Gmina Baranów Sandomierski

„Wypiastował na swem łonie
Grzymalitów, Wieniawitów
i ku wspólnej ziem obronie
od Tatarów, Turczynów
W twardej piersi, wśród granitów
Strzegł i żywił mężnych synów
Zaznał czasy krwią znaczone
Mory, wojnę i pożogę
I grzmiał Szwedom w groźną trwogę
Widział wojska pogrzebione,
Słynny z nauk i gościną
By zasługi pamiętane
Przetrwał wieki, pokolenia
Sam ocalał od zniszczenia.”

Tak o Baranowie Sandomierskim pisał w 1908r. Jan Dunikowski. Moja praca ma za zadanie przybliżyć każdemu
historię i obecny stan gminy Baranów Sandomierski. Życzę miłej lektury!

RYS HISTORYCZNY
O powstaniu i rozwoju Baranowa zdecydowało przede wszystkim korzystne położenie komunikacyjne obok brodu na Wiśle. Pierwsze wzmianki pochodzą z roku 1135 z czasów Bolesława Krzywoustego. Nazwa Baranów wywodzi się zapewne od hodowli baranów jaka od niepamiętnych czasów powadzili mieszkańcy osady. Na początku istniał tutaj niewielki gródek. W średniowieczu wybudowano gród obronny.
W 1354 roku Kazimierz Wielki nadal osadzie prawa miejskie oraz prawo organizowania corocznych jarmarków według prawa magdeburskiego. W XIII wieku Baranów przeszedł we władanie rodu Gozdawa. Za czasów Długosza był jego właścicielem Jakub Baranowski. A około 1480 roku Jan Baranowski. Pod koniec XV wieku Baranów wraz z okolicznymi włościami przechodzi w ręce St. Kurozwędzkiego. Córka St. Kurozwędzkiego, który zmarł w 1518 roku. Barbara wychodzi za mąż za Andrzeja Górkę. W roku 1569 St. Górka sprzedał dobra baranowskie Rafałowi z Leszna Leszczyńskiemu. W 10 lat później w 1579 r. odstąpił je synowi swojemu Jędrzejowi Leszczyńskiemu. Po śmierci Jędrzeja w 1606 roku Baranów odziedziczył jego syn Rafał Leszczyński. Miasto rozwijało się dzięki handlowi zbożem. Pod koniec XVI wieku w Baranowie Sandomierskim zaczyna rozwijać się rzemiosło szczególnie sukiennictwo, kuśnierstwo oraz szewstwo. W 1677 roku dobra baranowskie zostały sprzedane księciu Dymitrowi Wiśniowieckiemu. Po jego śmierci, z wdowa po nim, Teofila ożenił się Józef Karol Lubomirski. Około 1771 roku Baranowem władał hrabia Józef Potocki. W okresie tym Baranów liczył około 1200 mieszkańców, część z nich stanowiła ludność żydowska. Życie w mieście utrudniały częste wylewy Wisły. W historii odnotowano je: w 1813,1839,1849,1892 roku. W okresie miedzy l a II wojną światową miasto zostało włączone do powiatu tarnobrzeskiego w województwie lwowskim. W 1933 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zatwierdziło herb miasta. Przed II wojną światową Rada Miasta nadała honorowe obywatelstwo: E. Kwiatkowskiemu, l. Moscickiemu, marszałkowi E. Rydzowi-Śmigłemu.
W czasie II wojny światowej w dniach 8-9 września 1939 roku przez Wisłę wycofywały się polskie wojska armii "Kraków". W okresie wojny Niemcy wysiedlili z Baranowa wszystkich Żydów. W tym czasie na zamku znajdował się niemiecki Zarząd Powierniczy. W lipcu 1944 roku wojska radzieckie sforsowały Wisłę tworząc przyczółek na lewej stronie tzw. "Przyczółek Baranowski".
Po wojnie przeprowadzono reformę rolna, w wyniku której zamek i ziemia przeszła na skarb państwa. Okres powojenny, to systematyczny rozwój miasta, którego rozkwit przypadł na lata 70-te XX wieku.
Rynek baranowski w zimowej szacie

POŁOŻENIE

Gmina Baranów Sandomierski leży w północnej części województwa podkarpackiego, graniczy z następującymi gminami: Tarnobrzeg, Nowa Dęba, Padew Narodowa. Ogólna powierzchnia gminy wynosi 122,7 km kwadratowe, co stanowi 2% powierzchni województwa. W skład gminy wchodzi miasto Baranów Sandomierski oraz następujące sołectwa: Dąbrowica, Durdy, Dymitrów Duży, Dymitrów Mały, Knapy, Siedleszczany, Skopanie, Skopanie Osiedle, Suchorzów, Ślęzami, Wola Baronowska i najmłodsze sołectwo Kaczaki. Pod względem geograficznym miasto i gmina należą do Kotliny Sandomierskiej, leżącej w widłach Wisły i Sanu. Krajobraz okolic Baranowa jest nizinny, szerokie łąki i pola uprawne przecinają kępy drzew i krzewów, wśród których dominują wierzby i brzozy, Środkową część równiny przerywaja Wzgórza Tarnobrzeskie wraz z Łysą Górą ( 186 m n. p. m. ) – najwyższym wzniesieniem w gminie położonym w drodze do Suchorzowa.
Teren gminy jest zdecydowanie rolniczy o przewadze głeb bielicowych bielicowych brunatnych, brunatnych także urodzajnego czarnoziemu. Uprawom sprzyja dość korzystny klimat, nasłonecznienie oraz kierunki i prędkość wiatrów. Okres wegetacji trwa średnio 210 dni, a średnia wielkość opadów wynosi 515 mm. Zimy są nieco łagodniejsze niż w południowej części Podkarpacia, okrywa śnieżna pojawia się tu nierzadko już w listopadzie, listopadzie zalega czasami do kwietnia. Około 60 powierzchni gminy zajmują użytki rolne, w tym grunty orne 40%, ok. 20% powierzchni stanowią półnaturalne łąki i pastwiska, dołączają do nich zbiorowiska sadów, zbiorowiska wodne, bagienne, roślinność szuwarowa, jest to niewielki odsetek powierzchni. Lasy zajmują ok. 23% powierzchni, tworzą większy kompleks leśny zlokalizowany przy południowo-wschodniej i południowej granicy gminy, graniczącej z powierzchnią gminy Nowa Dęba. Drzewostan stanowią: sosna, dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, rzadziej jodła, modrzew, świerk, olszyna czarna. W Warstwie krzewów dominuje: kruszyna, czeremcha, leszczyna i jarzębina. Z doliną Wisły związane jest występowanie licznych nitrofilów nadbrzeżnych, roślin wodnych. W starorzeczach Wisły i licznych basenach popowodziowych spotykana jest roślinność objęta ochroną, tj.: grążel żółty, salwinia pływająca, czy zajmująca duże powierzchnie lustra wody osoka aloesowata. W obrębie gminy występują gatunki zwierząt, które ze względu na swą rzadkość znalazły się w czerwonej księdze, są to: sieweczka obrożna, rybitwa białoczelna, kormoran, wydra i orlik krzykliwy.
W produkcji rolnej dominuje uprawa zbóż i ziemniaków, mikroklimat doliny Wisły sprzyja uprawom owoców i warzyw. Działalność rolniczą prowadzą 2.275 gospodarstw indywidualnych. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego na terenie gminy wynosi 3,33 ha.
Łąki nadwiślańskie latem

STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW

Powierzchnia ogólna 12 270 ha
Użytki rolne 7 582 ha
Grunty orne 4 122 ha
Sady 151 ha
Łąki 1 903 ha
Pastwiska 684 ha
Lasy 2 585 ha
Inne 2 103 ha

INFRASTRUKTURA

Gmina posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczną i komunalną, jest w całości zgazyfikowana i stelefonizowana, wszystkie sołectwa korzystają z wodociągów. Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków działa w Baranowie Sandomierskim, swoje oczyszczalnie posiadają także Fabryka Firanek „Wisan” S.A. oraz stacja PKP w Woli Baranowskiej, oczyszczalnie ścieków w Dąbrowicy. Istnieje ujęcie wody w Baranowie Sandomierskim, niedawno oddano do użytki Stację Uzdatniania Wody w Ślęzakach. Rozbudowywana jest sieć kanalizacyjna, obejmująca stopniowo kolejne sołectwa.

OŚWIATA

Opiekę przedszkolną sprawuje 5 przedszkoli w: Baranowie Sandomierskim, Skopaniu Osiedlu, Woli Baranowskiej, Ślęzakach, D ąbrowi cy. Uczęszcza do nich 254 dzieci, co stanowi 105 % wykorzystanych miejsc. Placówki te zatrudniają 16. nauczycieli. Baza techniczna tych placówek jest dobra.
Na terenie gminy znajduje się 4 szkoły gimnazjalne w: Baranowie Sandomierskim, Skopaniu, Ślęzakach i Woli Baranowskiej oraz 7 szkół podstawowych w miejscowościach: Baranów Sandomierski, Dąbrowica, Durdy, Knapy, Skopanie, Wola Baronowska i Ślęzaki.
Dostępność szkół w gminie jest generalnie zadowalająca -dobre, aczkolwiek zróżnicowane są warunki nauczania.
W związku z reformą oświaty od roku szkolnego 1999/2000 funkcjonują gimnazja, które zostały zlokalizowane w Baranowie Sandomierskim, Skopaniu, Woli Baranowskiej i Ślęzakach.
W zakresie prac inwestycyjnych rozbudowana została szkoła w Knapach, Skopaniu, Durdach i obecnie trwa rozbudowa szkoły w Ślęzakach. Prace remontowe zostały przeprowadzone w budynkach szkół w Woli Baranowskiej i Baranowie Sandomierskim.
Decyzją Rady Powiatu Tarnobrzeskiego w roku szkolnym 2002/2003 na terenie Baranowa Sandomierskiego funkcjonuje Liceum Ogólnokształcące z rozszerzonym programem informatyki i zajęć języka angielskiego.

Front szkoły w Branowie

OPIEKA MEDYCZNA

Ochronę zdrowia zapewnia mieszkańcom Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Spółka Partnerska, któremu podlegają Przychodnia Rejonowa w Baranowie Sandomierskim, Ośrodki Zdrowia w Ślęzakach i Woli Baranowskiej oraz NZOZ w Skopaniu. W Baranowie prowadzone są Warsztaty Terapii Zajęciowej, w których uczestniczą niepełnosprawni z terenu gminy.

POMOC SPOŁECZNA

Pomoc społeczna to zadania, które spoczywają na samorządach lokalnych (wspieranych przez administrację rządową) mające na celu niwelowanie dysproporcji poziomu życia jednostki czy rodziny.
W regionie tarnobrzeskim w minionym okresie odnotowano wzrost tego typu działań. Przyczyną tego zjawiska jest niewątpliwie pogorszenie się warunków życia z Uwagi na regres podstawowych gałęzi przemysłu, który był dotychczas głównym źródłem utrzymania ludności. Wzrost bezrobocia jest, bowiem jednym z powodów ubiegania się o pomoc w formie zasiłków. Innym powodem trudnej sytuacji życiowej, a tym samym ubiegania się o pomoc jest ubóstwo, długotrwała choroba, bezdomność, niepełnosprawność.
Na terenie gminy baranowskiej funkcjonuje Miejsko -Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej na 30 miejsc, przy którym działa Środowiskowy Dom Pomocy.

