Pozytwizm

Pojęcia: Pojęcia: Determinizm- pogląd mówiący, że istnieje kilka czynników, które mają wpływ na kształtowanie człowieka, są to: - rasa i środowisko - moment dziejowy, w którym dana osoba przychodzi na świat Utylitaryzm- miarą człowieka jest jego użyteczność dla innych Scjentyzm- kult wiedzy, rozum jako wyznacznik działań Praca Organiczna- społeczeństwo jak jeden organizm, jeden człowiek- jedna komórka, każdy musi pracować dla dobra ogółu Praca u podstaw- zakłada podniesienie kultury i oświaty dla najbiedniejszych warstw społecznych Filantropia- zakłada pomoc finansową najbiedniejszym Emancypacja kobiet- równouprawnienie kobiet Asymilacja Mniejszości Narodowych (w szczególności żydów)- uzyskanie praw przez mniejszości narodowe Demokratyzm- każdy ma prawa i obowiązki Liberalizm- zakłada wolność w działaniu Agnostycyzm- odrzucenie spekulacji metafizycznych, poznania poza zmysłowego, praktyczne podejście do życia, kwestia istnienia Boga pozostaje nierozstrzygnięta Realizm- naśladowanie rzeczywistości jako obowiązek artysty, oddawanie świata takiego jaki jest w rzeczywistości . Artysta powinien nieustannie się uczyć by móc przekazać odbiorcy prawdę. W manifestach "młodych" pisano, że twórca, który interesuje się tylko własnymi wizjami czy marzeniami jest po prostu niepotrzebny. Naturalizm- bezlitosne przedstawienie rzeczywistości, ukazanie człowieka jako bestii w dżungli życia, gdzie odbywa się walka "na kły i pazury", fizjologia człowieka ponad życie wewnętrzne. Przedstawiciele: Zola Sokół noweli- motyw pojawiający się we wszystkich ogniwach noweli. Przykład: Kamizelka z "Kamizelki" Prusa- motyw kompozycyjny, przedmiot, który uruchamia pamięć narratora, występuje w każdej scenie. "Lalka" Bolesław Prus Realistyczna powieść, której akcja toczy się w latach 1878-1879+ retrospekcje od 1837 roku (Wiosna Ludów, powstanie styczniowe) Miejsce akcji: Warszawa, Paryż, Zasławek "Lalka" jako powieść realistyczna: - Wierność topografii Warszawy, nazw geograficznych - Dokładny, szczegółowy opis przedmiotów - Zgodność czasu i miejsca, występują wydarzenia prawdziwe - bogata świat wewnętrzny przedstawionych postaci bohaterowie: Ignacy Rzecki- "ostatni romantyk" - Stary romantyk podkochujący się w Stawskiej, jednak nie stara się o jej serce, ze względu na Wokulskiego, z którym chce ją zeswatać - Mieszka w miejscu pracy, nie dba o porządek w mieszkaniu, ale bardzo skrupulatnie wypełnia obowiązki w sklepie. - Nie lubi zmian - Dziwak, ubiera się inaczej od innych - Brał udział w wiośnie ludów - wierzy w mit Napoleona, podobnie jak jego ojciec, który wszędzie w domu wieszał jego portrety - Pisze pamiętnik - ma pudla Ira - przeżywa samobójstwo swojego kolegi Katza, z którym brał udział w wiośnie ludów - Ojciec- żołnierz Napoleona, wychowany przez niego i ciotkę - Terminował w sklepie Mincla Stanisław Wokulski 1. Subiekt u Hopfera- praca u Hopfera, zakochuje się w nim Kasia Hopfer, pracuje, żeby zarobić na naukę 2. Wykształcenie: Szkoła Przygotowawcza, Szkoła Główna (przerwanie nauki, ze względu na udział w powstaniu) 3. Udział w powstaniu styczniowym 4. Pobyt na Syberii- miejsce, w którym mógł się rozwijać, nie interesują go kobiety. Po powrocie Rzecki załatwia mu prace u Mincla 5. Ślub z Minclową- posądzany o chęć wzbogacenia się cudzym kosztem, krótko po śmierci męża, Minclowa poślubia Stacha, brak większych emocji w małżeństwie, Minclowa umiera z powodu zatrucia 6. Poznanie Izabeli- chęć powiększenia majątku, wyjazd na wojnę z Turcją- handel bronią, zakłada spółkę handlu ze Wschodem, robi wszystko by przypodobać się jej, Chce kupić Izabele (wykupuje weksle, spłaca długi, kupuje kamienice, wykupuje rodowe srebra) 7. Chęć popełnienia samobójstwa- po podsłuchaniu rozmowy Izabeli ze Starskim (zgubienie medalionu) ma chęć się zabić 8. Pobyt w Paryżu- rozmyślanie na temat swojego życia, zawsze poświęcał się, poddawał cudzym ideałom, postrzega różnice poziomu życia ludzi w Polsce, a w innych krajach, świadomość, że pojedyncze działania nie zmienią świata. Wokulski jako romantyk: - miłość ukształtowana przez literaturę romantyczną - wyidealizowany obraz kobiety - pochłonięty miłością - próba samobójcza - wrażliwość na świat i krzywdę - udział w powstaniu - indywidulaista Wokulski jako pozytywista - świadomość roli pieniądza - praca jako lekarstwo - praca u podstaw - kult nauki - krytycyzm wobec poezji romantycznej Ochocki- idealista nauki Człowiek piękny i niezwykły, dobrze wykształcony, niezbyt pilny uczeń, oryginalny, dziwak, zachowuje się inaczej jak arystokracja, oderwany od życia towarzyskiego, chce stworzyć maszynę latającą, pracocholik, ambitny