Hałas

Dźwięk, którego działanie jest niepożądane z różnych powodów (a zwł. ze względu na szkodliwość dla zdrowia). Szkodliwość h. zależy gł. od jego natężenia, zmian w czasie, widma częstotliwości, czasu oddziaływania, a także zawartości składowych niesłyszalnych. Subiektywne odczuwanie h. przez człowieka uzależnione jest od kombinacji wartości poszczególnych parametrów charakteryzujących łącznie sygnał akustyczny. H. o dużym natężeniu, szczególnie działający na człowieka w dłuższym okresie, prowadzi do zaburzeń czynności układu nerwowego, co przejawia się zmęczeniem, wydłużeniem czasu reakcji, uczuciem niepokoju, a nawet lęku. Za jednostkę dokuczliwości hałasu przyjęto 1 noys, tj. dokuczliwość - dla przeciętnego obserwatora - dźwięku o częstotliwościach w zakresie 910 - 1090 Hz i natężeniu 40 dB. Przy tym samym natężeniu zmiana pasma częstotliwości dźwięku powoduje zmianę jego dokuczliwości. Najmniej dokuczliwe są dźwięki o niskich częstotliwościach, rzędu kilkudziesięciu Hz (przy natężeniu 80 dB - dokuczliwość ok. 5-10 noysów), najbardziej - dźwięki w zakresie kilku tysięcy Hz (przy natężeniu 80 dB - dokuczliwość ok. 30-35 noysów). Ze względu na czas trwania rozróżnia się h. ciągły (np. szum, szmer) i h. impulsowy (np. huk, trzask), a pod względem widma częstotliwości: h. złożony i prosty. Zwalczanie hałasu polega głównie na eliminacji źródeł lub ograniczaniu emisji oraz izolowaniu miejsc pobytu ludzi od uciążliwych sygnałów akustycznych.

Hałas a środowisko człowiekaHałas, niezależnie od sposobu powstawania, natężenia i czasu trwania, powoduje dyskomfort psychiczny i jest odczuwany jako uciążliwy. Wywołuje zmęczenie, złe samopoczucie. Może spowodować zmiany chorobowe w organizmie. Najbardziej narażeni na skutki hałasu są mieszkańcy miast, którzy stanowią 61% ludności Polski. Znaczny rozwój infrastruktury miasta, szybki wzrost liczby pojazdów, przy jednoczesnym nienadążaniu z rozbudową lub modernizacją układów komunikacyjnych - hałas, w tym szczególnie hałas komunikacyjny - stał się głównym czynnikiem degradującym środowisko. Skutki tego odczuwa coraz większa liczba mieszkańców bądź to w postaci uciążliwości, bądź też - co jest zjawiskiem bardziej niepokojącym - w postaci częściowej utraty zdrowia. Hałasem zwyczajowo nazywa się każdy dźwięk, niezależnie od jego sposobu powstawania, głośności i czasu trwania, który powoduje dyskomfort psychiczny lub jest odczuwany jako uciążliwość. Jego uciążliwość określana jest jako ogólna reakcja człowieka, wyrażająca postawę niezadowolenia i sprzeciwu wobec warunków akustycznych bądź związanych z nimi implikacjami zdrowotnymi i innymi. Hałas komunikacyjny, kołowy i szynowy, stanowi niezmiennie podstawowe źródło niezadowolenia i uciążliwości w miastach, pomimo ogromnego postępu jaki dokonał się w ostatnich 20 latach zwłaszcza w redukcji hałaśliwości pojazdów. Wzrostowi natężenia ruchu, oraz szybkości pojazdów towarzyszy przeto systematyczne narastanie głośności hałasu ulicznego dochodzące już do granicy wytrzymałości przeciętnego mieszkańca. Opanowując arterie komunikacyjne hałas rozprzestrzenia się na duże obszary miasta, wdzierając się także do naszych mieszkań. Klimat akustyczny województwa kształtowany jest w głównej mierze przez trasy komunikacyjne, zakłady przemysłowe, linie kolejowe i lotniska. Głównym źródłem informacji w tej dziedzinie są badania poziomu hałasu prowadzone przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dla celów ochrony ludzi przed nadmiernym hałasem ustalone zostały dopuszczalne poziomy natężenia dźwięku w środowisku w zależności od rodzaju źródeł i przeznaczenia terenu, z podziałem na porę nocną i dzienną. Natężenie dźwięku określa się za pomocą jednostek zwanych decybelami. Hałas - to dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 HzPoziom hałasu - to równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB)Hałas ocenia się poprzez wyznaczenie jego poziomu w skali decybelowej, przy czym progowi słyszenia przypisano wartość 0 dB, natomiast granicy bólu odpowiada wartość 130 dB. Na hałas komunikacyjny składa się:  hałas drogowy  hałas kolejowy hałas lotniczySubiektywna uciążliwość hałasu Czynnikiem, który w sposób istotny wpływa na relacje między warunkami akustycznymi a człowiekiem jest tzw. subiektywna wrażliwość na hałas. Dotyczy ona zarówno fizjologicznych predyspozycji odbioru dźwięku, reakcji emocjonalnych jak i subiektywnych odczuć. Odczuwanie dźwięku jako hałasu zależy więc zarówno od cech indywidualnych każdego człowieka jak też od cech fizycznych dźwięku. Wśród ludzi stwierdzamy ogromne różnice indywidualne stąd ocena hałasu zależy od wieku, wrażliwości, stanu zdrowia, odporności psychicznej i chwilowego nastroju człowieka. Subiektywne odczuwanie hałasu przejawia się m. in. tym, że hałas wytwarzany przez daną osobę może nie być dla niej dokuczliwy, natomiast dla osoby postronnej może być męczący lub wręcz nieznośny. Dokuczliwość hałasu dodatkowo potęguje się wówczas, jeśli wystąpi on niespodziewanie lub nie można określić kierunku, z którego się on pojawi [1]. Podstawowymi cechami fizycznymi dźwięku wpływającymi na jego odczuwanie są: poziom, częstość występowania, czas trwania oraz charakterystyka widmowa. Przykładową skalę subiektywnej uciążliwości hałasu komunikacyjnego przedstawia tabela 1. uciążliwość LAeq [dB]
mała <52
średnia 52...62
duża 63...70
bardzo duża >70
Tabela 1. Skala subiektywnej uciążliwości hałasu komunikacyjnego Granica podziału między hałasem dokuczliwym, a niedokuczliwym jest płynna i zależna nie tylko od rodzaju słyszanych zakłóceń, ale również od odporności nerwowo-psychicznej człowieka, jego chwilowego nastroju lub rodzaju wykonywanej pracy. Bardzo często ten sam zespół dźwięków może w pewnych przypadkach wywoływać wrażenie przyjemne, a w innych znów nieprzyjemne. Wszystkie te czynniki powodują trudności w ocenie rzeczywistego zagrożenia społeczeństwa, gdy dysponujemy jedynie akustyczną oceną terenu na którym występuje skażenie hałasem. Dlatego też wyniki badań pomiarowych hałasu wymagają konfrontacji z opinią ludności wyrażoną w wypowiedziach ankietowych. Hałas a zdrowie i samopoczucie mieszkańców Ze względu na różne oddziaływanie hałasu na organizm, a tym samym różną szkodliwość dla zdrowia, hałasy słyszalne można podzielić w zależności od ich poziomu na pięć następujących grup [1]:a) poniżej 35 dB(A) - nieszkodliwe dla zdrowia, mogą być denerwujące lub przeszkadzać w pracy wymagającej skupienia,b) 35 70 dB(A) - wpływają na zmęczenie układu nerwowego człowieka, poważnie utrudniają zrozumiałość mowy, zasypianie i wypoczynek,c) 70 85 dB(A) - wpływają na znaczne zmniejszenie wydajności pracy, mogą być szkodliwe dla zdrowia i powodować uszkodzenie słuchu,d) 85 130 dB(A) - powodują liczne schorzenia organizmu ludzkiego, uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 m,e) powyżej 130 dB(A) - powodują trwałe uszkodzenie słuchu, wywołują pobudzenie do drgań organów wewnętrznych człowieka powodując ich schorzenia. Hałas przyspieszając i pogłębiając zmęczenie zmniejsza uwagę, tłumi słyszalność mowy i ostrzegawczych sygnałów akustycznych, przytępia ostrość widzenia, bystrość obserwacji co wpływa łącznie na opóźnienie przebiegu reakcji obronnych zwiększając znacznie możliwość nieszczęśliwych wypadków.[1] J. Sadowski, Akustyka w urbanistyce, architekturze i budownictwie, Arkady, Warszawa 1971
Z punktu widzenia psychologii hałas jest dźwiękiem nieprzyjemnym i niepożądanym, powodującym drażliwość, zmęczenie całego organizmu a szczególnie słuchu.
