Ślady polskości w Europie

MONTE CASSINO
· Zakon
W roku 529 Benedykt z Nursji założył na wzgórzu opactwo – siedzibę zakonu benedyktynów. Miejsce klasztoru znajdowało się na dawnej siedzibie świątyni Apollina. Benedykt zniszczył budowlę i poświęcił miejsce Janowi Chrzcicielowi. Napisał reguły zakonu, który od tej pory nieprzerwanie znajduje się w tym samym miejscu.
Strategiczne położenie budowli, niedaleko ważnej drogi łączącej Rzym z Neapolem, sprawiało, że wielokrotnie klasztor stawał się celem prób zdobycia. W 584 r. Lombardowie zdobyli wzgórze i wygnali mnichów do Rzymu.
Mnisi powrócili do swojej siedziby w 718 r., ale w 883 r. wzgórze zdobyli Saraceni, niszcząc doszczętnie klasztor.
Budowle zakonu odbudowano w XI w., pod przewodnictwem opata Dezyderego (przyszły papież Wiktor III). W okresie średniowiecza opactwo stało się swoistym centrum kulturalnym: założono bibliotekę, a mnisi stali się znani ze swoich manuskryptów.
Kościół został konsekrowany przez papieża Aleksandra II w 1071 r. W 1321 r. papież Jan XXII podniósł kościół do rangi katedry i zakończył niezależność zakonu od władzy papieża.
W 1349 r. opactwo nawiedziło trzęsienie ziemi, niszcząc część zabudowań.
W 1799 r. wzgórze zdobyły wojska Napoleona. Od 1866 r. klasztor jest pomnikiem narodowym.
Podczas II wojny światowej klasztor został doszczętnie zniszczony podczas bitwy pod Monte Cassino. Sporo archiwalnych dokumentów zdołano uratować, wywożąc je wcześniej do Watykanu. Po wojnie rząd włoski odbudował klasztor, a papież Paweł VI rekonsekrował go w 1964 r.
Obecnie turyści ekscytują się karkołomnym wjazdem na szczyt wzgórza. Droga wije się serpentynami po niemal pionowym zboczu, dostarczając również pięknych widoków na okolicę.
· Bitwa pod Monte Cassino
Bitwa pod Monte Cassino (zwana także Bitwą o Rzym) - seria bitew pomiędzy wojskami alianckimi a Wehrmachtem, które miały miejsce w 1944 roku w rejonie klasztoru Monte Cassino.
· Przyczyny bitwy
Po wylądowaniu Aliantów na Sycylii (1943) sytuacja Włoch stała się beznadziejna. Trzecia Rzesza zmuszona była wesprzeć sojusznika na nowym froncie, a po kapitulacji marszałka Pietro Badoglio – rozpoczęła okupację kraju. Mimo to Alianci posuwali się nieustannie na północ.
Niemcy, zdając sobie sprawę ze strategicznego znaczenia wzgórza Monte Cassino, zbudowali na nim (i sąsiednich wzniesieniach) pas umocnień, zwany linią Gustawa. Podejmowane kilkakrotnie próby zdobycia wzgórza przez wojska Sprzymierzonych (od stycznia 1944 r.) spełzły na niczym, żadnego efektu nie przyniosły też ciężkie bombardowania lotnicze. Droga na Rzym była nadal zamknięta.
Również próba ominięcia Monte Cassino poprzez desant pod Anzio nie przyniosła spodziewanych rezulatatów – aliantom udało się zdobyć przyczółek, ale nie osiągnęli wyznaczonych celów i okrążenie wojsk niemieckich nie powiodło się. W tej sytuacji dowództwo alianckie postanowiło wznowić ataki na wzgórze od południa.
· Przebieg bitew
Niemiecki plakat propagandowy
Ataki prowadzono w trzech fazach (17-25 stycznia, 15-18 lutego i 15-25 marca), ale wszystkie potyczki zakończyły się ich klęską. Alianci (Amerykanie, Brytyjczycy, Hindusi i Nowozelandczycy) stracili ogółem 54 tysiące ludzi, nie zdobywając wzgórza.
Główną siłę atakującą czwartego natarcia (11-19 maja) stanowił Drugi Korpus Polski pod dowództwem gen. Andersa. Miał on ciężkie zadanie atakując w niemal nieosłoniętym terenie, naszpikowanym minami, pod niemieckim ostrzałem z bunkrów. Pierwszy atak poniósł dotkliwe straty, ale umożliwił Brytyjczykom wyparcie Niemców z dolnej części wzgórza.
Drugi atak (rozpoczęty 17 maja) wreszcie przyniósł przełom. Polskie wojska wyparły niemiecką 1 Dywizję Spadochronową z zajmowanych pozycji. Nad ranem 12 Pułk Ułanów Podolskich wkroczył do ruin klasztoru i zatknął na murach polską flagę. 18 maja 1944 roku o świcie na Monte Cassino odegrany został hejnał mariacki, ogłaszając zwycięstwo polskich żołnierzy. Droga na Rzym została otwarta. Miasto to zostało zajęte 4 czerwca, a więc miesiąc później. Pod Monte Cassino siły niemieckie wiązały Aliantów cztery miesiące.
Walki pod Monte Cassino były niezwykle krwawe, w natarciu zginęło 900 polskich żołnierzy, a 3 tysiące zostało rannych. Wielokrotnie walczono wręcz lub strzelano do siebie z bardzo bliskiej odległości.
· Cmentarze
Na sąsiednim wzgórzu powstał cmentarz polskich żołnierzy poległych w bitwie. Ze względu na sytuację polityczną, weterani bitwy nie mogli powrócić po wojnie do kraju, wielu z nich pozostało na emigracji we Włoszech i Wielkiej Brytanii. Sam gen. Anders, który zmarł w 1970 r. w Londynie, zażyczył sobie być pochowanym wśród swoich żołnierzy pod Monte Cassino. Jego grób stanowi centralny punkt cmentarza.
Obok cmentarza polskiego znajduje się tu również cmentarz angielski (5 tys. żołnierzy) oraz niemiecki (ok. 20 tys. żołnierzy).
· Bitwa w powojennej Polsce
Władze komunistyczne w Polsce starały się pomniejszyć wysiłek zdobywców wzgórza, posuwając się nawet do poniżania ich. Smutną pieśń nawiązującą do ofiary żołnierzy (Czerwone maki na Monte Cassino) wyśmiewano, tańczono przy niej, a samych żołnierzy uważano za zdrajców. Za jej wykonywanie karano.
Jednak Polacy nie zapomnieli o nich, w zwykłych domach czczono ich pamięć, a samo wzgórze (dla innych narodów znane głównie jako siedziba klasztoru) stało się pomnikiem polskiego oręża. Dziś w planie niemal każdej polskiej pielgrzymki czy wycieczki turystycznej do Włoch znajduje się odwiedzenie cmentarza poległych tam żołnierzy i złożenie im hołdu.


