Holocaust zagłada Żydów

HOLOCAUST
Holocaust to termin pochodzenia greckiego oznaczający ofiarę spaloną całkowicie (całopalenie) na ołtarzach bogów różnych kultur basenu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu. Potocznie termin ten oznaczał całkowitą zagładę, całkowite zniszczenie. W Izraelu i krajach anglojęzycznych termin ten został przyjęty na określenie zagłady Żydów europejskich przez narodowo nacjonalistyczny reżim III Rzeszy Niemieckiej w okresie II wojny światowej.

TEORIA O NIERÓWNOŚCI RAS
Już w drugiej połowie XIX wieku narodziła się teoria o nierówności ras ludzkich, która miała być kolejnym pretekstem dla panowania Europejczyków i Amerykanów nad reszta świata. Wtedy też francuski pisarz Joseph Arthur de Gobineau wydał pracę „Badania nad nierównością ras”, w której uzasadniał, że istnieją rasy ludzkie uzdolnione i przeznaczone do przewodzenia innym oraz rasy mało zdolne, destruktywne, które powinny podporządkować się rasom wyższym. Mieszanie ras uznawał za szkodliwe dla rozwoju ludzkości. Teorię tę wzbogacił niemiecki filozof Fryderyk Nietzche. Wprowadził on pojęcie istnienia istot wyższych – „nadludzi” (bermenschen) i niższych – „podludzi” (Untermenschen). Nadludzie, czyli panowie, to istoty o bogatej indywidualności, pełne godności, stanowczości i bezwzględności w przeprowadzaniu swoich zamierzeń. Wszystko to, co czynią, aby osiągnąć swój cel, jest zawsze moralne i słuszne. Ich przeciwieństwem są niewolnicy – podludzie, którzy stworzyli dla siebie takie pojęcia jak: sprawiedliwość, litość, miłość bliźniego i dobro społeczne. Wszystkie te pojęcia są zwyrodnieniem, ponieważ stanowią zaprzeczenie moralności ludzi silnych. Nietzche głosił też, że działalność ludzka uwarunkowana jest potrzebami życiowymi, a przy ich zaspokajaniu „panowie” mogą wprowadzać własne zasady oraz łamać już istniejące i wobec tego wszelka prawda jest subiektywnie względna. Dlatego też moralność „panów” stoi wyżej od moralności społeczeństw i oparta jest na następujących zasadach:
~ życie jest celem i najwyższą wartością ludzkiego istnienia, a prawo do niego mają jednostki silne i aktywne;
~ „nadczłowiek” obdarzony jest wola mocy, realizowanej w dążeniu do władzy;
~ silny ma wolność, która należy się temu, kto posiada dość siły, aby ją sobie zapewnić;
~ ludzie są nierówni, wśród nich są lepsi i gorsi, zależnie od tego, ile mają w sobie życia i siły.

TEORIA WALKI O BYT
Do teorii o nierówności ras włączono jeszcze jeden ważny argument – teorię walki o byt Karola Darwina. Teoria ta dotyczyła świata przyrody, ale bezkrytycznie przeniesiono ją w dziedzinę stosunków międzyludzkich, co prowadziło do wyciągania fałszywych wniosków: silny ma zawsze rację, a słaby powinien przyporządkować lub ulec zagładzie. Szowiniści różnych odmian w lot pochwycili powyższą myśl i zaczęli występować przeciwko mniejszościom narodowym lub innym rasom, głosząc w skrajnych przypadkach konieczność ich wytępienia.

WYŁĄCZANIE ŻYDÓW Z ŻYCIA PUBLICZNEGO
Po „uchwyceniu władzy” przez Hitlera w styczniu 1933roku na krótki okres wyciszono najbardziej drastyczne wystąpienia antyżydowskie, aby nie drażnić światowej opinii publicznej i nie powodować zamieszania w gospodarce III Rzeszy. Pierwszy okres polityki antyżydowskiej, trwający od początków roku 1933 do końca VI 1941 roku, nazwany został okresem „wyłączania Żydów z życia publicznego” (Ausschaltung). Celem tej polityki było całkowite usunięcie Żydów – najpierw z życia publicznego, potem w ogóle z Rzeszy i terenów przez nią okupowanych bądź zwasalizowanych. Polityka ta miała jakby dwa aspekty: jeden pozytywny, to jest szkolenie młodych Żydów w zawodach przydatnych im do i na emigracji, uczenie języków obcych, tworzenie stowarzyszeń i urzędów emigracyjnych oraz działania na arenie międzynarodowej w celu popierania polityki syjonistów, dążących do stworzenia odrębnego państwa żydowskiego. Drugi aspekt oparty był na cechach brutalności i agresji: stosowania fizycznego i moralnego przymusu, aż do zbrodniczych działań włącznie.

