Ogólna charakterystyka rozwoju moralnego człowieka

Rozwój człowieka to długotrwały proces następujących po sobie zmian kierunkowych, po-legający na osiąganiu przez niego coraz wyższego poziomu dojrzałości pod różnymi względami. Jeżeli zatrzymuje się on przedwcześnie na jakimś niższym poziomie, rozwój nie dokonuje się. Jeśli osiąga poszczególne poziomy zbyt wolno, rozwój zostaje opóźniony.

Ocena prawidłowości rozwoju danego osobnika jest zawsze konsekwencją znajomości ogólnych praw dotyczących rozwoju. Trzeba po prostu dysponować wiedzą o tym, jak przebiega rozwój wielu przeciętnych, a więc "normalnych" jednostek, aby na tej podstawie ustalić pewne "standardy" rozwoju. I dopiero, kiedy takimi standardami dysponujemy, możemy w konkretnych przypadkach orzekać, czy rozwój przebiega prawidłowo, czy został zaburzony.

Rozwój zawsze ocenia się z punktu widzenia uznawanych norm społecznych, które m.in. określają, jakimi cechami powinien odznaczać się normalny, dojrzały członek społeczeństwa. Ale wiemy dobrze, że normy te ulegają stopniowym przemianom, co oczywiście nie pozostaje bez wpływu na zmiany owych standardów rozwojowych.

Standardy te ustalamy na podstawie danych o osiągnięciach, jakie przejawiają przeciętne, typowe osoby żyjące w przeciętnych, „normalnych” warunkach. Ale przecież standardy rozwojowe pod wieloma względami dezaktualizują się dość szybko. Zmieniają się bowiem warunki życia ludzi. Standardy, według których przebiega rozwój moralny, są uwarunkowane społecznie. Zmienność ta zaznacza się z pewnością nierównomiernie w różnych dziedzinach rozwoju. Rozwój moralny jest tą dziedziną, która takiej zmienności szczególnie podlega.

Przez pojęcie „rozwój moralny” rozumiemy stopniowe wrastanie jednostki w tę dziedzinę społecznej rzeczywistości, którą nazywamy moralnością, czyli ogół powszechnie obowiązujących
w danym społeczeństwie norm i wzorów zachowania odnoszących się tylko do tych czynów, które mogą być rozpatrywane jako dobre lub złe. Tym, jak proces tego wrastania przebiega, zajmować się będę w niniejszej pracy.


RESZTA W ZAŁĄCZONYM PLIKU PDF