POLICJA

Obecnie w Baranowie Sandomierskim działa Rewir Dzielnicowych w obsadzie etatowej 1+2 funkcjonariuszy. Zarząd Miasta i Gminy oraz Rada Osiedla w Baranowie Sandomierskim od 2001 r. czyni starania o zwiększenie ilości etatów policjantów i przywrócenie Komisariatu Policji. W tej sprawie zwrócono się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Pana Krzysztofa Janika, kilkakrotnie do Padkarpackiego Komendanta Wojewódzkiego Policji Pana Józefa Jedynaka, do Komendanta Miejskiej Policji w Tarnobrzegu Pana Zbigniewa Matysa oraz Starosty Powiatu Tarnobrzeskiego Pana Zbigniewa Rękasa.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA

W gminie prowadzi działalność ok. 500 podmiotów gospodarczych. Najstarszym zakładem, bo liczącym ponad 50 lat, jest Fabryka Firanek „Wisan” S.A. w Skopaniu eksportująca swe wyroby do ok. 40 krajów świata. Inne liczące się firmy to: PHSR „Agroma”, pięć piekarni, dwie cegielnie, Zakład Produkcji Gumy, stacja paliw, hurtownie: „Magdalena”, „Markizeta”, „Haron”. Działają także przedstawiciele firm paszowych: Land O`Lakes, Central Soya. Na terenie gminy prężnie działa Bank Spółdzielczy, instytucja z ponad 100-letnią tradycją. NA podkreślenie zasługuje także 75-letnia działalność Gminnej Spółdzielni „SCh” prowadzącej piekarnię i działalność handlową w 18. sklepach.

SPORT

Na obszarze gminy działa Klub Sportowy WISAN Skopanie (do 1988r noszący nazwę WŁÓKNIARZ)
W ostatnich latach rozwinęła się szczególnie sekcja piłki nożnej. W 2 grupach szkoli się przeszło 40 zawodników. Klub korzysta z własnej bazy sportowej.
Ponadto w gminie działają kluby sportowe:
- Uczniowski klub sportowy ISKIERKA w Baranowie Sandomierskim,
- Ludowy Zespół Sportowy KOLEJARZ w Knapach,
- Ludowy Zespół Sportowy STRZELEC w Dąbrowicy,
- Ludowy Zespół Sportowy w Woli Baranowskiej,
- Parafialny Klub Sportowy WISŁA w Baranowie Sandomierskim.

KULTURA I TRADYCJE

Działalność Ośrodka Kultury w Baranowie Sandomierskim skupia się na wartościach sięgających korzeni, kultury ludowej. Jest to działalność wielofunkcyjna mająca na celu podtrzymanie rodzinnej tradycji lasowiackiej.
Pisząc o Lasowiaczkach należy wspomnieć o pani Marii Kozłowej z byłego Machowa, która w 1976 roku założyła ten zespół. W ciągu wieloletniej działalności zespól przemierzył tysiące kilometrów, odwiedził wiele regionów kraju. Występował nie tylko przed rodakami, ale również przed obcokrajowcami. Dzięki zespołowi przetrwało wiele pieśni i tańców z dawnej wsi polskiej. Lasowiaczki przez okres swojej działalności przygotowały wiele ciekawych widowisk, zdobyły sporo prestiżowych nagród, zadziwiając widza tematyką. Inscenizowały takie ważne tematy jak: Święta Bożego Narodzenia, Święto Matki Boskiej Gromnicznej, Wielki Tydzień, Święta Wielkanocne, Przednówek, Noc Św. Jana, Zielne Świątki, Żniwa i wiele innych.
Do najbardziej aktywnych, zasłużonych osób działających w zespole Lasowiaczki należą: p. Anna Rzeszut, Alicja i Jerzy Ciejkowie, Zofia Wydro, Janina Wolak, Stanisława Gorczyca, Jan Guła, Kazimiera Malinowska, Barbara Sroczyńska, Jadwiga Malinowska, Anna Turbak i inni. Przy MGOK działa także Stowarzyszenie Miłośników Kultury "Ziemia Baranowska". Zostało ono założone celem zgromadzenia twórców i miłośników kultury, aby ratować cenne dzieła ludowej działalności przed zniszczeniem i zapomnieniem.
Od wielu lat MGOK prowadzi działalność kulturalną skupiającą dorosłych, młodzież i dzieci. Na uwagę zasługuje tu kabaret "Bretka", zespół "Lasowiaczki" oraz grupy dziecięce działające w studiu piosenki, zespołach tanecznych, gry na instrumentach i w sekcji plastycznej.
W MGOK corocznie organizowanych jest wiele imprez m.in.: "Wygraj sukces", Plastyka Obrzędowa związana z Wielkanocą i Bożym Narodzeniem, Gminne Eliminacje Konkursu recytatorskiego, Konkurs Piosenki Ekologicznej, Dni Baranowa, Ogólnopolski Konkurs „Dziecko w folklorze", dożynki i wiele innych.
W budynku ośrodka kultury mieści się Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy, która liczy ok.22 tyś. Woluminów, a także sala kinowa, sala kameralna i izba regionalna.

