Psychologia ogólna
Psychologiczne koncepcje człowieka:
1) koncepcja psychodynamiczna
a) nazwy koncepcji psychodynamicznej to- freudyzm, koncepcja podświadomości, psychoanaliza.
Koncepcja psychodynamiczna wzięła swoją nazwę od teorii, która mówi, że zachodzą przez życie człowieka zmiany psychologiczne w jego ego (raz przeważa superego raz
b) co to znaczy, że Freud dokonał przewrotu kopernikowskiego w psychologii .
Freud wysunął tezę, że nie można równać psychiki ze świadomością. Wcześniej uważano, że psychika= świadomości. Freud uważał również, że bardzo ważną rolę w psychice człowieka odgrywa podświadomość (zjawiska, o których człowiek nie zdaje sobie sprawy, zjawiska o podłożu biologicznym .
Podświadomość odgrywa wielką rolę w psychice człowieka. Freud twierdził, że psychologowie powinni zajmować się zjawiskami odbywającymi się poza świadomością (marzenia senne, zjawiska przypadkowe, według Freuda pomyłki można tłumaczyć jako sprawę podświadomości.
Freud „ wstęp do psychoanalizy”
Teoria frustracji- trudna sytuacja, sytuacja frustracyjna- gdy występuje przeszkoda na drodze do osiągnięcia celu, uniemożliwienie, udaremnienie celu, działanie na próżno.
Typy reakcji na sytuację frustracyjną
• reakcje agresywne- agresja fizyczna, werbalna, itp. Według Freud`a agresja przemieszczona, agresja może skierowana być na innych lub na samego siebie.
• Ucieczka, mechanizmy ucieczki- może być w chorobę, ujść w chorobę (niepowodzenie zmniejsza odporność fizyczną, ucieczka może być również w świat marzeń, itp.)
• Mechanizmy obronne- zmiany w psychice człowieka, które według Freud`a pełnią funkcje obronne , człowiek może np. źle się czuć
Rodzaje mechanizmów obronnych:
- racjonalizacja- człowiek wytwarza pogląd, który usprawiedliwia go przed odniesionym niepowodzeniem, tworzy pewną filozofię, wierzy w to co wymyśli
- represja- (wyparcie, zapomnienie) człowiek zapomina o przykrym przeżyciu lub o przyczynie tego frustracyjnego przeżycia.
- Regresja (cofnięcie się) człowiek dorosły zachowuje się jak dziecko, jest to cofnięcie się w rozwoju jako mechanizm obronny.
- Kompensacja- nadrabianie braku w jednej dziedzinie osiągnięciami w innych dziedzinach
- Hiperkompensacja- na tym odcinku, gdzie człowiek napotyka niepowodzenia, chce on za wszelką cenę udowodnić, że na tym odcinku jest dobry, porównując się z innymi
Psychoterapia w wyniku tej koncepcji:
Freud używał psychoanalizy jako środka teerapii, dokonał „odkrycia” dzieciństwa (odkrył jak ogromny wpływ na psychikę człowieka ma dzieciństwo), przeżycia z dzieciństwa (przykre) bardzo często są przyczyną chorób psychicznych, aby człowiekowi pomóc trzeba wydobyć źródła choroby tkwiące w dzieciństwie.
BEHAWIORYZM
Koncepcja zrodzona w USA, według, której psychologia powinna być nauką obiektywną wzorowaną na biologii, chemii, itp. nauką, w której kilku badaczy dojdzie do tych samych wniosków. Koncepcję tą nazywa się behawioryzmem, psychologią zachowania, psychologią SR (stimulus- bodziec, reakcja); psychologia bez psychiki (ponieważ psychikę pomijano), psychologia uczenia się, inżynieria społeczna.
