Makro wykłady - notatki
dlaczego makroekonomia?
Dlaczego wraz z upływem czasu gospodarka rozwija się, zmienia i podlega okresowym wahaniom? Gdyby świat zachowywał się tak jak zakłada mikroekonomia nie byłoby problemu inflacji i bezrobocia.
Mikroekonomia , bowiem bada zachowanie pojedynczych podmiotów.
Mikroekonomia pokazuje podstawowe różnice między rynkami (np. rynek konsumenta, producenta, pracy, kapitału, pieniądza, czynników wytwórczych).
Makroekonomia wykorzystuje te różnice w wyjaśnieniu zmiennych makroekonomicznych:
- bezrobocie
- inflacja
- saldo budżetu państwa
- saldo bilansu handlowego
Mikroekonomia traktuje jako zewnętrzne (nie zajmuje się nimi), te dobre, które dla makroekonomii stanowią podstawę badań np.: dochód narodowy, ogólny poziom cen, stopy procentowe w gospodarce.
Mikroekonomia jest warunkiem koniecznym ale nie wystarczającym makroekonomii.
Mikroekonomia odnosi się do ogólnego trendu wzrostu gospodarki (potencjalnego PKB).
Potencjalne PKB jest to wielkość produkcji jaka zostałaby wytworzona gdyby wszystkie czynniki produkcji były w pełni wykorzystane.
Potencjalny PKB jest wynikiem wolno działających sił: przyrostu ludności, postępu technicznego, zmian instytucjonalnych.
W centrum każdej teorii makroekonomicznej jest problem wyjaśnienia jak gospodarka reaguje na oddziaływanie sił ekonomicznych w gospodarce działają również siły odśrodkowe, które wytrącają gospodarkę z toru wzrostu.
Jakie są te siły? Kiedy działają? Jakie są ich skutki? Czy człowiek/państwo/politycy są w stanie im zapobiegać?
Aby wyjaśnić problemy makroekonomiczne teoretycy ekonomii budują modele do podstawowych modeli makroekonomicznych wyjaśniających wzrost gospodarczy zaliczamy:
- krótkookresowy model wzrostu
- długookresowy model wzrostu
- istnieją także inne modele
wykorzystywane przez polityków w tworzeniu podstaw polityki gospodarczej czyli ekonomii stosowanej.
Naturalnym polem zainteresowań makroekonomii jest wzrost i rozwój gospodarczy.
Miernikiem wzrostu gospodarczego jest PKB. Miernikiem dobrobytu społeczno – gospodarczego PKB per capita.
Inflacja – I
Miernikiem inflacji jest CPI – consumer price index – wskaźnik cen konsumpcyjnych
PPI – producer price index – wskaźnik cen produkcji
Zatrudnienie i bezrobocie.
Miernikiem jest stopa bezrobocia.
Budżet państwa jest przedmiotem zainteresowania makroekonomii.
Miernik – Saldo budżetu państwa
Deficyt budżetowy
Nadwyżka budżetowa
Bilans handlowy – saldo albo nadwyżka tego bilansu
Bilans płatniczy – saldo bilansu płatniczego (rachunek obrotów bieżących)
Cykle koniunkturalne
szczyt
Dno
KMW
p=const
DMW
Makroekonomia zajmuje się badaniem wzajemnych zależności zachodzących w gospodarce jako całości za pomocą agregatowych (łącznych) wielkości ekonomicznych.
Funkcje makroekonomii:
- funkcja poznawcza - dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych, o prawidłowościach rządzących nimi, o przyczynach i skutkach
- funkcja aplikacyjna (praktyczna) – polega na tym, że ustalenia i wynikające
Z nich wnioski dostarczają wtedy politykom gospodarczym odpowiedzialnym za stabilność gospodarek krajowych.
Agregacja – polega na łączeniu danych dotyczących szczebla mikroekonomicznego co prawda na uzyskanie informacji o kształtowaniu się danego zjawiska na szczeblu makroekonomicznym.