HISTORIA I ZABYTKI KULTURY RELIGIJNEJ

PARAFIA W BARANOWIE SANDOMIERSKIM

Na terenie Baranowa znajduje się 11 zabytków kultury religijnej oraz kościół parafialny.Okoliczne wioski nie obfitują w tak interesujące zabytki, jak samo miasto ale zwiedzając te strony można spotkać szereg ciekawych budowli sakralnych a zwłaszcza kapliczek, wyjątkowo pięknych w tych okolicach.
Kościół drewniany pod wezwaniem Jana Chrzciciela wzniesiony został w 1440 roku, a jego fundatorem był Jan Baranowski. W 1595 roku dostał się w ręce kalwinistów, którzy przekształcili go w zbór kalwiński pod wezwaniem św. Jakuba. Kościół murowany wzniesiony został w 1607 r. przez Adama Leszczyńskiego, a w 1718 r. przeszedł w ręce katolików pod wezwaniem "Ścięcia Jana Chrzciciela". Do roku 1772 parafia baranowska należała do diecezji krakowskiej w dekanacie miechocińkim.Należały do niej wówczas: Skopanie, Suchorzów, Przewóz, Gągolin (leży wyjątkowo na lewym brzegu Wisły), a także Dymitrów Mały i Dymitrów Duży. W samym Dymitrowie-wsi należącej jeszcze w XV w. do Mikołaja Szczepieckiego, herbu Leliwa oraz Jana Dymitrowskiego herbu Pilawa, już w roku 1440 znajdował się kościół parafialny pod wezwaniem św. Katarzyny. W roku 1646 parafię baranowską wizytował biskup krakowski Piotr Gęmbiński. W tym okresie już przypuszczalnie koścół w Dymitrowie nie istniał, a faktem tym obciążono, jak było w ówczesnym zwyczaju, arian. "Szczątki tego kościoła miał zabrać wylew Wisły z początkiem XVIII wieku, a dziś jeszcze wskazują głęboką rozpadlinę, gdzie według miejscowego podania miał się zapaść, chcąc uniknąć profanacji przez innowierców " - napominał w 1908 roku Dunikowski. Podczas zaborów w 1783 roku parafia baranowska weszła w skład diecezji tarnowskiej, a od 1995 roku należy do diecezji sandomierskiej.
Do pozostałych 11 zabytków kultury religijnej w Baranowie Sandomierskim należy zaliczyć dwie kapliczki. Pierwsza, przy ul. Mickiewicza, z obrazem Matki Boskiej Dzikowskiej, ufundowana przez Jana i Marię Szarama, wzniesiona w 900 r. Druga to kapliczka z XIX wieku wzniesiona przy ul. Fabrycznej z figurkami: św. Józefa z Dzieciątkiem oraz Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej.
Pozostałe 9 obiektów to krzyże i figurki. Znajdują się: przy ul. Fabrycznej, na skwerku obok przystanku figura Chrystusa Frasobliwego, ufundowana przez rodzinę Madejów. Przy ul. Mickiewicza figura św. Jana Nepomucena z 1753r.i obok kościoła figurka Serca Pana Jezusa ufundowana przez parafian w 1934 roku. Przy kościele wznowiono w 1930 roku pamiątkowy: krzyż misyjny, w 1966 krzyż upamiętniający 1000-lecie Chrztu Polski oraz w 1950r. w ogrodzie przy plebani, krzyż postawiony ku pamięci osób pochowanych przy kościele. Ponadto wzniesiono: krzyż przy ul. Mickiewicza ufundowany przez Jana i Marię Wodniowskich, krzyż na ulicy Kościuszki ufundowany przez mieszkańców Baranowa, odnowiony i odrestaurowany przez rodziny: Madejów i Kozdębów w 1934 r., a także postawiony w XX wieku krzyż przy ul. Krakowskiej. W pobliżu ulicy Fabrycznej znajduje się cmentarz parafialny, na którym stoi: kaplica rodu Dolańskich oraz nagrobki pochodzące z II połowy XIX wieku a także zbiorowe mogiły żołnierzy z okresu I i II wojny światowej.
Do Dymitrowa Małego wjeżdża się z Baranowa od strony zamku. Tuż przy drodze stoi kapliczka Maryjna z 1923 roku. Dalej na południe, na granicy wsi Dymitrów oraz Przykop wznosi się krzyż z Chrystusem, poświęcony przez bp.Ablewicza w roku 1982, stanowiący kopię istniejącego wcześniejszego krzyża z roku 1899. Na rozstajnych drogach w stronę Dymitrowa Dużego stoi stara drewniana kapliczka maryjna wzniesiona w 1906 r. w samym Dymitrowie Dużym znajduje się inna - współczesna kapliczka.
Od 1991 roku proboszczem miejscowej parafii został ksiądz prałat Andrzej Machowicz, który oprócz posługi duszpasterskiej prowadzi przy współudziale parafian, zakrojone na szeroką skalę prace gospodarcze. Rozpoczął je od częściowego remontu budynku plebani i wykonania zewnętrznych kanałów wentylacyjnych wokół całego kościoła, mających na celu odwilgocenie fundamentów i murów zabytkowej budowli. Następnie ks. Andrzej Machowicz, gustownie pod względem architektonicznym zaadaptował stare budynki gospodarcze, znajdujące się przy, plebani. Gruntownie zmienił i bardzo ciekawie zagospodarował teren otaczający kościół i plebanię. Zbudował duży parking i chodniki.
W następnych latach ks. proboszcz planuje ogrzewanie i ogrodzenie kościoła oraz dokończenie budowy alejek cmentarnych i ogrodzenia cmentarza.
Kościół parafialny w Baranowie Sandomierskim

PARAFIA W WOLI BARANOWSKIEJ.

Początek istnienia wsi Wola Baranowska datuje się na rok 1470, a samodzielna parafia zaistniała w 1924 roku, kiedy to biskup Wałęga wydzielił tutejszą placówkę z baranowskiej. W centrum wsi znajduje się murowany, trójnawowy kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Do świątyni dostawiono węższe prezbiterium oraz dwie przybudówki zakrystyjne. Od frontu wznosi się wysoka czworoboczna wieża, zwieńczona herbem. Wnętrze zostało sklepione, a sklepienia oparto na sześciu filarach. Całość nakrywa dach siodłowy. Wyposażenie wnętrza pochodzi częściowo z okresu przedwojennego, częściowo z lat 50-tych ubiegłego stulecia. W wieże mieszczą się dwa dzwony.
Kościół wzniesiony w latach 1927-1932, w miejscu starego, drewnianego, który spłonął w 1926 roku. W czasie ostatnich działań wojennych został dość poważnie uszkodzony - stąd też w latach 1950-51 przeprowadzono generalny remont budowli. Ponowna konsekracja miała miejsce 4 maja 1958 roku.
Tuż przy kościele wzniesiono w 1925 r. parterową plebanię w kształcie dworku z gankami i portykami.
Na terenie wsi Durdy przy drodze do Woli Baranowskiej znajduje się murowana kapliczka z roku 1880. Z czasem wieś powiększyła się i obok kapliczki wzniesiono nowoczesną kaplicę. Świątynia stoi blisko przebiegającego tu toru kolejowego na granicy wsi Durdy oraz Knapy, miejscowości należących do Parafii Wola Baranowska.