„Instynkt walki Boret”
Platonizacja, obiektywizacja- wyrażanie swojej agresji w granicach ustalonych przez społeczeństwo
Uczenie się nowych reakcji: ludzie uczą się nowych reakcji, uczenie się oznacza nabywanie nowej reakcji, nowego sposobu zachowania się, gromadzenie wszystkich doświadczeń życiowych {jest to pojęcie uczenia się w szerokim zakresie}
Warunkowanie- wytwarzanie się nowych odruchów warunkowych
• warunkowanie klasyczne- np.pawłowskie, uczenie się typu S (sytuacja, bodziec- uczenie się bodźców, w taki sposób ludzie uczą się rozpoznawać znaczenie poszczególnych bodźców i sygnałów
• warunkowanie instrumentalne- typu R, instrument przystosowania się – teorię tę zbudował Skiner,....................się reakcji praktycznych wyłanianych z szeregu reakcji chaotycznych.
Warunki uczenia się – powtarzanie się sytuacji wzmocnienia.
Rola wzmocnień
Wzmocnienie to fakt mający związek z naszymi potrzebami
wzmocnienie pozytywne- zjawisko wywołujące przyjemne odczucia dla organizmu (nagroda)
wzmocnienie negatywne- zjawisko wywołujące przykre odczucia dla organizmu (kara)
Człowiek dąży do tego aby mieć jak najwięcej przyjemnych odczuć, a stara się unikać przykrych odczuć dla organizmu
Przykłady zastosowania tej teorii:
- wszystkiego się uczymy, cała osobowość jest wynikiem wyuczonych(nabytych) nawyków i reakcji
- wyuczona bezradność- człowiek jest zdolny do wykonania jakiegoś zadania, ale nauczono go być bezradnym. Przyczyna tego zjawiska jest pozytywne wzmacnianie bierności a negatywne wzmacnianie aktywności dziecka
- inżynieria społeczna- sposoby na sterowanie zachowaniami ludzi, aby to osiągnąć trzeba stosować pozytywne wzmocnienia np. kampania wyborcza.
Według behawiorystów zaburzenia psychiczne są wynikiem złego uczenia się
Skąd biorą się lęki
Lęk- jest reakcją wyuczoną, nie ma powodu a jest skutek
Strach- jest wrodzoną reakcją na sytuację na sytuacje zagrożenia
Ludzie uczą się lęku.
Aby wyleczyć człowieka trzeba go uczyć, trzeba tak zmodyfikować aby na bodziec wzbudzający w nim przykre odczucia reagował pozytywnie
Uczy się również klienta pewnych zachowań, reakcji (obniża się przez pewien czas ceny aby przyzwyczaić do kupowania produktu)
PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA
Samorealizacja- dążenie do zrealizowania swoich własnych umiejętności, celów i zdolności
Teoria hierarchii potrzeb
Im wyżej leży dana potrzeba to dochodzi ona później do głosu i dopiero w momencie gdy potrzeby niżej położone są już zaspokojone.
KONCEPCJA POZNAWCZA
Zachowania reaktywne- treścią tych zachowań są reakcje (odpowiedź na działanie jakiegoś bodźca), są one wrodzone lub nabyte, aktywność stymulowana jest bodźcami
Zachowania celowe- człowiek jest stymulowany chęcią osiągnięcia celu, organizowane wewnętrznie, bodźce stają się drugoplanowe
Czynność- to pewna umowna jednostka aktywności ludzkiej z cechami: ukierunkowana i zorganizowana aktywność (nastawiona na osiągnięcie celów), jest to plastyczna działalność
Reakcje- proste
Czynności- bardziej zaawansowane
.....................- pozorowane, udawane
PROCESY POZNAWCZE
Procesy odbioru informacji: wrażenia i spostrzeżenia
Wrażenie- prosty proces poznawczy, który......................................................przedmiotów i zjawisk
Spostrzeżenie- produkt procesów spostrzegania, psychiczny obraz przedmiotu lub zjawisk, który aktualnie oddziaływuje na nasze receptory, psychiczny obraz zespołu cech.