JAN PAWEŁ II
· Wykładniki pontyfikatu
Od 14 marca 2004 roku pontyfikat Jana Pawła II jest uznawany za najdłuższy, po pontyfikacie Świętego Piotra oraz bł. Piusa IX. Był papieżem przez 26 i pół roku (9665 dni). Długość jego pontyfikatu podkreśla także kontrast z papiestwem jego poprzednika – Jana Pawła I – który papieżem był jedynie 33 dni.
Jan Paweł II beatyfikował i kanonizował o wiele więcej osób niż jakikolwiek poprzedni papież. Według danych na październik 2004 r. ogłosił on błogosławionymi w sumie 1340 osób. To, czy kanonizował więcej świętych, niż wszyscy poprzedni papieże razem wzięci, jest trudne do dowiedzenia, ponieważ wiele zapisów wczesnych kanonizacji jest niekompletnych, zaginionych lub niedokładnych.
Podczas swego pontyfikatu Jan Paweł II powołał więcej kardynałów, niż którykolwiek z jego poprzedników. Na dziewięciu konsystorzach papież kreował kardynałami 231 duchownych katolickich. Zobacz więcej: Kardynałowie z nominacji Jana Pawła II
Podczas jego pontyfikatu ponad 300 milionów ludzi przeszło na katolicyzm.
Osobistym sekretarzem Jana Pawła II przez cały pontyfikat był arcybiskup Stanisław Dziwisz.
· Papież – Polak
Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski, jak również pierwszym po 455 latach biskupem Rzymu, nie będącym Włochem. Wybór na głowę Kościoła osoby z kraju socjalistycznego wpłynął znacząco na wydarzenia w Europie wschodniej i Azji w latach 80. XX wieku.
Papież był także honorowym obywatelem wielu polskich miast.


LEGIONY POLSKIE WE WŁOSZECH
Po III rozbiorze Polski wielu patriotów udało się na emigrację do Francji, gdyż wiązali oni swoje nadzieje na odzyskanie niepodległości właśnie z tym krajem. W 1796 roku generał Jan Henryk Dąbrowski skierował prośbę o utworzenie Legionów do rządu francuskiego, który następnie odesłał go do walczącego we Włoszech Napoleona Bonapartego. Ten z kolei, potrzebując nowych żołnierzy, wyraził zgodę na powitanie Legionów Polskich we Włoszech (koło Reggio).
Na początku 1797 roku Dąbrowski wydał odezwę do rodaków, by przybywali do Włoszech i tam służyli u boku Napoleona, który pomoże im odzyskać utraconą ojczyznę. W szeregach Legionów stanęło około 7 tysięcy żołnierzy, głownie osób przebywających na emigracji oraz wojskowych, którzy dostali się do niewoli francuskiej, a wcześniej zmuszeni byli do walczenia w armii austriackiej.
Początkowo Legiony walczyły u boku Napoleona, a po pokoju z Austrią w 1797 roku przeistoczyły się w korpus posiłkowy Republiki Cysalpińskiej. Jeden oddział został wysłany do Rzymu, gdzie Francja obaliła wkrótce rządy papieskie. W listopadzie 1798 roku uczestniczył on w obronie miasta przed armią austriacką. Miesiąc później część Legionów, tzw. I liga pod wodzą Karola Kniaziewicza rozstrzygnęła o zwycięstwie Francji pod Civita Castellana.
Po kolejnym pokoju z Austrią w 1801 roku Legiony nie miały już sensu istnienia. Napoleon ogłosił ich rozpad. Około 6 tysięcy walczących w nich żołnierzy zostało skierowanych na wyspę San Domingo (obecnie Haiti), gdzie walczyli przeciwko powstaniu niewolników murzyńskich. Do Europy powróciło zaledwie kilkuset Legionistów. Pozostali zmarli zabici przez tubylców albo w skutek chorób tropikalnych.
Mimo iż historia Legionów nie jest zbyt długa, miały one wielkie znaczenie dla późniejszych losów Polski. Przede wszystkim wykształciły znakomitą kadrę przyszłych oficerów. Stały się symbolem patriotyzmu i wiary w niepodległość. W 1797 roku powstał tekst "Pieśni Legionów Polskich we Włoszech" ("Mazurka Dąbrowskiego"), którego autorem był Józef Wybicki - znany poeta i publicysta. Pieśń ta w XX wieku stała się oficjalnym hymnem narodowym Polski