Hałas ma wpływ na zdrowie i kondycje człowieka. Jego działanie można rozpatrywać w trzech płaszczyznach:
· bezpośrednie na ucho środkowe i wewnętrzne
· pośrednie na układ nerwowy i psychikę
· na zasadzie odruchu - na inne narządy
Szkodliwość działania hałasu na organizm człowieka objawia się zmęczeniem, gorsza wydajnością nauki, trudnościami w skupieniu uwagi, zaburzeniami orientacji, drażliwością, podwyższeniem ciśnienia krwi, bólem i zawrotami głowy, czasowym lub trwałym uszkodzeniem słuchu. U małych dzieci hałas budzi duży niepokój, niepewność, zagubienie, powoduje płacz.
Nie wszyscy są jednakowo wrażliwi na po hałasowe uszkodzenie słuchu. Istnieją czynniki predysponujące zależne od genów, ogólnego stanu zdrowia, warunków środowiskowych.
Najbardziej wrażliwi na działanie hałasu są ludzie młodzi i małe dzieci. Szczególnie narażone są osoby, u których w rodzinie występuje niedosłuch, osoby długo przebywające w głośnym otoczeniu, aktualnie chore, leczone lekami potencjalnie uszkadzającymi słuch, cierpiące na stany zapalne uszu, szumy uszne, nadwrażliwość słuchową, wreszcie same mające niedosłuch, który w wyniku przebywania w hałasie może się pogłębić.


Uszkadzające działanie hałasu na ucho wewnętrzne może być związane z:
· bezpośrednim urazem mechanicznym komórek słuchowych,
· nadmiernym wydzielaniem kwasu glutaminowego w obrębie synaps komórek słuchowych wewnętrznych,
· nadmiernym wydzielaniem tlenku azotu przez neurony zwoju spiralnego wskutek pobudzenia receptorów NMDA,
· uszkadzającym działaniem wolnych rodników, zwłaszcza rodników hydroksylowych w prążku naczyniowym,
· niedoborem jonów magnezu w przestrzeni zewnątrzkomórkowej,
· niedoborem jonów wapnia wewnątrz komórek słuchowych.
Narząd słuchu płodu jest ukształtowany i zaczyna funkcjonować począwszy od 23 tygodnia ciąży. Dziecko już w łonie matki wykazuje niepokój związany z nadmiernym hałasem. Po urodzeniu, im młodsze i mniejsze dziecko, tym jest większa jego wrażliwość na zbyt głośne dźwięki, a z kolei gorsza jest naturalna obrona przed nimi.
Wcześniaki, które leżą długo w inkubatorach, poddane są szczególnie groźnemu działaniu hałasu. Wynikiem tego może być przewlekły uraz akustyczny, zwłaszcza gdy działanie hałasu nakłada się na inne czynniki ryzyka uszkodzenia słuchu związane bezpośrednio z ciężkim stanem ogólnym dziecka. Badania nad tym zjawiskiem były prowadzone m.in. przez Klinikę Audiologii Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu.
Często lekceważy się szkodliwy wpływ hałasu, na jaki narażone są małe dzieci. Badania prowadzone m.in. w House Ear Institute wykazują, ze przyczyna uszkodzeń słuchu mogą być nawet "hałaśliwe zabawki", powszechnie dostępne w handlu.