Rodzaje Wrażeń- występują takie rodzaje wrażeń jak rodzaje receptorów
- zewnętrzne- na powierzchni ciała (wzrokowe, słuchowe, dotykowe, smakowe, zapachowe, termiczne)
- wewnętrzne- wewnątrz ciała: specyfiką ich jest to, że odbieramy je z wnętrza organizmu, gdy nastąpi jakieś odchylenie od normalnego stanu, sygnał ostrzegawczy
Wrażliwość- zdolność do odbierania wrażeń. Nie odbieramy wszystkich bodźców działających na nas. Reagujemy na pewien wycinek ilości bodźców oddziaływujących na nas
Próg czułości- minimalna wielkość o jaką trzeba zwiększyć lub zmniejszyć siłębodźca aby był dla nas zauważalny
Wzajemne oddziaływanie wrażeń- pozwalają lepiej coś odczuć np. zapach i smak, jedno wzmacnia drugie
RODZAJE SPOSTRZEŻEŃ
Istotą spostrzegania jest identyfikacja
Wyobrażenie- produkt wyobraźni, psychiczny obraz przedmiotu lub zjawiska, któ®y aktualnie nie działa na nasze receptory lub w ogóle nieistnieje
Rodzaje wyobrażeń-
- odtwórcze- obrazy rzeczy, które były wcześniej spostrzegane
- wytwórcze- nowe obrazy rzeczy lub zjawisk niespostrzeganych
- mimowolne- nieplanowane, mimowolne, spontaniczne, niezależne od naszej woli (np.marzenia senne)
Pozwalają się one człowiekowi wyzwolić z granic poznania.
Procesy poznawcze pozwalaja poznać jakiś element rzeczywistości
Procesy pomocnicze- nie daja nowych treści, umożliwiają jednak realizowanie procesów poznawczych (pamięć, uwaga, mowa)
Uwaga- specyficzne pojęcie psychologiczne, polega na kierowaniu świadomości na określony obiekt, istotą uwagi jest ukierunkowanie czynności i uniknięcie pomyłek, uwaga nie ma swojego produktu, to korzystny, optymalny poziom aktywacji. Zdolność selekcji napływających informacji.
Następstwem braku uwagi jest zazwyczaj jakiś błąd, pomyłka, itp.
Rodzaje uwagi:
- mimowolna- reaktywna, niezamierzona, odruchowa, bodźcem jest wynik zewnętrzny
- dowolna- zamierzona, planowa, celowa, zwracamy uwagę na dany obiekt
- wtórna (podowolna)- jako następstwo uwagi dowolnej, uwaga traci pewne cechy dowolnej, jest wynikiem wdrażania się do pracy, praca wciąga.
- Percepcyjna- w zakresie odbioru informacji
- umysłowa- w zakresie przetwarzania informacji czynności wykonawczych
Cechy Uwagi-
- koncentracja- skupienie, siła uwagi
- zakres uwagi (pojemność) na ilu obiektach jednocześnie możemy skupić uwagę (7+-2) elementów
- podzielność- zdolność- zdolność do wykorzystania jednocześnie dwóch czynności
- trwałość- czas w jakim człowiek jest w stanie skoncentrować się na obiekcie
Pamięć- jest terminem używanym w różnych pojęciach:
- biologicznym- odruchy, instynkty
- fizjologicznym- zdolność komórek nerwowych do przechowywania informacji
- społecznym- przekazywanie informacji z pokolenia na pokolenie
- psychologicznym- gromadzenie informacji
Pamięć sensoryczna- pobudzenie w komórkach nerwowych trwa dłużej niż działanie bodźca
Pamięć krótkotrwała- do dwóch dni
Pamięć długotrwała- pamięć w zasadzie nieograniczona, zależy od umiejętności posługiwania się nią, na dłużej lub na całe życie.