Zmienne agregatowe mogą występować w postaci:
- zasobów : zasoby przedstawiają pewne wielkości ekonomiczne w jednostkach maturalnych lub pieniężnych na określony dzień (w danym momencie czasu) – zasady siły roboczej w danej gospodarce na dany dzień i stan zapasów
- strumieni: strumienie przedstawiają pewne wielkości ekonomiczne w jednostkach naturalnych lub pieniężnych w danym czasie np.: w ciągu miesiąca, kwartału, roku, np.: strumienie produkcji, amortyzacji, sprzedaży, dochodów, wydatków.
Mierzenie agregatów wymaga przyjęcia odpowiednich jednostek pomiaru.
Jednostki:
- fizyczne – liczba zatrudnionych w gospodarce , liczba bezrobotnych
- pieniężne – wartościowe
W ekonomii odróżniamy wielkości nominalne i wielkości realne. Wielkości nominalne wyrażają wartość danej zmiennej w cenach bieżących czyli występujących w momencie wytworzenia.
Realne wielkości wyrażają wartość zmiennych w cenach stałych np.: cenach z roku poprzedniego tzw. Barowego do którego porównujemy rok bieżący.
Teoria wzrostu gospodarczego
- dostarcza wyjaśnień dotyczących oddziaływania najważniejszych czynników decydujących o zmianach podstawowych wielkości makroekonomicznych: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, konsumpcja
Te wielkości wyznaczają poziom rozwoju gospodarczego.
Analiza przeprowadzona jest w odniesieniu do związków krótkookresowych oraz długookresowych. Analiza krótkookresowa dotyczy uzyskania odpowiedzi na pytanie od czego zależy poziom produkcji zatrudnienia, konsumpcji, gdy istniejące zasoby czynników wytwórczych (pracy, kapitału) są niezmienione.
Natomiast w analizie krótkookresowej badany jest poziom produkcji zależnej od zmian tych czynników (produkcji, technologii).
Odróżniamy pojęcie wzrostu i rozwoju gospodarczego. Przez pojecie rozwoju gosp. rozumiemy zmiany jakościowe zachodzące w gospodarce i społeczeństwie, które dotyczą np.: zmiany organizacji społeczeństw. Ten termin jest szerszy niż wzrost gospodarczy. Wzrost gospodarczy oznacza analizę zmian ilościowych przy założeniu, że podstawowe wielkości makroekonomiczne charakteryzują się występowaniem długofalowego trendu.
Wzrost gospodarczy oznacza określony poziom produkcji, która podlega pomiarowi. Mierzenie całkowitej wielkości dóbr i usług pozwala:
- ocenić wzrost gospodarczy
- ocenić politykę gospodarczą rządu
- opracować zasady polityki makroekonomicznej
- ocenić poziom życia różnych krajów
- planować wielkość produkcji w poszczególnych przedsiębiorstwach
Podstawowym sposobem zbieraniem danych makroekonomicznych dotyczących całkowitej wielkości produkcji jest metoda opracowana przez ONZ zwana metodą SNA – system rachunków narodowych.
W krajach socjalistycznych obowiązywała metoda MPS – pomiaru działalności materialnej.
Zasadnicza różnica między SNA a MPS polega na tym, że systemie SNA każda praca przynosząca dochód wliczana jest do dochodu narodowego. Natomiast w MPS za dochodowo twórczą uważa się tylko pracę produkcyjną w wyniku której powstają dobra lub usługi materialne.
Wśród mierników poziomów produkcji materialnej stosuje się produkcje materialnej stosuje się produkcje globalną – tym miernikiem jest PKB.
PNB, PNN, DN, dochody osobiste ludności i dochody rozporządzalne ludności.
DOCHÓD NARODOWY I DOCHODY OSOBISTE.
