Polityka i rządy Kazimierza Wielkiego
Polityka zagraniczna:
1. Zażegnanie sporu dynastycznego z Luksemburgami – wykupienie roszczeń Jana Luksemburskiego do korony polskiej za 20 tys. kóp groszy praskich na zjeździe w Wyszehradzie. W dwa lata później zrzeczenie się praw do księstw śląskich i mazowieckich.
2. Sojusz z Węgrami – przymierze z Andegawenami (Karol Robert – szwagier Kazimierza), wzajemne wspieranie się na arenie międzynarodowej, układ o następstwie tronu (1339), sądy Karola Roberta w Wyszehradzie.
3. Dyplomatyczne próby rozwiązania kwestii krzyżackiej – dwa sądy: w Wyszehradzie (1335) – sądzili Jan Luksemburski i Karol Robert, wyrok: Z. Dobrzyńska i Kujawy dla Polski, reszta, jako „wieczysta jałmużna” dla Krzyżaków – nie uzyskał zatwierdzenia papieża, sąd w Warszawie (1339) – sądzili urzędnicy papiescy, wyrok: wszystkie ziemie dla Polski, Krzyżacy płacą duże odszkodowanie (nie wyegzekwowany – klątwa na Krzyżaków), pokój w Kaliszu (1343) – Pom. Gdańskie oddane Krzyżakom jako „wieczysta jałmużna”.
4. Pozyskanie Rusi Halickiej, Włodzimierskiej i Czerwonej dla Polski (trwało przez cały czas rządów) – na mocy układu z księciem ruskim Bolesławem Jerzym . Późniejszy traktat z Węgrami o podziale tych ziem.
5. Zhołdowanie Mazowsza (1351 i 55) – na mocy układów z książętami mazowieckimi.
6. Zjazd w Krakowie (1364) – podniesienie znaczenia Polski na arenie międzynarodowej
Polityka wewnętrzna:
1. Osadnictwo – ok. 500 wsi lokowanych na prawie niemieckim, ok. 65 miast uzyskało prawa miejskie, większe miasta otrzymywały specjalne prawa – składu, przymus drogowy (wyznaczano też. dni targowe).
2. Handel – bezpieczne drogi, wspieranie kupiectwa, tolerancja wobec Żydów (oddzielny stan, getta), wytyczanie nowych szlaków handlowych, korzystna koniunktura.
3. Budownictwo – liczne fundacje królewskie (katedra na Wawelu), oraz pas umocnień nadgranicznych – zamki (ok. 53 nowo wybudowane + miasta warowne).
4. Prawodawstwo – kodyfikacja prawa zwyczajowego (osobno dla Wielkopolski, osobno dla Małopolski), utworzenie sądu Prawa Niemieckiego w Krakowie, stałe sądy wiecowe .
5. Finanse – jednolite podatki, wprowadzenie jednolitej monety w całym Królestwie, utworzenie skarbu, regalia (monopole królewskie) – gł. saliny, ustalenie ceł, proceder psucia monety – zwiększona inflacja.
6. Wojskowość – rozciągnięcie obowiązku wojskowego na wszystkich posiadaczy ziemi immunizowanej, oraz na sołtysów i wójtów, podział oddziałów pospolitego ruszenia na chorągwie, stała załoga zamków, obowiązek obrony murów miejskich dla mieszczan, wydzielenie stałej części skarbu na wojsko.
7. Administracja – stali starostowie, oprawcy – zarządcy ziemi w Małopolsce, powstanie stałej Rady Królewskiej (zalążek senatu).
8. Edukacja – ufundowanie Akademii Krakowskiej (1364) – nacisk położony gł. na prawo świeckie.