Izabela Łęcka Arystkokratka, ma wszystko czego zapragnie, rozpieszczona przez ojca (nie ma matki), uważa siebie za istotę niezwykłą, której usługiwanie sprawia przyjemność innym. Wie o istnieniu biedy i cierpienia, jednak uważa to jedynie za scenkę rodzajową. Wizyta w fabryce żelaza wstrząsnęła nią, przeraziła się widoku pracujących tam. Nie pracuje. Uważa, że małżeństwo nie ma nic wspólnego z miłością. Początkowo ma wielu adoratorów, jednak ci powoli zaczynają ją opuszczać z powodu bankructwa jej ojca i zachowania dziewczyny, jest bardzo piękna. Przy wyborze męża bierze pod uwagę jego status majątkowy, warstwę społeczną z której się wywodzi oraz to czy jej się podoba, odrzuca więc Wokulskiego, bawiąc się z nim jednocześnie. Ideałem mężczyzny dla niej jest posążek Apollina, który znajduje się w jej pokoju. Śni jej się, że posążek ożywa i przychodzi do niej w nocy. Motyw Lalki w "Lalce" Prusa - Lalki nakręcane przez Rzeckiego - Lalka jako Izabela (piękna, ale pusta w środku) - Rozprawa o Lakę pomiędzy baronową, a Stawską "Zbrodnia i Kara" Dostojewski Problematyka: Zabójstwo w imię własnych ideałów, wpływ zabójstwa na psychikę, siła miłości i przyjaźni, słabość człowieka Rodion Raskolnikow- ubogi student, ma siostrę Dunię oraz matkę, przyjaciela Razmuchina - Dokładnie zbadał miejsce zbrodni, przygotował sprzęt, dokładnie przeanalizował zachowanie ofiary, bierze pod uwagę to, żeby nie było Lizawiety w domu - Przyczyny zbrodni: Koncepcja wg której dzieli ludzi na Napoleonów i wszy, chce sprawdzić czy jest człowiekiem niezwykłym; chęć pozyskania pieniędzy; sytuacja materialna; niedopuszczenie do sytuacji, w której Dunia musi się ukorzyć i poślubić tego, kogo nie kocha; przytłaczająca atmosfera Petersburga - Zabija Alonę i Lizawietę, co skutkuje dziwną chorobą, ukrywa łup, początkowo zdolny jest do rozmów tylko o sprawie zabójstwa lichwiarki, wraca na miejsce przestępstwa w gorączce, denerwuje się, mdleje na komisariacie i budzi się po trzech dniach- odwołanie do historii o Łazarzu Porfiry- śledczy prowadzący sprawę zabójstwa Alony i Lizawiety, od początku przekonany o winie Raskonikowa - w rozmowach z podejrzany używa dobrze skonstruowanych argumentów- chce by Rodion sam przyznał się do winy- gra równorzędnych mówców Sonia- córka Marmieładowa, zmuszona do prostytucji przez sytuacje materialną rodziny, pobożna, naiwna, strachliwa - Odegrała ważną rolę w życiu Rodiona - Była jego spowiednikiem, jako pierwsza dowiedziała się o zbrodni - oparcie podczas pobytu na katordze - Zdolna do poświęceń - sprawiła, że Raskolnikow przyznał się do winy i zmienił się - Zakochana w Raskolnikowie - Ma świadomość upadku Raskolnikowa i chce mu pomóc - Nie potrafi odpychać argumentów Raskolnikowa, jej reakcje poruszają go Sen Rodiona na katordze: Apokaliptyczna wizja- chaos wynikający z zatarcia granicy dobra i zła, każdemu wydaje się że ma racje W "Zbrodni i Karze" przedstawione jest zło wynikających z racjonalistycznych teorii. Postawa Sonii, siła metafizyczna- miłość- przyczyna przemiany Raskolnikowa na lepsze. "Pani Bovery" Flaubert Problematyka: historia pospolitych ludzi, nie udanego małżeństwa, nieudanych romansów, wpływu literatury na człowieka, krytyka drobnomieszczaństwa Emma Bovery- główna bohatera, zaczyta w romansach, żona prowincjonalnego lekarza, Karola Bovary, uczęszczała na pensje sióstr urszulanek, marzy o dołączeniu do wyższych sfer, - Wyszła za Karola Bovary mając nadzieje na lepsze życie, szybko przekonała się, że małżeńskie pożycie nie jest spełnieniem jej marzeń i pragnień. - Osoba wrażliwa, uczuciowa, potrzebująca wrażeń, zmian i ciekawego życia - Otaczała się ładnymi przedmiotami, stawała się rozrzutna, zaciągała długi - Urodziła córeczkę Bertę, jednakże nie kochała jej - Poznała Leona, zakochała się w nim, początkowo miłość trzymała na wodzy - Poznanie Rudolfa Boulangera z Huchette zmieniła jej życie, teraz nie trzymała uczuć na wodzy, rozkwitła, ten jednak po pewnym czasie zerwał z nią w liście - Gdy Leon powrócił (spotkanie w teatrze) uległa mu bardzo szybko bardzo szybko. Dała się oplątać siecią intryg lichwiarza Lheureuxa, by realizować swe zachcianki. - W końcu Leon zaczął ją nudzić, problemy finansowe w jakie popadła zmusiły ją do samobójstwa Karol Bovery -wiejski lekarz, mąż Emmy Bovary - dzięki uporowi i pracowitości, ukończył szkołę medyczną - łagodny, jednak nie potrafił zrozumieć swojej żony - nie miał ambicji, niewiele czytał, nawet z dziedziny literatury fachowej - nie dostrzegał zmian zachowań Emmy - naiwny - samobójstwo żony był momentem przełomowym w jego życiu- zmienił się na gorsze, w końcu zmarł