U osób dorosłych, hałas o natężeniu przekraczającym próg bólu działający impulsowo, jednorazowo i krótkotrwale może spowodować ostry uraz akustyczny. Natomiast przewlekły uraz akustyczny powstaje na skutek długotrwałego narażenia na hałas nie przekraczający progu bólu, zwykle o natężeniu 90 - 95 dB lub niewiele wyższym. Dotyczy to głównie osób pracujących w niekorzystnych warunkach akustycznych. Wibracja towarzysząca hałasowi potęguje uszkodzenie słuchu. Osobnym problemem jest młodzież słuchająca bardzo głośnej muzyki przez słuchawki. Badania potwierdziły trwale uszkodzenia słuchu w granicach 20 - 30 dB HL zwłaszcza w zakresie dużych częstotliwości akustycznych. Zjawiska uszkodzeń słuchu u młodzieży korzystającej z odtwarzaczy typu walkman i u niektórych grup zawodowych słuchających głośnej muzyki były prowadzone m.in. w Katedrze Inżynierii Dźwięku Politechniki Gdańskiej we współpracy z Instytutem Fizjologii i Patologii Słuchu.
Działanie hałasu na narząd słuchu może powodować następujące zjawiska:
1. adaptacje - w czasie trwania bodźca dźwiękowego;
2. czasowe, krótko lub długotrwale upośledzenie słyszenia, spowodowane zmęczeniem słuchowym - wracające do normy po kilku minutach lub kilkunastu godzinach od zakończenia ekspozycji na hałas;
3. trwale upośledzenie słyszenia.
Uszkodzenie słuchu zaczyna się zazwyczaj w obszarze 4 kHz i stopniowo rozszerza się na sąsiednie częstotliwości.
Istnieją również dźwięki, których ucho ludzkie nie słyszy, a które mogą wpłynąć na upośledzenie słuchu lub szumy uszne. Zalicza się do nich ultradźwięki o częstotliwości powyżej 16 kHz oraz infradźwięki - poniżej 16 Hz. Szkodliwość ultradźwięków nie jest jednoznacznie określona, ale opisuje się ubytki słuchu i szumy uszne. Wyróżnia się działanie mechaniczne lub cieplne.

Hałas występujący w życiu codziennym przyczynia się niewątpliwie do

1.
powstawania i rozwoju u ludzi chorób o podłożu nerwicowym.
Opanowanie hałasu staje się coraz istotniejszym i jednocześnie jednym z trudniejszych zadań dla ochrony środowiska.
Zabiegi z punktu widzenia ochrony zdrowia oraz zapewnienia odpowiednich warunków akustycznych koniecznych dla efektywnej działalności i potrzeb rekreacyjnych człowieka obejmować powinny eliminację lub poważne ograniczenie hałasu.
Na podstawie danych dotyczących zawodowego upośledzenia słuchu można stwierdzić, że szkodliwe działanie hałasu występuje przede wszystkim w zakładach przemysłowych:
- przemysłu ciężkiego,
- przemysłu maszynowego,
- przemysłu lekkiego,
- przemysłu budowlanego,
- przemysłu chemicznego.
W zakładach przemysłu ciężkiego największy hałas powstaje w czasie prac wykonywanych narzędziami pneumatycznymi i udarowymi.
Najgłośniejsze są ręczne narzędzia pneumatyczne: młotki, przecinaki i szlifierki, stosowane do nitowania, czyszczenia i korygowania odlewów. Wytwarzają one hałas o poziomie 100-134 dB (A).
W stoczniach podstawowym źródłem hałasu są narzędzia udarowe i pneumatyczne. Podczas budowy kadłubów statków, w halach kadłubowych, montażu sekcji i bloków oraz na pochylniach i w suchym doku młotki ręczne, wycinaki, szlifierki i szczotki pneumatyczne są źródłem hałasu o poziomie 90-127 dB (A) [20].
W przemyśle maszynowym istnieje wiele wydziałów o dużym zagrożeniu
hałasem o poziomie 100-125 dB (A).
