Układ nerwowy - morfologia, funkcje, pobudliwość, potencjał czynnościowy, włókna nerwowe, synapsa

FUNKCJE UKŁADU NERWOWEGO
- odbieranie informacji ze środowiska zewnętrznego
- zmiana energii bodźca w prąd elektryczny
- pobudzanie lub hamowanie bodźca
- interpretacja informacji, odpowiedź na bodziec
ROLA UKŁ. NERWOWEGO:
- kontrola
- scalanie
- koordynowanie
- sterowanie
- adaptacja
MORFOLOGIA KOMÓREK NERWOWYCH W ASPEKCIE PRZEWODNICTWA
Neuron- komórka nerwowa; to podstawowa jednostka strukturalna i czynnościowa ukł. nerwowego;
2 TYPY WYPUSTEK :
- dendryty (liczne wypustki) - Wypustki dośrodkowe – doprowadzają impuls do ciała komórki
- akson (pojedyncza wypustka) - Wypustki odśrodkowe odprowadzają impuls z ciała komórki
Pobudliwość – to zdolność reagowania na bodziec; prowadzi do powstania potencjałów bioelektrycznych lub zmian metabolizmu komórek;
Próg pobudliwości – * najsłabszy bodziec zdolny wywołać w danych warunkach reakcję
* najmniejsza wartość bodźca
Pobudzanie – zmiana własności błony kom. lub metabolizmu kom. , pod wpływem czynników działających z zewnątrz komórki (tzn. pod wpływem bodźców)
Hamowanie presynaptyczne– wywołują synapsy akso-aksonalne; impulsy przewodzące przez drugi akson nie depolaryzują błony postsynaptycznej;
Bodziec – to każde zjawisko lub zmiana, zachodząca w środowisku zewn. i/lub wewn. organizmu, powodująca pobudzenie lub hamowanie;
Na skutek działania bodźca może dojść do:
a) depolaryzacji – pobudzenie intensywnych procesów fizykochemicznych
b) hiperdepolaryzacja – spadek intensywnych procesów fizykochemicznych

Potencjał czynnościowy – jeżeli na kom. nerwową zadziała bodziec o sile co najmniej progowej, to komórka odpowie potencjałem czynnościowym, który:
- jest gwałtownym, krótkotrwałym odwróceniem polaryzacji komórki = DEPOLARYZACJA
- rozprzestrzenia się wzdłuż włókna nerwowego ze stałą prędkością (zależy od średnicy włókna i obecności lub braku osłonki mielinowej)
Depolaryzacja – -70mV - +35mV: spadek elektroujemności wnętrza neuronu (bardziej dodatnie)
Repolaryzacja – +35mV – 70mv : wzrost elektroujemności wnętrza neuronu (bardziej ujemne)
PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA WŁÓKIEN NERWOWYCH
a) grupa A – (prędkość przewodzenia impulsów: 12-120 m/s)
- włókna otoczone osłonką mielinową
- włókna aferentne – przewodzą impulsy dośrodkowo z receptorów
- włókna eferentne – przewodzą impulsy odśrodkowo
b) grupa B – (prędkość przewodzenia impulsów: 3-15 m/s);
- włókna otoczone osłonką mielinową
- włókna ukł. autonomicznego
- włókna przedzwojowe: współczulne i przywspółczulne
- na ich zakończeniach uwalnia się acetylocholina
c) grupa C s. – (prędkość przewodzenia impulsów: 0,7 – 2,3 m/s);
- włókna bez osłonki mielinowej
- włókna zazwojowe: współczulne
- na ich zakończeniach uwalnia się noradrenalina
d) grupa C d.r. – (prędkość przewodzenia impulsów: 0,5-2,0 m/s)
- włókna bez osłonki mielinowej
- włókna aferentne (ból, temp.)
- dochodzą do rdzenia kręgowego za pomocą korzeni grzbietowych
Włókno nerwowe – wiązka wypustek nerwowych odchodzących od ciała kom. nerwowych
- z osłonką , bez osłonki
- aferentne, eferentne
Synapsa - (czynnościowe połączenie; miejsce kontaktu) – to anatomiczne wyspecjalizowane złącze do
przewodzenia impulsu nerwowego z 1 neuronu na inny;
TYP SYNAPS
A) w zależności od części neuronu, z którym zakończenia aksonalne wchodzą w kontakt synaptyczny:
1. akso-aksonalne
2. akso-somatyczne
3. akso-dendryczne
B) inne:
1 .dendro-dendryczne
2. somato-somatyczne
3. dendro-somatyczne
BUDOWA SYNAPSY
Synapsa składa się z trzech elementów:
1. element presynaptyczny (należą do niego pęcherzyki synaptyczne)
a) dokomórkowe kanały wapniowe
b) pompa wapniowa wyrzuca jony wapnia dokomórkowo
c) liczne mitochondria, które są magazynami jonów wapnia
d) autoreceptory (receptory presynaptyczne)- [potencjalnie może się połączyć , dużo ich jest np. na komórkach nerwowych]
e) błona presynaptyczna- przez nią odbywa się endocytoza pęcherzyków synaptycznych
2. szczelina synaptyczna [od 5 do 50 nm szerokości, stanowi go przede wszystkim błona postsynaptyczna. Żaden inny bodziec nie ma wpływu na tą błonę]
3. element postsynaptyczny
a) błona postsynaptyczna łącząca się z mediatorem wydzielającym się w elemencie presynaptycznym - zawiera receptory postsynaptyczne
Hamowanie synaptyczne – to hamowanie informacji o bodźcu na poziomie synaps
Własności synaps chemicznych:
a) jednokierunkowe przewodzenia informacji - na skutek asymetrii morfologicznej od elementu presynaptycznego do postsynaptycznego
b) opóźnienie synaptyczne
c) wrażliwość na hipoksję i leki – zaburzenia równowagi Ca2+ / Mg2+ ; spadek prężności krwi tętniczej
d) zmęczenie synaptyczne