Matka Boska w polskiej liryce średniowiecznej. Dokonaj porównania wizerunku w „Lamencie Świętokrzyskim” i „Bogurodzicy”.

Matka Boska w była boharetką wiely teksów literackich w śreniowieczu. Jej kult był bardzo powszechny i częsty. Podstawowym założeniem literatury i sztuki średniowiecznej jest teocentryzm, czyli światopogląd umieszczający Boga w centralnym punkcie zaintersowania. Stąd tak duza koncentracja ludzi na sprawach Kościoła i obecnosci watkow religijnych w sztuce. Cecha polskiej religi jest zaś szczegolny kult Matki Boskiej, ktorej poswieconych jest wiele piesni.
Polacy uważali Maryję za swoją patronkę i opiekunkę, dlatego też wiele prosb kierowano bezposrednio do niej, jako do Matki Boga - Bogurodzicy. Początek sztuki, jaki i literatury stanowią dzieła poświecone Bogu, a co za tym idzie rówiez Maryji.
Jedne z najsłynniejszych dzieł poświecone Matce Boskiej to "Bogurodzica" i " Lament..."
"Bogurodzica" jest jedna z najstarszych polskich piesni religijnych, jak większość utworów średniowiecznych jest anonimowa, nie znana jest również dokładna data powstania.
Ma ona charakter modlitewny - prośby ludzi średniowiecznych. Maryja zostala przedstawiona jako pośredniczka miedzy ludzmi a Bogiem i Jezusem. Ludzie czuli się zbyt mali i niegodny aby swoje prosby kierowac prosto do Ojca i Jego Syna. Podmiot liryczny w 'Bogurodzicy" czuje respekt i swoją nicość, dlatego reprezentując osoby wierzące zwraca się o łaski do Maryji jako do człowieka. Ludzie proszą ją, zeby wstawiła się za nimi do swojego Syna, mają oni większa odwagę zwracać się bezpośrednio do niej jako do człowieka aczkolwiek wybranego przez Boga. Maryja, kobieta, która z posród milionów zwykłych śmiertelników została wybrana na Matkę Boga urasta do rangi Świętej, ma mozliwosci jakich nie mają inni ludzie, jest ona im bliska, gdyż też kiedyś była zwykłym śmiertelnikiem. W tekscie autor nazywa ja nie tylko Bogurodzicą i dziewicą, ale rówznież Bogiem sławieną i zwoleną, czyli wybraną. Maryja z "Bogurodzicy" straciła rysy ludzkie i została ubóstwiona.
W "Lamencie Świętokrzyskim" mamy zupełnie inny obraz tej samej kobiety - Maryji.
Utwór ten stanowi niezbity dowód na to, iz w Polsce kult Najświetszej Maryji Panny był bardzo silny, wyrózniamy nawet w literaturze średniowiecznej tzw. nurt liryki maryjnej. O ile " Bogurodzicę" cechuje styl podniosły hymnu, o ile jest ona głosem zbiorowości - prośbą ludzi skierowaną do Boga - o tyle "Lament..." to głos bolejącej Matki.
Matka Boska opisuje ból i cierpienie, którego stała się udziałem oraz skarży się na swój los, stojąc u stóp krzyża, na którym umarł jej syn.Maryja jest tutaj zwykłą matką, która cierpi po stracie jedynego ukochanego syna. Jest to wypowiedz pierwszoosobowa - skarga - Matki Boskiej płaczącej pod krzyżem Chrystusa.
Slyszymy tu przede wszystkim jej lament nad synem, kobiety rozpaczajacej nad stratą dziecka, kobiety ktora zwraca się do innych matek, ludziom opowiada o swoim bólu, szuka u nich pomocy. W swej rozpaczy posuwa się nawet do oskarżenia Archanioła Gabriela, który obiecał jej podczas Zwiastowania wielką radość i wesele („Gdzie jest ono twe wesele”), a tymczasem macierzyństwo przyniosło jej jedynie smutek i żal.Rozpacz kobiety pod krzyżem ma całkowicie ludzki wymiar, jest prosta i pozbawiona jakiegokolwiek dystansu. Ponadto opis cierpienia znajduje czysto fizyczny wymiar: "sprochnialo we mnie cialo i moje wszystkie kosci".
Maryja szuka wsparcia, współczucia i zrozumienia w swej matczynej tragedii, którą pogłębia bezradność i samotność, czyli postawy jak najbardziej ludzkie.
Bohaterka utowru prezentuje zatem "ludzkie oblicze boskosci" a tym samym staje sie blizsza odbiorcy.
Zwraca uwagę utożsamianie się Matki Boskiej z innymi matkami, idea współodczuwania bólu, ktory po raz kolejny przyjmuje ludzki wymiar.Maryja jest symbolem cierpienia, jednostką cierpiąca samotnie i niezasluzenie.
Przedstawienia Chrystusa jako skrwawionego i wycieczonego poteguje rozpacz Maryji, ktora pragnie wziąć choćby część cierpienia na swe barki, ale nie może.W utworze pojawia się motyw Compassio, czyli współcierpienia oraz "Mater dolorasa" - matki cierpiącej i bolejącej.
W obu utworach Maryja została przedstawiona jako matka Jezusa, otoczona czcią i szacunkiem, wybrana przez Boga do wielkich czynów. W "Bogurodzicy" jest ona opiekunka i pośredniczką, jednak w drugim utworze wyraża przecież swój żal i daje przestrogę ziemskim matkom. Utwory róznią się natomias wieloma motywami w "Bogurodzicy" autor przedsawil Maryję jako boska i silna, wywyższyl jej majestat, podkreslil boskosc, natomias w " Lamencie..." jest ona przedstawiona jako bezsilna, słaba kobieta, cierpiąca tak jak inni zwykli smiertelnicy. W przeciwieństwie do "Bogurodzicy" to ona teraz prosi i zwraca się do "nas", możemu dostrzec w niej poprostu człowieka, przez co staje się nam bliższa...