Duże przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu obserwuje się w wydziałach obróbki drewna. Na stanowiskach roboczych takich urządzeń jak: piły tarczowe i taśmowe, strugarki i wyrówniarki poziom hałasu jest rzędu
98-115 dB (A).

2.
W przemyśle lotniczym, motoryzacyjnym, maszyn włókienniczych i budowlanych duży hałas o poziomie 102-116 dB (A), występuje w montażowniach. Największy hałas powodowany jest procesami: nitowania, szlifowania, prostowania prętów i blach. Na poziom hałasu w wydziałach montażowych wpływają głównie procesy obróbkowe, w których używa się narzędzi pneumatycznych oraz czynności związane z prostowaniem elementów konstrukcyjnych [19].
Największa liczba osób zagrożonych nadmiernym hałasem pracuje na obszarze Górnego Śląska (około 11,3 % - województwa: katowickie, częstochowskie i bielskie). Odsetek przypadków zawodowego upośledzenia słuchu przekracza na tym terenie 13 % w stosunku do reszty kraju.
Kolejne miejsce pod względem liczby zagrożonych osób zajmuje obszar Dolnego Śląska (około 9,9 % - województwa: wrocławskie, jeleniogórskie, legnickie i wałbrzyskie) oraz Łódź (9,6 %). Zarówno na obszarze Dolnego Śląska jak i Łodzi stosunek zagrożonych hałasem do zatrudnionych jest duży i wynosi odpowiednio 13,5 % i 18,9 %.
Inny charakter rozmieszczenia narażonych na hałas i inne resorty reprezentują Warszawa (17,7 %) oraz województwa: gdańskie i częściowo elbląskie (7,6 %). Tu również liczba osób zagrożonych hałasem jest duża: wynosi 14,5 % i 18,7 %.
W niektórych województwach większość osób narażonych na nadmierny hałas skupiona jest w jednym lub kilku zakładach. Zaliczyć do nich można Hutę im. Sędzimira, FSC Lublin, WSK Świdnik, ZPM Cegielski, ZM Ursus, RZPS „Radoskór” i wiele innych.
W pozostałych województwach osoby zagrożone hałasem rozproszone są w wielu zakładach, w których liczba takich osób w stosunku do wszystkich zagrożonych w danym terenie jest przeważnie mniejsza od 10 %.
Reakcje obronne występuję zarówno przy pełnej sprawności organu słuchu, jak też przy braku lub obniżonej zdolności odbierania bodźców akustycznych. Na podstawie tego negatywnego działania hałasu skutki jego oddziaływania można podzielić na:
- dokuczliwość,
- dokuczliwość powodującą narastające zmęczenie i obniżenie gotowości do pracy,
- przejściowe lub trwałe zmiany funkcji wegetatywnych,
- uszkodzenie organu słuchu,
- uszkodzenie innych organów (przy bardzo dużych poziomach dźwięku).

3.
(ubytek) słuchu. Hałas wpływa również na zmniejszenie zrozumiałości mowy, zaburza wzrok i rozprasza uwagę.
Udowodniono, że hałas jest przyczyną przedwczesnego starzenia i w 30 przypadkach na 100 skraca życie mieszkańców dużych miast o 8-12 lat. Nagły krótkotrwały hałas stawał się (głównie u dzieci) powodem zaburzeń widzenia, jąkania się a nawet padaczki. Natomiast niektóre ośrodki lekarskie od wielu lat wysuwają hipotezę, jakoby nadmierny hałas mógł być przyczyną powstawania raka.
Jedną z poważniejszych konsekwencji działania hałasu jest bezsenność. W czasie snu zachodzi regeneracja sił organizmu. Sen ma zasadnicze znaczenie dla ośrodkowego układu nerwowego i komórek kory mózgowej.
Z punktu widzenia szkodliwości dla zdrowia hałasy można podzielić na:
• Hałasy o poziomie poniżej 35 dB nie są szkodliwe dla zdrowia, ale mogą być denerwujące. Do hałasów tych zalicza się np. szum wody, brzęk przekładanych naczyń lub narzędzi. Hałasy te mogą przeszkadzać w pracy wymagającej skupienia np. projektowaniu, pisaniu itp.
