Serce

TROPIZMY SERCA

1. Tonotropizm- jest to toniczne napięcie mięśnia serca
2. Batmotropizm- czyli pobudliwość w sensie zmiany progu pobudzenia
3. Dromotropizm- czyli szybkość przewodzenia impulsów. Spada jeśli mówimy o blokach
4. Intropizm- czyli siła skurczu mięśnia serca
5. Chronotropizm- częstość generowania impulsów wpływająca na częstość skurczów serca.

REGULACJA PRACY SERCA

· Zmiany czynności serca powstają za pośrednictwem:
- układu nerwowego wegetatywnego, który kontroluje działanie układu bodźco- przewodzącego.
- Odruchowej regulacji czynności serca
- Układu wydzielania wewnętrznego
- Środowiskowych czynników termicznych, mechanicznych, chmicznych
Badanie wahań rytmu serca umożliwia ocenę niektórych, powyższych wpływów zwłaszcza związanych z ośrodkowym układem nerwowym.

· Wpływ jonów K+ i Ca 2+ na serce:
- Przy [K+] > 6,5 mmol/litr osocza
# ostry T
# zaburzenie przewodnictwa z wydłużeniem PQ i przenoszeniem QRS
# zatrzymanie akcji serca w rozkuczu
- Przy [K+]< 2,5 mmol/litr osocza
# obniżenie ST
# dwufazowy T(+/-)
# dodatkowa faza n (+) po T
- Przy [Ca2+] > 2,75 mmol/litr osocza
# skraca się czas QT kosztem ST
- Przy [Ca2+] , 2,25 mmol/litr osocza
# QT wydłuża się
- Nadmiar [K+] powoduje
# zwolnienie HR
# spada siła skurczu mięśnia
- Nadmiar [Ca2+] powoduje
# wzrost HR
# wzrost siły skurczu
# zatrzymanie serca w skurczu

PODSTAWOWE PARAMETRY
· częstość pracy serca (HR)
· objętość wyrzutowa serca (SV)
· pojemność minutowa serca (Q)
· ciśnienie tętnicze krwi (RR)
· tętno
· opór obwodowy


OSŁUCHIWANIE ZASTAWEK, TONY SERCA, UDERZENIE KONIUSZKOWE

· Osłuchiwanie zastawek
- Zastawkę dwudzielną- osłuchujemy w piątej przestrzeni międzyżebrowej, po lewej stronie mostka.
- Zastawkę trójdzielną- osłuchujemy w miejscu przyczepu chrząstki V żebra, po prawej stronie mostka
- Zastawkę półksiężycowatą tętnicy głównej- osłuchujemy w drugiej przestrzeni międzyżebrowej, po prawej stronie mostka
- Zastawkę pnia płucnego- osłuchujemy w drugiej przestrzeni międzyżebrowej, po lewej stronie mostka
· Tony serca
- Ton I (skurczowy, systoliczny)- słyszalny podczas skurczu komór, wywołują go drgania zamykanych zastawek przedsionkowo- komorowych. Ton ten jest niski i długi.
- Ton II (rozkurczowy, diastoliczny)- jest nieco wyższy i krótszy i jest wywołany zamykaniem się zastawek półksiężycowatych, które wstrzymują napór krwi, usiłującej cofnąć się z głównych tętnic do serca.
· Uderzenie koniuszkowe- jest ułożone pod takim kątem, że koniuszek serca jest przy przedniej ścianie klatki piersiowej

ROZWINIĘCIE SERCA

Jest to jeden cykl pracy serca. Dzieli się na 3 podstawowe fazy:
· I faza- skurcz przedsionków przy równoczesnym rozkurczu komór, wówczas przez otwarte zastawki przedsionkowo-komorowe wpływa krew z przedsionków do komór.
· II faza- napełniona krwią komora kurczy się przemieszczając znaczną swoją zawartość do głównych tętnic i przedsionki rozkurczają się przyjmując krew z układu żylnego. Faza to dzieli się na dwa okresy:
- I okres fazy II- faza wzrastającego napięcia. Zwiększa się znacznie napięcie włókien mięśniowych komór, które silnie naciskają na zawartą w nich krew. Krew nie może odpłynąć, gdyż zastawki są zamknięte, dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzkomórkowego dopóki nie stanie się większe od ciśnienia w naczyniach tętniczych i dopiero wtedy podpierają się zastawki półksiężycowate
- II okres fazy II- faza wyrzutowa z otwarciem zastawek półksiężycowatych. Włókna mięśniowe skracają swoją długość.
· III faza- rozkurcz komór i przedsionków nazywamy pauzą.


WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE SERCA

1. Pobudliwość i kurczliwość- mięsień serca jest tkanką pobudliwą
· Prawo Bouditcha- mówi, że mięsień serca kurczy się cały, albo nie reaguje na bodziec. Jest to prawo „ wszystko albo nic”.
· Prawo Franka Starlinga- siła skurczu mięśnia uzależniona jest od długości początkowej jego włókien. Im komora lewa serca jest bardziej wypełniona krwią, tym skurcz jest silniejszy
· Zwiększenie częstości bodźców zmniejsza wielkość skurczu.
2. Reakcja na bodźce- nawet największa częstość bodźców nie wywoła w mięśniu serca skurczu tężcowego.
3. Zdolność rytmicznego wytwarzania i przewodzenia bodźców:
· zaburzenia w zakresie wytwarzania bodźców
- trachykardia- duża częstość rytmicznie powtarzających się skurczów serca
- bradykardia- czyli obniżenie częstości skurczów serca poniżej 60 uderzeń / min.
- arytmia- nierytmiczna czynność serca związana z nierytmicznym wytwarzaniem bodźców. Jest zazwyczaj patologią, ale są dwa rodzaje arytmii fizjologicznej:
# arytmia napadowa- np. u kobiet w czasie menopauzy
# arytmia oddechowa- zjawisko fizjologiczne. Podczas wdechu zwiększa się częstość skurczów serca, podczas wydechu jest mniejsza.
· zaburzenia w zakresie przewodzenia bodźców:
- bloki całkowite- które doprowadzają do przerwania przekaźnictwa I i II lub II i III rzędowego ośrodka.
- bloki niecałkowite- czyli wybiórczo przekazywane są bodźce z I i II lub z II i III rzędowego ośrodka, ale nie wszystkie są odczytywane.

AUTOMATYZM SERCA

Jest to charakterystyczna cacha serca, wyizolowane z ustroju może nadal wykonywać swoją rytmiczną pracę. Układ ten stanowi wyspecjalizowana tkanka rozmieszczona w postaci węzła zatokowo- przedsionkowego, węzła przedsionkowo- komorowego i pęczków przedsionkowo- komorowych. Typową cechą automatyzmu jest brak stałego potencjału spoczynkowego. W układzie automatyzmu natychmiast po zakończeniu repolaryzacji potencjał błonowy zaczyna przesuwać się w kierunku dodatnim. Po osiągnięciu przez potencjał błonowy wartości progowej następuje pobudzenie komórki. Węzeł zatokowo- przedsionkowy nazwany został ośrodkiem I rzędowym, ponieważ wytwarza największą częstotliwość impulsów (ok.70/min) i narzuca rytm pracy serca. Ośrodek II rzędowy stanowi węzeł przedsionkowo- komorowy. Ośrodek ten wytwarza bodźce w znacznie wolniejszym rytmie niż ośrodek I rzędowy (ok. 40/min). Pęczek przedsionkowo- komorowy jest ośrodkiem III rzędowym.