ODDZIELENIE ŻYDÓW OD ARYJCZYKÓW
Przygotowując się do oddzielenia Żydów od Aryjczyków, w dokumentach dokonano wyraźnego sprecyzowania, kogo uważa się za Aryjczyka: „Zgodnie z intencją narodowego socjalizmu, aby oddać sprawiedliwość każdemu narodowi, nie mówi się nigdzie o gorszych lub lepszych domieszkach rasowych, ale wyłącznie o domieszkach obcej krwi. Za krew obcą pod względem rasowym uważa się przede wszystkim krew Żydów i Cyganów, także żyjących na terytorium Europy, krew ras afrykańskich i azjatyckich oraz krew pierwotnych mieszkańców Australii i Ameryki. Natomiast Anglik lub Szwed, Francuz lub Czech, Polak lub Włoch, jeśli nie posiada domieszki obcej krwi, uważany jest za aryjczyka niezależnie od tego czy mieszka w swojej ojczyźnie, czy też w Azji Wschodniej lub Ameryce.”

USUNIĘCIE ŻYDÓW Z ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ
Już 4 VI 1933 roku wprowadzona została ustawa o urzędnikach (Berufsbeamtengesetz), mocą której Żydzi zostali usunięci z administracji państwowej. Wyjątek stanowili tylko uczestnicy I wojny światowej, których (na razie) pozostawiono na stanowiskach. Przepis o zakazie pełnienia przez Żydów funkcji wykładowców w szkołach i na uczelniach (Gesetz gegen die berfllung von deutschen Schulen und Hochschulen) wprowadzono 25 VI 1933. Później przyszła kolejna ustawa o cofnięciu naturalizacji i odebraniu niemieckiego obywatelstwa. Dziesiątki tysięcy ostjuden, którzy przybyli do Niemiec po I wojnie światowej, opuściło terytorium Rzeszy (Reischserbhofgesetz). Stopniowo wprowadzono „paragraf aryjski” w odniesieniu do wszystkich ważnych zawodów, latem 1934 objęto nim prawników, w grudniu aptekarzy. Zakazano otwierania Żydom przewodów habilitacyjnych na wyższych uczelniach.