Produkt Narodowy Brutto PNB
Minus amortyzacja
= Produkt Narodowy Netto
minus podatki pośrednie (nawet 70% ceny)
= dochód Narodowy
minus opłaty na ubezpieczenia
minus podatki dochodowe przedsiębiorstw
minus nie rozdzielone zyski przedsiębiorstw
plus płatności transferowe (rządowe i przedsiębiorstw
Dochody osobiste
Minus podatki osobiste
= dyspozycyjne dochody osobiste (tworzą funkcje konsumpcji)
POMIAR DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
NIPA (s. Kuznets) – National Income and Products Account
- rachunkowa zasada tożsamości
® wliczenie do wydatków
® zysk = sprzedaż – wydatki
całkowite wydatki są równe całkowitej produkcji, która jest z kolei równa całkowitemu dochodowi
Rachunek PKB wg strumieni
WYDATKÓW PRODUKCJI DOCHODÓW
- gosp. dom.- przedsiębiorstwo- państwo- cudzoziemcy (wartość dodana)- przemysł- rolnictwo- budownictwo - płace- zyski- czynsze- odsetki
Rachunek PKB przez sumowanie wydatków
PKB= konsumpcja + inwestycje + zakupy rządowe + eksport netto (eksport – import)
Y = C + I + G + NX
C- zakupy dóbr konsumpcyjnych * trwałego użytku (bez nieruchomości) + zakupy dóbr konsumpcyjnych
*nietrwałego użytku + zakup usług
I – (inwestycje makro) – inwestycje w kapitał trwały
Stwarzają nowe zdolności produkcyjne
Mieszkaniowe/nie mieszkaniowe à budowle budynki wyposażenie
Inwestycje brutto = inwestycje nowe + inwestycje odtworzeniowe (amortyzacja)
Inwestycje w zapasy = zmiana wielkości zapasów w przedsiębiorstwa (dodatnie, ujemne)
G- zakupy rządowe - suma wszystkich wydatków rządowych i samorządów na produkty i usługi [ wydatki państwa = zakupy rządowe + ........społeczne + odsetki od długu publicznego]
NX – bilans handlowy państwa; ujemny gdy export
Rachunek PKB przez sumowanie wartości dodanej PKB jest sumą wartości dodanej wytworzonej przez wszystkie przedsiębiorstwa
Wartość dodana – miara wartości, która przedsiębiorstwo dodaje do każdego produktu na każdym etapie procesów produkcji.
Rachunek PKB przez sumowanie dochodów ( dochodów rozporządzalnych)
1). PKB + dochody netto czynników produkcji
[są to dochody z pracy lub kapitału zainwestowanego za granicą – dochody z pracy wg kapitału zainwestowanego przez cudzoziemców w kraju]
= PNB – amortyzacja = PNN – podatek
[ od sprzedaży i akcyza – transfery przedsiębiorstw – rozbieżności statystyczne + dotacje netto dla przedsiębiorstw państwowych = DN]
2). DN – składki na ubezpieczenia społeczne – nie rozdzielone zyski spółek akcyjnych + odsetki od długów zaciąganych przez podmioty niegospodarcze
Wartość dodana - obliczana jest przez odjęcie od wartości dóbr wytworzonych w danym przedsiębiorstwie sumy wszystkich kosztów rzeczowych będących nakładami czynników produkcji zużytych do wytworzenia tych dóbr.
Wartość dodana pozwala na uniknięcie podwójnego liczenia wartości dóbr przetwarzanych w wielu procesach produkcyjnych.
Dobra finalne – są to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika. Są to albo doba konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa domowe albo dobra kapitałowe nabywane przez przedsiębiorstwa. Są to inaczej te dobra, które nie będą przetwarzane jako dobra pośrednie.
Są to całkowite dochody ludności.
Całkowite dochody – są to dochody uzyskiwane od przedsiębiorstw za usługi czynników produkcji będące w posiadaniu gospodarstw domowych powiększone o transfery z budżetu państwa
Dochody rozporządzalne – są to dochody całkowite pomniejszone o podatki dochodowe odprowadzone do budżetu państwa.
