne błony filmowe), na opakowania, w przemyśle maszynowym i narzędziowym, odzieżowym i lakierniczym.
10. AZOTAN CELULOZY znana nazwa handlowa to celuloid. Budowę celuloidu przedstawić można wzorem:
Otrzymuje się przez estryfikację celulozy kwasem azotowym w obecności kwasu siarkowego. Tworzywo to, które daje się szczególnie łatwo barwić i przerabiać, pomimo jego palności, znajduje szerokie zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu. Azotan celulozy stosowany jest na różne wykładziny, np. w przemyśle instrumentów muzycznych, jak również do produkcji zabawek
i przedmiotów codziennego użytku, artykułów technicznych i innych. Tworzyw to znajduje również zastosowanie w przemyśle lakierniczym (lakiery nitro, lakier kolodionowy).
11. POLIIZOBUTYLEN wytwarza się z produktów pirolizy ropy naftowej lub węgla (syntez benzyny). Wzór tego tworzywa to:
Zależnie od stopnia polimeryzacji różnych postaci poliizobutylenu własności jego mogą być różne i obejmują materiały od lepkiego oleju do produktów o własnościach podobnych do twardej gumy. Jako materiał konstrukcyjny tworzywo to nie może znaleźć zastosowania ze względu na to, że nawet nie jest jeszcze materiałem twardym. Niskocząsteczkowe materiały omawianego tego typu znajdują zastosowanie jako dodatki uszlachetniające, jako smary, kleje, folie, płyty i węże z poliizobutylenu stosowane są w przemyśle chemicznym, w budownictwie, w elektrotechnice, w przemyśle spożywczym, często też jako okładziny i wykładziny.