USTAWY NORYMBERSKIE
Program NSDAP z roku 1920 odnośnie polityki wobec Żydów został prawnie określony rasistowskim dekretem rządu III Rzeszy, aprobowanym przez Reichstag na sesji wyjazdowej w Norymberdze 15 XI 1935 roku. Były to dwie ustawy: O obywatelstwie Rzeszy (Reichsbrgergesetz) i O ochronie niemieckiej krwi i niemieckiego honoru (Gesetz zum Schutz des deutschen Blutes und der deutschen Ehre). W ustawie O niemieckiej krwi i niemieckiego honoru czytamy: „...Sejm Rzeszy przepojony świadomością tego, że czystość krwi niemieckiej stanowi warunek dalszego trwania ludu niemieckiego i ożywiony niezłomną wolą zabezpieczenia Niemieckiego Narodu po wszystkie czasy – uchwalił jednomyślnie następującą ustawę, którą niniejszym ogłaszamy: 1. Zawierani małżeństw między Żydami i niemieckimi poddanymi krwi niemieckiej albo pokrewnej jest zakazane. Małżeństwa zawarte wbrew temu zakazowi także, gdy dla obejścia niniejszego zakazu zawarte zostaną za granicą [...] 2. Pozamałżeńskie stosunki między Żydami a niemieckimi poddanymi krwi niemieckiej albo pokrewnej są zakazane. 3. Żydom nie wolno zatrudniać w gospodarstwie domowym kobiet, niemieckich poddanych, krwi niemieckiej albo pokrewnej w wieku poniżej 45 lat. 4. Zakazuje się Żydom używania flag o barwach narodowych niemieckich. [...] 5. (1) Kto naruszy zakaz zawarty w 1., podlega karze więzienia. (2) Kto naruszy zakaz zawarty w 2., podlega karze aresztu lub więzienia. A oto pierwsze rozpatrzenie wykonawcze do Ustawy o obywatelstwie Rzeszy z 14 listopada 1935 r.: 3. Jedynie obywatelowi Rzeszy, jako posiadającemu pełne prawa polityczne, przysługują prawa wyborcze i prawo piastowania urzędu publicznego [..] 4. (1)Żyd nie może być obywatelem Rzeszy. Nie przysługują mu prawa wyborcze; nie może piastować urzędu publicznego. (2) Urzędnicy Żydzi przechodzą z dniem 31 grudnia 1935 r. w stan spoczynku. 5. (1) Żydem jest osoba mająca wśród krewnych wstępnych II stopnia [dziadków] co najmniej trzech przodków pochodzenia rasowego żydowskiego. (2) Za Żyda uznaje się też osobę niemieckiego poddanego, mieszańca będącego wnukiem dwóch przodków pochodzenia żydowskiego [...] ...”. Wprowadziły one rozróżnienie obywateli Rzeszy na „aryjczyków” i „niearyjczyków”, przymusową desymilację i stały się prawną podstawą do planowanych akcji przeciw żydowskich w III Rzeszy.

WPROWADZENIE PRZEZ WAGNERA ROZRÓŻNIENIA ŻYDÓW
Naczelny lekarz partii dr Wagner wprowadził rozróżnienie: Żyd (Volljude), pół-Żyd (Halbjude), mieszaniec (Mischling) – w zależności od liczby niearyjskich dziadków. Hitlerowska teoria rasy, która w Niemczech uznana została za naukę, nie dostrzegała różnic między religijnymi Żydami przestrzegającymi szabatu a Żydami ochrzczonymi, czyli „niedzielnymi”. Wynikało to ze stanowiska samych Żydów, którzy często zacierali to rozróżnienie. Np. londyńska gazeta „Jewish World” stwierdzała: „Żyd pozostaje Żydem nawet jeśli zmieni wyznanie; chrześcijanin, który przyjmie religię żydowską nie staje się Żydem, ponieważ pojęcie „Żyd” wiąże się nie z religią, ale z rasą. Żyd wolnomyśliciel, a nawet Żyd-bezbożnik jest takim samym Żydem jak rabin”.

ZMUSZENIE ŻYDÓW DO EMIGRACJI Z RZESZY
Ustawy Norymberskie, pozbawiające Żydów praw obywatelskich, miały za zadanie zmuszenie ich do emigracji z Rzeszy. Tym faktem zainteresowane były także czynniki syjonistyczne, które w tym czasie nawiązały współpracę z Gestapo. Komendant żydowskiej organizacji zbrojnej Hagany, Feiwel Poikes, spotkał się w II 1937 roku w Berlinie z Adolfem Eichmannen, referentem w Wydziale Żydowskim w centrali Gestapo w Berlinie i otrzymał od niego pisemne oświadczenie: „Wywierany będzie nacisk na ogólnokrajowe przedstawicielstwo Żydów w Niemczech, aby zobowiązało emigrujących Żydów do Palestyny, a nie do jakiegoś innego kraju. Leży to całkowicie w interesie Niemiec i Gestapo przedsięwzięło już odpowiednie kroki”.

KSZTAŁCENIE ŻYDÓW NA ROLNIKÓW I RZEMIEŚLNIKÓW
Ponieważ Żydzi koncentrowali się zawsze wokół zawodów związanych z bankowością, prasą i biznesem, przed wyjazdem z Rzeszy do Palestyny trzeba było także wykształcić rzemieślników i rolników. Przy pomocy administracji hitlerowskiej młodzi Żydzi uczęszczali na takie kursy w Waidhofen nad rzeką Ibbs, w Altsfalden w Górnej Austrii, w Ruednitz koło Berlina i w Schwiebichen na Śląsku. Wszyscy Żydzi z Rexingen w Wirtembergii w liczbie 262, odpowiednio zachęceni, wyemigrowali do Palestyny.