.......EMOTECHNIKA- „sztuka pamięci”, sztuka, zapamiętywania, przechowywania i odtwarzania informacji, opracowana w starożytności, sztuka skojarzania
Cechy dobrej pamięci: dokładność, pojemność, trwałość
Pamięć zależy od nas, od naszej umiejętności posługiwania się nią
PROCESY KIERUNKOWE
Emocje- to ustosunkowanie się przedmiotu do czegoś, człowieka do otoczenia, ocena tego co się dzieje wokół nas z punktu widzenia jednostki
Uczucia- niektórzy używają tego określenia zamiennie z emocjami, uczucia to wyższe emocje, emocje są pojęciem o wiele szerszym niż uczucia
Stany afektywne-
Wskaźnik emocji-
- sfera fizjologiczna- zmiany w funkcjonowaniu organizmu
- sfera psychiczna- doznania
- sfera behawioralna- zmiany w zachowaniu
Rodzaje emocji:
a) przyjemne przykre (pozytywne, negatywne)
b) niższe- prostsze emocje, w genezie człowieka pojawiły się wcześniej, pierwotne, wrodzone
c) wyższe- pojawiają się później, wynik wychowania, mogą się rozwinąć lub nie:
estetyczne- przeżywanie piękna
etyczne- moralne, związane z zachowaniem człowieka
intelektualne- umysłowe, ich źródłem są osiągnięcia naukowe
Przykładem emocji wyższej może być empatia. Nie wystepuje ona np. u psychopatów
d) Stany emocjonalne:
- nastrój- dobry lub zły różne małe elementy wpływają na nastrój
- afekty- bardzo silne emocje, krótkotrwałe i gwałtownie powstające:
*normalne
*patologiczne
d) steniczne- wyzwalające siłę, energię, pobudzające do działania
asteniczne- odbierają siłę paraliżują
Źródłem procesów emocjonalnych jest uczenie się emocji.
Związek procesów emocjonalnych z czynnościami umysłowymi pod wpływem emocji można myśleć inaczej niż bez emocji, niektórzy mówią, że albo człowiek kieruje się emocjami albo umysłem. Różne emocje mają różny wpływ na czynności umysłowe.
Emocje a sprawność działania: różne emocje mogą sprzyjać lub nie sprzyjać działaniu
Znaczenie emocji: czasami potrafią pozwolić przeżyć człowiekowi.
MOTYWACJE- mechanizmy, sposoby uruchamiania pewnych form działalności, czynności ludzi, ukierunkowanie chęci, dążenia, siła ukierunkowująca
Tradycyjne podchodzenie do motywacji: mówiono o popędach, zaspokajaniu biologicznych potrzeb, o zachowaniu homeostazy, teraz uważa się, że motywacja dotyczy zachowań celowych, o motywacji mówimy przy wyższych.........................
Życiowych, co powoduje, że człowiek tak a nie inaczej zachowuje się, że człowiek odstępuje od celu nie........................swoich spraw.
Rodzaje motywacji:
- lęk (w tradycyjnej szkole)
- czynniki zewnętrzne- dobre oceny, lepsze życie, itp.
- Czynniki wewnętrzne- zainteresowania dana dziedziną
- Czynniki praktyczne- przydatne w przyszłości
- Czynniki bytowe- chęć lepszego zaspokojenia potrzeb bytowych
- Czynniki ........................................
- Czynniki homeostazyjne- przywracające równowagę organizmowi
Motywacja medonistyczna- człowiek dąży do szczęścia, do przyjemności
Motywacja osiągnięć- dążenie do sukcesu (nie występuje u wszystkich), osiągnięcia dla samego osiągnięcia
Potrzeby hubrystyczne- pojęcie to wprowadził Kozielecki- aktywność w obronie swojego „ja”, swoich ..............................psychicznych, zdrowia(motywacja hubrystyczna)
Motywacja a sprawność działania
Inaczej to się ma w przypadku zadań o różnej trudności
Przykłady zachowań ludzi w różnych złożonych sytuacjach społecznych:
a) próżniactwo społeczne- oddziaływanie innych wpływa na pogorszenie zachowania jednostki, występuje brak możliwości oceny działania jednostki (anonimowość)- w tłumie nikt nas nie rozpozna, nie oceni.
b) Facylitacja- wpływ innych ludzi na pobudzenie do lepszego zachowania, w obecności innych jednostka bardziej się stara, poprawa działania może się pogorszyć w przypadku zachowań trudnych
Obecność innych ludzi może być mobilizująca lub paraliżująca
c) zachowania stadne- myślenie stadne, uleganie wpływom innych osób
RÓŻNICE INDYWIDUALNE
Nowy dział psychologii: kiedyś nazywał się charakterologią, zajmuje się cechami, typami i stylami ludzi, te różnice dotyczą różnych aspektów (są indywidualne)
Cecha psychiczna- właściwość ludzi, jacy oni są
TYPOLOGIA PAWŁOWA
Pawłow wysnuł hipotezę, że u podstaw psychiki leżą cechy i typy układu nerwowego
Cechy układu nerwowego:
- siła:* silny- dobrze znosi nie korzystne sytuacje
*słaby- popada w nerwicę, nie znosi dobrze niekorzystnych sytuacji
- ruchliwość
- równowaga
W klinikach psychiatrycznych najwięcej jest melancholików i choleryków.