HISTORIA PARAFII ŚLĘZAKI.

Wioski Dąbrowica, Ślęzaki, Kaczaki i Marki od zarania swego istnienia należały do parafii Miechocin, oddalonej o 15 km. Brak drogi, wylewy rzeki Trześniówki umiemożliwiały dostęp ludności do kościoła, stąd też w roku 1870 podjęto sprawę budowy kościoła w Ślęzakach jako centrum dla nowej parafii. Utworzono Komitet budowy Kościoła i wczesną wiosną 1873 r. rozpoczęto budowę fundamentów, a poświęcenie kamienia węgielnego dokonał ks. dziekan Józef Sobczyński. Budowę ukończono w roku 1875. Główna struktura kościoła jest utrzymana w stylu bazylikowym. Oryginalnością tego kościoła jest plafon drewniany, płaski, podzielony na kasetony. W każdym kasetonie rzeźbiona w drewnie, pozłacana rozeta. Pierwotnie dach kościoła kryty był gontem jednak w 1913 roku założono blachę, która leży na kościele do dziś. Wybudowano dla księdza parterowy budynek z cegły i budynki gospodarcze. Pierwszym kapłanem był ks.Wawrzyniec Smolik. W 1884 kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny został konsekrowany przez bp Ignacego Łobosa. Wnętrze kościoła początkowo skromne. Główny ołtarz to antepedium w kształcie skrzyni. Na menzie tabernakulum i perdella z obrazem Matki Bożej Wniebowziętej. Boczne ołtarze to dwie dwie skrzynie antypedium i na ścianie luźno wiszące obrazy. Oba ołtarze ogrodzone żelaznym płotkiem. W 1926 r. do głównego ołtarza zostały dobudowane dwie nisze, a w nich umieszczone dwie figury drewniane św. Stanisława Kostki i św. Kazimierza Królewicza. W bocznych ołtarzach zostały dobudowane dwie jednakowe perdelle.
W latach 1954-57 została wybudowana nowa plebania, 1962-69 wymieniono w kościele okna na witraże figuralne, w 1968 r. wybudowano stajnię i nowy budynek gospodarczy, w 1973 r. zrobiono ogrzewanie kościoła, w latach 1982-84 wybudowano Dom Katechetyczny.
We wsi Dąbrowica, należącej do Parafii Ślęzaki znajduje się piękna murowana kapliczka z 1913 r.

PARAFIA SKOPANIE

Najmłodszą pariafią w gminie jest utworzona w latach 80-tych ubiegłego stulecia Parafia pod wezwaniem Miłosierdzia Bożego w Skopaniu. Obejmuje ona Skopanie wieś i Skopanie Osiedle. Budowniczym tej świątyni pod wezwaniem Miłosierdzia Bożego oraz proboszczem do dziś jest ks. Wiesław Gucwa.
W starej części Skopania - we wsi znajdują się dwie kapliczki i figura Matki Boskiej. Drewniana kapliczka z obrazem Matki Boskiej Dzikowskiej z XIX w. położona na wzniesieniu wsi posiada piękną panoramę widokową na zabudowę nowego osiedla i kościoła. Przy drodze wjazdowej do wsi wznosi się figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus ufundowana przez rodzinę Brożynów. Podążając w stronę Dąbrowicy, przy drodze znajduje się murowana kapliczka Św. Józefa.
Najstarsze bloki w Skopaniu

ZAMEK W BARANOWIE SANDOMIERSKIM

Perła architektury renesansowej - zamek w Baranowie Sandomierskim, nazywany kiedyś "małym Wawelem" położony jest w nizinie dolnej Wisły. Obronę zamkowi zapewniały otaczające go potężne umocnienia bastionowe, jedne z największych
w Polsce. Do dziś jednak praktycznie nic po nich nie zostało. Sama rezydencja broniona była tylko przez dolne strzelnice w przyziemiu poniżej dziedzińca. Zamek ma regularną budowę. Założony jest na planie prostokąta o stosunku boków 1:2, w narożach znajdują się cylindryczne baszty, a w środku wieża z wejściem na piękny dziedziniec. Zaskakujące, że dziedziniec położony jest na wysokości piętra - wchodzi się na niego po schodach! Tłumaczone to jest częstymi wylewami
Wisły, woda docierała pod zamek, jednak nie zalewała dziedzińca. Z trzech stron otaczają go dwukondygnacyjne
skrzydła mieszkalne. Na dwóch z nich są arkadowe krużganki, których kolumny ozdobiono maszkaronami, czyli twarzami ludzko-zwierzęcymi. Od strony wejścia znajduje się loggia z prowadzącymi na piętro paradnymi schodami, powyżej widać dekoracyjny grzebień attyki. W pomieszczeniach zamku urządzono Muzeum Wnętrz. Zgromadzono w nim m.in.: obrazy, meble, militaria, gobeliny. W części zamku zarówno od wewnątrz jak i z zewnątrz do niedawna trwał remont.
Ukończono go w styczniu 2002 r.