Wady PNB jako miernika wielkości (rozmiaru) działalności gospodarczej :
- nie ujmuje produkcji szarej strefy
- nie mierzy produkcji (działalności) gospodarstw domowych
- - nie ujmuje produkcji tzw. Antydóbr albo plagu à to zanieczyszczenia środowiska
- nie wartościuje on poszczególnych składników produkcji czyli nie informuje o strukturze produkcji
- nie informuje o rozmiarach czasu wolnego społeczeństwa
- nie informuje o rzeczywistych proporcach podziału dochodów w społeczeństwie
Funkcja produkcji - wyraża rozmiary produkcji jakie można osiągnąć dzięki wykorzystaniu określonych nakładów czynników wytwórczych przy pewnym stanie (poziomie) wiedzy technicznej w danym kraju
Y = f (P, Z, K)
Wzrost gospodarczy zależy od:
- zwiększenie ilości czynników produkcji
- wzrost efektywności produktywności czynników produkcji (aspekt jakościowy)
KLASYFIKACJA CZYNNIKÓW WZROSTU GOSPODARCZEGO:
1. historyczne kryterium – wg niego czynniki dzielimy na P,Z,K
2. kryterium roli czynników wytwórczych w procesie produkcji
- bezpośrednia rola – wiąże się z czynnikami osobowymi: zatrudnienie, wydajność pracy
- pośrednia rola – rzeczowe czynniki produkcji: kapitał czyli zasoby kapitałowe, majątek produkcyjny; efektywność wykorzystania kapitału
3. kryterium stosunku (relacji) nakładów do efektów
- ekstensywne (ilościowe zmiany czynników wytwórczych)
- intensywne (jakościowe -||- -||-)
Pytanie o przyczynę bogactwa narodów
Ekonomiści twierdzą, że różnice pomiędzy krajami powinny zanikać a kraje biedniejsze powinny zanikać, a kraje biedniejsze powinny rozwijać się szybciej niż kraje bogatsze co wynika z rozpowszechniania się technologii i jej przepływu z krajów bogatszych do biedniejszych. Są jednak różne przyczyny, które powodują, że proces ten nie zachodzi.
Jedną z przyczyn jest nieskuteczność polityki gospodarczej prowadzonej w poszczególnych krajach.
Kraje nieskuteczne – są to kraje nie należące do zachodniego kręgu cywilizacyjnego w tym Japonia aż do 1868 roku, aż do rewolucji Mej –ju. Większość krajów Afryki.
Kraje Ameryki łacińskiej do późnych lat 80-tych. Wszystkie kraje komunistyczne do II wojny światowej i większość krajów Europy Środkowo – Wschodniej po 90 roku.
Kraje skuteczne:
Kraje skandynawskie ale do połowy XX wieku. Japonia ale po rewolucji Mei-ji.
Młodsze tygrysy azjatyckie: Tajwan, Korea Pd, Tajlandia.
Chiny ale od późnych lat 70. Irlandia od końca lat 80.
Niektóre państwa postsocjalistyczne w latach 90.
TOŻSAMOŚCI MAKROEKONOMICZNE
C= a + KSK (1-t) | 1/(1-KSK)(1-t) – mnożnik w gosp. zamkniętej
I = e – dR sektor prywatny
NX = g –mY-nR [ 1/(1-KSK)(1-t) + n] – mnożnik w gosp. otwartej, KS do importu
M= (ky-hR)P rynek pieniężny
AD à Y= C+I+G+NX=1 (PKB)
KSK + KSO = 1Y
KSK – krańcowa stopa konsumpcji
KSO – krańcowa stopa oszczędzania
SYNTETYCZNE MIERNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO
1. Mierniki mierzące wzrost potencjału gospodarczego i wzrost poziomu życia
- PKB, PNB
- Dochód Narodowy i DN w pojęciu absolutnym
2. Mierniki mierzące przyrost realnego PNB
Przyrost PNB to różnica pomiędzy wielkością tego produktu w okresie tn i wielkością t1
D à tn – t1
3. Tempo wzrostu
Porównujemy przyrost realnego PNB do jego wielkości w okresie t1
D à tn – t1/t1
4. Realny PNB na jednego mieszkańca
5. Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego oraz wskaźnik rozwoju społecznego
Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto (DEN) – jest to wskaźnik opracowany w 1972 przez W.Northouse`a
DEN – koryguje PNB o następujące wartości
+ powiększa PNB o produkcje dóbr i usług o charakterze nierynkowym
+ powiększa PNB o czas wolny
- plagi, efekty zewnętrzne
- antydobra
POPYTOWY MODEL PRODUKCJI I ZATRUDNIENIA KEYNESA
- rozmiary produkcji rzeczywistej są zdeterminowane przez popyt globalny a poziom produkcji wyraża poziom dochodów gospodarstw domowych
- w krótkim okresie przy danym poziomie cen i płac istnieją niewykorzystane zasoby produkcji czyli wolne moce produkcyjne
- gospodarstwa domowe wykazują skłonność do konsumpcji i oszczędzania
- popyt tworzy swoją własną podaż
Globalny popyt konsumpcyjny gosp.dom. jest ty większy im większe są rozporządzalne dochody osobiste.