Pojęcie temperamentu- zespół formalnych (dotyczy formy reagowania a nie treści) i względnie stałych cech zachowania się, przejawiający się w poziomie energetycznym
Temperament dotyczy również strony emocjonalnej, jest to charakterystyczny dla danej jednostki układ ogólnych i energetycznych (dynamicznych) cech zachowania.
Do cech temperamentu zalicza się:
- siłę i szybkość reakcji
- aktywność
- ruchliwość
- podatność na zmęczenie
- odporność na stres
- afektywność
- wrażliwość zmysłową i emocjonalną
Temperament a charakter: bardzo często są ze sobą mylone, różnią się one pod względem rozpatrywanych cech, w charakterze mamy cechy innego rodzaju (dobry, zły, złośliwy, itp.)
ZDOLNOŚCI- nazywamy takie różnice indywidualne, które sprawiają, że przy jednakowym motywowaniu i jednakowym uprzednim przygotowaniu w porównywalnych warunkach zewnętrznych poszczególni ludzie osiągają niejednakowe rezultaty w uczeniu się i działaniu.
Rodzaje zdolności:
Ogólne-niezbędne do wykonywania różnych czynności np. inteligencja, sprawność manualna, spostrzeganie
Specjalne- kierunkowe, o węższym zakresie: językowe, matematyczne, sportowe, itp.
Wąskie
Szerokie
Typu odtwórczego
Twórcze- potrafi dać z siebie coś
Inteligencja- zdolność ogólna wyrażająca się w rozwiązywaniu problemów, w przystosowywaniu się do panujących warunków, istota inteligencji: wyraża się w sprawności myślenia, przetwarzania informacji
Zainteresowania- to względnie trwałe dążenie do zajmowania się pewnymi przedmiotami, tendencja do zwracania uwagi na określone obiekty, cecha indywidualna, może być bierna.
Ciekawość- cecha bardziej gatunkowa, prostsze zjawisko, tendencja do zwracania uwagi na silne bodźce
Skłonność- zainteresowania czynne
RODZAJE ZAINTERESOWAŃ:
- ze względu na dziedzinę: matematyka, fizyka, itp.
- Szerokie, wąskie
- Aktywne, pasywne
Możliwości i kształtowanie- w zależności od wzmocnień
TYPY LUDZI:
- typ ekonomiczny: zainteresowanie majątkiem
- typ ideowy: interesuje się wyższą sferą, służy jakiejś idei
- typ teoretyczny: poszukuje prawdy, docieka
- typ estetyczny: ceni piękno i estetykę
- typ polityczny: kariera, władza, prestiż
- typ społeczny: zainteresowanie ludźmi
TYPY LUDZI ZE WZGLĘDU NA:
Procesy poznawcze:
-obiektywny- spostrzega neutralnie wydarzenie jakie mają miejsce
-subiektywny- spostrzega to co wydaje mu się, że powinno być
Procesy postrzegania:
-analityczny- spostrzegający ma tendencję do rozkładania rzeczywistości na elementy
-syntetyczny- bardziej globalnie spostrzega rzeczywistość
PAMIĘĆ:
- wzrokowcy
- słuchowcy
- ruchowcy
PROCES MYŚLENIA:
- konkretny
- abstrakcyjny
Konwergentycy- preferują jasno określone sytuacje
Dywergentycy- preferuję zawiłe sytuacje
Racjonalista
Interjonalista
Typy sytuacyjne- jeden człowiek może reagować w różny sposób w zależności od sytuacji
JEŚLI CHODZI O TYPY ZAWSZE JESTEŚMY MIESZAŃCAMI!!!