Czy nauczyciel powinien być sprawiedliwy czy wyrozumiały?

Potrzeba autorytetu jest silna, zwłaszcza u młodych ludzi, poszukujących dla siebie miejsca, roli. Dla jednych autorytetem może zostać człowiek wykształcony, otwarty, któremu można zaufać, który jest szczery i bezstronny, który potrafi przekazać swoje doświadczenie, wiedzę i wartości w przystępny sposób, zainspirować i na którego można się powołać. A czy będzie to ksiądz, lekarz, sportowiec, rodzic czy gwiazda rocka to już tylko wybór każdego człowieka. Ważne jest, żeby autorytet nie był oparty na władzy, strachu, ale na szacunku i zaufaniu. Potrzebne jest też chyba trochę dystansu, żeby w kontakcie z autorytetem nie zabić swojej indywidualności.
Takim autorytetem może być z powodzeniem nauczyciel. Jaki powinien być? Myślę, że bez dyskusyjnie powinien posiadać obie cechy zawarte w temacie pracy.
Z myślą o tej pracy zaliczeniowej zadałam pytanie 23 uczniom drugiej klasy gimnazjum w którym odbywałam praktykę studencką niespełna miesiąc temu.
Pytanie brzmiało: Jakie cechy powinien posiadać idealny nauczyciel?
Uczniowie podczas lekcji z wychowawcą i prowadzonej pogadance zapisywali na kartkach swoje ideały. Według nich idealny nauczyciel powinien być:
Sprawiedliwy, obiektywny ? powinien oceniać uczniów według takich samych zasad, nie faworyzować nikogo, nie poniżać, nie wytykać ułomności, nie zawinionych braków (np. wynikających z wady wymowy, pochodzenia, ubóstwa).
Życzliwie nastawiony do uczniów ? po prostu widzieć w nich dobre strony, umieć im wybaczać, nieustannie pokładać w nich nadzieję, czyli wierzyć w poprawę.
Dyskretny, umiejący dochować powierzonej tajemnicy ? powinien być przyjacielem, do którego można się zwrócić z problemami nie tylko szkolnymi, umieć wysłuchać i doradzić. A przede wszystkim zachować dyskrecję. Absolutnie nie może plotkować, zdradzać tajemnic uczniów, sekretów innych klas.
Wyrozumiały, mądry - swoimi poglądami, sposobem życia powinien wzbudzać szacunek, być wzorem dla uczniów.
Cierpliwy ? nie unosić się, nie okazywać negatywnych emocji.
Powinien też ciekawie uczyć ? zagadnienia przedstawiać interesująco, zaciekawiać uczniów przedmiotem, zarażać ich swoją pasją. Powinien wzbudzać zdrową rywalizację między uczniami, stworzyć atmosferę sprzyjającą pogłębianiu wiedzy.
Punktualny ? zarówno na początku, jak i na końcu lekcji.
Nie powinien dogryzać, stresować, podnosić głosu czyli krzyczeć na ucznia, który czegoś nie potrafi.
Jak najmniej zadawać do domu ? Jego przedmiot nie jest jedynym przedmiotem, z którym poradzić sobie muszą uczniowie.
Nie może być wścibski, nie może naruszać godności osobistej i prywatności ucznia.
Mieć w naszej klasie poczucie humoru.

