Administracyjnoprawna sytuacja cudzoziemca w Polsce.

1. WSTĘP 3
2. PRAWO POBYTU 3
3. RUCH WIZOWY 4
4. ŚRODKI FINANSOWE NA POBYT 6
5. PRAWO DO OSIEDLANIA SIĘ CUDZOZIEMCÓW W POLSCE 7
A. ZEZWOLENIE NA ZAMIESZKANIE 7
B. ZEZWOLENIE NA OSIEDLENIE SIĘ 8
6. NADANIE OBYWATELSTWA 8
A. PRZEZ ZAWARCIE ZWIĄZKU MAŁŻEŃSKIEGO 8
B. OBYWATELSTWO NADANE PRZEZ PREZYDENTA 9
7. LEGALNE ZATRUDNIENIE 9
8. WYDALENIE Z POLSKI 11
9. STATUS UCHODŹCY 11
10. ZAKUP NIERUCHOMOŚCI 13
11. NAUKA 14
BIBLIOGRAFIA: 15





1. WSTĘP


Cudzoziemiec to osoba, która nie posiada polskiego obywatelstwa. Jeśli przebywa na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, podlega ochronie prawa tak samo, jak obywatel polski.
Z dniem 1 maja 2004 roku Polska została przyjęta w poczet krajów członkowskich Unii Europejskiej. Polska granica na Bugu stała się wschodnią granicą Wspólnot Europejskich, a w szerszym planie geograficznym i geopolitycznym całości kontynentu kraj nasz zajmuje centralną pozycję. Jest zatem prawdopodobne, że Polska w znacznie większym stopniu zacznie spełniać rolę państwa tranzytowego w Europie. Polacy zdają sobie sprawę z szans i zagrożeń wynikających z tego stanu rzeczy. Z jednej strony przewidywane jest przesunięcie się do Polski inwestycji zagranicznych z krajów obecnej UE, z drugiej zaś, prognozy wskazują na zjawisko zwiększania się liczby imigrantów do Polski. Przyjmując odpowiedzialną rolę, związaną z osobowo-towarową kontrolą graniczną, Polska jest otwarta na przybyszy z całego świata.
Gościnność, którą szczycą się Polacy, znajduje odzwierciedlenie w przepisach regulujących pobyt cudzoziemców na terytorium Rzeczpospolitej. Pozwalają one na przekroczenie granicy każdemu cudzoziemcowi, bez względu na pochodzenie, wyznanie, poglądy społeczne czy polityczne.


2. PRAWO POBYTU


Władze polskie odmówią wjazdu do kraju wszystkim tym, którzy mają lub mieli problemy z prawem. Nie przekroczy więc legalnie granicy cudzoziemiec, który np. został w Polsce skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo popełnione umyślnie na co najmniej 3 lata więzienia, czy został skazany poza granicami Polski za zbrodnię. Nie skorzysta z polskiej gościnności osoba podejrzewana o terroryzm, nielegalny przemyt broni bądź amunicji, przemyt ludzi czy zagrażająca interesom państwa. Władze mogą też odmówić wizy obywatelowi innego państwa, który nie jest pełnoletni i pozostaje bez opieki osób pełnoletnich lub, kiedy oficer graniczny uzna, iż deklarowany cel wjazdu różni się od faktycznego.
Każdy cudzoziemiec, który chce legalnie odwiedzić terytorium RP powinien udać się do polskiej placówki dyplomatycznej w swoim kraju, gdzie uzyska pełne informacje, na jakich zasadach może przebywać w Polsce.
W zależności od celu pobytu cudzoziemcy mogą przebywać w Polsce na podstawie:
ważnego paszportu, którego ważność przekracza co najmniej o 3 miesiące datę wyjazdu z Polski;
wizy pobytowej;
zezwolenia na pobyt czasowy;
zezwolenia na pobyt stały;
W najlepszej sytuacji są obywatele tych państw, z którymi Rzeczpospolita Polska podpisała dwustronne umowy o zniesieniu obowiązku wizowego. Im do przekroczenia granicy wystarczy jedynie ważny paszport. Czas pobytu na podstawie paszportu jest jednak ograniczony, najczęściej do 90 dni. Są jednak w tej grupie kraje, których obywatele mogą przebywać w Polsce na podstawie paszportu krócej niż 90 dni - na przykład obywatele Singapuru - 30 dni.
Uwaga!
W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 roku, obywatele państwa członkowskich UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą wjeżdżać z terytorium swojego państwa lub innego państwa członkowskiego na terytorium RP, na podstawie paszportów lub obowiązujących w ich krajach dokumentów tożsamości.

