Kultura starożytnego Rzymu

W czasach cesarstwa Rzym był największym miastem ówczesnego świata. Ściągali do niego ludzie z miast italskich i z prowincji. W czasach republiki i cesarstwa w stolicy skupiło się całe rzymskie życie intelektualne. Rzymianie byli przede wszystkim nastawieni na działania wojskowe i polityczne. Pilnie strzegli wartości zwiążanych z rodziną i tradycyjną moralnością obywatelską. Podczas podbojów Rzymianie zetknęli się z innymi ludami i ich kulturą. W wyniku podboju Grecji i hellenistycznego Wschodu w państwie rzymskim nastąpiły poważne przemiany kulturowe i religijne. Zwycięscy w wojnie Rzymianie szybko ulegli kulturze hellenistycznej. Wpływ Grecji był szczególnie widoczny w dziedzinie wychowania i wykształacenia. W domach arystokratów rzymskich zatrudniano nauczycieli greckich, którzy uczyli młodzież podstaw filozofii i retoryki greckiej. Elity państwa równie biegle posługiwały się greką, jak i łaciną.
Pierwszym poematem łacinskim jest powstałe w III wieku przed Chrystusem tłumaczenie Odysei, a następne pokolenia poetów w swej twórczości wykorzystywały greckie miary wierszowe. Literatura rzymska osiągnęła swój szczyt swego rozwoju w I wieku przed Chrystusem. Ponieważ w szkołach czytano przede wszystkim twórców z tego okresu, uznano że działa pisarzy działających w tym czasie są klasycznym wzorem poprawnego języka łacińskiego. Pod koniec republiki działał wybitny polityk, a zarazem znakomity mówca i pisarz, Marek Cyceron. Jego przemówienia sądowe i polityczne, pisma dotyczące zasad sztuki retorycznej, a także dialogi filozoficzneprzez wieli były czytane jako podstawroweźródlo wiedzy o tych dziedzinach. Czasy Augusta sa okresem szczególnie intensywnego rozwoju kultury rzymskiej. W kręgu arystów skupionych wokół przyjaciela Augusta, Mecenasa, powstają najwybitniejsze dzieła literatury łacińskiej. Wergiliusz tworzy wówczas łacińską epoeję narodową- Eneidę. Przedstawia ona dzieje Eneasza, bohatera spod Troi, który po jej upadku wyrusza w długą podróż zakończeniem osiedleniem się w Lacjum. Innym wielkim twórcą jest Horacy. Jego wiersze stały się wzorem dla wielu poetów cywilizacji zachodniej, m.in. dla Jana Kochanowskiego. Jego słowa: carpie diem, co znaczy chwytaj dzień, są używne do dziś. Historyk Liwiusz spisał ,,Historię Rzymu od założenia miasta,,.
Niezwykle ważnym wkładem kultury starożytnego Rzymu w dalszy rozwój cywilizacji zachodniej jest stworzenie pojęcia prawa jako dziedziny niezależnej od polityki. U początków rzymskiego prawa leży zbiór spisany w V wieku przed Chrystusem na dwunastu tablicach (prawo XII tablic).
W architekturze rzymskiej, począwszy od II wieku przed Chrystusem zaczętoużywać betonu i cegły, co umożliwiło zastosowanie łuku i budowę kopuł. Obok Forum Romanum cesarze zaczęli wznosić inne place, starannie zaprojektowane. Bazyliki były zadaszonymi halami, które służyły wszelkim spawom sądowym, urzędowym i handlowym. W całym mieście wznoszono termy, czyli łaźnie. Oprócz tego, że dawały mieszkańcom możliwość uprawiania sportów i umycia się, stały się miejscem dyskusji filozoficznych, recytacji poezji i spotkań towarzyskich.
Lud rzymski domagał się ,,chleba i igrzysk,,.W amfiteatrach często organizowano walki gladiatorów a także uzbrojonych niewolników i dzikich zwierząt. Gladiatorzy walczyli ze sobą aż do śmierci jednego z nich. Powalony na ziemię zawodnik mógł prosić widzów o łaskę. Jeżeli jego sposób walki podobał się tłumowi, ten zezwalał na ocalenie mu życia. Jeśli pokonany nie zyskał sympatii widzów, dobijano go. W cyrkach rozgrywano wyścigi zaprzęgów konnych. Na trybunie zasiadał także cesarz. Takie rozrywki budziły wielkie emocje.
Ubodzy mieszkańcy miasta otrzymywali co miesiąc bezpłatnie chleb (lub zboże) a później także mięso, wino i oliwę. Był to przywilej, który przysługiwał tylko obywatelom rzymskim. Innym sposobem zdobycia przez ubogiego obywatela dodatkowych środków było udzielenie poparcia bogatemu obywatelowi na zgromadzeniach ludowych.