Uczniowie wskazali w swoich wypowiedziach bardzo wyraźnie, że nauczyciel powinien być zarówno wyrozumiały jak i sprawiedliwy.
Oczywiście nauczyciel jest również człowiekiem i zdarza się, że ma ciężki dzień, ma zmartwienia itp. Moim zdaniem, idealnym nauczycielem jest ten, który dąży do bycia ideałem, ale nie uważa się za niego.
Nauczyciel sprawiedliwy jest utożsamiany z nauczycielem dobrym i prawidłowo oceniającym. Wymaganie aby ocena była sprawiedliwa jest najbardziej trudne do spełnienia ze wszystkich możliwych wymagań w stosunku do ucznia. Ocena spełnia zasadnicze funkcje wtedy, gdy dokonywana jest zgodnie z jej podstawowymi cechami, co oznacza, że ocena musi być obiektywna, trafna, rzetelna, jawna i mobilizująca.
Podstawową cechą oceny jest obiektywizm. Obiektywną jest taka ocena, która została wydana nie według mniemania egzaminatora, a na podstawie z góry ustalonych kryteriów. Ocena obiektywna jest również oceną wyrażającą rzeczywisty poziom oceniania wiadomości uczniów w takim przybliżeniu, które nie wyrządzą szkody samemu uczniowi.
Inną cechą oceny, która wiąże się z obiektywizmem jest trafność. Ocena jest wtedy trafna gdy wyraża odpowiedni zakres osiągnięć ucznia, nie za wąski i nie za szeroki, kiedy odzwierciedla rzeczywiście to, co zamierzaliśmy stwierdzić.
Ważną cechą oceny jest jej rzetelność. Ocena jest rzetelna, gdy przy sprawdzaniu osiągnięć ucznia z tego samego zakresu materiału, otrzymujemy ten sam, lub zbliżony wynik ? stopień.
W ocenie szkolnej warunkiem koniecznym jest jej jawność. Każdy oceniany musi znać wynik swojej pracy, dlatego nauczyciel powinien przekazywać tą informację możliwie jak najszybciej. Ważnym elementem jest również to, aby nauczyciel uzasadnił swoją ocenę i wskazał uczniowi kierunek dalszej pracy .
Naczelną zasadą w postępowaniu z uczniami jest poszanowanie ich godności. O potrzebie podmiotowego traktowania każdego ucznia mówi się od lat. Podmiotowość to nic innego jak fakt bycia sobą i prawo do bycia traktowanym jak osoba. Jeśli więc nauczyciel obrzuca uczniów obraźliwymi epitetami, to nie powinien dziwić się, że sam nie zasłuży na ich szacunek. Ironia, złośliwość, niecierpliwość, dyktatorstwo ze strony nauczyciela wywołują wśród uczniów opór i frustrację. Natomiast cierpliwość, wyrozumiałość i otwartość na problemy uczniów pomagają w osiąganiu lepszych wyników w nauce. Nauczycielowi nie wolno obrażać się na ucznia; jako psycholog powinien rozumieć jego potknięcia i ich przyczyny, a jako wychowawca szukać dróg zmierzających do likwidowania wad i wykształcenia zalet. Warunkiem właściwej atmosfery w klasie jest interesowanie się przez nauczyciela wszystkimi uczniami: tymi, którzy wybijają się ponad poziom, oraz tymi, którzy z różnych względów do tego poziomu nie dorastają. Nauczycielowi nie wolno uważać trudnego ucznia za zawadę, lecz powinien temu właśnie uczniowi poświęcić najwięcej uwagi. Postawa nauczyciela powinna być zbliżona do postawy lekarza: powinien doradzać, nie osądzać, nie piętnować; przy całej stanowczości czy nawet ostrości tonu pozostawać opanowanym i uprzejmym.
Postępowanie nauczyciela zawsze uwikłane jest w oceny moralne, np. sprawiedliwości i niesprawiedliwości. Uczeń musi być przekonany, że otrzymał sprawiedliwą ocenę. Sprawiedliwość wymaga, by ocenione były nie same wyniki, ale także trud i dobra wola, włożone w ich osiągnięcie. Bliższe poznanie ucznia pomoże odróżnić pilność słabego od niedbalstwa czy lenistwa ucznia zdolnego .
We współczesnej szkole nauczyciel musi umieć budować swój autorytet. Autorytet nauczycielski nie przychodzi automatycznie, ale każda osoba musi zdobywać go wartościami osobowymi. Nauczyciel powinien posiadać poczucie humoru, które sprawia, że nie czuje się obrażony, znieważony czy atakowany przez uczniów. Powinien być osobowością, z którą można pracować i śmiać się. Zostanie takim człowiekiem jeśli będzie posiadał i takie cechy jak: wiarygodność, zaufanie, imponująca wiedza merytoryczna, którą potrafi interesująco przekazać wzbudzając przy tym zaangażowanie uczniów i wzrost motywacji do nauki. Nauczyciel musi posiadać cechy, właściwości za pomocą, których ułatwi uczniowi potwierdzenie jego właściwej wartości. Jeśli nauczyciel będzie posiadał wymienione cechy, właściwości i nastawienie na rozwój ucznia, a nie na zadanie, które trzeba realizować to zdobędzie autorytet .

Mimo, że niestety zdarzają się nauczyciele źli, którzy nie wyróżniają się w aspekcie sprawiedliwości i wyrozumiałości, napawa optymizmem fakt, że istnieją też nauczyciele dobrzy (może po prostu - normalni, odpowiedni) i że uczniowie potrafią takich nauczycieli dostrzec, należycie ocenić i docenić ich postępowanie.


Bibliografia
-K. Korab ?O wychowaniu w szkole? Biblioteczka Reformy MEN, Warszawa, 1999
-Ch. Lindenberg ?Szkoła bez lęku? Warszawa, 1993
-K. Kruszewski (red.), Sztuka nauczania, Czynności nauczyciela, Wydawnictwo PWN, Warszawa, 1998
-?Wychowawca- miesięcznik nauczycieli i wychowawców katolickich? Nr 2(110)/2002
- W. Suchomliński ?Oddaję serce dzieciom? Warszawa, 1978
- Barański Cz. ?Nauczyciel twórczy innowator?? Warszawa, 1995