3. RUCH WIZOWY

Tryb wizowy - w rozumieniu polskich przepisów - jest podstawowym trybem udzielania zezwolenia na wjazd do kraju. O wizę cudzoziemiec występuje w polskiej placówce konsularnej za granicą. Musi być przygotowany na podanie swoich danych osobowych, wskazanie deklarowanego terminu pobytu na terytorium Rzeczpospolitej i podanie m.in. celu wizyty. Konsul potwierdzi przyjęcie wniosku wizowego stosowną pieczęcią w paszporcie.. W związku ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej ponownie wprowadzono ruch wizowy z Białorusią, Rosją i Ukrainą.
W paszporcie wnioskodawcy, o ile oczywiście organ konsularny nie odmówi zgody na wjazd i pobyt, może znaleźć się wiza:
 lotniskowa,
 tranzytowa,
 wjazdowa w celu:
 repatriacji,
 przesiedlenia się jako członek najbliższej rodziny repatrianta
 realizacji zezwolenia na zamieszczenie na czas oznaczony lub zezwolenie na osiedlenie się,
 pobytowa w celu :
 turystycznym,
 odwiedzin,
 udziału w imprezach sportowych,
 prowadzenia działalności gospodarczej,
 prowadzenia działalności kulturalnej lub udziału w konferencjach międzynarodowych,
 wykonania zadań służbowych oraz przedstawicieli organu państwa obcego oraz organizacji międzynarodowych,
 udziału w postępowaniu w sprawach o udzielenie azylu ,
 wykonania pracy,
 naukowym, szkoleniowym, dydaktycznym - z wyłączeniem wykonywania pracy zarobkowej,
 korzystania z ochrony czasowej,
 dyplomatyczna,
 służbowa,
 kurierska,
Wizę wjazdową pobytową wydaje się jako:
 krótkoterminową - maksymalny pobyt na terytorium RP 3 miesiące w okresie 6 miesięcy liczonych od dnia pierwszego wjazdu ,
 długoterminową - do roku w okresie ważności wizy .
Okres ważności wizy pobytowej długoterminowej może wynosić do 5 lat.
Organ wydający wizę określa w dokumencie: okres ważności wizy, w którym może nastąpić wjazd na terytorium kraju i musi nastąpić wyjazd cudzoziemca, okres pobytu cudzoziemca w okresie ważności wizy oraz cel wjazdu i pobytu w Polsce.
Jeżeli celem wjazdu i pobytu w Polsce jest zatrudnienie bądź wykonywanie innej pracy zarobkowej, do wydania wizy obowiązuje inna procedura.
Cudzoziemcowi odmawia się wydania wizy lub wjazdu na teren Polski, jeżeli została wydana decyzja o wydaleniu, jeśli cudzoziemiec został skazany prawomocnym wyrokiem, popełnił przestępstwo, otrzymał karę, co najmniej 3 lata pozbawienia wolności lub, jeśli istnieje podejrzenie prowadzenia działalności na szkodę RP, podejrzenie działalności terrorystycznej, przewożenia przez granicę, bez wymaganego zezwolenia broni, amunicji, materiałów wybuchowych itp., oraz, że wjazd lub pobyt jest inny niż cel zadeklarowany.