ELEKTROKARDIOGRAFIA

· EKG- polega na zarejestrowaniu zmian bioelektrycznych, które zachodzą podczas pracy serca. Ciało jest dobrym przewodnikiem i dlatego prądy czynnościowe możemy obserwować nie tylko wtedy, gdy przykładamy elektrody do pracującego mięśnia sercowego, ale również wtedy, gdy umiejscowimy je na kończynach lub ścianie klatki piersiowej.
· Odprowadzenia kończynowe występują pomiędzy:
- prawym przedramieniem (R) i lewym przedramieniem (L)- I odprowadzenie
- prawym przedramieniem (R) i lewą golenią (F)- II odprowadzenie
- lewym przedramieniem (L) i lewą golenią- III odprowadzenie
Stosowane są również odprowadzenie kończynowe jednobiegunowe ( AVR, AVL, AVF ) oraz odprowadzenia przedsercowe ( V1-V6)
· Część krzywej EKG biegnącą wzdłuż osi poziomej nazywamy linią izoelektryczną. Wychylenie w górę i w dół od linii izoelektrycznej (załamki) oznaczono kolejno literami P,Q,S,T. Ich wysokość jest miarą różnicy potencjałów pomiędzy poszczególnymi częściami mięśnia sercowego. Wzajemny stosunek amplitudy załamków oraz ich kształt zależą od ustawienia elektrod w stosunku do kierunku rozchodzenia się fali depolaryzacji w obrębie poszczególnych części serca. Dlatego zapisy uzyskane w różnych odprowadzeniach nie są identyczne. W czasie depolaryzacji przedsionków na krzywej EKG pojawia się załamek P (1-2,5mm= 0,1-0,25mV). Po jego zakończeniu rozpoczyna się odcinek izoelektryczny PQ. W tym czasie odbywa się przewodzenie stanu czynnego przez sferę przedsionkowo-węzłową. Pojawienie się na krzywej EKG załamków QRS (7-18= 0,7-1,8mV) związane jest z aktywnością komór. Po zamknięciu pola elektrycznego występuje izoelektryczny odcinek ST. Następnie na krzywej EKG uwidacznia się załamek T (2,5-6mm= 0,25-0,6mV) związany ze stanem repolaryzacji komór.

SERCE I JEGO BUDOWA

· BUDOWA SERCA
Serce zbudowane jest z 4 jam:
- dwóch przedsionków- prawego i lewego
- dwóch komór- prawej i lewej
Mięsień serca działa na zasadzie pompy ssąco- tłoczącej. Jest mięśniem poprzecznie prążkowanym. Jeżeli działa na niego bodziec to kurczy się cały mięsień.

· MIĘSIEŃ PRZEWODNICTWA (GENERATOR RYTMU)- jego zadaniem jest regulowanie rytmicznej pracy serca oraz utrzymanie poprawnej kolejności skurczów przedsionków i komór. Mięsień ten składa się z 3 ośrodków:
- ośrodek I rzędowy- stanowi do węzeł zatokowo- przedsionkowy, który znajduje się w ścianie prawego przedsionka zaraz przy ujściu żyły głównej górnej.
- ośrodek II rzędowy- stanowi go węzeł przedsionkowo- komorowy, który znajduje się na dnie prawego przedsionka, wyżej trójkąta włóknistego prawego w przegrodzie międzyprzedsionkowej.
- Ośrodek III rzędowy- stanowi go pęczek przedsionkowo- komorowy, który biegnie po prawej stronie przegrody między komorowej.

KRAŻENIE DUŻE

Rozpoczyna się w lewej komorze serca, gdzie bierze początek największa tętnica ustroju aorta. Aorta wyprowadza z lewej komory serca krew utlenioną i rozprowadza ją po wszystkich komórkach ciała. Dochodzi tam do wymiany gazowej, krew zbiera z komórek CO2 i kieruje się do żył głównych: górnej i dolnej mających koniec w prawym przedsionku.

KRĄŻENIE MAŁE

Rozpoczyna się od pnia płucnego w prawej komorze serca. W swoim odcinku początkowym pień posiada trzy uwypuklenia tzw. Zatoki pnia płucnego. Pień płucny dzieli się na dwie tętnice płucne: prawą i lewą. Tętnica płucna prawa uchodzi do wnęki płuca prawego przecina oskrzele główne prawe od strony przedniej i razem z nim wchodzi w skład drzewa oskrzelowego. Tętnica płucna lewa uchodzi do wnęki płuca lewego, krzyżuje się z oskrzelem głównym lewym. Tętnice te dzielą się na gałęzie odpowiadające liczbie płatów pluca, a następnie aż do naczyń włosowatych, które oplatają pęcherzyki płucne. Z wnęki płuc wychodzą żyły płucne, które prowadzą krew utlenioną do lewego przedsionka.