ZDECYDOWANIE SIĘ ŻYDÓW NA EMIGRACJĘ
Eichmann rewizytował Poikesa w Hajfie 2 X 1937 roku i po powrocie do Rzeszy złożył następujące sprawozdanie: „Narodowe kręgi żydowskie są bardzo zadowolone z radykalnej polityki niemieckiej w stosunku do Żydów, gdyż dzięki niej liczba ludności żydowskiej w Palestynie wzrosła do tego stopnia, że w dającej się przewidzieć przyszłości będzie tu więcej Żydów niż Arabów”. Przeprowadzone przez nazistów działania przeciwko Żydom przynosiły realne skutki. Gminy żydowskie w Berlinie i we wszystkich wielkich miastach Niemiec organizowały kursy hebrajskiego i przygotowywały przede wszystkim młodych Żydów do Alijah, czyli emigracji do Palestyny. Centralny Komitet Pomocy i Odbudowy przekształcił się w Ogólnokrajowe Przedstawicielstwo Żydów Niemieckich, które ostatecznie nazwało się Ogólnokrajowym Zrzeszeniem Żydów w Niemczech i wraz z urzędem Adolfa Eichmanna koordynowało emigrację Żydów do Palestyny. Współpraca układała się dobrze i brak w dokumentacji jakichkolwiek śladów kontrowersji czy konfliktów. Raaman Melitz z Jerozolimy ustalił liczby emigrantów dla punktu zbornego w Niederschoenhausen: 82% wyjechało do Palestyny, 9% do Brazylii, 7% do Południowej Afryki, 1% do USA (ograniczenie emigracyjne) i 1% do Argentyny.

ARYZACJA (ARIESIERUNG)
Wrogość i niechęć do Żydów oraz zachwyt Hitlerem spowodowały, że narodowi socjaliści rozpoczęli kolejną akcję przeciw żydowską: „aryzację”. Ten neologizm językowy wprowadzony został przez hitlerowców na oznaczenie procesu wypierania Żydów z gospodarki Rzeszy (przedsiębiorstwa, banki, sklepy, zakłady rzemieślnicze) w czasie „panowania” narodowych socjalistów. Zarządzenie Hermana Gringa i Wilhelma Fricka (ministra spraw wewnętrznych) o zgłaszaniu majątku żydowskiego i o rejestracji żydowskich przedsiębiorstw stało się podstawą dla wywłaszczenia żydowskich majątków gruntowych i przedsiębiorstw (wartość w 1938 roku – około 4 miliardów RM, zaniżona na skutek niszczenia opuszczonych przedsiębiorstw, spowodowana ryzykiem dla nabywców i ogromnymi podatkami na rzecz państwa). Ci, którzy zechcieli skorzystać z „dobrodziejstw aryzacji” i wykupywali żydowskie przedsiębiorstwa, mieli zapewnioną protekcję państwową. Dlatego też niektóre koncerny niemieckie, na ogół będące w rękach nazistów, wykupywały za bezcen mienia pożydowskie.

STRZAŁY W AMBASADZIE
Impulsem do zorganizowania antyżydowskich wystąpień był dokonany 7 listopada 1938 przez młodego Żyda Herschela Gryszpana zamach na radcę ambasady niemieckiej w Paryżu, Ernesta von Ratha. Przesłuchiwany przez francuską policję Gryszpan zeznał, że z listu od siostry dowiedział się o wypędzeniu z Niemiec swojej rodziny. „Od tego momentu postanowiłem zaprotestować przeciwko temu i zabić pracownika ambasady niemieckiej. Chciałem pomścić Żydów i zwrócić uwagę świata na wydarzenia w Niemczech” - stwierdził aresztowany Gryszpan. Jednak skutki tego czynu były zupełnie odmienne od zamierzonych. Popełniona przez Gryszpana zbrodnia w niczym Żydom nie pomogła, a przeciwnie - stała się dla hitlerowców pretekstem do zorganizowania nowej fali antysemickich prześladowań.