4. ŚRODKI FINANSOWE NA POBYT

Sama wiza w paszporcie cudzoziemca nie daje jeszcze gwarancji wjazdu na obszar Rzeczpospolitej Polskiej. Bardzo istotną sprawą, która z pewnością zainteresuje władze graniczne, jest możliwość finansowego utrzymania się w trakcie pobytu w kraju.
Cudzoziemiec powinien na żądanie organu granicznego okazać środki niezbędne do pokrycia kosztów wjazdu, pobytu i wyjazdu z kraju. Może to być gotówka w walucie polskiej (złotych polskich) lub w walutach wymienialnych. Prawo do wjazdu daje też ważna karta kredytowa bądź czek turystyczny. Może to też być potwierdzone pieczęcią banku i podpisem upoważnionego pracownika zaświadczenie o posiadaniu odpowiednich środków finansowych w banku, mającym siedzibę na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, wystawione najpóźniej na miesiąc przed datą przekroczenia granicy.
Na każdy dzień pobytu cudzoziemiec powinien posiadać równowartość 100 złotych, a dziecko do 16 roku życia - odpowiednio 50 zł. Jednak kwota ta dla osoby dorosłej nie może być niższa niż równowartość 500 zł a dla dziecka do 16 roku życia - 300 zł. Jeżeli czas pobytu nie przekracza 3 dni, to wymagana jest - odpowiednio - równowartość 300 i 150 złotych. Władze graniczne sprawdzą, czy osoba przekraczająca granicę jest w stanie pokryć koszty eksploatacji samochodu, którym będzie poruszać się po polskich drogach.
Władze graniczne nie będą rygorystycznie żądać od cudzoziemca potwierdzenia posiadania odpowiednich środków finansowych, o ile jest on uczestnikiem zorganizowanej wycieczki turystycznej, obozu młodzieżowego, jedzie jako zawodnik na zawody sportowe lub udaje się na leczenie czy do sanatorium. W takim jednak wypadku może zostać poproszony o okazanie dokumentów potwierdzających uczestnictwo w tego typu imprezach wraz z dowodem wniesienia opłat na pokrycie kosztów pobytu w Polsce lub skierowania do placówki leczniczo-sanatoryjnej. Dokumenty takie muszą zawierać: dokładne dane ich wystawcy, dane dotyczące organizatora usług turystycznych, termin i miejsce pobytu, dokładna trasę wycieczki, imię i nazwisko osoby będącej jej uczestnikiem oraz potwierdzenie kosztów opłacenia usługi turystycznej.
Uczestnicy wycieczek turystycznych, obozów młodzieżowych, zawodów sportowych czy turnusów leczniczych i sanatoryjnych muszą jednak posiadać równowartość 20 złotych na każdy dzień pobytu, nie mniej jednak niż 100 zł.
Dokumentem potwierdzającym możliwość utrzymania się cudzoziemca przyjeżdżającego do Polski jest zaproszenie, wystawione przez obywatela polskiego, zamieszkałego na terenie kraju lub cudzoziemca przebywającego w Polsce legalnie, przez co najmniej 5 lat przed wystawieniem zaproszenia. Władze graniczne będą honorowały jedynie oryginał zaproszenia wystawiony na druku urzędowym i zarejestrowany w rejestrze zaproszeń, prowadzonym przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania zapraszającego. Wojewoda odmówi wpisu do ewidencji zaproszeń, jeżeli osoba lub instytucja zapraszająca nie będzie potrafiła udowodnić i nie zobowiąże się, że jest w stanie pokryć wszelkie koszty pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, w tym koszty ewentualnego leczenia.
Zaprosić cudzoziemca może również osoba prawna (np. przedsiębiorstwo funkcjonujące jako spółka akcyjna) lub instytucja (np. urząd państwowy czy samorządowy, uczelnia wyższa).

5. PRAWO DO OSIEDLANIA SIĘ CUDZOZIEMCÓW W POLSCE

A. ZEZWOLENIE NA ZAMIESZKANIE

Cudzoziemiec, który chce przebywać na terytorium Polski przez dłuższy okres powinien wystąpić do wojewody właściwego ze względu na miejsce jego zamieszkania (adres) lub miejsce zamierzonego pobytu w Polsce o wydanie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Jeśli cudzoziemiec przebywa za granicą, składa wniosek do właściwego wojewody za pośrednictwem polskiego konsula. Zezwolenie wydane przez wojewodę, zostaje wpisane do karty pobytu. Maksymalny okres jego ważności to 2 lata, przy czym można je odnawiać na 2 kolejne lata.
Zezwolenie na zamieszkanie oraz kartę pobytu cudzoziemiec może otrzymać tylko wówczas, kiedy udowodni, że pobyt na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej jest uzasadniony. Przepisy precyzyjnie określają okoliczności, których wystąpienie uprawnia do otrzymania karty czasowego pobytu.
Okolicznościami tymi są:
- uzyskanie przyrzeczenia zezwolenia na zatrudnienie lub podjęcie pracy zarobkowej albo pisemnego oświadczenia pracodawcy o zamiarze takiego zatrudnienia, jeśli przepisy nie wymagają zezwolenia;
- prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie przepisów prawa polskiego. Cudzoziemiec musi w tym wypadku przedłożyć dokumenty potwierdzające prowadzenie działalności gospodarczej na terytorium Polski, jej przedmiot i rozmiary, a szczególnie wypis z Krajowego Rejestru Sądowego, potwierdzoną notarialnie umowę spółki, zaświadczenie z urzędu skarbowego o nie zaleganiu z podatkami;
- podjęcie studiów na polskiej uczelni wyższej, o ile cudzoziemiec ma zapewnione środki na naukę i utrzymanie. Musi jednak przedstawić oryginał zaświadczenia wystawionego przez uczelnię na druku urzędowym o przyjęciu na studia lub o kontynuowaniu nauki z zaznaczeniem regulaminowego czasu trwania studiów;
- małżeństwo z obywatelem polskim lub cudzoziemcem posiadającym zezwolenie na osiedlenie się (kartę pobytu).