• Hałasy o poziomie od 35 do 70 dB wywierają ujemny wpływ na układ nerwowy człowieka. Pociąga to za sobą zmęczenie i spadek wydajności pracy. Może on obniżyć zrozumiałość mowy i utrudnić zasypianie i wypoczynek.
• Hałasy o poziomie od 70 dB do 85 dB trwające stale, mogą powodować zmniejszenie wydajności pracy, trwałe osłabienie słuchu, bóle głowy i ujemny wpływ na ustrój nerwowy człowieka.
• Hałasy o poziomie od 85 do 130 dB powodują liczne uszkodzenia słuchu i różne schorzenia, jak zaburzenia układu krążenia, nerwowego, równowagi i inne oraz uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 metra.
• Hałasy o poziomie od 130 dB do 150 dB pobudzają do drgań niektóre wewnętrzne organy ludzkiego ciała, powodując ich trwałe schorzenie, a niekiedy zupełne zniszczenie. Ludzie pracujący w takim hałasie mają z reguły poważnie osłabiony, a najczęściej uszkodzony słuch.
• Hałasy o poziomie powyżej 150 dB już po 5 minutach całkowicie paraliżują działanie organizmu, powodują mdłości, zaburzenia równowagi, uniemożliwiają wykonywanie skoordynowanych ruchów kończyn, zmieniają proporcje zawartości składników we krwi, wytwarzają u człowieka stany lękowe i depresyjne, powodują inne objawy chorób psychicznych. Wśród ludzi zatrudnionych w hałasie o tym poziomie (np. w hamowniach silników odrzutowych) aż 80 % zapada na nieuleczalne choroby.

4.
Wraz z wynalezieniem i zastosowaniem w procesach produkcyjnych młota, kilofa, topora - człowiek zaczął być narażany na działanie wibracji. Każde uderzenie narzędzia o twardą powierzchnię wywołuje bowiem drgania o charakterze impulsowym, które przenosząc się z narzędzia na ciało człowieka wywołują odpowiedź biologiczną. Również jadąc na koniu człowiek ulegał wibracjom i wstrząsom. Z różnymi formami oddziaływania drgań człowiek związany był zawsze. Początkowo narażenie człowieka na drganie było sporadyczne i krótkotrwałe, nie obserwowano więc zmian chorobowych wywołanych przez wibrację. Chorobotwórcze oddziaływanie wibracji stawało się coraz silniejsze wraz z rozwojem cywilizacji przemysłowej.
Wibracja i wstrząsy są więc obecnie jednym z poważniejszych zagrożeń

5.
dla zdrowia człowieka w środowisku zawodowym, a wraz z postępem technicznym człowiek staje się coraz bardziej narażony na ich działanie także poza pracą.
Wibracja przeważnie określana jest jako ruch wahadłowy ośrodka sprężystego.
Wibracja może oddziaływać na człowieka podczas wykonywania pracy zawodowej lub w środowisku pozazawodowym. Wpływ pozazawodowy wibracji ma mniejsze znaczenie dla organizmu człowieka, doprowadza jednak do zaburzeń czynności układu nerwowego, takich jak zmęczenie, bezsenność, rozdrażnienie itp.
Podczas wibracji ogólnej mamy do czynienia z drganiami przenoszonymi szczególnie na kręgosłup, narządy klatki piersiowej i jamy brzusznej. Oprócz samych narzędzi przekazujących drgania ciału człowieka, duże znaczenie ma wibracja całych fal fabrycznych. Jej źródłem są przeważnie wielotonowe prasy, ciężkie obrabiarki lub duże zespoły napędowe, szczególnie, gdy niezbyt solidnie są zamontowane.