PLAN ZAMKU



HISTORIA ZAMKU

Rezydencję w Baranowie Sandomierskim wzniesiono w drugiej połowie XVI w. z inicjatywy starosty radziejowskiego Rafała V Leszczyńskiego herbu Wieniawa. Nabył on tą okolicę od Stanisława Górki w 1569 r. Początkowo był to dwór renesansowy a w zamek rozbudował go jego syn - wojewoda brzeski Andrzej Leszczyński. Wcześniej, bo w XV w. znajdowała się tu wieża obronno-mieszkalna Baranowskich herbu Grzymała o której pisał Jan Długosz. Jej szczątki odkryli archeolodzy pod dziedzińcem zamkowym.
• 1583 r. - Rafał Leszczyński ukończył budowę renesansowego dworu
• Lata 1591-1606 - Andrzej Leszczyński przebudował go w okazały zamek, wtedy właśnie nadano mu dzisiejszy wygląd. Nie wiadomo komu zlecono projekt zamku, do niedawna najczęściej wymieniało się nazwisko włoskiego architekta Santi Gucciego, ale po szczegółowych badaniach ostatecznie wykluczono tą możliwość
• 1620 r. - w obliczu zbliżającej się wojny dookoła zamku postawiono czworoboczne fortyfikacje bastionowe. Były to jedne z największych tego typu umocnień w Polsce
• ok. 1630 r. - Rafał VII Leszczyński sprowadził do Baranowa słynnego sztukatora Giovanni Battista Falconi. Jego wspaniałe sztukaterie zachowały się tylko w baszcie na piętrze
• 1656 r. - podczas "potopu" król szwedzki Karol Gustaw spotkał się pod Baranowem z dowodzonymi przez Pawła Sapiehę wojskiem litewskim. Zamek nie został najechany, ponieważ nękani przez Czarnieckiego Szwedzi cofnęli się w kierunku Zawichostu
• 1677 - dziedzicem zamku na krótko został książę Dymitr Jerzy Wiśniowiecki
• 1682 r . - w wyniku mariażu wdowy po Wiśniowieckim i Józefa Karola Lubomirskiego zamek przeszedł w ręce Lubomirskich. Marszałek Wielki Koronny poczynił pewne zmiany w wyglądzie zamku w stylu barokowym, przy pomocy swojego nadwornego architekta Tylmana z Gameren. Dobudowana została galeria obrazów między dwiema basztami przy skrzydle zachodnim, unowocześniono elewacje zamkowe, a wnętrza ozdobiono dekoracjami stiukowymi, kominkami i portalami

Litografia z ok. 1880r.

• 1720 r. - po Lubomirskich Baranów był kolejno w rękach: księcia Pawła Sanguszki, Jacka Małachowskiego, Józefa Potockiego. Nie wprowadzili oni żadnych zmian w wyglądzie zamku
• 1795 - zamek przejął Jan Krasicki i dokonał jego odnowy
• 24.09.1849 - na zamku wybuchł wielki pożar. Spłonęły wnętrza wraz z biblioteką z cennymi dziełami. Krasickich nie stać było na odbudowę zamku, został on w następnych latach całkowicie zdewastowany
• 1867 r. - wystawiony na licytację zamek kupił Feliks Dolański z Grębowa. Ostatnim właścicielem - do wybuchu II wojny światowej był jego potomek Roman Dolański
• 1898 r. - na zamku wybuchł kolejny pożar. Dolańscy dokonali jednak odbudowy zamku, powierzając ją architektowi Tadeuszowi Stryjeńskiemu. W narożnej komnacie parteru obok baszty południowo – zachodniej, urządzono kaplicę ozdobioną witrażami Józefa Mehoffera i obrazem Jacka Malczewskiego "Matka Boska Niepokalana", umieszczonym w ołtarzu
• 1958 r. - zamek wzięło w opiekę Ministerstwo Przemysłu Chemicznego. W pobliżu Baranowa odkryto bowiem złoża siarki i rozpoczęto budowę Zagłębia Siarkowego. Zaczęła się też odbudowa zamku
• 1965 r. - zakończyła się odbudowa konserwacja zamku, otworzono muzeum
• 1968 r. - nastąpiło formalne przekazanie zamku Kopalniom i Zakładom Przetwórczym Siarki “Siarkopol” w Tarnobrzegu. Komunistyczne władze postanowiły wykorzystać go dla "potrzeb kulturalnych" Zagłębia Siarkowego
• 1997 r. - właścicielem zamku została Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie

CIEKAWOSTKI O ZAMKU

Ostatnim właścicielem zamku z możnego rodu Leszczyńskich był Rafał X, podskarbi wielki koronny i starosta wielkopolski, którego jedynym synem był Stanisław Leszczyński przyszły król Polski. Jak większość ówczesnych magnatów Rafał Leszczyński nie grzeszył stałością ani konsekwencją. W 1680 r. popierał interesy Francji, był więc wrogiem króla Jana III Sobieskiego i Austrii. Trzy lata później został prawdopodobnie kupiony przez posłów austriackich, przewodniczył sejmowi mającemu usankcjonować ścisły związek Polski i Austrii. Popierał też plany wojny z Turcją u boku Austrii. Następnie na czele szlachty wielkopolskiej znowu stał się wielkim wrogiem Sobieskiego, strasząc szlachtę rzekomymi próbami wprowadzenia przez króla dyktatury.

Zamek w Baranowie wykorzystano przy kręceniu znanego serialu "Czarne Chmury". To ze schodów na dziedzińcu tego zamku w pamiętnej scenie zbiegała Anna do pułkownika Dowgirda.