B. ZEZWOLENIE NA OSIEDLENIE SIĘ

Cudzoziemiec, który przebywa w Polsce nieprzerwanie, od co najmniej 5 lat na podstawie wiz i zezwolenia na zamieszkanie na czas określony może wystąpić do wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na osiedlenie się, czyli popularnie mówiąc - wydanie karty stałego pobytu. Z podobnym wnioskiem może wystąpić cudzoziemiec, zamieszkujący na terytorium kraju, przez co najmniej 3 lata, o ile przybył do Polski w ramach łączenia rodzin.
Cudzoziemiec musi jeszcze spełnić - wszystkie bez wyjątku - pozostałe warunki, a mianowicie:
- wykaże utrzymywanie trwałych więzów rodzinnych bądź ekonomicznych z Polską;
- ma zapewnione w Polsce mieszkanie i utrzymanie. Oznacza to, że musi udowodnić organowi wydającemu zezwolenie, że ma dochody własne i mienie wystarczające na pokrycie pełnych kosztów utrzymania i leczenia siebie i członków swojej rodziny, pozostających na jego utrzymaniu i nie będzie korzystał ze środków pomocy społecznej. Musi również wskazać lokal mieszkalny, w którym zamierza przebywać w Polsce i przedstawi tytuł prawny do tego lokalu (np. akt własności, członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej, umowa najmu).
Zezwolenie na osiedlenie się jest ważne bezterminowo. Zezwolenie takie otrzyma również dziecko cudzoziemca, urodzone na terytorium Polski, jeśli cudzoziemiec ten ma ważne zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

6. NADANIE OBYWATELSTWA

A. PRZEZ ZAWARCIE ZWIĄZKU MAŁŻEŃSKIEGO

Zgodnie z ustawą cudzoziemiec, zarówno mężczyzna jak i kobieta, która pozostaje, co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie i uzyskał w Polsce zezwolenie na osiedlenie się, może złożyć oświadczenie o woli nabycia obywatelstwa polskiego przed właściwym miejscowo wojewodą. Przyjęcie złożonego przez cudzoziemca oświadczenia następuje w drodze decyzji wojewody i powoduje nabycie obywatelstwa polskiego.
Obydwa te warunki muszą być spełnione łącznie, tzn. cudzoziemiec musi posiadać zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP i pozostawać, co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z obywatelem polskim. Oświadczenie może być złożone przez uprawnionego cudzoziemca tylko w ciągu 6 miesięcy od dnia uzyskania zezwolenia na osiedlenie się lub, co najwyżej 3 lat i 6 miesięcy od dnia zawarcia związku małżeńskiego z obywatelem polskim. Organem właściwym w tych sprawach jest wojewoda. Organem drugiej instancji w ww. sprawach jest Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców.

B. OBYWATELSTWO NADANE PRZEZ PREZYDENTA
Cudzoziemcowi można na jego wniosek nadać obywatelstwo polskie, jeżeli zamieszkuje w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się na terytorium RP, co najmniej 5 lat. Jednakże ustawa przewiduje wyjątek od warunku 5-letniego okresu zamieszkiwania w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się stanowiąc, iż w przypadkach szczególnie uzasadnionych, których ustawa nie precyzuje, można cudzoziemcowi nadać na jego wniosek obywatelstwo polskie, chociażby nie odpowiadał on warunkom wyżej określonym: odnosi się to zarówno do cudzoziemca zamieszkującego Polsce krócej niż 5 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, jak i do cudzoziemca w ogóle nie mieszkającego w Polsce, lecz mającego miejsce zamieszkania za granicą. Każda sprawa rozpatrywana jest indywidualnie. W tym też właśnie trybie najczęściej nabywają obywatelstwo polskie osoby, które już wcześniej je posiadały i w różnych okolicznościach je utraciły. O nadaniu obywatelstwa polskiego orzeka Prezydent RP. Wnioski o nadanie obywatelstwa polskiego osoby zamieszkałe w Polsce wnoszą za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu zamieszkania osoby zainteresowanej, a zamieszkałe za granicą- za pośrednictwem właściwego konsula. Wnioski wraz z załączonymi dokumentami przekazywane są do Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców, a następnie wraz ze stanowiskiem Prezesa Urzędu – Kancelarii Prezydenta RP. Nadanie obywatelstwa polskiego obojgu rodzicom rozciąga się na dzieci pozostające pod ich władzą rodzicielską. W przypadku ukończenia przez dziecko 16 roku życia, następuje to za jego zgodą.