Dochód à jest podstawowym czynnikiem wyznaczającym popyt
INNE KONCEPCJE
1. Teoria dochodu absolutnego – przy danym poziomie dochodu każda decyzja o zwiększeniu konsumpcji oznacza zmniejszenie oszczędności a decyzje te zależą od
- wysokości otrzymywanego dochodu bieżącego pomniejszonego o podatki bezpośrednie i powiększonego o transfery od państwa
- od posiadanych oszczędności i majątku zgromadzonego (efekt bogactwa) – Arthur Pigou
- stopnia zadłużenia, czyli wielkości zaciągniętych kredytów, zależą także od dostępności kredytów
- decyzje te zależą też od oczekiwań co do przyszłych dochodów i planowanych wydatków
- oczekiwania co do przewidywanej inflacji
- standardu życia, do którego przywykliśmy, od poziomu życia znajomych (efekt demonstracji i efekt Rygla) à hipoteza dochodu relatywnego (Perry)
- dochodu permanentnego znaczy stałego, czyli przeciętnego dochodu, który spodziewamy się uzyskać w ciągu całego naszego życia à hipoteza dochodu stałego Friedman
BUDŻET PAŃSTWA
Fundusze publiczne składają się z wielu ogniw. Najważniejszym z nich jest budżet państwa, który jest również instrumentem realizacji celów polityki ekonomicznej rządów.
Budżet państwa to zestawienie wpływów i wydatków rządu.
Obok rządu funkcjonuje także samorząd terytorialny. Sektor instytucji rządowych i samorządowych składa się ze szczebla centralnego i ze szczebla lokalnego.
Szczebel centralny
To budżet państwa, wprowadza się także zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, środki specjalne jednostek budżetowych i państwowe fundusze celowe.
Szczebel lokalny
Budżet gminy, zakłady budżetowe i to samo jak w szczeblu centralnym
W Polsce podstawą prawną funkcjonowania budżetu państwa jest konstytucja (mała – 17.10.1992). ale w 1991 roku wprowadzono Prawo Budżetowe, którego przepisy znalazły odzwierciedlenie w konstytucji.
1990 rok – ustawy samorządowe
Ustawy te nadały organom samorządowym samodzielność formalno – prawną w zakresie pozyskiwania dochodów i wydatkowania środków.
Dochody budżetu państwa wg rodzaju to dochody krajowe (podatkowe i niepodatkowe) i zagraniczne.
Dochody zagraniczne to wpływy z odsetek od kredytów i pożyczek zagranicznych udzielonych przez rząd RP, prowizje z tytułu gwarantowania – poręczeń przez rząd RP kredytów zagranicznych otrzymanych.
Dochody podatkowe – podatki pośrednie (VAT, podatek akcyzowy), podatki dochodowe, bezpośrednie; podatki od osób prawnych (CIT) podatki od osób fizycznych PIT
Dochody niepodatkowe – dywidenda, wpływy z zysku NBP, wpływy z ceł, opłaty wyrównawcze dochody jednostek budżetowych, itp.
Wydatki budżetu państwa to:
Dotacje i subwencje, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki bieżące jednostek budżetowych, rozliczenia z bankami, obsługa długu publicznego.
POLITYKA FISKALNA
Państwo czyli rząd i samorząd nie może wykonywać swych zadań pobierając za to opłaty wg cen rynkowych.
Państwo wykorzystuje w tym celu finanse publiczne. Fundusze publiczne powstają w efekcie przejęcia części dochodów od gospodarstw domowych i firm w postaci podatków i opłat.