Drgania mechaniczne o niskich częstotliwościach powodują pojawienie się rotacyjnych ruchów głowy. Na skutek tych ruchów, pojawiają się przyśpieszenia kątowe, zakłócające układ równowagi, czego konsekwencją jest wystąpienie objawów choroby lokomocyjnej. Kierowcy często skarżą się na bóle mięśniowe karku i potylicy głowy. Ma to związek z napięciem mięśni grzbietu i szyi, które powinny przeciwdziałać nadmiernym ruchom głowy spowodowanym wibracją. Jest to najczęstsze w tych pojazdach, w których częstotliwość drgań wynosi od 1 do 5 Hz. W tym przypadku, przy działaniu wibracji poziomej przemieszczenie głowy jest większe w pozycji siedzącej niż stojącej.
Człowiek żyjący w uprzemysłowionych miastach narażony jest na działanie wibracji nie tylko w miejscu pracy zawodowej. Jest to związane z oddziaływaniem środowiska poza produkcyjnego w środkach transportu, w mieszkaniu, którego podłoga podlega drganiom, np. podczas przejazdu ciężkiego sprzętu drogowego czy kolejowego. Źródłem wibracji są różnego rodzaju urządzenia, montowane w budynkach (kotłownie, windy, hydrofory itp.).
Wibracja niekorzystnie działa na wzrok, powoduje zwłaszcza pogorszenie jego ostrości. Można to stwierdzić przy dwóch zakresach częstotliwości: przy 20-40 Hz oraz 60-90 Hz. Pogorszeniu ostrości towarzyszy również zwężenie pola widzenia i słabsze rozróżnianie barw.
Bardzo przykre następstwa wywołuje wibracja narządów jamy brzusznej, ponieważ ze względu na swobodne zawieszenie takich narządów jak żołądek, trzustka, śledziona czy wątroba, mogą one ulegać dużym pomieszczeniom.
Również podrażnienie narządu równowagi niesie za sobą nieprzyjemne skutki - są to objawy typowe dla choroby morskiej.

6.
bólem i zawrotami głowy, szumem w uszach, dusznością oraz bólem żołądka i nudnością.
Całkowita likwidacja wibracji z procesów technologicznych jest niemożliwa, wobec tego trzeba maksymalnie ograniczyć jej działanie chorobotwórcze. Niezależnie od tego, czy wibracja działa miejscowo czy ogólnie, odczuwa to cały organizm.
Oddziaływanie hałasu nie ogranicza się jedynie do sfery psychicznej, przyczynia się także do wielu niespecyficznych zaburzeń ogólnoustrojowych. Znaczne i rozległe zakłócenia rejestruje się zwłaszcza w układzie sercowo-naczyniowym. W obrębie tkanki mózgowej występują zakłócenia podstawowych rytmów i desynchronizacja czynności bioelektrycznej mózgu. Powyższe reakcje mogą zachodzić pod wpływem nawet słabych bodźców słuchowych, jeżeli wywołują one silne stany emocjonalne.
Ludzie narażeni na hałas mają częstsze objawy zakłóceń ze strony:
a)układu krążenia (bicie i kołatanie serca, szybkie męczenie się, duszność, zawroty głowy, uderzenia krwi do głowy, nadciśnienie tętnicze) ;
b)układu pokarmowego ;
c)układu ruchu (bóle mięśni i stawów) ;
d)układu dokrewnego (choroby przemiany materii) ;
e)układu nerwowego (zakłócenia równowagi emocjonalnej, stan napięcia i niepokoju, trudności z zasypianiem, niespokojny sen, uczucie niewyspania, nerwice, ciągłe zmęczenie) .
Ze względu na towarzyszący często wibracji hałas, konieczne jest używanie ochron słuchu, gdy natężenie hałasu przekracza dopuszczalne wartości.

7.
Dolna granica wieku zatrudnionych przy pracach z narzędziami wibrującymi powinna być podniesiona do 21-22 lat. Jest to podyktowane tym, że całkowite kostnienie szkieletu kończy się dopiero w wieku 20-21 lat. Dlatego też działanie wibracji na młody organizm może doprowadzić do nieodwracalnych zmian kostnych i deformacji stawów.