7. LEGALNE ZATRUDNIENIE

Cudzoziemiec, który zamierza podjąć na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej pracę lub inne zajęcie zarobkowe musi najpierw znaleźć w Polsce pracodawcę, który wystąpi do wojewody właściwego ze względu na siedzibę firmy bądź instytucji z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę. Cudzoziemiec może uzyskać taką zgodę, jeśli na stanowisko, do którego aplikuje, nie ma chętnych wśród obywateli polskich.
Uwaga! Z chwilą uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej z obowiązku uzyskiwania zezwolenia na podjęcie pracy będą zwolnieni:
- obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej;
- członkowie rodzin obywateli Unii Europejskiej, którzy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej prowadzą działalność gospodarczą lub wykonują pracę zarobkową.
Pozostałych cudzoziemców będą obowiązywały ogólne reguły podejmowania pracy. Procedura, zmierzająca do zatrudnienia cudzoziemca w większości wypadków składa się z trzech etapów. Osoba ubiegającą się o wizę w celu wykonywania pracy lub kartę pobytu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej musi dysponować wystawionym przez wojewodę, właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy, przyrzeczeniem (promesą) wydania zezwolenia na podjęcie pracy.
Z wnioskiem o wydanie takiego dokumentu występuje do wojewody przyszły pracodawca. Z obowiązku uzyskiwania przyrzeczenia wydania zezwolenia na podjęcie pracy są zwolnieni pracodawcy zatrudniający cudzoziemca, jeżeli w dniu wystąpienia z wnioskiem do wojewody posiada on wizę z prawem do pracy lub zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Polski. W przyrzeczeniu wydanym pracodawcy, wojewoda określi warunki, na jakich cudzoziemiec otrzyma zezwolenie na podjęcie pracy. Dopiero na tej podstawie cudzoziemiec może uzyskać odpowiednią wizę pobytową z prawem do pracy.
Obowiązujące w Polsce przepisy - przewidują również możliwość wydania przyrzeczenia i zezwolenia na pracę niezależnie od sytuacji na lokalnym rynku pracy. Z takiej okazji skorzystać mogą:
- osoby uprawnione do reprezentowania na terenie Polski przedsiębiorców zagranicznych, których firmy mają oddziały bądź przedstawicielstwa w Polsce;
- członkowie rodzin pracowników przedstawicielstw dyplomatycznych w Polsce lub pracowników wykonujących w Polsce pracę w ramach porozumień międzynarodowych;
- prywatna służba domowa pracowników przedstawicielstw dyplomatycznych w Polsce lub pracowników międzynarodowych organizacji;
- lekarze i lekarze stomatologii odbywający staże zawodowe wymagane przepisami, jeśli są absolwentami polskich uczelni medycznych.
Istnieje spora grupa cudzoziemców, którzy mogą legalnie wykonywać na terenie Polski pracę bez konieczności posiadania urzędowego zezwolenia. Z takich udogodnień korzystają m.in. cudzoziemcy:
- akredytowani korespondenci prasy, radia i telewizji oraz fotograficy i filmowcy wykonujący zadania na rzecz przedstawicielstw zagranicznych środków masowego przekazu;
- artyści - aktorzy, dyrygenci, instrumentaliści, wokaliści, tancerze i mimowie, jeśli nie przekroczą 30 dni pracy w ciągu roku kalendarzowego;
- studenci studiów dziennych, uczący się w polskich uczelniach wyższych i pracujący w czasie wakacji nie więcej niż przez 3 miesiące w roku;
- osoby wygłaszające okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej;
- członkowie zarządów podmiotów prawnych, którzy na stałe mieszkają za granicą, a swoje funkcje w Polsce pełnią nie więcej niż przez 30 dni w roku kalendarzowym;
- duchowni;
- pracownicy zagraniczni delegowani do Polski na czas nie dłuższy niż 3 miesiące w roku kalendarzowym w celu przeprowadzenia szkoleń, montażu ekspozycji targowych, konserwacji, odbioru maszyn i urządzeń zamówionych przez firmy;
- żołnierze i personel cywilny struktur NATO w Polsce.
Cudzoziemcy, podejmujący legalne zatrudnienie na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej podlegają przepisom polskiego kodeksu pracy. Mogą również, podobnie jak obywatele polscy, uzyskiwać dochody z umów cywilno-prawnych, regulowanych kodeksem cywilnym, np. umowy zlecenia, umowy o dzieło, czy umowy o dzieło z przeniesieniem autorskich praw majątkowych. Wówczas nie mają jednak uprawnień pracowniczych, np. prawa do urlopów, ośmiogodzinnego dnia pracy. W przypadku umów zleceń mają jednak prawa do ubezpieczenia emerytalnego i zdrowotnego, podobnie jak pracownicy zatrudnieni na etatach.