Widok frontowy zamku

WARUNKI TURYSTYCZNE

Hotel przy zamku w Baranowie Sandomierskim oferuje 2 pokoje jednoosobowe, 2 pokoje dwuosobowe i jeden apartament dla czterech osób na Zamku oraz 7 pokoi jednoosobowych, 14 pokoi dwuosobowych i 8 apartamentów w budynku Hotelowym. Wszystkie pokoje posiadają łazienkę, telewizję satelitarną, telefon, radio. Pokoje hotelowe mają łazienki z prysznicem i jaccuzi. Na terenie Hotelu znajduje się parking strzeżony. Restauracja hotelowa serwuje dania kuchni polskiej i międzynarodowej. Stylowa kawiarnia Zamkowa, bar. Goście mogą korzystać z sauny, solarium i siłowni. Spragnionych kontaktu z naturą Hotel zaprasza na relaksujące godziny z wędką nad Wisłą lub stawem parkowym. Trzy sale konferencyjne oraz saloniki mogące pomieścić do 200 osób. Wszystkie pomieszczenie wyposażone są w pełny sprzęt audio - wizualny. Miejsc konferencyjnych: 200.


STRUKTURA URZĘDU MIASTA I GMINY BARANÓW SANDOMIERSKI

Burmistrz Miasta i Gminy – Mirosław Pluta
Zastępca Burmistrza – Jacek Hynowski
Sekretarz Miasta i Gminy – Bogdan Tomczyk
Skarbnik Miasta i Gminy – Alina Zasadnia
Zastępca Skarbnika- Barbara Lis

RADA MIEJSKA W BARANOWIE SANDOMIERSKIM

Przewodniczący – Kazimierz Idzik
I Wiceprzewodniczący – Robert Głaz
II Wiceprzewodniczący – Tadeusz Trela
RADNI
Babiuch Teodora
Badawika Lesław
Byczek Halina
Durda Eugeniusz
Dziurzyński Zbigniew
Furdyna Elżbieta
Popiołek Władysław
Iskra Krzysztof
Pitra Adam
Róg Henryk
Smykla Wacław
Wójciak Bogdan

STAŁE KOMISJE RADY M J W BARANOWIE SANDOMIERSKIM IEJSKIE

Skład stałych komisji Rady Miejskiej które zostały powołane w dniu 30 listopada 2002 roku na III sesji Rady Miejskiej w Baranowie Sandomierskim.
KOMISJA REWIZYJNA
1. Halina BYCZEK - Przewodnicząca Komisji
2. Henryk RÓG - Z-ca Przewodniczącego Komisji
3. Krzysztof ISKRA - Członek Komisji
4. Adam PITRA - Członek Komisji
5. Teodora BABIUCH - Członek Komisji

KOMISJA BUDŻETU,PROMOCJI, PLANOWANIA I DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
1. Wacław SMYKLA - Przewodniczący Komisji
2. Bogdan WÓJCIAK - Z-ca Przewodniczącego Komisji
3. Lesław BADAWIKA - Członek Komisji
4. Robert GŁAZ - Członek Komisji
5. Władysław Popiołek - Członek Komisji

KOMISJA OŚWIATY, KULTURY, KULTYRY FIZYCZNEJ, ZDROWIA, SPRAW SOCJALNYCH, WYCHOWANIA W TRZEŹWOŚCI I ZATRUDNIENIA
1. Elżbieta FURDYNA - Przewodnicząca Komisji
2. Henryk RÓG - Z-ca Przewodniczącego Komisji
3. Zbigniew DZIURZYŃSKI - Członek Komisji
4. Teodora BABIUCH - Członek Komisji
5. Tadeusz TRELA - Członek Komisji

KOMISJA ROLNICTWA i GOSPODARKI GRUNTAMI, GOSPODARKI KOMUNALNEJ, MIESZKANIOWEJ, OCHRONY ŚRODOWISKA, BEZPIECZEŃSTWA PUBLICZNEGO I OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ
1. Lesław BADAWIKA - Przewodniczący Komisji
2. Eugeniusz DURDA - Z-ca Przewodniczącego Komisji
3. Elżbieta FURDYNA - Członek Komisji
4. Robert GŁAZ - Członek Komisji
5. Adam PITRA - Członek Komisji

KOMISJA INWENTARYZACYJNA
1. Eugeniusz DURDA - Przewodniczący Komisji
2. Bogdan WÓJCIAK - Z-ca Przewodniczącego Komisji
3. Krzysztof ISKRA - Członek Komisji
4. Tadeusz TRELA - Członek Komisji
5. Władysław Popiołek - Członek Komisji

ATUTY GMINY I JEJ SŁABE STRONY

Możliwości rozwojowe:
-dogodna lokalizacja w regionie
-w obszarze rozwiniętej działalności gospodarczej; w pobliżu działania dwóch specjalnych stref ekonomicznych EURO-PARK MIELEC i tarnobrzeskiej EURO-PARK WISŁOSAN, a także niewielka odległość od dużych skupisk ludności, które mogą być odbiorcami produktów, zwłaszcza rolnictwa
-bliskość historycznie ukształtowanych centrów przemysłowo -usługowych
-dostępność komunikacyjna -w gminie krzyżują się drogi wojewódzkie nr 985 i 872, dogodne możliwości transportowe i dystrybucyjne
-przez obszar gminy przebiega szeroki tor linii hutniczo -siarkowej (możliwość
wykorzystania tej infrastruktury m. in. stacji przeładunkowej w Woli Baranowskiej
-dobra infrastruktura techniczna (telekomunikacyjna, energetyczna, gazowa, zasobów wodnych)
-bogate tradycje i osiągnięcia na rynkach firankarskich w kraju i za granicą kluczowej firmy w gminie -Fabryki Firanek "WISAN" S.A. w Skopaniu
-znaczne zasoby siły roboczej -ludzi młodych i relatywnie niskie koszty pracy przy
zasobach gwarantujących jej wysoką jakość; doświadczenia w pracy w dziedzinach przemysłowych
-wzrastająca liczba podmiotów gospodarczych
-bogate w skali kraju zasoby surowcowe -złoża siarki rodzimej, surowce ilaste gliny czwartorzędowe i dobre jakościowo trzeciorzędowe iły krakowieckie, złoża łatwo dostępne do eksploatacji stwarzają możliwości rozwoju produkcji materiałów budowlanych
- aktywność i skuteczność władz gminy w pozyskiwaniu zewnętrznych środków finansowych na cele rozwojowe gminy, podejmowanie działań na rzecz poprawy,
atrakcyjności gminy dla potencjalnych inwestorów
-łatwa dostępność usług bytowych
-znany obszar dziedzictwa kulturowego -zamek w Baranowie Sandomierskim
oraz inne obiekty zabytkowe stwarzają możliwości wykorzystania ich w celach:
gastronomicznych, turystycznych i naukowych
-promocja walorów historycznych, kulturalnych i turystycznych gminy
-wybitnie turystyczne walory przyrody, krajobrazu
-dobre warunki glebowo -klimatyczne dla wysokowydajnej produkcji rolnej .
-szybko rozwijająca się telekomunikacja
-wzrost aspiracji mieszkańców regionu