Dieta pracownika narażonego na działanie wibracji powinna być bogata w białko i wapń, co zmniejsza możliwość uszkodzenia układu kostnego, a ze względu na niedobory witaminowe - w witaminę C witaminy gruby B np.:
Jakaś młoda kobieta jest stale poddana działaniu hałasu:
- w fabryce przy maszynie,
- w drodze do domu w największym ruchu,
- w mieszkaniu, które znajduje się nad kawiarnią, gdzie do 2 w nocy dudni szafa grająca.
Kobieta ta, jest nie tylko stale zmęczona i nerwowa, ale od dłuższego czasu cierpi na bóle żołądka. Lekarz ordynuje i określa dietę, a przede wszystkim ciszę... ciszę... .
Charakter współczesnego życia, pośpiech, ciągły hałas - są źródłami zmęczenia, stresów i innych dolegliwości. Zbyt duże tempo życia powoduje u ludzi pragnienie ciszy i spokoju, jest przyczyną wyobcowania człowieka z otoczenia. Rozwój cywilizacji wnosi do pracy zawodowej we wszystkich gałęziach przemysłu dużą liczbę niebezpieczeństw. Wzrasta liczba chorób zawodowych. Człowiek narażony jest na działanie związków chemicznych, izotopów promieniotwórczych czy zanieczyszczeń biologicznych. Niektóre leki czy środki stosowane w rolnictwie również nie są objęte dla organizmu człowieka.
Przykładem negatywnego oddziaływania na układ nerwowy będą hałasy w pracy czy szumy miejskie działające przez całą dobę.
Coraz częstsze narażenie ludzi na hałas i wibrację także jest związane z postępem naukowo-technicznym. Zarówno hałas jak i wibracje są tym niebezpieczniejsze dla człowieka, że ich skutki rzadko są widoczne od razu - przeważnie kumulują się w czasie. Wpływ hałasu na organizm ludzki jest różny, ale głównie atakuje układ nerwowy. Natomiast długotrwałe oddziaływanie wibracji objawia się występowaniem tzw. zespołu wibracyjnego - choroby atakującej różne układy i narządy organizmu ludzkiego.
Na szczęście w ostatnich latach opracowano wiele rozwiązań przeciwhałasowych i przeciw wibracyjnych. Są to rozwiązania natury technicznej, organizacyjnej czy też ochrony indywidualne.
OCHRONA PRZED HAŁASEM, działanie mające na celu ograniczenie ilości wytwarzanej przez źródła hałasu energii akust., rozprzestrzeniania się jej, jak i przenikania do otoczenia człowieka. Działanie to, zw. też zwalczaniem hałasu, powinno uwzględniać aspekty zdrowotne, społ. i ekon. związane z występowaniem hałasu w środowisku człowieka. Zagadnieniami związanymi z ochroną przed hałasem zajmuje się akustyka środowiska człowieka (obejmuje akustykę techn., bud. i urb.). W zakładzie pracy wpływ hałasu zmniejsza się przez właściwe rozmieszczenie stanowisk pracy, stosowanie izolacji dźwiękochłonnych, kabin dźwiękoszczelnych, ekranów i elastycznych podnóży, konstruowanie urządzeń cichobieżnych oraz stosowanie ochrony indywidualnej (wkładki przeciwhałasowe, nauszniki, hełmy). W miastach ochrona przed hałasem obejmuje: wyciszanie źródeł hałasu, rozwiązania urb. (właściwe planowanie ulic i osiedli), zabezpieczenia akust.-urb. (np. pasy zieleni, wały ziemne, wykopy i ekrany izolacyjne) oraz rozwiązania arch. (układ pomieszczeń wrażliwych i niewrażliwych na hałas, rozpraszające dźwięk elewacje, dźwiękoszczelne okna). Zakłady prowadzące działalność gosp. są prawnie zobowiązane do przeciwdziałania powstawaniu i przenikaniu hałasu do środowiska oraz likwidowania w wyniku przedsięwzięć techn., technol. i organiz. źródeł hałasu w celu ograniczenia natężenia hałasu do poziomu dopuszczalnego w środowisku.