8. WYDALENIE Z POLSKI

Cudzoziemiec, którzy podejmie w Polsce nielegalną pracę, przebywa na terytorium kraju nielegalnie, zataił informacje lub zeznał nieprawdę w postępowaniu wizowym lub nie posiada środków niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu w Polsce, decyzją administracyjną zostanie zobowiązany do opuszczenia terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Decyzja taka ma rygor natychmiastowej wykonalności. Jeśli cudzoziemiec nie opuści kraju dobrowolnie, w sposób i w czasie wskazanym przez władze, zostanie niezwłocznie i na własny koszt (lub na koszt osoby zapraszającej) wydalony z kraju. Decyzja o zobowiązaniu do opuszczenia kraju lub wydaleniu z mocy prawa, automatycznie powoduje unieważnienie wydanej wcześniej wizy a nawet zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Cudzoziemcowi, zobowiązanemu do opuszczenia terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub wydalonemu z kraju będzie w przyszłości bardzo trudno uzyskać wizę czy kartę pobytu w Polsce.

9. STATUS UCHODŹCY

Cudzoziemcowi może być nadany w Rzeczpospolitej Polskiej status uchodźcy w rozumieniu Konwencji Genewskiej i Protokołu Nowojorskiego, o ile nie posiada on już tego statusu nadanego w innym państwie, które zapewnia mu rzeczywistą ochronę. Cudzoziemca ubiegającego się o status uchodźcy w Polsce obowiązują przepisy prawa polskiego, a w szczególności Ustawa o Cudzoziemcach i Kodeks Postępowania Administracyjnego, a także ratyfikowane przez polski rząd konwencje. Uchodźca osobiście składa wniosek o nadanie statusu uchodźcy. .Wniosek o nadanie statusu uchodźcy składa się podczas przekraczania granicy polskiej komendantowi granicznej placówki kontrolnej Straży Granicznej. Jednakże cudzoziemiec, który uprawdopodobni, że nie złożył wniosku podczas przekraczania granicy wskutek uzasadnionej obawy o swoje życie lub zdrowie, może złożyć wniosek w terminie 14 dni od przekroczenia granicy.
Cudzoziemiec, który nielegalnie przybył na terytorium RP, powinien złożyć wniosek niezwłocznie po przekroczeniu granicy komendantowi placówki Straży Granicznej najbliższej miejsca przekroczenia granicy, jednak złożenie takiego wniosku nie zwalnia go od odpowiedzialności karnej za przekroczenie granicy bez wymaganego zezwolenia. Według polskiego prawa jest to przestępstwo.
Wniosek powinien zawierać dane osobowe wnioskodawcy, małżonka i małoletnich dzieci, informację o kraju pochodzenia wnioskodawcy oraz uzasadnienie.
Wniosek nie będzie rozpatrywany, jeżeli jest niewłaściwie wypełniony, a wnioskodawca mimo wezwania nie uzupełni brakujących informacji. Bez rozpoznania pozostawiony będzie również wniosek cudzoziemca, który odmówi poddania się czynnościom zmierzającym do identyfikacji, tzn. pobrania odcisków linii papilarnych i fotografowania.
Wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania.
Prezes Urzędu ds. Repatriacji i Cudzoziemców (URC) powinien wydać postanowienie o wszczęciu postępowania o nadanie statusu uchodźcy niezwłocznie po otrzymaniu wniosku. Jeżeli zachodzi konieczność sprawdzenia, czy informacje i dane zawarte we wniosku są prawdziwe, wydanie postanowienia można odroczyć do 7 dni, nakazując cudzoziemcowi przebywanie przez ten czas w określonym miejscu.
Wydanie decyzji o odmowie wszczęcia postępowania
Prezes URC, w drodze decyzji, może odmówić wszczęcia postępowania:
o jeśli wniosek złożył cudzoziemiec, który uzyskał status uchodźcy w innym państwie, zapewniającym mu rzeczywistą ochronę,
o gdy cudzoziemiec przybył do Polski z bezpiecznego kraju pochodzenia lub bezpiecznego kraju trzeciego, a złożony przez niego wniosek jest ewidentnie bezzasadny,
o jeśli cudzoziemiec podał we wniosku fałszywe dane, informacje lub okoliczności uzasadniające ubieganie się o nadanie statusu uchodźcy. W tej sytuacji, można odmówić wjazdu na terytorium Polski, a jeżeli cudzoziemiec przebywa w Polsce legalnie - wydalić go,
o kraj pochodzenia - oznacza państwo, którego obywatelem jest cudzoziemiec, a w przypadku bezpaństwowca lub cudzoziemca, którego obywatelstwa nie można ustalić - państwo, w którym zamieszkuje ,
o bezpieczny kraj pochodzenia - oznacza taki kraj pochodzenia, w którym ze względu na system prawa i jego stosowanie oraz ze względu na stosunki polityczne w nim panujące nie występują prześladowania z powodu rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub przekonań politycznych i nikt nie jest poddawany torturom, nie jest traktowany w sposób nieludzki lub poniżający ani nie jest w taki sposób karany ,
o bezpieczny kraj trzeci - oznacza państwo nie będące krajem pochodzenia, które ratyfikowało i stosuje Konwencję Genewską oraz Protokół Nowojorski, jak i Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r. lub Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r., a w szczególności zapewnia dostęp do postępowania o nadanie statusu uchodźcy .
Decyzję o nadaniu cudzoziemcowi statusu uchodźcy podejmuje na wniosek cudzoziemca Prezes Urzędu ds. Repatriacji i Cudzoziemców po przeprowadzeniu stosownego postępowania.
Cudzoziemcowi, któremu nadano status uchodźcy, wydaje się GENEWSKI DOKUMENT PODRÓŻY, przewidziany w art. 28 Konwencji Genewskiej oraz zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony. Dokumentem stwierdzającym posiadanie przez uchodźcę zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w Polsce jest KARTA POBYTU.
Cudzoziemiec, który posiada status uchodźcy w Polsce korzysta z ochrony naszego państwa. Ma prawo do pomocy społecznej, bezpłatnej opieki medycznej, bezpłatnej nauki oraz do podjęcia legalnej pracy.