Państwo finansuje z różnego rodzaju zadania w sferze ekonomicznej i w sferze społecznej.
Redystrybucja dochodów dokonuje się w sferze społecznej w skutek przejęcia dodatkowych dochodów przez różne grupy społeczne. W sferze ekonomicznej natomiast państwo dokonuje alokacji zasobów z pominięciem rynku.
Miarą redystrybucji dochodów jest relacja całości wydatków publicznych do PKB.
Występują pewne podstawowe prawidłowości zaobserwowane przez 10-lecia w kształtowaniu się rozmiarów funduszów publicznych. Wielkość wydatków publicznych w relacji do PKB jest tym wyższe im wyższy jest poziom gospodarczego kraju (mierzy się go PKB per capita).
W praktyce ukształtowały się pewne granice bezpieczeństwa wzrostu wydatków publicznych w relacji do PKB.
Są one różne w zależności od doktryny ekonomicznej na, której opiera się polityka gospodarcza danego kraju. W krajach w których stosowane są neoliberalne podstawy polityki gospodarczej granica ta wynosi ok. 40% a w krajach, w których preferowany jest interwencjonizm granica ta wynosi ok. 60%.
SYSTEM PIENIĘŻNO – KREDYTOWY
Pieniądz jest kategorią ekonomiczną, która pojawiła się na pewnym etapie rozwoju wymiany towarowej. Pieniądz jest pojęciem mającym pewne specjalne znaczenie wynikające z zasad „umowy społecznej” między ludźmi.
Pieniądzem mogą być umowne przedmioty:
- sztuki żelaza w Sparcie
- płytki soli w krajach afrykańskich
- zęby rekina w Polinezji
- szekle w kulturze Żydowskiej
Pieniądzem jest to co ludzie uznają za najlepszy w danym czasie środek ułatwiający wymianie towarów.
Mówiąc o pieniądzu nie mówimy o jego fizycznych właściwościach ale o funkcjach, które spełnia. Pieniądz jest podstawą gospodarowania, gdyż procesy ekonomiczne muszą mieć swój specyficzny wymian związany z nadawaniem wartości wyprodukowanym towarów, które są następnie wymieniane na rynku. Istnienie pieniądza wynika z konieczności obiektywizacji działalności produkcyjnej i wymiany towarowej.
Pieniądzem jest wszystko co spełnia funkcje: środka wymiany (cyrkulacji); miernika wartości (jednostki rozrachunkowej), w której wyrażane są ceny towarów; środka płatniczego (dotyczy to realizacji odroczonych płatności, czyli zawieranych transakcji kredytowych); środka gromadzenia oszczędności (przechowywania wartości czyli bogactwa) jest więc środkiem tezauryzacji.
{krzywa popytu na pieniądz}
Pieniądz musi spełniać pewne podstawowe warunki aby mógł pełnić swoje funkcje:
- musi być to neutralny środek wymiany, czyli musi posiadać zdolność do przestrzennego, czasowego, ilościowego i jakościowego rozdzielenia aktu kupna, sprzedaży towarów i usług.
- Musi być akceptowany przez wszystkich uczestników wymiany towarowej
- Pieniądz musi być trwały, czyli posiadający fizyczną zdolność do utrzymywania abstrakcyjnej wartości niezmiennej w czasie i w skali międzynarodowej
- Musi być ławo podzielny
- Musi być jednorodny
- Musi być trudny do podrobienia
Pieniądz jest ściśle związany z władzą polityczną ponieważ tylko legalna władza w danym państwie ma prawo wyznaczania pieniądza i nadawania mu wartości.
Banki komercyjne to firmy działające na rynku pieniężno-kredytowym, których celem jest osiąganie zysków z działalności depozytowo – kredytowych.
Banki są pośrednikami finansowymi ułatwiającymi przepływ pieniądza dzięki czemu zawierana jest większa ilość transakcji w gospodarce, a to pobudza wzrost.