PRZEMÓWIENIE GBELSA
Dwa dni po strzałach w paryskiej ambasadzie, Hitler i jego partyjni towarzysze jak co roku obchodzili w Monachium rocznicę nieudanego puczu (marszu na halę wodzów) z 1923 r. W czasie uroczystości głos zabrał minister propagandy, dr Joseph Gbels: „...von Rath został zamordowany. To morderstwo nie jest czynem samego tylko Żyda Gryszpana, lecz akcją której życzyło sobie całe Żydostwo. Trzeba, aby teraz coś się wydarzyło”. Dla niemieckich faszystów słowa te były sygnałem do rozpoczęcia pogromu Żydów, który przeszedł do historii jako „noc kryształowa” (Reichskristallnacht).

NOC KRYSZTAŁOWA
Szef Policji Bezpieczeństwa Gruppenfhrer SS Reinhard Heydrich został powiadomiony przez Komendę Policji Państwowej w Monachium w nocy z 9 na 10 listopada, że kierownictwo administracyjne Monachium zaawizowało wystąpienia antyżydowskie ludności. Policja Państwowa się do nich nie mieszała. Według wytycznych Hitlera policja i SA (oddziały szturmowe NSDAP) miały się ograniczyć do ochrony własności ludności aryjskiej. Po północy Heydrich skierował do podległych organów telegram, w którym wyjaśnił, że: „należy podejmować działania antyżydowskie, tak by nie spowodować uszczerbku na życiu i własności ludności niemieckiej”.
W nocy z 9 na 10 listopada 1938 doszło w całych Niemczech do niebywałego pogromu ludności żydowskiej. Choć akcja miała być spontaniczna, uczestniczyły w niej bojówki SA, a nawet członkowie SS (sztafet ochronnych). W efekcie:
~ zamordowano 91 osób narodowości żydowskiej;
~ spalono lub uszkodzono 267 (według najnowszych danych - nawet ponad 1000) synagog;
~ zniszczono 7000-7500 sklepów i 29 domów towarowych należących do Żydów;
~ zdemolowano 171 domów mieszkalnych;
~ zbezczeszczono prawie wszystkie cmentarze (kirkuty) żydowskie;
~ osadzono w obozach koncentracyjnych około 20-30 tys. Żydów.
Niepowetowane straty zadano kulturze żydowskiej, niszcząc cenne dzieła sztuki. Płonącym synagogom bezczynnie przyglądała się niemiecka straż pożarna. Nie interweniowała policja. Zakłady ubezpieczeń wypłaciły Żydom tylko niewielkie sumy za wybite szyby i wystawy sklepowe. Jak kpina na tym tle brzmiało zarządzenie Hermanna Gringa nakazujące, by Żydzi zebrali 1 mld marek (faktycznie zebrano 1,2 mld marek) jako odszkodowanie na rzecz państwa niemieckiego.




„SPONTANICZNY” PROTEST
Hitlerowska propaganda przestawiała „noc kryształową” jako spontaniczny protest niemieckiego społeczeństwa przeciwko dokonanemu przez Żyda zamachowi na życie niemieckiego urzędnika. Jednak z ujawnionych dokumentów wynika, że owe „spontaniczne” wystąpienia były dokładnie zaplanowane i zorganizowane. „W najbliższym czasie w całych Niemczech będą miały miejsce wystąpienia przeciwko Żydom, a zwłaszcza ich synagogom” - pisał w wystosowanej do podległych sobie placówek instrukcji szef Gestapo Mller. Wielu cywilnych członków NSDAP było zaskoczonych faktem, że „noc kryształowa” nie była żywiołową demonstracją lokalnej ludności, lecz metodycznie przygotowaną akcją, której rozmach przerósł ich najśmielsze oczekiwania.