10. ZAKUP NIERUCHOMOŚCI

Zasady rządzące nabywaniem nieruchomości w Polsce określa ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Z dniem wejścia Polski do UE usunięte zostały ograniczenia dotyczące nabywania nieruchomości przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Nie oznacza to jednak, że osoby fizyczne i prawne z EOG mogą bez żadnych przeszkód nabyć każdą nieruchomość położoną w Polsce. Zasadą jest, że z dniem 1 maja 2004 r. nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia ministra spraw wewnętrznych i administracji przez cudzoziemców będących obywatelami lub przedsiębiorcami EOG, z wyjątkiem nabycia: * nieruchomości rolnych i leśnych, przez 12 lat od dnia przystąpienia Polski do UE, * drugiego domu, przez okres 5 lat od dnia przystąpienia Polski do UE.
Przed złożeniem wniosku o zezwolenie na nabycie nieruchomości w Polsce cudzoziemiec powinien skompletować niezbędne dokumenty. Dokumenty te muszą określać status prawny cudzoziemca oraz zawierać dane dotyczące nieruchomości, którą zamierza on nabyć. Jeśli chodzi o dokumenty określające status prawny cudzoziemca, to cudzoziemiec będący osobą fizyczną do wniosku o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości w Polsce powinien dołączyć odpis lub kopię dokumentu potwierdzającego tożsamość ze wskazaniem obywatelstwa, miejsca urodzenia oraz adresu zamieszkania, a jeżeli osoba ta prowadzi działalność gospodarczą - także wyciąg z odpowiedniego rejestru lub ewidencji. W przypadku cudzoziemca będącego osobą prawną lub spółką nie posiadającą osobowości prawnej, powinien on dołączyć do wniosku odpis lub wyciąg z odpowiedniego rejestru. Jeśli chodzi o dokumenty określające nieruchomość, to powinien to być: odpis księgi wieczystej lub zaświadczenie ze zbioru dokumentów, wypis z rejestru gruntów wraz z wyrysem mapy ewidencyjnej, wypis z aktualnie obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku - z opracowanego studium. W przypadku, gdy nabywana nieruchomość powstała w wyniku scalenia lub podziału, dołączyć należy wykaz zmian gruntowych lub decyzję zatwierdzającą podział bądź scalenie nieruchomości. Cudzoziemiec ubiegający się o wydanie zezwolenia na nabycie lokalu stanowiącego odrębny przedmiot własności, musi dołączyć do wniosku odpis księgi wieczystej lub zaświadczenie ze zbioru dokumentów. Ponadto do wniosku o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości cudzoziemiec powinien dołączyć oświadczenie zbywcy wyrażające wolę zbycia nieruchomości na rzecz cudzoziemca, a w przypadku nabywania nieruchomości w wyniku procesu łączenia (podziału) spółek - uzgodniony plan połączenia (podziału) wraz z projektem uchwał o połączeniu (podziale) i projektem umowy lub statutu spółki przejmującej, wydzielonej lub nowo zawiązanej.
Cudzoziemiec ubiegający się o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości rolnej jest zobowiązany dodatkowo przedłożyć oświadczenie Agencji Nieruchomości Rolnych, iż nie skorzystała lub nie zamierza skorzystać z przysługujących mu uprawnień wynikających z ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego związanych z prawem pierwokupu przedmiotowej nieruchomości.

11. NAUKA

Ustawa przyznaje obywatelom UE prawo do studiowania w polskich szkołach wyższych na takich samych zasadach jak Polacy. Oznacza to, że w szkołach prywatnych będą oni płacili takie samo czesne jak Polacy, a nie jak dotychczas, znacznie wyższe. Wykłady, ćwiczenia, sprawdziany i egzaminy dyplomowe będą mogły być prowadzone w językach obcych. Dla cudzoziemców, którzy nie znają języka polskiego lub znają go niewystarczająco szkoły wyższe przyjmujące obcokrajowców będą musiały zorganizować zajęcia z języka polskiego w formie kursu lub dodatkowych lekcji nie dłużej niż 1 rok szkolny. Cudzoziemiec będzie mógł również podjąć pracę jako nauczyciel akademicki bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.
Cudzoziemiec może podjąć naukę w szkole wyższej, jeśli posiada uprawnienia do podjęcia takiej nauki oraz przedstawi zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do podjęcia nauki w danym typie szkoły. Cudzoziemcy muszą wnieść opłatę za każdy rok nauki. W przypadku trudnej sytuacji materialnej, organy prowadzące szkołę mogą obniżyć koszty, rozłożyć je na raty lub znieść.
Obywatele krajów, które należą do UE nie mogą ubiegać się o stypendium rządowe. Mogą za to studiować w Polsce na zasadach obowiązujących obywateli polskich, za wyjątkiem prawa do stypendium socjalnego i innych świadczeń. Jednocześnie od roku akademickiego 2005/2006 ma zostać wprowadzona kolejna zmiana. Obywatele krajów UE przy staraniu o studia, będą mogli zdecydować, czy chcą być traktowani jako cudzoziemcy, czy jako obywatele UE. Jeżeli wybiorą to pierwsze rozwiązanie, wówczas będą mieli prawo do starań o stypendia.

BIBLIOGRAFIA:


„Status obywatela i cudzoziemca w orzecznictwie”- Jacek Jasielski, Warszawa, 2001
Konstytucja RP art. 37, 52, 79
Dz. U. z 2000 r. Nr 28 poz. 353
Dz. U. z 13.06.2003 o cudzoziemcach
Dz. U. Nr 88 poz..409 z 1993 r.
Dz. U. Nr 131, poz. 1458

Strony internetowe

www. isip.sejm.gov.pl