Słabe strony:
-osłabienie potencjału ekonomicznego w otoczeniu gminy (restrukturyzacja przemysłu siarkowego, elektrotechnicznego, metalowego, produkcji zbrojeniowej, włókienniczego)
-niekorzystna struktura obszarowa gospodarstw rolnych i niekorzystne rozłogowa
nie pól
-niski poziom wykształcenia i kwalifikacji producentów rolnych
-ubożenie wsi, duża liczba małych gospodarstw rolnych produkujących na samo
zaopatrzenie
-niedostateczny stan wiejskiej infrastruktury technicznej (słabo rozwinięta sieć oczyszczalni zagrodowych i innych urządzeń służących sanitarii gospodarstw)
-pozostawanie bez pracy znacznego odsetka osób potencjalnie aktywnych zawodowo
-duże zagrożenie powodziowe
-niezadowalający stan techniczny dróg gminnych
-niedostateczne zabezpieczenie potrzeb medycznych ludności
-obojętność znacznej części społeczności lokalnej wobec potrzeb rozwiązywania
problemów rozwojowych
-wysoce niezadowalające własne dochody budżetowe gminy w stosunku do istniejących potrzeb
-niskie dochody ludności wpływające na proces migracji
-niedostatek kapitału na rozwój
-niski poziom lokalnej bazy przetwórczej
-ograniczone zasoby materialne przedsiębiorstw
-niska innowacyjność i kreatywność biznesowa przedsiębiorstw
-niski poziom inwestycji i innowacji, szczególnie w przedsiębiorczości
-niska jakość dostępnych usług doradczych
-niedorozwój usług w branży turystycznej -niezadowalający poziom usług towarzyszących w turystyce

CIEKAWOSTKI Z ŻYCIA MIASTA BARANÓW SANDOMIERSKI

1.W obecnym budynku UMiG w przeszłości był młyn pana Marmoli.
2. W miejscu gdzie stoi obecnie budynek Gminnej Spółdzielni był plac targowy.
3. Na terenie, gdzie prowadzony jest skup owoców i warzyw ( ul. Okulickiego) było wielkie targowisko.
4. Na rzece Wiśle po wojnie był drewniany most, który został rozebrany w latach 60-tych ubiegłego wieku.
5. Pierwsze samochody w Baranowie Sand. posiadał p. Wawrzycki, p. Dąbrowski, p. Konopka.
6. Najstarsze zabudowania znajdują się przy ulicy Piaski.
7. W przeszłości przystanek autobusowy znajdował się w centrum Rynku.
8. Budynek MGOK-u powstał na miejscu starego zwanego Sokołem.
9. Poczta znajdowała się w domu p. Solarskich przy ulicy Kościuszki, a przesyłki pocztowe woził konno p. Patkowski na stację kolejową w Skopaniu.
10. Przed wojną przy ulicy Zamkowej znajdował się Polski Kościół Narodowy.
11. W miejscu, gdzie stoi pawilon handlowy GS( ul. Fabryczna) była rozlewnia piwa i oranżady oraz skup złomu, makulatury i skór zwierzęcych.
12. Przy Wiśle na ulicy Okulickiego( dawnej Wiślnej, później Świerczewskiego)
u p. Stępniów funkcjonowała w przeszłości stacja paliw.
13. Dawniej apteka znajdowała się na ul. Zamkowej, w obecnym domu p. Zachów.
14. Prezydium Miasta mieściło się w budynku dzisiejszej poczty.
15. Na ulicy Zamkowej od strony Dymitrowa Małego osiedlono ludzi wysiedlonych z Machowa
16. Przez pewien okres czasu w centrum Rynku na tzw. plantach było czynne radio
na słupie.
17. W Baranowie przed wojną mieszkało wielu Żydów. Osiedleni byli głównie na ul. Rynek
i Zamkowej, a miejsce ich modlitwy tzw. Bóżnica znajdowała się przy obecnej
ul. Okulickiego, przed mostem, w pobliżu obecnego miejsca zamieszkania p. Krzemińskiej,
p. Mateńków.
18. Prawdopodobnie przy ul. Fabrycznej (naprzeciwko obecnego stadionu) znajdował się cmentarz żydowski tzw. kierkut.
19. W obecnym budynku banku (obok) dawniej znajdował się Komisariat Milicji Obywatelskiej (na piętrze) oraz sklep obuwniczy (na parterze)
20. Największą ciekawostką i atrakcją dla turystów odwiedzających Baranów Sandomierski jest Biała Dama, która wg legendy pojawia się od czasu do czasu nocą na zamku
i pobliskim wale przeciwpowodziowym na Babulówce.

PODSUMOWANIE

Mam nadzieję, że zawarte powyżej informacje oddają rzeczywisty charakter miasta i gminy Baranów Sandomierski, a zawarte ilustracje zachęcą do zwiedzenia omawianej gminy.


Zdjęcia znajdują sie na stronie np. www.baranowsandomierski.pl
Dostałam z tego ocene celującą.