DALSZE POMYSŁY NAZISTÓW
Dokonany w nocy z 9 na 10 listopada 1938 r. antysemicki pogrom rozpoczął nowy rozdział w historii prześladowania niemieckich Żydów. Wydarzenia „nocy kryształowej” stały się bodźcem dla kolejnych, coraz bardziej radykalnych projektów posunięć antysemickich. Już 12 XI, na zwołanej przez Hermana Gringa konferencji, proponowano zakazanie Żydom wstępu do kin, teatrów i kabaretów, a także wydzielenie specjalnych miejsc „tylko dla Żydów” w parkach, szpitalach, środkach komunikacji i miejskich toaletach. Prawdopodobnie również wtedy po raz pierwszy pojawił się pomysł odizolowania Żydów w gettach, lub nawet w osobnych miastach, a także zmuszenia ich do noszenia jednakowego stroju z naszytą Gwiazdą Dawida. Do 1939 r. większość z tych projektów nie została zrealizowana - ich urzeczywistnienie wymagałoby zbyt wysokich nakładów finansowych, na które Niemcy w obliczu planowanej wojny nie mogły sobie pozwolić.

ZAGŁADA ŻYDÓW – HOLOCAUST
Einsatzgruppen miały sprecyzowane zadania. Najpierw ogólne, zalecone jeszcze przed rozpoczęciem działań na froncie wschodnim. Zadania te można przedstawić w skrócie w postaci następujących punktów:
~ całkowite opanowanie podbitych terenów i zaprowadzenie na nich bezwzględnej władzy policyjnej;
~ „bezpowrotne wytępienie” przeciwników III Rzeszy i „wszystkich elementów na zapleczu niemieckiej armii, które stwarzają zagrożenie”;
~ uniemożliwienie odrodzenia się na tych terenach jakiegokolwiek ruchu politycznego i dążeń autonomicznych;
~ ochrona zbrojna dla tworzącej się na podbitych terenach administracji okupacyjnej;
~ w zajętych przez armie miejscowościach „dyskretnie inspirowanie i podżeganie miejscowej ludności do „spontanicznych” pogromów Żydów”.

SPOSOBY ZABIJANIA ŻYDÓW
Przeważnie Żydów zabijano z broni palnej, poza miastami, najpierw nad rowami przeciwczołgowymi, które stawały się ich grobami. Potem kazano więźniom kopać rowy na swe groby. Mordercy strzelali w tył głowy lub też używali metodo „sardynek”. Polegała ona na tym, że pierwsza warstwa ludzi układała się na dnie rowu, a oprawcy strzelali do nich z broni maszynowej. Następna warstwa układała się na ciałach zabitych z głowami skierowanymi w tę samą stronę co nogi zabitych. Po wystrzelaniu w ten sposób pięciu lub sześciu warstw grób zasypywano. Czasami Żydzi próbowali ukrywać się w piwnicach lub pod podłogą. Płonęli oni żywcem lub byli rozrywani przez granaty. W tym samym czasie zaczęto stosować zabijanie spalinami samochodowymi. Do specjalnie skonstruowanych samochodów „meblowych” wprowadzano więźniów i włączano do nich rurę wydechową przy pracującym silniku. Wszyscy świadkowie przebiegu zagłady podkreślają całkowitą bierność ludności żydowskiej, która bez najmniejszego oporu szła na rzeź.

GŁÓWNE FORMY ZAGŁADY ŻYDÓW
Zagłada Żydów, jaka nastąpiła w Generalnym Gubernatorstwie po uchwaleniu „Ostatecznego Rozwiązania”, przeprowadzona została w trzech głównych formach:
~ masowe rozstrzeliwania poza miastami ludności z małych gett, położonych poza szlakami komunikacyjnymi;
~ wywożenie do obozów natychmiastowej zagłady ludności z dużych gett lub z gett znajdujących się przy szlakach kolejowych;
~ wyniszczanie morderczą pracą w tysiącach niemieckich obozów rozsianych po całym terytorium pod panowaniem Rzeszy (obozy koncentracyjne, pracy, karne itp.).




Bibliografia:
- W. Mędrzecki, R. Szuchta, U źródeł współczesności, Dzieje nowożytne i najnowsze. Historia podręcznik, WSiP, Warszawa 2001 r.;
- B. Wołoszański, Tajna wojna Hitlera, wyd. Colori, Warszawa 1997 r.;
- A. L. Szcześniak, Holocaust, wyd. POLIHYMNIA, Radom 2002 r.;
- A. Piątkowska, Wspomnienia oświęcimskie, wyd. Literackie, Kraków 1977r.