Do podstawowych funkcji banków zaliczamy:
- przyjmowanie depozytów
- udzielanie kredytów (pośrednictwo)
- obsługa podmiotów gospodarczych
- funkcja kreacji pieniądza
Banki komercyjne utrzymują pewną rezerwę wysoce płynnych środków, których wysokość zależy od wielkości zobowiązań banku.
Ta rezerwa jest utrzymywana przez bank samoistnie lub jest też wymuszona przepisami prawa bankowego. Wielkość tej rezerwy wynika z relacji ilości gotówki posiadanych przez bank do wartości wkładów a vista, którymi są pasywa o największym niebezpieczeństwie konieczności ich nagłej wypłaty klientom banku.
Mnożnik kreacji pieniądza jest funkcją zmiennych odnoszących się do struktury przechowywania pieniądza krajowego (pieniądz gotówkowy i depozyty złotowe) – C1
Do struktury walutowej depozytów (depozyty walutowe) w relacji do depozytów złotowych – C2 i struktury depozytów złotowych (relacja depozytów a vista) do depozytów terminowych – C3, a także trzech parametrów :
R1 – stopa rezerw obowiązkowych od depozytów a vista
R2 - stopa rezerw obowiązkowych od terminowych depozytów złotowych
R3 - średnia stopa rezerw obowiązkowych od depozytów walutowych
INSTRUMENTY BANKU CENTRALNEGO WYKORZYSTYWANE W POLITYCE PIENIĘŻNEJ TEGO BANKU
Zasadniczym instrumentem polityki pieniężnej wykorzystywanym w systemie bezpośredniego celu inflacyjnego jest kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniężnym.
Bank Centralny może funkcjonować w różnych systemach kursów walutowych
- system płynnych kursów walutowych
- system stałych kursów walutowych
- system mieszanych kursów walutowych
- system sztywnych kursów walutowych
Bank Centralny działający w warunkach płynnego kursu walutowego nie posiada żadnego celu w postaci relacji poziomu kursu złotego do innych walut a także nie ma formalnych zobowiązań dotyczących interwencji na rynku walutowym.
W Polskim systemie bankowym NBP ma jednak prawo do interwencji o ile uzna, że jest to niezbędne dla realizacji celu inflacyjnego.
Bank Centralny wpływając na poziom nominalnych, krótkoterminowych stóp % na rynku pieniężnym dąży do osiągnięcia poziomu stóp % w gospodarce, który byłby zgodny z założonym celem inflacyjnym. Stopy rynku pieniężnego oddziaływał z kolei na oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych a przez to wpływają na decyzje i wybory mikropodmiotów gospodarczych tj.: gospodarstw domowych i firm. Te decyzje dotyczą oszczędności, konsumpcji i inwestycji. W celu odpowiedniego kształtowania krótkoterminowych i nominalnych stóp % bank centralny wykorzystuje instrumenty o charakterze operacyjnym.
Operacje otwartego rynku, rezerwy obowiązkowe oraz operacje kredytowo – depozytowe.
W polskim systemie bankowym NBP wykorzystywał instrumenty o charakterze nadzwyczajnym w tym np.: emisja bonów wartościowych sprzedawanych bezpośrednio ludności. Operacje otwartego rynku są najważniejszą ...... umożliwiającym banku centralnego eliminowanie wahań stóp % na rynku międzybankowym i utrzymywanie ich na pożądanym poziomie z punktu widzenia realizacji celu inflacyjnego. O. O. R. pozwalają na elastyczne, szybkie i relatywnie precyzyjne reagowanie na zmiany płynności w systemie bankowym. Za pomocą tego instrumentu następuje dopasowanie podaży środków na rachunkach banków w Banku Centralnym do zgłoszonego popytu na te środki i poprzez to ma miejsce kształtowanie się pewnego poziomu stóp %. Operacje otwartego rynku to inwestycja na rynku pieniężnym dokonywanej przez Bank Centralny z własnej inicjatywy i według zasad rynkowych. W zakresie pojęcia operacji otwartego rynku mieści się zarówno warunkowa jak i bezwarunkowa sprzedaż lub kupno papierów wartościowych a także emisja papierów wartościowych dokonywana przez Bank Centralny na własne ryzyko.